Nierstichting - Nieren en nierziekten begrippenlijst

Categorie: Medisch > Nieren
Datum & Land: 10/03/2007, NL offline
Woorden: 23

APD
Een vorm van dialyseren-buikspoeling, waarbij het buikvlies als filter wordt gebruikt. Spoelvloeistof wordt via een katheter in de buikholte gebracht. Bij APD (Automatische Peritoneaal Dialyse) gebeurt dit nachts automatisch door een machine.

Buikvliesspoeling
Buikvliesspoeling of peritoneaal dialyse is een behandeling die gedeeltelijk de werking van de nieren overneemt waarbij het buikvlies als filter wordt gebruikt. Ongeveer 2,5 liter spoelvloeistof wordt via een katheter in de buikholte gebracht. De spoelvloeistof trekt overtollig vocht, zouten en afvalstoffen aan. Er zijn twee vormen buikvliesspoeling: zie CAPD en APD.

CAPD
Bij CAPD (Continue Ambulante Peritoneaal Dialyse) vindt de peritoneaal dialyse (buikspoeling) plaats zonder machine. Via een slangetje in de buikwand (katheter) wordt een zak spoelvloeistof in de buikholte gebracht. Het buikvlies fungeert als filter. Na een aantal uren wordt de spoelvloeistof verwijderd via de katheter en een nieuwe zak spoelvloeistof in de buikholte gebracht. De wisselingen worden 4 á 5 keer per dag uitgevoerd. De laatste wisseling is voor het naar bed gaan.
Zie buikvliesspoeling.

Cross-over niertransplantatie
Vorm van transplanteren, ook wel gepaarde donorruil of ruiltransplantatie genoemd. Als de bloedgroepen van de donor en ontvanger niet bij elkaar passen (bloedgroepencompatibiliteit) of als de ontvanger antistoffen heeft aangemaakt tegen de donor (positieve kruisproef) kan een cross-over (kruislingse) transplantatie worden overwogen. Gezocht wordt dan naar een ander koppel dat in dezelfde situatie zit. (Dus stel, persoon X heeft een nier nodig en persoon Y is bereid die te doneren. Ergens in Europa is nog zo’n koppel, persoon A (ontvanger) en persoon B (donor). Elk koppel heeft niet de goede bloedgroep, bijvoorbeeld X niet dezelfde als Y. Maar Y wel dezelfde als A en X wel dezelfde als B. Dan kunnen ze kruislings aan elkaar doneren.) De behandelend arts kan het koppel aanmelden bij de Eurotransplant in Leiden.

Dialyse
Dialyse wordt vaak ‘spoelen’ genoemd. Dialyse betekent letterlijk ‘scheiding van stoffen’. Tijdens de dialyse wordt het bloed op kunstmatige wijze gefilterd. Afvalstoffen worden verwijderd terwijl nuttige stoffen achterblijven.

Donornier
Een donornier is een nier die door een donor ‘bij leven’ of na overlijden wordt afgestaan voor een niertransplantatie.

Glomeruli
Zie Nierfilter.

Hemodialyse
Behandeling met een kunstnier wordt hemodialyse genoemd. Een kunstnier is een filter dat ongeveer hetzelfde doet als de nieren. Wanneer de werking van de nieren nog maar 10% is is behandeling met een kunstnier noodzakelijk. Hemodialyse kan plaatsvinden op de dialyseafdeling van het ziekenhuis, een zelfstandig dialyse centrum of heel soms thuis.

Katheter
Bij buikvliesspoeling zowel bij CAPD als APD wordt een toegang tot de buikholte gemaakt. Een slangetje (katheter) wordt met een kleine operatie door de buikwand in de buikholte aangebracht. De katheter wordt zo geplaatst dat verschuiven onmogelijk is. Het uiteinde dat uit de huid komt wordt aangesloten op een tussenstuk van metaal waaraan de verbindingsslang wordt bevestigd. De verbindingsslang wordt gekoppeld aan de zak spoelvloeistof.

Nierinsufficiëntie
Nierinsufficiëntie betekent onvoldoende nierwerking. Het nierweefsel is door een aandoening aangetast.
Wanneer niet wordt ingegrepen - wat niet altijd mogelijk is - kan de nier steeds verder achteruit gaan en ontstaat er chronische nierinsufficiëntie. Op den duur is dan een niervervangende behandeling noodzakelijk (dialyse of transplantatie).

