Digischool Begrippenlijst `Turkije`

Categorie: Aardrijkskunde > Turkije
Datum & Land: 15/02/2007, NL offline
Woorden: 202

Interne migratie
Verhuizen van mensen binnen het eigen land van de ene plaats naar de andere.

Irrigatie
Het kunstmatig bevloeiing van land. Grote opslagbekkens achter stuwdammen kunnen hierbij een grote rol spelen. In drogere periode wordt via pijpleidingen en kanalen water naar het droge gebied gevoerd en op het land gebracht.

Islam
Een van de wereldgodsdiensten. De belangrijkste in Turkije. Het betekent letterlijk: overgave aan God (Allah). De koran geeft richtlijnen om te leven en de Vijf Zuilen bevatten de plichten van een moslim.

Isolement
Men leeft afgezonderd, en heeft weinig contact met andere groepen van mensen.

Istanbul
Istanbul was eeuwenlang de hoofdstad van Turkije. Deze stad is nu nog het culturele centrum van Turije met zijn vele musea, paleizen en moskeeën. Istanbul is met ruim 10 000 000 inwoners, waarvan 6 000 000 officieel, verreweg de grootste stad van dit land. Istanbul verwestert in hoog tempo, tot groot verdriet van de vele fundamentalistische moslims.

Joint Venture
Samenwerkingsverband met buitenlandse bedrijven. In de jaren `50 maakte Turkije hier veel gebruik van, om aan kennis en nieuwe techniek en te komen voor de eigen industrie.

Kadaster
Boekwerk waarin precies wordt opgetekend welk deel van het land aan wie toebehoort.

Kemalisme
De ideologie van Ataturk en zijn volgelingen. Het behelst zes principes, die nog steeds de officiële staatsideologie vormen. In de praktijk is daar echter weinig van te merken.

Kerngezinnen
Een gezin dat alleen bestaat uit een vader, moeder en de kinderen. Dit in tegenstelling tot de grootfamilie, waarbij hele families bij elkaar leven.

Kindersterfte
Het percentage kinderen dat sterft voordat ze een jaar oud zijn geworden.

Kislak
De winterweide voor het veel in de vlakten. Hier verbleven de dieren tijdens de winter. In de zomer werden ze naar de Yayla gebracht.

Kizilay
Benaming van het moderne centrum van de hoofdstad Ankara.

Klein Azië
Andere benaming voor het Aziatische deel van Turkije, Anatolië.

Koerden
In Turkije vormen de Koerden een minderheids- groep in het oosten van het land en grensgebieden met de buurlanden. De Koerden worden door de Turkse regering met geweld onderdrukt, waarbij op grote schaal de mensenrechten worden geschonden. De Koerden eisen zelfstandigheid in het gebied dat zij Koerdistan noemen. De Koerden plegen in toeristengebieden aanslagen om zo aandacht voor hun zaak te trekken.

Koerdistan
Deel van Turkije in het oosten en delen van de landen Azerbaidzjan, Iran, Irak en Syrië waar de culturele minderheidsgroep de Koerden woont. Ze streven naar het stichten van een eigen staat, Koerdistan.

Koran
Het heilige boek van de islam, dat de openbaringen bevat die de profeet Mohammed van de engel Gabriël zou hebben ontvangen.

Krottenwijk
Ook wel gecekondu. Illegaal gebouwde wijk van houten en soms stenen bouwsels waar wensen wonen, meestal zonder aansluiting op het riool en het waterleidingnet.

Kurban Bayrami
Turks offerfeest. In Turkije net zo belangrijk als bij ons het Kerstfeest.

Levant
Naam die vroeger werd gegeven aan de Middellandse Zeekust ten oosten van Italië, tot aan de Eufraat en de Nijl, bewoond door islamieten.

Levi-Strauss
Beroemde `uitvinder` van de spijkerbroek. Voor deze broeksoort wordt katoen gebruikt. In Turkije wordt dat in de geïrrigeerde zuidelijke kustvlakte verbouwd.

lira
De lira is in Turkije de nationale munteenheid. In het buitenland spreekt men wel over het Turkse pond. In 1997 komt deze munt overeen met ongeveer 2 cent per 100 lira.

Masallah
Letterlijk: `Moge God u beschermen`. Tekst die vaak op auto`s en vrachtwagens te lezen valt.

Massatoerisme
Vorm van toerisme met de volgende kenmerken: zeer grote groepen mensen, geconcentreerd in een bepaald jaargetijde, geconcentreerd in een klein gebied.

Mekka
Voor de islam een belangrijke plaats in Saoudi-Arabië. Volgens deze islamitische zuil moet een moslim minimaal een keer in z`n leven hiernaar afreizen om een rondtocht rond het heilige Ka`ba te maken.

