Digischool Begrippenlijst `Indonesië`

Categorie: Aardrijkskunde > Indonesië
Datum & Land: 15/02/2007, NL offline
Woorden: 194

koloniën
Koloniën zijn overzeese gebiedsdelen onder Europees bestuur. Europese landen veroverden in de 15e t-m de 17e eeuw veel gebieden in Afrika, Azië en Zuid-Amerika om de daar aanwezige grondstoffen te exploiteren. Meestal ging dit met geweld en onderdrukking gepaard. Tegenwoordig zijn de meeste koloniën zelfstandig. Veel toeristen uit de `moederlanden` gaan nog naar de voormalige koloniën van hun eigen land op vakantie. Tachtig procent van de Nederlanders die naar het Caribisch gebied gaan, vieren vakantie op Aruba, Bonaire of Curaçao.

Koopkracht
De hoeveelheid geld die iemand heeft om producten voor te kopen.

Koraal
Kleine diertjes die in helder en warm water leven. Ze zetten kalk af waardoor na verloop van tijd uitgestrekte koraalriffen (banken) kunnen ontstaan.

Krakatau
Vulkaaneiland, liggend tussen Jawa en Sumatera. In 1883 ontplofte het eilanden werd 18 miljard kubieke meter as en stenen de lucht ingeblazen. Er ontstond een vloedgolf die in de kuststreken 36 duizend mensen het leven kostte. De Krakatau is nog steeds actief.

Kruidnagelboom
Altijdgroene tropische boomsoort waarvan de op een spijker gelijkende vrucht als specerij wordt gebruikt.

Kwalitatieve honger
Van kwalitatieve honger is sprake als iemand wel eten heeft, maar eten met te weinig vitamines, mineralen en eiwitten. We noemen dit : verborgen honger.

Kwantitative honger
Van kwantitatieve honger is sprake als iemand een absoluut tekort aan eten heeft. Dit wordt uitgedrukt in aant al kilojoules per dag.

Ladangbouw
Landbouwvorm die nog overal in de tropen voorkomt. Hierbij wordt een stuk tropisch bos ontgonnen door het bijv. in de brand te steken. Tussende stronken verbouwt men een aantal jaren gewassen, tot de grond is uitgeput. Er wordt dus niet bemest. Men trekt dan verder en ontgint een volgend stuk bos.

Lahar
Snel bewegende modderstroom op een vulkaanhelling, ontstaan door leeglopen van een meer, het smelten van sneeuw of zware regenval tijdens een uitbarsting van de vulkaan.

Landhervorming
Herverdeling van het grootgrondbezit ten behoeve van de grote groep daklozen.

Lateriet
Rode, sterk uitgespoelde bodem in de tropen. De rode kleur ontstaat door ophoping van ijzer en aluminium in de bodem.

Latex
Melksap van rubberbomen, grondstof voor rubber. Rubberbomen komen in het wild voor, maar worden ook in plantages aangeplant.

Latifundio
Grootgrondbezit, veelal met een extensieve vorm van landbouw.

Latosol
Rode, sterk uitgespoelde bodem in de tropen. De rode kleur ontstaat door ophoping van ijzer en aluminium in de bodem.

Lava
Vloeibare magma, dat uit de krater is komen vloeien.

Lokaal verzorgende nijverheid
De lokaal verzorgende nijverheid maakt produkten die bedoeld zijn voor de eigen bevolking. Er wordt dus niets geëxporteerd.

Magma
Vloeibaar gesteente, afkomstig uit het diepere van de aardkorst, wat zich via scheuren en openingen naar buiten werkt. Op het moment dat de magma uitvloeit uit een vulkaan noemen we het lava.

Mangrovewoud
Bos in de kuststreek. De bomen staan met lange steltwortels in het water.

