Let op: Spelling van 1858 nachtwijzer
zie nocturnaal: Instrument om aan de hand van de stand van de sterrenhemel de tijd te bepalen.
VOC - Navigatie : sterrenklok. Instrument om bij duisternis de tijd te meten. De gebruiker stelt de datum in en kijkt door het gat naar de enig stationaire ster: de poolster. Daarna de wijzer van het nocturlabium langs de twee uiterste sterren van de Grote Beer; Merak en Dubhe. Hun posities bepalen de tijd die door dezelfde wijzer op het instrument...