Mensenrechten
In de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, is door de Verenigde Naties in 1948 een serie minimumvoorwaarden opgenomen ten aanzien van het benaderen van mensen. Zo mogen mensen niet gemarteld worden, heeft men vrijheid van denken en heeft ieder mens recht op een bestaansminimum. De organisatie Amnesty International probeert landen te controleren of ze hun bevolking goed behandelen.

Middellandse Zeeklimaat
Klimaat met hete droge zomers en zachte winters met neerslag. In Turkije in het westen en het zuiden te vinden.

Migratie
Letterlijk: verhuizen. Emigratie is naar een land toe, immigratie is een land in. Interne migratie betreft het verhuizen binnen een land.

Migratiesaldo
Het verschil tussen het aantal mensen dat het land inkomt (immigratie) en het land verlaat(emigratie). Is het positief dan is er sprake van een vestigingsoverschot, anders is sprake van een vertrekoverschot.

Migratiestromen
De richting waarin mensen verhuizen. Het kan een stroom zijn van het platteland naar de stad of andersom, of naar een ander land of juist terug.

Mihrab
In moskeeën de nis in de naar Mekka gekeerde wand die de gebedsrichting aangeeft en waarheen de gelovigen zich bij het gebed richten.

Minaret
Een toren van de moskee vanwaar de muezzin vijfmaal daags de islamieten tot het gebed oproept.

Moderne landbouw
Vorm van landbouw waarbij wordt gebruik gemaakt van moderne machines en technieken. De kennis wordt verkregen via een goed onderwijssysteem. Het werk is sterk gemechaniseerd en de opbrengst per hectare is hoog.

Modernisering
Het overstappen van oude productiemethodes naar nieuwe, met gebruikmaking van machines en computers.

Moskee
Een islamitisch gebedshuis, bestemd voor het vijfmaal daags verrichten van het verplichte gebed en voor de iedere vrijdag te houden godsdienstige bijeenkomsten.

Moslim
Benaming voor iemand die het de aanhangt.

Muezzin
Gebedsomroeper die vijfmaal daags vanaf een minaret van de moskee de islamieten oproept voor het gebed.

Multiculturele samenleving
Van een multiculturele samenleving is sprake als in een land diverse groepen met verschillende culturen met elkaar samenleven. Zo wonen in Nederland naast Nederlanders ook groepen Molukkers, Surinamers en ook Turkse mensen.

Nationale inkomen
Andere benaming voor Bruto Nationaal Product, de totale verdiensten van alle mensen in het land in een jaar.

NAVO
Noord Atlantische Verdrags Organisatie. In het Engels: NATO. Militair bondgenootschap van de VS en vele andere westerse landen, waaronder Nederland en Turkije.

Niet-aanvalsverdrag
Stuk ondertekend papier waarin twee of meer partijen verklaren elkaar nooit als eerste aan te zullen vallen.

Ongeschoold werk
Werk waarvoor het niet noodzakelijk is dat men een bepaalde opleiding heeft gedaan. Het is vaak eentonig, saai en soms ook gevaarlijk en vies werk.

Ontwikkeling
Hierbij gaat het over het verbeteren van de economische- en leefsituatie van mensen in ontwikkelingslanden.

Ontwikkelingsland
Ook wel Derde Wereld-land. Zo`n land bezit bepaalde kenmerken. Ze zijn veelal afhankelijk van het westen, er zijn veel mensen die in grote armoede leven, er is binnen het land sprake van een centrum-periferie-verhouding, er zijn relatief veel analfabeten, enzovoorts.

Osman(en)
Veroveraar (1281-1326) waarnaar de Ottomanen, of Osmanen zijn genoemd. Deze Turken veroverden tot in de 17e eeuw een enorm rijk in het Midden-Oosten.

Ova
Dit zijn vlakke delen in een gebergte die heel geschikt zijn voor landbouw en bewoning.

Overbeweiding
Het teveel dieren houden op een te klein oppervlak. Hierdoor wordt de vegetatie aangetast en krijgt jonge begroeiing niet de kans zich te ontwikkelen.

overcapaciteit
Overcapaciteit wil zeggen dat er vaak zoveel hotels en appartementen worden gebouwd dat er meer kamers zijn dan door de toeristen gehuurd kunnen worden. De prijzen zullen dan dalen en winsten zullen afnemen. Projectontwikkelaars willen deze gevolgen nog wel eens over het hoofd zien.

Paarse naalden actie
De paarse naalden actie is een door vrouwen is Istanbul gevoerde actie om zich te beschermen tegen ongewenste intimiteiten van mannen.

