De Kunstkijker

Categorie: Kunst, muziek & cultuur
Datum & Land: 20/08/2022, NL
Woorden: 267

Abstract
Ook non-figuratief; zonder een herkenbare voorstelling; in tegenstelling tot figuratief.

Abstraheren
Ook non-figuratief; zonder een herkenbare voorstelling; in tegenstelling tot figuratief

Absis
Nisvormige afsluiting van een koor, schip of kapel bij een kerk

Abstracte kunst
Een kunstvorm waarin er niet naar wordt gestreefd de ons omringende werkelijkheid af te beelden. De betreffende term is in principe van toepassing op elke vorm van kunst waarbij geen herkenbare zaken worden afgebeeld, maar wordt toch voornamelijk gebruikt ter aanduiding van twintigste-eeuwse kunstvormen waarin het idee dat kunst de natuur nabootst vaarwel is gezegd. Tot de pioniers van de abstracte kunst behoorden onder andere Kandinsky, Mondriaan en Malevich.

Academisch
Navolging van de regels, zoals die door de traditionele kunstacademies werden opgesteld en toegepast

Acropolis
Hoogst gelegen deel in een Griekse stad met daarop de citadel en de tempel

Acryl
Moderne kunstharsverf met dezelfde eigenschappen als olieverf, maar met water aan te maken en sneller droog

Afbeelden, verbeelden, uitbeelden
Het in beeld brengen, zichtbaar maken; bijvoorbeeld tekenen, fotograferen, beeldhouwen

Affiche
Aanplakbiljet voor reclame en bekendmakingen, meestal van groot formaat; door de combinatie van tekst en beeld moet het affiche iets onder de aandacht van een groot publiek brengen

Afsnijding
Manier van ruimtesuggestie; het kader overlapt de vormen, in gedachte maakt men de vorm af.

Airbrush
Gespoten verf d.m.v. een airbrushspuit en een compressor waardoor het handschrift van de maker verdwijnt

Allegorie
Zinnebeeldige voorstelling waarbij mensen of dingen staan voor een begrip

Altaar
Offertafel in de kerk op een centrale plaats, vaak voor of in de absis

Altaarstuk
Religieus beeldhouwwerk of schilderij op panelen, vaak bestaand uit drie scharnierende beelden, in de kerk geplaatst op, boven of achter een altaar.

Ambachtelijk
Grotendeels met de hand door een handwerksman gemaakt

Amfitheater
Theater met ronde of ovale plattegrond met tribunes rondom de speelplaats

Anatomie
De kennis van de bouw van het menselijk lichaam

Anachronisme
Vooral in de middeleeuwen beelden kunstenaars gebeurtenissen uit het verleden uit, alsof ze in de eigen tijd en omgeving plaats vinden

Anti-kunst
Een term, naar verluidt rond 1914 bedacht door Duchamp, ter aanduiding van verschillende revolutionaire kunstvormen. Duchamps toevoeging van een snor plus een obsceen onderschrift aan een kopie van Leonardo da Vinci’s Mona Lisa is een goed voorbeeld van anti-kunst. Ook vallen veel van de anarchistische experimenten van de dadaïsten onder deze term. Naderhand werd de term gebezigd door de conceptuele kunstenaars uit de jaren zestig ter aanduiding van het werk van diegenen die beweerden geen kunst meer te bedrijven of tenminste geen werk meer te maken dat kon worden verkocht. Het tentoonstellen van de as van zijn verbrande schilderijen, zoals de Italiaan Baldessari deed, werd gezien als een typisch voorbeeld van anti-kunst.

Apocalyps
Laatste bijbelboek met de visioenen van Johannes over het einde der tijden

Aquaduct
Hoge boogconstructie uit de Romeinse tijd waarlangs water naar de stad toe gebracht werd vanuit de bergen

Aquarel verf
Schildering op meestal dik papier met waterverf gemaakt

Aquarel
Waterverf die sterk verdund en transparant opgebracht kan worden maar toch zijn kleurkracht blijft houden

Architectuur
Verzamelnaam voor alles wat gebouwd is

Art brut
Een in 1947 door Dubuffet in het leven geroepen Franse term, die zoveel betekent als ‘primitieve kunst’ en die betrekking heeft op kunst waar in het Engels vaak naar verwezen wordt met de term ‘outsider art’. Het gaat daarbij om werk dat gemaakt is buiten de gevestigde kunstorde, door niet geschoolden zoais kinderen, geestelijk gestoorden en delinquenten (Wols). Die kunst wordt vaak als authentieker en spontaner beschouwd door Art Brut aanhangers, dan de kunst in musea en galeries.

Archaïsch
Uit lang vervlogen tijden, heel lang geleden. In het geval van de Grieken: dertiende eeuw voor Christus!