Nierfilter
Haarvat dat voor filtratie zorgt. Ook wel glomeruli genoemd.

Nierdonatie bij leven
Het afstaan van een nier ‘bij leven’ komt voor bij relatietransplantatie en bij cross-over transplantatie. Weloverwogen heeft men dan het besluit genomen een nier af te staan aan iemand uit de naaste omgeving. Vaak omdat de wachttijd voor een nieuwe nier te lang is. Het is mogelijk een nier bij leven af te staan omdat leven met één nier goed mogelijk is.

Nierbuisje
Ook wel tubulus genoemd. Een met cellen bekleed buisje dat begint bij de nierfilter en het vocht uit de filter omzet in (voor) urine.

Niercheck
De gratis Niercheck van de Nierstichting is een test om zelf thuis te kijken of er misschien teveel eiwit in uw urine zit. Eiwit is vaak het eerste signaal van nierschade. Bent u er op tijd bij, dan kan eventuele verslechtering van de nierfunctie vaak worden voorkomen. Met de Niercheck is nierschade in een vroeg stadium op te sporen. Mocht die wijzen op teveel eiwit in de urine, dan gaat u naar de huisarts.
De Niercheck bevat drie identieke urinetesten, een kleurenkaart en een heldere gebruiksaanwijzing. Klik hier voor meer informatie over de Niercheck.

Non-heart beating donatie
Tegenwoordig is hersendood niet meer de enige voorwaarde om orgaandonor te kunnen zijn. Het is ook mogelijk - met name nieren - te doneren uit het lichaam van iemand waarvan de bloedcirculatie is gestopt bij bijvoorbeeld een acute hartstilstand. De overledene wordt niet kunstmatig beademd maar krijgt via een katheter in de liesstreek een vloeistof toegediend om de nieren door te spoelen. Alleen dan blijven de nieren geschikt voor transplantatie. Dit kan nog binnen 45 minuten na overlijden gebeuren en is daarom alléén mogelijk als de donor in of vlakbij een ziekenhuis overlijdt.

Peritoneaal dialyse
Zie buikvliesspoeling.

Postmortale nierdonatie
Donatie van nieren die beschikbaar komen na overlijden.

Relatietransplantatie
Bij deze transplantatie wordt gebruik gemaakt van een orgaan van een levende donor. Een relatie van de ontvanger, een familielid of een ander met wie een langdurige goede relatie bestaat, staat ‘bij leven’ een orgaan af.

Shunt
Een shunt is een verbinding die wordt aangebracht in de bloedbaan om het bloed via twee slangetjes van en naar de kunstnier te voeren. Een shunt kan veel vaker worden aangeprikt dan een ader. Er zijn twee soorten shunts. Een tijdelijke shunt wordt gemaakt als overbrugging. De permanente shunt wordt operatief aangelegd tussen de slagader en de ader meestal in de onderarm.

Spoelen
Zie dialyse.

Transplantatie
Transplantatie betekent letterlijk het overplaatsen van weefsel of organen. De term ‘implantatie’ betekent het daadwerkelijk inbrengen van het donororgaan of - weefsel in de ontvanger. Technisch gezien is een niertransplantatie geen ingewikkelde operatie. Iedereen die voor transplantatie in aanmerking komt wordt door de arts aangemeld bij Eurotransplant in Leiden. De wachttijd voor een nieuwe nier is afhankelijk van de weefselkenmerken en bloedgroep van de ontvanger. Op dit moment is de wachttijd ongeveer 4,5 jaar.

Tubulus
Zie Nierbuisje.

Verborgen nierschade
Verborgen nierschade wil zeggen dat de nieren, zonder dat er klachten zijn, slechter werken. De nieren zijn beschadigd, waardoor eiwit in de urine `lekt`. In dat geval kan de nierfunctie mogelijk sneller achteruitgaan dan normaal. Vroege opsporing van verborgen nierschade is dus nodig om ernstig nierfunctieverlies te voorkomen. Uit recent onderzoek blijkt dat bij 1 op 200 volwassen Nederlanders sprake is van verborgen nierschade. Met de gratis Niercheck van de Nierstichting kan men zich zelf thuis testen op eiwit in de urine.