De Kunstkijker

Categorie: Kunst, muziek & cultuur
Datum & Land: 20/08/2022, NL
Woorden: 267

Gietijzer
IJzer dat vrij bros, niet taai, moeilijk te lassen is en snel roest, het kan grote temperatuurverschillen doorstaan en is een prima warmtegeleider

Glimlicht
Een witte vlek op een voorwerp; het licht wordt op die plaats zo sterk weerkaatst dat de lokale kleur niet meer te zien is; vooral bij glanzende oppervlakken

Gobelin
Meest bekende weeftechniek om wandtapijten te maken

Graffiti
Opschriften en tekeningen, illegaal aangebracht op muren en gebouwen met viltstift of spuitbus.

Groot-klein
De dingen op de voorgrond zijn groot, verder weg worden ze kleiner

Grisaille
Schildering in grijsachtige tinten waarmee vaak een reliëfachtig beeldhouwwerk wordt geïmiteerd

Grafiek
Verzamelnaam voor kunstuitingen die door ambachtelijk drukken kunnen worden vermenigvuldigd.

Gulden snede
Ideale verhouding in de beeldende kunst, vooral veel toegepast in de Renaissance, maar de oude Grieken kenden het ook al. Je deelt een lijnstuk in twee delen, waarbij het kleinste deel zich verhoudt tot het grootste als de grootste zich verhoudt tot het geheel

Happening
Theatrale gebeurtenis waarbij onder regie van de kunstenaar het publiek actief betrokken is

Hard Edge
Letterlijk: scherpe rand. Aanduiding voor een richting binnen de Colorfield Painting waarbij de begrenzingen tussen de kleurvlakken uiterst strak aangezet worden

Hanteringswijze
Wijze waarop gewerkt is / wordt met gereedschap en materiaal

Hellenisme
Versmelting van de Griekse beschaving met ander culturen, zoals die te zien is in Europa, Azie en Afrika na de val van het Rijk van Alexander de Grote

Holle ruimte
Van binnen leeg

Hoog-reliëf
De voorstelling is voor meer dan de helft vrijstaand

Hoogdruk
Uit de drukvorm (hout bij houtsnede, linoleum bij linosnede) worden de stukken die wit moeten blijven weggesneden. Het resterend (hooggelegen) oppervlak zorgt voor de afdruk

Horizon
In werkelijkheid:,(indien zichtbaar, bijvoorbeeld aan zee) de schijnbare grens tussen aarde (water) en hemel, (lucht); het zijn de verst zichtbare punten; de horizon is altijd als een lijn te zien en ligt op ooghoogte

Houtsnede
Vorm van diepdruk waarbij de delen die op de afdruk wit moeten, worden weggesneden.

Icoon
Religieuze afbeelding van een heilige gemaakt in een speciale wasverf techniek uit de vroeg Christelijke periode uit Byzantium of Rusland

Idealiseren
Mooier voorstellen dan de werkelijkheid, vaak volgens de regels van een bestaand schoonheidsideaal

Ideologie
Leer van de belangrijkste begrippen van b.v. een regeringssysteem

Ilusionisme
Zo'n sterke ruimtesuggestie op het platte vlak dat het lijkt alsof er echt van diepte sprake is

Illustratie
Boekverluchting: afbeelding bij een verhaal

Impasto
De term heeft twee betekenissen. Om te beginnen slaat zij op de in een dikke laag opgebrachte olie- of acrylverf waarin de streken van kwast of penseel zichtbaar zijn (De Kooning) of de sporen van het paletmes (Hartung). Voorts verwijst de term naar de wijze waarop de kunstenaar de verf heeft opgebracht, om door middel van de textuur emotie en drama op te roepen of zijn gevecht met de materie te onderstrepen.

Impulsief
Spontaan, vanuit de eerste aandrang

Industriële vormgeving
Vormgeving die op machinale wijze tot stand komt, waardoor massaproductie mogelijk is; van invloed zijn o.a.: functie, techniek, gebruiker

Inhoud
Betekenis, bedoeling, boodschap van het beeldend product

Installatie
Ruimtelijk kunstwerk, samengesteld uit zeer diverse onderdelen, verspreid door een ruimte maar toch met onderlinge samenhang

Internationale stijl
Verzamelnaam voor architectuur en vormgeving na 1933 door Bauhausarchitecten, Rietveld, en De Stijl, tot bloei gebracht in de VS, door uitgewekenen uit Europa, na de Tweede Wereldoorlog weer terug in Europa. Het werk is functioneel van aard en zonder veel opvallende decoratie.