Minifundio
Zeer kleine deelpachtbedrijfjes, waar bij de pachtsom veelal bestaat uit een deel van de opbrengst in combinatie met diensten aan de heer.

moesson
Het woord moesson komt uit het Arabisch en betekent `jaargetijde`. Niet zoals in Nederland een jaargetijde van ongeveer drie maanden, maar voor een periode van een half jaar. Men onderscheidt de natte en de droge moesson, dus een droog halfjaar en een nat halfjaar. Dit is afhankelijk van de windrichting. In Indonesië is de oostmoesson droog en de westmoesson nat.

Moesson
Letterlijk : seizoen. Het is een afwisseling in seizoenen. De ene helft van het jaar is het vochtig, de andere helft droog. Dit geldt in Indonesië met name voor het zuidoosten.

Monocultuur
Het verbouwen van slechts één gewas. Als dan de wereldprijs voor dit product daalt, kan dat een klap zijn voor de economie van het land. Tegenovergestelde : polycultuur.

Moslim
Belijder van de islam-godsdienst.

Multinational
Groot bedrijf met dochterondernemingen over de hele wereld.

Nasi
Gebakken rijst.

Nationaal Planbureau
De functie van het nationaal planbureau is het maken van plannen voor de economische ontwikkeling van het land. Dit gebeurt steeds voor de periode van vijf jaar.

Nationaliseren
Letterlijk het tot je eigendom maken van bedrijven die aan andere landen toebehoren. Het bedrijf is dan al zijn bezittingen kwijt.

Nationalisme
Een soort van nationaal bewustzijn. Men voelt zich door taal, gewoontes, een vlag en het volkslied als inwoners sterk met elkaar verbonden.

Nepotisme
Verschijnsel, waarbij mensen die werk hebben vanuit hun goede positie familieleden aan een baan helpen.

Nootmuskaat
Kern van de vrucht van de gelijknamige boom. Het wordt als specerij gebruikt, bijv. voor de bereiding van bloemkool .

Nusa Tenggara
Ook wel : de Kleine Sunda-eilanden. Een slinger van eilanden, ten oosten van Jawa. Hiertoe behoren Bali, Lombok, Sumbaja, Sumba en Flores.

Onderontwikkeling
Kenmerken van onderontwikkeling zijn : * zwakke economie en veel ar moede. * verschillen in welvaart. * modernisering vindt slechts plaats op bepaalde plaatsen.

Ontwikkelingsland
Ook wel Derde Wereldlanden. Landen die bezig zijn zich te ontwikkelen op het gebied van landbouw en industrie met als doel het terugdringen van de grote armoede van-in het land.

OPEC
Letterlijk : Olie Producerende en Exporterende Landen. Groep landen die gezamenlijk probeert de olieprijs zo hoog mogelijk te houden. Indonesië is hier ook lid van. De betekenis van de OPEC voor het bepalen van de olieprijs is de laatste jaren sterk afgenomen.

Orde Baru
Letterlijk : Nieuwe Stijl. Vijfjarenplannen voor een gezonde agrarische structuur en industrialisatie.

Overloopsteden
Kleine steden buiten de grote stad die de enorme trek van mensen naar de stad kunnen opvangen. In de grote stad is geen plaats voor deze mensen zodat ze zich vestigen in dorpen en steden daar vlak bij.

Overruralisatie
Te grote bevolkingsdruk op het platteland. Er is sprake van een economische en sociale overbevolking. (arm en dichtbevolkt)

Padi
Indonesisch voor rijst. Rijst is zo belangrijk in Indonesië, dat men meerdere woorden voor rijst heeft. Zo betekent Bibit : jonge rijst-plantjes .

Papaja
Meloenboom. Vruchtsoort die in Indonesië tot de in het wild voorkomende soorten voorkomt.

Papoea`s
Papoea`s vormen een bevolkingsgroep op Irian Jaya, voormalig Nieuw Guinea. In de binnenlanden van dit reusachtige eiland in het oosten van Indonesië, leven stammen waarvan de mannen peniskokers dragen. De vrees van cultuurminnaars is dat het huidige toerisme de Papoea`s zal vervreemden van hun eigen cultuur.

Pasar
Markt.

Patjul
Ook wel : hak. Een soort kromme schop, waarmee de bodem wordt losgehakt. Het is een eenvoudige manier van ploegen.