Paddestoelrotsen
In Capadocië door erosie in tufsteen ontstane rotsformaties. Hierbij is onder een harde steenlaag het zachte tufsteen door erosie verdwenen. Deze rotsen hebben daardoor de vorm van een paddestoel gekregen.

Pamukkale
Door het massatoerisme reeds verpeste kalksteenterrassen in West-Turkije. Het is het water aanwezige kalk heeft zich hier gevormd tot een reusachtig wereldwonder.

Perzen
Oud volk dat vanuit het huidige Iran Turkije binnentrok.

Pontonbrug
Brug die rust op kleine bootjes. De brug drijft zo op het water en beweegt op het golvende water.

Primate City
Een stad die meer dan twee keer zoveel inwoners heeft als de volgen de stad in grootte. Het is dus met voorsprong de belangrijkste stad in het land.

Ramadan
Zie: vasten. Ook wel: Ramazan.

Reliëf
Het verschil tussen hoge en lage delen in het gebied. Hoe groter het reliëf, hoe groter de verschillen in hoogte ter plaatse zijn.

Remigratie
Het zich opnieuw vestigen in het land waar men eerder uit was geëmigreerd. Hiervan is sprake als Turkse gastarbeiders terugkeren naar Turkije.

Romeinen
Het volk dat al voor het jaar 0 vanuit Italië Turkije binnentrok.

Ruilvoet
De hoeveelheid van een product, dat bij het handelen opweegt tegen de waarde van een ander product. Voor Turkije geldt dat het land steeds minder buitenlandse producten kan krijgen voor dezelfde hoeveelheid eigen producten. Dat wordt ruilvoetverslechtering genoemd.

Samenwonen
Een man en een vrouwen wonen samen in een huis, zonder dat ze getrouwd zijn.

Schaalvergroting
Het toenemen van aantallen en groottes. In de landbouw neemt de bedrijfsgrootte toe en het gebruik van steeds grotere machines, in de industrie worden bedrijven groter met steeds meer en grotere machines.

Scharreleconomie
Zie informele sector.

Schol
Ook wel: plaat. Grote aardmassa waarop zich een of meerdere werelddelen bevinden. Deze schollen bewegen rond de vloeibare aardkern naar elkaar toe of van elkaar af en zorgen zo voor vulkanische activiteit.

Sedimentatie
Afzetting van grondmateriaal dat door het water of de wind is meegevoerd. Een voorbeeld is klei.

Seltjoeken
Turkse, islamitische nomaden die vanaf het jaar 1000 Turkije binnendrongen.

Semi aride gebieden
Aride betekent droog. Semi betekent dat het ergens op lijkt. Het zijn droge gebieden, maar niet zo droog als een woestijn.

Staatsbedrijf
Bedrijf waarvan de staat Turkije eigenaar is. Tegenovergestelde van particuliere bedrijven.

Steppeklimaat
Droog klimaat met voldoende neerslag, vooral in de wintermaanden, om groet van gewassen mogelijk te maken. Met koele winters en hete zomers. In Turkije te vinden in het binnenland van Anatolië.

Suleiman de Grote
Sultan die het Osmaanse Rijk in de 17e eeuw tot de `Gouden Eeuw` bracht: periode van grote macht en rijkdom.

Suptropisch randgebied
Een subtropische randgebied is een gebied met een overgang van een tropische (warm) klimaat naar meer gematigd er klimaten.

Taboe
Onderwerp dat niet besproken wordt. In Turkije zijn door het toerisme vele taboes doorbroken, met vaak nare gevolgen. Zo zijn er veel problemen rond het top-less en naakt zonnen.

Terugkeerpremie
Bedrag dat gastarbeiders soms kregen als ze terugkeerden naar hun eigen land, als ze in het land waar ze werkten geen werk meer hadden. Soms mochten ze terug, terwijl ze nog wel een uitkering bleven ontvangen. Het ging dan vooral om oudere Turkse mannen, die al veel jaren in het gastland hadden gewerkt.

Thee
De nationale drank in Turkije. Het wordt veel verbouwd en gedronken.

Thracië
Deel van Turkije dat in z`n geheel in het werelddeel Europa ligt. Dit deel is veel kleiner dan het Aziatische deel, Anatolië.

THY
De Turkse luchtvaartmaatschappij.

Traditionele landbouw
Bij deze landbouwvorm wordt nog gewerkt met eenvoudige hulpmiddelen en technieken. Het werk is over het algemeen zwaar en levert een lage productie per hectare op. De kennis is van vader op zoon overgebracht.

Troje
Historische stad, opgegraven in de vorige eeuw, dat bekend is geworden door het bekende verhaal van Homerus over het Paard van Troje.

