Gelijke Kansen

Categorie: Mens en samenleving > Woordenlijst discriminatie
Datum & Land: 15/05/2013, BE
Woorden: 71

ageïsm
engelse term voor discriminatie op basis van leeftijd

antidiscriminatiewet
federale wet die discriminatie op basis van godsdienst, overtuiging, handicap, leeftijd, of seksuele geaardheid strafbaar stelt op het vlak van toegang tot de arbeidsmarkt of een beroep, promotiekansen, beroepsopleiding, arbeidsvoorwaarden en lidmaatschap van een vereniging

arbeidsverdeling naar geslacht
de verdeling van betaalde en onbetaalde (zorg-)arbeid tussen mannen en vrouwen in het openbare en het privé-leven

biseksualiteit
zich zowel tot mannen als tot vrouwen aangetrokken voelen

coming out
naar buiten komen met zijn of haar homoseksuele geaardheid

democratisch tekort
een te kleine deelname van een bepaalde groep aan de politieke besluitvorming; in een democratie moeten alle bevolkingsgroepen vertegenwoordigd zijn (min of meer) overeenkomstig hun omvang

decreet evenredige arbeidsparticipatie
Vlaams decreet waarin verbintenissen worden aangegaan om een bepaald percentage personen afkomstig uit kansengroepen (= alle groepen van de samenleving op actieve leeftijd die niet op een evenredige wijze vertegenwoordigd zijn op de arbeidsmarkt) aan een baan te helpen

diversiteit
de verschillen tussen de individuen van een groep, in waarden, attitudes, cultuur, overtuigingen, etnische achtergrond, seksuele geaardheid, kennis, vaardigheden en levenservaring

discriminatie
een onderscheid maken in de behandeling van personen omwille van een bepaald kenmerk (of kenmerken), wanneer dat onderscheid niet gerechtvaardigd is (directe discriminatie), of geen onderscheid maken in de behandeling van personen wanneer dat omwille van bepaalde kenmerken juist aangewezen en nodig is om meer gelijke uitkomsten te verkrijgen (indirecte discriminatie)

directe discriminatie
iemand minder gunstig behandelen op basis van zijn of haar geslacht, etnische afkomst, huidskleur, handicap, leeftijd… (zie ook discriminatie en indirecte discriminatie)

doelgroepen
groepen die omwille van bepaalde kenmerken (geslacht, seksuele oriëntatie, handicap, …) gemakkelijk blootstaan aan achterstellingsmechanismen of discriminatie, en voor wie het beleid een bijzondere inspanning wil leveren

empowerment
de eigen capaciteiten benutten en ontwikkelen om in economisch, sociaal en politiek opzicht actief mee gestalte te geven aan het eigen leven en dat van de gemeenschap waarvan men deel uitmaakt

emancipatie
bevrijding uit beperkende rolpatronen; een gelijke en gelijkwaardige behandeling nastreven

emancipatie-effectenrapportage (EER)
een instrument voor de doorlichting van beleidsvoorstellen of maatregelen op hun gendervriendelijkheid, aan de hand van een vragenlijst die systematisch dient opgevolgd te worden. Doel is discriminerende effecten te neutraliseren en de gelijkwaardige behandeling van vrouwen en mannen te bevorderen

feminisering van de armoede
de evolutie naar meer armoede bij vrouwen en grotere risico’s voor vrouwen om in de armoede terecht te komen

functioneringsbeperkingen
een handicap, of (tijdelijke) lichamelijke beperkingen door ziekte, ongeval, of leeftijd

gay
het Engelse woord voor homo

genderbewust
rekening houdend met de genderdimensie

genderblind
geen rekening houdend met de genderdimensie

genderaudit
analyse en evaluatie van beleid, programma’s, of instellingen op basis van de mate waarin er rekening wordt gehouden met gender

genderanalyse
studie van de verschillen tussen mannen en vrouwen op het gebied van levensomstandigheden, behoeften, participatiegraden, toegang tot middelen en ontwikkelingsmogelijkheden, vermogensbeheer, beslissingsbevoegdheden en rolpatronen

gelijkheid
het principe dat alle mensen evenwaardig zijn en gelijke rechten hebben

gender
de kenmerken die worden toegeschreven aan mannen-mannelijkheid, of vrouwen-vrouwelijkheid; in tegenstelling tot de biologische verschillen (sekse) zijn deze kenmerken sociaal-cultureel bepaald en kunnen ze in principe variëren over de tijd en tussen culturen

gelijke onderwijskansen (GOK)
decreet dat o.a. extra middelen toekent aan scholen met veel leerlingen uit groepen die procentueel minder kans maken om hun schooltijd tot een goed einde te brengen; een voorbeeld van gelijkekansenbeleid binnen een ander beleidsdomein, nl. onderwijs

Gelijke Kansen in Vlaanderen
ambtelijke eenheid binnen de Vlaamse overheid die tot doel heeft het gelijkekansenbeleid van de Vlaamse minister van Gelijke Kansen voor te bereiden, te ondersteunen, uit te voeren en te evalueren. Daarnaast biedt zij ook ondersteuning en coördinatie bij gelijkekanseninitiatieven van andere departementen binnen de Vlaamse Gemeenschap en van lokale en provinciale besturen.