Pekarangan
Ook wel : erfbouw. Het kweken van land bouwgewassen op het erf rond de boerderij. Soms is het een soort van moestuin, soms staan er alleen kokospalmen.

Peranakans
Chineze bevolkingsgroep. De voorouders van deze Chinezen zijn lang geleden naar Indonesië gekomen. Ze spreken vaak het Chinees niet meer en ook kleding en gewoontes zijn Indonesisch geworden.

Pertamina
Indonesisch staatsbedrijf, dat belast is met de winning van aardolie en -gas .

Plantage
Zeer groot opgezette landbouwonderneming, die op grote schaal, meestal in monocultuur (een gewas) verbouwd voor de export.

Platen
Grote schollen waar werelddelen of zeeën op liggen. Deze platen bewegen ten opzichte van elkaar. Sommige drijven naar elkaar toe en anderen van elkaar af.

Polycultuur
Het verbouwen van meerdere gewassen op een bedrijf. Hierdoor is het risico van misoogsten en plotselinge daling van de prijzen op de wereldmarkt te spreiden over de verschillende producten. Tegenovergestelde : monocultuur.

Prambanan
De Prambanan is een hindoeïstische tempel op Java in de buurt van de stad Yogyakarta. Nadat deze tempel in ernstig verval was geraakt door de opkomst van de islam, is deze tempel onlangs gerestaureerd. Deze tempel, evenals de Borobudur wordt door veel cultuurtoeristen bezocht. Zie ook: Borobudur.

Pull-factoren
Ook wel : attractie- of aantrekkingsfactoren. Het gaat hier om (vermeende) positieve redenen voor mensen om zich in de steden te vestigen.

Push-factoren
Ook wel : expulsie- of afstotingsfactoren. Negatieve redenen voor mensen om van het platteland te vertrekken, en naar de stad te gaan.

Repelita
Indonesische naam voor een vijfjarenplan. Hierin staat hoe de economie zich de komende vijf jaar dient te ontwikkelen.

Roofbouw
Ladangbouw, waarbij men een stuk oerwoud platbrandt, daar enkele jaren een gewas op verbouwt, en vervolgens verdertrekt om een ander stuk bos plat te branden. De verlaten akkers doen er vele jaren over om zich te `herstellen`.

Ruilvoet
De verhouding tussen de winst die wordt gemaakt bij het exporteren van goederen en grondstoffen, en het bedrag dat moet worden betaald voor de invoer van (eind)produkten. Voor de Derde Wereldlanden valt die ruilvoet meestal slecht uit.

Ruimtelijke ongegelijkheid
Van ruimtelijke ongelijkheid is sprake als in een land een bepaalde dienstverlening (of iets dergelijks) slecht over het land is verdeeld. Het ene gebied heeft veel (centrum) het andere `niets` (periferie).

Rupia
Indonesische munteenheid.

Sapi
Rundersoort, gebruikt voor z`n trekkracht bij bijv. het ploegen.

Savanne
Vegetatie als overgang van tropisch regenwoud naar steppen. Het zijn `dunne` tropische bossen met veel open plekken. De temperatuur is er tropisch, maar er valt minder neerslag. Meestal is er een bepaalde droge periode.

Schollentectoniek
Schollentectoniek houdt in het bewegen van de platen-schollen, waar werelddelen en oceanen liggen, ten opzichte van elkaar. Deze bewegingengaan gepaard met vulkaanuitbarstingen en aardbevingen.

Sectorlanden
Beperkt aantal landen waar de Nederlandse overheid ontwikkelingshulp aan geeft. Men richt zich op weinig projekten in weinig landen om ervoor te zorgen dat de projekten goed aangepakt en begeleid kunnen worden.

Sisal
Plantensoort, groeiend volgens het idee van de in onze huiskamer veel voork omende yuka. Van de bladeren zijn draden afkomstig voor het maken van touw.

Squatter
Letterlijk : krottenwijk.

Sterftecijfer
Percetage mensen dat er per jaar sterft, meestal gemeten per 1000 inwoners.