Arceren
Techniek bij het tekenen; door vele min of meer evenwijdige lijnen naast elkaar te zetten wordt een toon gemaakt

Archeologie
Kennis en studie van oude culturen

Architraaf
Onderste dragende balk van de dakconstructie van een tempel

Arabesk
Een ornament dat bestaat uit een zwierig en zeer vrij spel van lijnen en vormen

Asymmetrie
Niet symmetrisch

Assemblage
Gebruik makend van bestaande elementen samenvoegen tot een geheel: afval (junk art) of ready-mades (dada en pop art)

Atmosferisch perspectief
Ruimtesuggestie, door kleur, vorm en textuur dichter bij de: horizon te vervagen

Atrium
Binnenplaats in het centrum van een Romeinse villa

Attribuut
Onderscheidingsteken waaraan je heiligen kunt herkennen

Autonoom
Zelfstandig,los van een bepaalde stroming

Aureool
Stralenkrans rond het hoofd van een heilige.

Avant-garde
Kunstenaars die buiten de regels om, nieuwe paden betreden, vaak tegen de heersende goede smaak in

Basiliek
Romeinse zuilenhal voor openbare vergaderingen en andere doeleinden, later als bouwtype overgenomen en aangepast voor de Christelijke eredienst

Beeldhouwwerk
Uit hard materiaal (marmer, steen) driedimensionaal beeld

Beeldvlak
Vlak waarin zich een 2-dimensionaal beeld bevindt

Betekenis
De bedoeling, datgene wat de maker duidelijk wil maken

Beeld
De nabootsing van een geziene of gefantaseerde werkelijkheid

Beeldaspecten
Eén van de onderdelen waaruit een beeld is opgebouwd; een beeldaspect kan alleen in combinatie met andere beeldaspecten worden gebruikt

Beeldende middelen
Alle middelen die men gebruikt om een twee- of driedimensionaal beeld te maken; niet alleen de beeldaspecten, maar ook het materiaal, gereedschap en techniek

Binnenhuisarchitectuur
Kunst van het inrichten (meubileren, stofferen) van een woning

Biënnale
Internationale tentoonstelling van eigentijdse kunst die sinds 1985 om de twee jaar in Venetië plaatsvindt.

Body-art
Het gebruik van het lichaam zelf als materiaal bij het creëren van kunst. Vaak werd daarbij het menselijk uithoudingsvermogen op de proef gesteld, zoals bijvoorbeeld in het werk van een Oostenrijks 'kunstenaar' Nitsch, die zichzelf voor een performance aan een kruis hing. Zo nu en dan was er ook sprake van gruwelijke vormen van zelfverminking. zoals in het werk van Pane en Abramovic die zichzelf met een scheermesje in de buik kerfden. Samen met performance, Land-art en conceptuele kunst heeft body-art de kunst buiten de muren van de galerie gebracht en vragen opgeworpen omtrent het eigenaarschap en de duurzaamheid van kunstwerken.

Boetseren, modelleren
Met zacht materiaal een vorm in model brengen

Boog
Constructie, bestaande uit wigvormige stenen en een sluitsteen die op een gebogen wijze een opening overspant

Buste
Borstbeeld

Cadavre exquis
Methode gebruikt door de surrealisten om het toeval een handje te helpen. Aldus kwamen gedichten en tekeningen tot stand op een spontane wijze

Centraal perspectief
Wetmatige weergave van de ruimte waarbij de verkleinining naar het vluchtpunt, midden op het werk, uitgangspunt is

Clair-obscur
Een manier van schilderen waarbij de nadruk ligt op het sterke contrast tussen licht en donker; de lichtbron is meestal moeilijk aanwijsbaar; vaak toegepast om een dramatisch effect te bereiken

Classicistisch
In navolging van de Griekse en/of Romeinse Oudheid

Cliché
Schematische voorstelling

Collage
Techniek waarbij men materiaal, zoals papier en textiel, op een ondergrond bevestigt

Complementair contrast
Tegenstelling tussen kleuren die tegenover elkaar in de kleurencirkel liggen; wordt dikwijls gebruikt om voor een goed evenwicht te zorgen

Compositie
De manier waarop de belangrijkste, de kleurigste, de grootste vormen in (een) bepaalde richting(en) zijn geplaatst

Concreet
Werkelijk bestaand

Contraposto
Houding, waarbij het lichaamsgewicht steunt op het ene been (standbeen) en het andere been vrij staat

Constructie
Een aantal losse onderdelen die zijn samengevoegd tot één stevig geheel; de onderdelen blijven zichtbaar

Contrast
Tegenstelling (b.v. in kleur, vorm, licht, enz.)

Coulissenwerking
Ruimte uitbeelding d.m.v. gedeeltelijk achter elkaar staande vlakken, zoals bijv. in een kijkdoos of bij toneeldecors

Collage, Papier Collé, Fotomontage
Collage (van het Franse ‘coller’, dat ‘plakken’ betekent) is een techniek waarbij stukken papier en stof op een plat oppervlak worden gelijmd. Een papier col‚ is een soort collage waarbij gebruik is gemaakt van papier met diverse dessins. Braque en Picasso waren de eersten die de collage als serieuze techniek toepasten in hun kunst. Het woord fotomontage heeft betrekking op dezelfde principes, maar dan met behulp van fotomateriaal (Heartfield). De collage was een belangrijke techniek bij dada en het surrealisme (Schwitters) en is ook dikwijls toegepast door popartkunstenaars als Paolozzi, Hamilton en Blake.