gelijke kansen
het ontbreken van belemmeringen die verbonden zijn aan sekse, handicap, afkomst, leeftijd, …, voor deelname aan het economische, politieke en sociale leven

gelijke behandeling van mannen en vrouwen
waarborgen dat er noch direct, noch indirect wordt gediscrimineerd op grond van geslacht (zie ook discriminatie, directe discriminatie en indirecte discriminatie)

glazen plafond
de onzichtbare barrière gevormd door een complex samenspel van factoren, waardoor vrouwen geen toegang hebben tot leidinggevende functies in organisaties die door mannen gedomineerd worden

holebi's
letterwoord voor homo's, lesbiennes en biseksuelen; één van de doelgroepen van het Vlaamse gelijkekansenbeleid

homofobie
angst voor holebi’s, vaak resulterend in discriminatie

homohuwelijk
huwelijk tussen twee mannen of twee vrouwen; in België is er geen apart huwelijk of registratie voor homoparen, het 'gewone' huwelijk is opengesteld voor partners van hetzelfde geslacht

interculturalisering
rekening houden met de verschillen tussen culturen

inclusie
personen met een handicap als volwaardige burgers opnemen in een samenleving

inclusief beleid
een beleid dat de verschillende beleidssectoren (vb. landbouw, onderwijs, welzijn, mobiliteit) doorkruist; alle Vlaamse ministers zijn verantwoordelijk voor het bevorderen van gelijke kansen in hun beleidsdomein. (zie ook specifiek beleid)

indirecte discriminatie
het voorkomen van een nadelig effect van een ogenschijnlijk neutrale maatregel, of praktijk voor personen van een bepaald geslacht, etnische afkomst, leeftijd, handicap, … , tenzij het verschil in behandeling gerechtvaardigd kan worden door objectieve factoren (vb. lengtevereisten bij aanwerving)

inclusief onderwijs
kinderen met een handicap de juiste omkadering bieden zodat ze in het reguliere onderwijs terecht kunnen

integrale toegankelijkheid
het uitgangspunt van integrale toegankelijkheid is dat onze leefomgeving bereikbaar, betreedbaar en bruikbaar moet zijn voor iedereen en dit op een onafhankelijke (dus zonder hulp) en gelijkwaardige wijze. De realisatie van een toegankelijke leefomgeving vertrekt vanuit het 'ontwerpen voor iedereen' principe (= universal design)

kruispuntdenken
het bestuderen van de combinatie van verschillende achterstellingsmechanismen (bvb. racisme en seksisme), uitgaande van verschillen in maatschappelijke machtsposities

leeftijdsdiscriminatie
discriminatie van jongeren, of ouderen; het impliciet of expliciet hanteren van leeftijdsgrenzen bij aspecten van maatschappelijke participatie, zoals politieke vertegenwoordiging, of tewerkstelling

LGBT
Engelstalig letterwoord voor holebi en transgender (Lesbian, Gay, Bisexual & Transgender)

LGB
Engelstalig letterwoord voor holebi (Lesbian, Gay & Bisexual)

loonkloof
de kloof tussen de gemiddelde verdiensten van vrouwen en die van mannen

lokale emancipatie-effectenrapportering (LEER)
een instrument voor de doorlichting van beleidsvoornemens of maatregelen op lokaal niveau op hun gendervriendelijkheid, aan de hand van een vragenlijst die systematisch dient opgevolgd te worden. (analoog aan de emancipatie-effectenrapportering (EER))

mainstreaming
bij de voorbereiding, de ontwikkeling en de uitvoering van beleid (op gelijk welk vlak) systematisch aandacht besteden aan het effect van dat beleid op gelijke kansen voor mannen en vrouwen

meervoudige discriminatie
extra zware discriminatie van personen die verschillende kenmerken hebben waardoor ze nadelig behandeld worden, bijvoorbeeld allochtone lesbische vrouwen

moudawana
het Marokkaanse familiewetboek; in 2004 werden er belangrijke wijzigingen in aangebracht die gevolgen hebben voor allochtone vrouwen met de Marokkaanse nationaliteit, of vor vrouwen die gehuwd zijn met een Marokkaanse partner

multicultureel
het samengaan van verschillende culturen

ontwerpen voor iedereen
zie universal design

open coördinatie methode (OCM)
Methode die reeds meermaals werd ingezet in het kader van de uitbouw van een Europees economisch en sociaal-economisch beleid. Deze methode wordt beschouwd als een werkwijze om de beleidconvergentie in de Europese Unie te vergroten en om ‘best practices’ te verspreiden. In het Vlaamse gelijkekansenbeleid wordt sinds 2005 gewerkt met de open coördinatie methode voor het realiseren van een horizontale -of beleidsdomeinoverschrijdende- verankering. Essentieel aan deze werkwijze is dat verschillende actoren (in casu de leden van de Vlaamse Regering) gezamenlijk doelstellingen afspreken, waarna elk van hen verantwoordelijk is voor de realisatie ervan binnen het eigen bevoegdheidsdomein. Ook eigen aan deze methode is dat ze beschouwd wordt als een leerproces waarbij veel plaats is voor het uitwisselen van goede praktijken.

