Literatuur in zicht

Categorie: Taal en literatuur > Literatuur
Datum & Land: 06/01/2011, NL
Woorden: 155

Poëzie (gedichten)
opgebouwd uit versregels, rijm-ritme, korte regels

Proloog
inleidend hoofdstuk waarin wordt vermeld wat er aan het verhaal vooraf is gegaan

Prolepsis
zinsdeel met bijzondere nadruk geïsoleerd vooraan

Proza
volle bladspiegel, fictioneel, verhalend

Repetitio
onveranderde herhaling

Retorische vraag
nadrukkelijke mededeling in de vorm van een vraag

Ritme
metrum + zinsmelodie + tempo

Rijmschema
gepaard rijm (aabb), gekruist rijm (abab), omarmend rijm (abba), slagrijm (aaaa), gebroken rijm (abcb-abac)

Rijm
alliteratie, assonantie, rijk rijm, volrijm

Rijk rijm
woord-woordgedeelte herhaald zich

Round character
personage dat verschillende ideeën en eigenschappen heeft

Ruimte
méér dan plaats van handeling: de aankleding die de schrijver aan een bepaalde locatie geeft.

Sarcasme
bittere spot

Samenhang
herhaling, overeenkomsten, tegenstelllingen, spiegeling

Schrijvers onderscheiden zich in schrijfstijl
taalgebruik, persoonlijkheid, tijd, genre

Scanderen
manier van indelen in versvoeten

Septet
strofe van 7 regels

Sextet
strofe van 6 regels

Soorten plezierdicht
toekomstroman (science fiction), literaire thriller (detective)

Sonnet
twee kwatrijnen, samen octaaf + twee terzetten, samen sextet

Speelruimte
de ruimte heeft alleen een letterlijke betekenis

Speaking name
de schrijver vertelt, via de naam iets over het karakter dat iemand heeft

Spanning in een verhaal ontstaat doordat de schrijver in zijn verhaal vragen oproept waarop de lezer antwoord wil


Strofe
gedeelte tussen twee witregels

Stijlfiguren
enumeratie, climax, anticlimax, parallellisme, repetitio, chaise, antithese, paradox, hyperbool, eufemisme, understatement, litotes, prolepsis, woordspeling, zelfcorrectie, ironie, sarcasme, cynisme, retorische vraag, exclamatio

Sujet
volgorde van de gebeurtenissen zoals het verhaal die geeft

Synesthesie
het object en het beeld liggen in verschillende zintuigelijke vlakken

symboliserende functie
symbool voor iets anders

Terzine
strofe van 3 versregels

Thema
kortste omschrijving van de centrale gedachte van het verhaal. Max. 1 zin

Tijd
historische tijd, vertelde tijd, vertel tijd, tijdversnelling--vertraging, niet-chronologisch, vooruit--terugwijzingen, sujet, fabel, flashback, flashforward

Toekomstroman (science fiction)
verhaal over verer toekomst

Trochee
twee lettergrepen; nadruk op de 1e (+--+--+-)

Twee soorten titels
onthullende, verhullende

Type
personage dat slechts één idee of eigenschap heeft, maakt geen ontwikkeling door

Understatement
onderkoeld schrijven

Vertelde tijd
tijdsduur waarover een roman vertelt

Vertel tijd
de tijd die je nodig hebt om een boek te lezen

Versvoeten
gelijke delen waarin een versregel verdeeld kan worden

Verhullende titel
maakt je nieuwsgierig naar de inhoud, maar verraadt er weinig van

Verhaalwerkelijkheid
de wereld van het verhaal

Verhaaltechnische trucs
spelen met tijd, keus voor type perspectief, spannende titel, speciale ruimte, uitstellen van ontknoping door te wisselen tussen verhaallijnen

Verhaalmotief
bouwstenen van de tekst. Verhaalonderdelen zoals: situaties, voorwerpen, uitspraken, gedachten, relaties die regelmatig terugkeren in een verhaal.

Verhaaleinde
open eind, gesloten eind, panoramic view, cyclische bouw

Verhaalbegin
informatieve opening, opening in de handeling, opening na de handeling

Vergelijking zonder verbindingswoord
beeld en object staan zonder verbindingswoord naast elkaar

Vergelijking met verbindingswoord
vergelijking met 'als' of 'zoals' soms met 'van'

Vooruit-/terugwijzingen
zonder dat de chronologische volgordewordt aangetast vooruit-terug kijken

Voorrijm
rijmt 1e woord van opeenvolgende versregels

Volrijm
klankovereenkomst van klinkers en medeklinkers

Vrouwelijk volrijm
na de beklemtoonde lettergreep nog een onbeklemtoonde lettergreep

Vrije vers
geen of weinig rijm, geen metrum, geen regelmaat (moderne gedichten)

Wisselend-perspectief
bijv. personale perspectief afgewisseld met brieven in de ik-verteller

Woordspeling
spel met taal

Zelfcorrectie
de schrijver maakt opzettelijk een fout en corrigieert die