Ingenieurskunst
Vooral functionele bouwsels ontworpen door ingenieurs, zonder overdadige versiering,zodanig dat de constructie zichtbaar blijft: vanaf de 19e eeuw met gietijzer en glas als nieuwe materialen

Inspiratie
Ingeving, bezieling die een kunstenaar kan brengen tot het maken van een kunstwerk

Interactief
Wisselwerking tussen het medium (vaak de televisie of de computer) en de gebruiker

Kader
De begrenzing van het beeldvlak; bijvoorbeeld een rechthoek waarbinnen getekend is.

Kalligrafie
Schrijven in sierletters

Keramiek
In oven gebakken en van klei gemaakt aardewerk

Kikvorsperspectief
Perspectief, gezien vanuit een zeer laag standpunt

Kitsch
Schijnbaar artistieke ‘kunstuiting’ die echter niet eerlijk, sentimenteel of onecht is

Kinetische kunst
Term ter aanduiding van kunst waarvan echte of ogenschijnlijke beweging een belangrijk onderdeel vormt. Hoewel Gabo de term al in de jaren twintig had gebruikt, vond de kinetische kunst pas erkenning als zelfstandige kunstvorm gedurende de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw. Kinetische kunst kan zowel vrij eenvoudig van opzet zijn zoals de door de wind bewogen mobiles van Calder als tamelijk complex, zoals de door een elektromotor in beweging gebrachte sculpturen van Tinguely. De term kan eveneens worden gebruikt voor kunstwerken waarbij met behulp van lichteffecten de kijker de illusie van beweging wordt voorgeschoteld (Moholy-Nagy).

Klassiek
Traditioneel van vormgeving

Klassieken
Oude Grieken en Romeinen

Kleurperspectief
Ruimtesuggestie waarbij de ruimtelijke werking van kleur wordt gebruikt (rood komt naar voren, blauw wijkt)

Kleur-tegen-kleurcontrast
Tegenstelling met zuivere kleuren onderling of zwart en wit; de kleurwerking wordt meestal als bont en luidruchtig ervaren

Kleurenfamilie
Een groep kleuren die onderling weinig verschillen of aan elkaar verwant zijn

Koor
Deel in het oostelijk stuk van de kerk, waar het altaar geplaatst is. Alleen toegankelijk voor de geestelijken

Koepel
Bolvormig gewelf ven een ronde, vierkante of achthoekige ruimte

Kroonlijst
Horizontale rand met een duidelijk profiel die sterk uitspringt,- vooral als beëindiging van een gevel

Kunstbeschouwing
Het aandachtig bekijken en onderzoeken van beelden die men tot de kunst rekent; een onderzoek naar het gebruik van de beeldende middelen en de inhoud van een beeld

Kunstgeschiedenis
De geschiedenis van de kunst; aan de hand van beelden wordt getoond hoe onze omgeving er heeft uitgezien en zich heeft ontwikkeld

Land-art
Een kunstvorm waarbij gebruik wordt gemaakt van elementen uit de natuur. De land-art, die in het midden van de jaren zestig opkwam als reactie op de toenemende vercommercialisering van de kunst en de traditionele context van galerie en museum, ging een directe dialoog aan met de natuurlijke omgeving. Sommige kunstenaars haalden de natuur de galerie binnen, terwijl andere in het landschap zelf werkten en dat door ploegen, graven, egaliseren en weghakken , vaak met behulp van bulldozers en graafmachines, in abstracte formaties veranderden. Een verfijndere vorm van land-art treffen we aan in het werk van de Britse kunstenaar Long, die midden in het landschap kunstwerken heeft gemaakt met behulp van stenen. Land-art is vaak grootschalig van opzet en komt dikwijls ver van de bewoonde wereld tot stand: ze is bovendien meestal niet duurzaam van aard en onderhevig aan de eroderende krachten van de natuur. Voor enige vorm van bestendiging is ze daarom vrijwel altijd aangewezen op foto- of videodocumentatie.