Tsjernobyl
Kerncentralecomplex in de voormalige Sovjetunie, waar in 1986 na een brand een grote hoeveelheid radio-activiteit vrijkwam. De thee-oogst in Turkije ging hierdoor volledig verloren.

Tufsteen
Een zacht vulkanisch gesteente waarin gemakkelijk openingen en grotten zijn te hakken.

Turk Hafif Muzigi
Hafif= popmuziek. Turkse popmuziek die nog betrekkelijk jong is in Turkije. Er is een geheel eigen popgenre ontstaan. Bekende groepen zijn Kayahan, Sezen Aksu en MFO.

Turk Halk Muzigi
Letterlijk: Turkse volksmuziek. De Turkuler zijn oude streekgebonden liedjes. De belangrijkste muziekinstrumenten zijn de darbuka (trommel), de zurna (Turkse hobo) en de saz (Turkse luit). Deze liedjes werden oorspronkelijk verspreid door rondreizende zangers en dichters.

Turk Sanat Muzigi
Oorspronkelijk de muziek in de paleizen van de sultan en zijn hoge ambtenaren. Ook nu nog vooral in de gegoede kringen gewaardeerd. Uitgevoerd op de saz (Turkse luit), keman (viool) en piano.

Turkificatie
Maatregelen die Ataturk nam om de Turkse taal te zuiveren van niet-Turkse elementen. Het Arabische schrift werd vervangen door het Latijnse.

Uitheemsen
Ander woord voor allochtonen, mensen die wonen in een land waar ze niet geboren zijn.

Ulus
Benaming voor het oude, verpauperde, centrum van Ankara.

Vasten
Ook wel: ramadan. Een van de vijf islamitische zuilen. Het is een maand met strikte regels ten aanzien van het eten en drinken.

Vergrijzing
Het percentage (%) personen, ouder dan 65 jaar, neemt in een bepaald land toe.

Verpaupering
Het snel achteruit gaan van de kwaliteit van een gebied. Meestal worden de huizen verwaarloosd en wordt er weinig onderhoud gepleegd aan huizen en voorziening. Het zijn geen prettige wijken om te wonen.

Versnippering
Het steeds kleiner worden van het land doordat ieder kind een stuk krijgt als de vader overlijdt.

Verzilting
Het verschijnsel dat de bodem steeds zouter wordt doordat uit het irrigatiewater het water verdampt en het zout overblijft. Als de verzilting ernstige vormen aanneemt kan het gebied geheel onbruikbaar voor de landbouw worden. Verzilting treedt ook op door de capillaire werking van het grondwater.

Vestigingsoverschot
Van een vestigingsoverschot is sprake als zich in een gebied meer mensen vestigen dan daar vertrekken.

Vijfjarenplan
In Turkije worden economische plannen steeds voor vijf jaar vastgelegd. Hierin staat precies wat er in die vijf jaar moet worden ontwikkeld en welke problemen moeten worden opgelost. Het toerisme is bijvoorbeeld een speerpunt van ontwikkeling. Op dit moment bevindt men zich in het plan 1995-1999.

Vluchtsector
Zie informele sector.

Volkse islam
De speciale Turkse toevoegingen aan de regels van de islam, die maken dat de godsdienst erg verweven is geraakt met de eigen cultuur.

vulkanisme
Verschijnselen aan het aardoppervlak waarbij het inwendig vuur merkbaar wordt. Voor veel toeristen is vulkanisme een reden om naar een bepaald gebied te gaan. Hierbij kan gedacht worden aan warmwaterbronnen met zwaveldampen die geneeskrachige werking zouden hebben. Ook de imposante verschijnselen (uitbarstingen, geysers, etc.) van het vulkanisme trekken veel toeristen. Bovendien kent de natuur in vulkanische gebieden veel bijzondere kenmerken.

Wijdmazig
De verschillende onderdelen liggen ver van elkaar. Voorbeeld is het spoorwegnet in Turkije. De paar spoorlijnen die er zijn liggen wijd verspreid.

Yayla
Tuindorpen. Dorpen met veel groen, waar je rustig en prettig kon wonen. Ook wel de zomerweide bij zo`n dorp.

Yesilkoy
Naam van het grote vliegveld nabij Istanbul.

Zee van Marmara
Eén van de verbindingszeeën tussen de Middellandse Zee en de Zwarte Zee. Het bevindt zich bij Istanbul en sluit aan op de Bosporus.

Zelfvoorziening
Vorm van landbouw waarbij men de producten die men verbouwt zelf consumeert of verwerkt tot andere producten die men zelf kan gebruiken.

Ziekenzorg
Turkije kent zowel goede particuliere ziekenhuizen als ook minder bekend staande staatsziekenhuizen.