Stuwingsregens
Als een wolk tegen een berg opbotst, heeft het de neiging omhoog te gaan. Hierdoor komt de waterdamp in hogere en koudere luchtlagen. Hierdoor treedt condensatie op en gaat het regenen op de helling van de berg. Als de wolk over de berg is daalt hij weer, komt in warmere luchtlagen en zal niet meer voor regen zorgen.

Sulawesi
Sulawesi (=Celebes) is een van de eilanden van Indonesië. In de binnenlanden van dit karakteristiek gevormde eiland leven de Toradja`s.

Tanah Lot
De Tanah Lot is een tempel en heilige plaats voor de Balinezen. Deze tempel wordt bedreigd door projectontwikkelaars die rondom de Tanah Lot een complex met voozieningen als hotels, zwembaden en golfbanen voor de toeristen willen aanleggen. Zie ook: culturele draagkracht.

Tegalan
Een niet-bevloeid stuk land, gebruikt voor de akkerbouw. Veel voorkomend in Indonesië. Er wordt vooral mais en cassave op verbouwd.

Tektoniek
Endogene krachten (van binnenuit de aarde) : plooiing, breuken en vulkanisme.

Terrassering
Hellingen bebouwen met landbouwgewassen. Hiervoor worden op de helling horizontale terrassen gemaakt. Die zorgen er voor dat het regenwater wordt vastgehouden en voorkomen bodemerosie.

Toradja`s
De Toradja`s leven in de binnenlanden van Sulawesi. Opvallend is hun traditionele en karakteristieke huizenbouw. Indrukwekkend zijn hun begrafenisceremonieën met voorouderverering. Voor toeristen een attractie van de eerste orde. Zo`n begrafenis is erg kostbaar en erg langdurig. De overledene staat soms maanden gebalsemd boven de grond. Geslachte buffels begeleiden de gestorvene naar de hemel. Vaak worden ze begraven in een rotswand, waar aangeklede poppen, tau-tau wachters, hen bewaken.

Totoks
Chinese bevolkingsgroep. Ze zijn vanaf 1920 naar Indonesië gekomen. Ze spreken veelal nog Chinees en hangen ook nog de Chinese gewoontes aan.

Traditionele landbouw
Bij de traditionele landbouw wordt gebruikgemaakt van spierkracht en eenvoudige hulpmiddelen. Er worden dus geen machines of kunstmest gebruikt. De opbrengst is vooral bedoeld voor eigen gebruik.

Transmigratie
Het verhuizen van het ene naar het andere eiland. In principe wordt hier mee bedoeld het verhuizen van mensen (of gehele dorpen) van het overbevolkte Jawa naar minder dichtbevolkte eiland als Sumatera, Kalimantan, Sulawesi of Irian Jaya.

Trog
Langgerekte diepzee, ontstaan waar een schol (ofplaat) onder een andere school duikt. Dit verschijnsel hangt dus samen met de schollentectoniek.

tropen
De aarde is verdeeld in verschillende klimaatgordels. Een van die klimaten is het tropisch klimaat. Dit klimaat komt voor rond de evenaar. Kenmerkend voor dit klimaat is de gelijkmatige hoge gemiddelde temperatuur van ruim 25 graden Celsius. Ook de grote hoeveelheden neerslag zijn opmerkelijk. Deze beide kenmerken zijn verantwoordelijk voor een zeer karakteristieke plantengroei in de tropen: het tropisch regenwoud. Volgens Köppen: A-klimaat. Voor veel toeristen is dit klimaat en de vegetatie een natuurattractie. Dit klimaat komt o.a. voor in Indonesië en het Caribisch gebied.

Tsunami
Letterlijk : vloedgolf. Kan ontstaan bij een onderzeese vulkaanuitbarsting of een zeebeving.

Uitspoeling
Door zware regenval spoelt het plantenvoedsel met het water diep de grond in, waardoor het voedsel onbereikbaar wordt voor de plantenwortels. In de tropen kennen we de lateriet- of latosolbodems. Deze bodems zijn door uitspoeling rood van kleur.