Consumptie-maatschappij
Samenleving waarin de productie gericht is op de eerste levensvoorwaarden, maar op het scheppen van behoefte tot consumeren (bijvoorbeeld door reclame)

Commercieel
Geheel gericht op financieel succes

Design
Industriële vormgeving

Decadent
Tekenen van cultureel verval vertonend, overdreven verfijnd

Decoratief
Gericht op het versierende karakter

Diepdruk
Met de hand (bij gravure of droge naald), of met een bijtend zuur wordt een afbeelding (bestaande uit groeven en /of putjes aangebracht op een metalen plaat die , na het aanbrengen van inkt in de diepgelegen groeven, afgedrukt kan worden

Doordruk
Zie bij zeefdruk

Documenta
Internationale tentoonstelling van hedendaagse beeldende kunst. Wordt sedert 1955 iedere vier of vijf jaar in het Duitse Kassel georganiseerd.

Dwarsschip
Zie bij transept

Dynamisch
Beweeglijk of de suggestie daarvan; in tegenstelling tot statisch

Eigen schaduw
De schaduw op het voorwerp zelf; het gedeelte dat niet rechtstreeks belicht wordt

En face
Van voren gezien (bij een portret)

Environment
Een kunstwerk dat een gehele ruimte beslaat; er ontstaat een nieuwe omgeving waarbij gebruik wordt gemaakt van allerlei materiaal; de sfeer kan zeer verschillend zijn

Engagement
Betrokkenheid

Ets
Vorm van diepdruk waarbij de voorstelling door zuur in een metalen plaat gebeten wordt en vervolgens geinkt en afgedrukt wordt

Expressie
Gevoelsuitdrukking

Factuur
Heeft betrekking op eigenschappen die tonen hoe het ruwe materiaal is behandeld (dik opgebrachte verf op doek b.v)

Feminisme
Hoewel het Feminisme in de eerste plaats een politieke beweging is, heeft het een immense invloed gehad op de twintigste-eeuwse kunst. De term ‘feministische kunst’ kwam pas op in de jaren zestig, maar al vanaf het begin van deze eeuw hebben vrouwelijke kunstenaars met toenemend succes gevochten om erkenning. Om zich te onttrekken aan de door de man overheerste schilderkunst legden zij zich toe op het experimenteren met vormen van kunstnijverheid, film, video, performance, installatie en tekstuele kunst. Door de grondregels inzake de kunstproductie en -beschouwing te veranderen heeft het Feminisme een belangrijke invloed uitgeoefend op het werk van kunstenaars als Cindy Sherman, die o.a. onderzoek doet naar de manier waarop vrouwen in de loop der tijd door mannen zijn afgebeeld.

Figuratief
Een beeld met een herkenbare voorstelling

Figuratieve kunst
Kunst waarin de ons omringende werkelijkheid op herkenbare wijze is afgebeeld. Het kan daarbij om een uiterst nauwkeurige weergave gaan (Close en Estes), maar ook om een sterk vervormde afbeelding (Braque).

Film-still
Stilstaand filmbeeld met daarop zichtbaar een filmscéne

Fotografie
Mechanisch procédé waarbij afbeeldingen van voorwerpen gemaakt worden m.b.v. lichtgevoelige platen die even belicht worden. Fotomontage zie Collage

Fresco
Muur- of plafond schildering in een vers aangebrachte kalklaag waardoor de pigmenten van de verf worden opgezogen en een eenheid vormen met de muur

Fries
Brede band tussen architraaf en kroonlijst, brede gedecoreerde horizontale band

Frontaal
Het standpunt is recht van voren

Fronton
Driehoekige bekroning van een gevel, venster of deur

Functie
Doel of werking

Fundament
Grondvesten van een gebouw

Gewassen tekening
Vaak schetsmatige tekening die met verdunde inkt van tonen wordt voorzien

Gebrandschilderd glas of glas in lood
Bij zeer hoge temperaturen wordt de voorstelling ingebrand in gekleurde stukken glas die vervolgens met loodstrips worden samengevoegd tot een geheel

Geometrisch abstracte kunst
verzamelnaam voor non-figuratieve kunststromingen die in hun beeldtaal gebruik maken van wiskundige patronen en/of figuren zoals rechthoek, vierkant, enz., dit in tegenstelling tot het abstract expressionisme waar de beeldtaal stukken vrijer en spontaner is. Voorbeelden: de Stijl (Mondriaan), Op-art (Vaserely).

Genreschilderkunst
Realistische schilderkunst uit de Gouden Eeuw met onderwerpen uit het dagelijks leven

Geometrisch
Gebaseerd op wiskundige figuren

Gesloten
(driedimensionale) vorm waarvan het oppervlak gesloten is en massief aandoet of massief is

Gewelf
Gebogen ruimte overspannende constructie van steen, op de steunpunten opgevangen door pijlers, zuilen of muren