outing
iemands homoseksualiteit bekend maken, in tegenstelling tot coming-out, die door de persoon zelf gedaan wordt

participatiegraad
de mate waarin de bevolking op actieve leeftijd (tussen 15 en 64 jaar) ook effectief aanwezig is op de arbeidsmarkt; kan ook berekend worden voor specifieke groepen, zoals bijvoorbeeld vrouwen, of vijftigplussers

participatie
deelname aan het maatschappelijk gebeuren, tegengesteld aan sociale uitsluiting

paritaire democratie
de gelijke vertegenwoordiging – in een verhouding tussen 40 en 60% van mannen en vrouwen in functies waar politieke beslissingen genomen worden

pariteit
(op kieslijsten)- voorkomen van evenveel vrouwen als mannen

positieve actie
maatregelen met het doel discriminatie ten opzichte van een specifieke groep uit te bannen en te voorkomen, of de nadelen die eruit voortkomen, te ondervangen

queer
Engelse term die aanvankelijk gebruikt werd als scheldwoord voor holebi’s (met de nadruk op het ‘abnormale’), nu wordt de term door de holebibeweging zelf gebruikt en verwijst het naar holebi-emancipatie en bevrijding uit beperkende genderrollen

quota
een bepaald aandeel aan plaatsen, zetels of middelen dat wordt voorbehouden aan een bepaalde groep om een bestaand gebrek aan evenwicht te corrigeren; meestal gaat het om besluitvormingsfuncties of de toegang tot opleidingsmogelijkheden of banen. De quota-wetten hebben betrekking op de samenstelling van kieslijsten.

racisme
discriminatie op basis van etnische afkomst, of huidskleur

redelijke aanpassing
tegemoetkoming aan personen met een handicap om de beperkingen van de omgeving zo veel mogelijk te ondervangen; het ontbreken van ‘redelijke aanpassingen’ kan door de rechter geïnterpreteerd worden als discriminatie

ritsprincipe
afwisselend voorkomen van een vrouwelijke en een mannelijke kandidaat

rolpatronen
aan vrouwen en mannen toegewezen gedragspatronen, waarin men wordt opgevoed, en waarrond persoonlijke en maatschappelijke verwachtingen bestaan (zie ook gender)

roldoorkruisend, roldoorbrekend
tegen de seksestereotypen in; niet overeenkomstig de traditionele taakverdeling tussen mannen en vrouwen

seksisme
discriminatie op basis van geslacht

sekseneutraal
zonder positieve, of negatieve uitwerking op de verhoudingen tussen vrouwen en mannen, of de gelijkheid van vrouwen en mannen

seksesegratie op de arbeidsmarkt
de concentratie van vrouwen en mannen in verschillende functies en beroepen, waarbij vrouwen vooral in andere sectoren zijn geconcentreerd (horizontale segregatie) dan mannen en vaker in de lagere functieniveaus (verticale segregatie) voorkomen

sekse
de biologische geslacht (in tegenstelling tot gender)

sociale uitsluiting
het proces waarin personen omwille van één of meerdere kenmerken geïsoleerd raken van het maatschappelijk gebeuren

specifiek beleid
een beleid dat één beleidssector betreft, bijvoorbeeld onderwijs. Synoniemen: voor ‘specifiek beleid’ zijn ‘functioneel beleid’, ‘vertikaal beleid’, en ‘sectorbeleid’. Vanuit sommige beleidsdomeinen wordt zowel een specifiek als een ‘horizontaal’ (of ‘inclusief’, of ‘transversaal’ of ‘facet-‘) beleid gevoerd. Dit is bijvoorbeeld het geval bij gelijke kansen. Het voeren van een specifiek beleid op het vlak van gelijke kansen betekent dat onder de politieke bevoegdheid van de minister van gelijke kansen met een specifieke administratie een eigen beleid wordt ontwikkeld en uitgevoerd. Dit kan o.a. bestaan uit het voeren van sensibiliserende campagnes, het publiceren van informatieve brochures, het subsidiëren van middenveldorganisaties, het uitvaardigen van wetgeving die bijvoorbeeld een evenwichtige vertegenwoordiging van beide geslachten in politieke organen beoogt, het verlenen van projectsubsidies voor de ontwikkeling van pilootprojecten, het laten uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek, etc.

stereotypen
opvattingen over de persoonlijke kenmerken van individuen op basis van de sociale groepen waartoe ze behoren

transseksualiteit
het gevoel tot het andere geslacht te behoren; via operatie en hormoonbehandeling van geslacht veranderd zijn

universal design
of 'ontwerpen voor iedereen' is kortweg de dagelijkse dingen om ons heen gebruiksvriendelijk en toegankelijk ontwerpen voor een zo groot mogelijke groep van gebruikers. Het overstijgt aldus de categoriale aandacht voor specifieke doelgroepen, zoals bijvoorbeeld exclusieve voorzieningen voor rolstoelgebruikers.