UNCTAD
United Nations Conference on Trade and Development. Oganisatie van de Verenigde Naties die de westerse landen en de Derde Wereldlanden op handelsgebied tot elkaar wil brengen. Hiervoor wil men handelsbelemmeringen wegnemen.

UNESCO
United Nations Educational, Scientifical and Cultural Organization. Organisatie die uitwisseling voorstaat op cultureel, onderwijskundig en wetenschappelijk gebied. Onderdeel van de Verenigde Naties.

UNICEF
United Nations International Children Emergency Fund. Organisatie die opkomt voor met name de kinderen op de wereld die het niet goed hebben, door ondervoeding, armoede, enz. Onderdeel van de Verenigde Naties.

Urbanisatie
Ook wel : verstedelijking. De grote trek van mensen van het platteland naar de stad.

Verborgen werkloosheid
Als mensen met te veel personen aan een projekt werken, er dus eigenlijk te veel mensen bij werken, spreken we van verborgen werkloosheid. Minder mensen zouden hetzelfdee werk kunnen doen.

Verenigde Naties
Organisatie, waar bijna alle landen van dewereld lid van zijn. Ze komt op voor de vrede en voor de armen in de wereld. Unicef richt zichmet name op de kinderen. Het hoofdkantoor bevindt zich in New York (VS).

Verstedelijking
Het verschijnsel waarbij steeds meer mensen in steden en steeds minder mensen op het platteland komen te wonen. In Indonesië woont nu ongeveer 25% van de mensen in de steden. In Nederland ligt dat percentage nog veel hoger.

Verwoestijning
Letterlijk : het tot woestijn verworden. Door ontbossing en bodemerosie kunnen gebieden die eerst vruchtbaar waren, dorre woestijn worden. Dit is een milieudreiging die bepaalde delen van Indonesië bedreigt.

Verzamelen
Manier van leven waarbij je geen landbouw bedrijft om aan eten te komen, maar in het woud op zoek gaat naar eetbare vruchten, kokos, dieren, enz. Hiervan leef je.

Vicieuze cirkel
Probleem waar men niet meer uitkomt. Voorbeeld : iemand heeft te weinig eten, is daardoor ondervoed, kan niet goed z`n land verbouwenen krijgt vervolgens een kleine oogst, waardoor men te weinig eten heeft, enz.

Vijfjarenplan
Plan van het Nationaal Planbureau, waarin staat hoe de Indonesische economie zich de daaropvolgende vijf jaar dient te ontwikkelen.

vulkanisme
Verschijnselen aan het aardoppervlak waarbij het inwendig vuur merkbaar wordt. Voor veel toeristen is vulkanisme een reden om naar een bepaald gebied te gaan. Hierbij kan gedacht worden aan warmwaterbronnen met zwaveldampen die geneeskrachige werking zouden hebben. Ook de imposante verschijnselen (uitbarstingen, geysers, etc.) van het vulkanisme trekken veel toeristen. Bovendien kent de natuur in vulkanische gebieden veel bijzondere kenmerken.

Vulkanisme
Serie verschijnselen die samenhangen met het bewegen van de schollen (schollentectoniek). Hiertoe behoren vulkanen, aardbevingen en ook geisers en minerale bronnen.

Wajang
Indonesisch poppenspel. De poppen vertellen een verhaal bij de muziek van de gamalan. De poppen worden als schaduwen geprojecteerd op een wit doek.

Zelfvoorziening
De produkten die men verbouwt of maakt zijn voor eigen gebruik bedoeld, niet om te verkopen. Zelfvoorziende landbouw noemt men ook wel bevolkingslandbouw of traditionele landbouw.

Zuigelingensterfte
Sterfte van kinderen voor hun eerste levensjaar per 1000 levendgeborenen per jaar.

V.O.C.
De Verenigde Oost-Indische Compagnie. Een Nederlandse handelsvereniging, op gericht 1602. De VOC voerde vanuit Nederlands Indië specerijen en andere goederen naar Amsterdam, die daar verder werden verwerkt in de trafieken.