Lay-out
Opmaak, ten behoeve van drukwerk waarbij de verdeling van tekst, afbeeldingen en witruimte vastgesteld wordt

Laag-reliëf
De voorstelling steekt nauwelijks of zeer weinig uit de achtergrond

Lineair
Opgebouwd uit lijnen

Lichtrichting
Van welke kant komt het licht, gezien vanuit de beschouwer

Lijnperspectief
Ruimtesuggestie volgens een wiskundige methode door middel van lijnen die naar een of meer vluchtpunten op de horizon lopen

Licht-donker contrast
Tegenstelling tussen lichte en donkere kleuren; zwart en wit vormen het grootste licht-donker contrast

Luchtboog
Constructie in de vorm van een halve boog,gebruikt in de Gotiek om de druk van het gewelf van een kerkgebouw af te leiden naar de steunbeer

Lyriek
Gevoels-uitstorting

Materiaal
Stoffelijke middelen waarmee gewerkt wordt (verf, steen, etc.)

Maquette
Driedimensionale schets ven een bouwwerk op schaal, bedoeld om de bedoelingen van de architect aan de opdrachtgever te tonen

Manifest
Openbare verklaring waarin de kunstenaar zijn bedoelingen over zijn kunst verklaart

Medium
Meervoud: media: communicatiemiddelen, vooral de moderne, zoals radio, t.v, internet, video, etc. Ook schildersmedium; daarmee wordt peut of terpentine bedoeld om olieverf mee aan te maken of te verdunnen

Metafysisch
Volgens de leer van het bovenzinnelijke, het niet concreet waarneembare

Middenschip
Plaats in de kerk waar de gelovigen zich verzamelen, geflankeerd door zijbeuken, zie ook schip.

Miniatuur
Illustratie in middeleeuwse handschriften. Ook wel klein schilderijtje

Monochroom
Geschilderd in een kleur met diverse tinten

Mozaïek
Voorstelling op vloer of muur, gemaakt van gekleurde stukjes steen, glas of zelfs goud, weerkaatsen het licht waardoor het effect schitterend en flonkerend wordt

Mobile
Meestal transparante, bewegende constructie

Modelleren
Vormgeven van simpel vorm te geven materiaal, door toe te voegen of weg te halen (b.v. met klei)

Modulus
Maateenheid, vaak gebaseerd op de mens, om in gebouwen de verhoudingen op elkaar af te stemmen

Moment
Weergave van een bepaald ogenblik uit een verhaal / moment van de dag wat weergegeven is

Mythologie
Geheel der verhalen over de herkomst en godsdienst van allerlei volkeren

Naar de voorstelling
Gemaakt uit het geheugen of vanuit de fantasie

Naturalistisch
Naar de herkenbare werkelijkheid, naar de natuur

Non-figuratief
Een beeld zonder een herkenbare voorstelling; ook abstract

Objectief
Zakelijk, onbevooroordeeld, ontdaan van persoonlijke inbreng of gevoelens

Objet trouvé
Gevonden voorwerp, gebruikt in kunstwerken. Zie ook: ready-made

Oeuvre
Het totale aantal werken dat een kunstena(a)ar(es) in zijn of haar loopbaan heeft gemaakt.

Ontwerpen
Het schetsen/tekenen, bedenken/bespreken van een idee; bijvoorbeeld voor een schilderij, gebouw, toegepaste werkvorm , industriëel product; het ontwerpen gaat aan de eigenlijke uitvoering vooraf

Optische kleurmenging
Menging van kleuren door het oog (bij pointillisme)

Orde
Klassieke bouwstijl, waarbij de zuil en het kapiteel het wezen bepalen

Ordening
De manier waarop de beeldaspecten ten opzichte van elkaar zijn geplaatst en een geheel vormen

Organisch
Alsof het gegroeid is; geïnspireerd op de natuur, in het bijzonder planten en dieren

Ornamenten
Versiering in een bepaalde vorm; vaak zijn het gestileerde natuurvormen en wordt herhaling toegepast

Overlapping
Manier van ruimtesuggestie; gedeelten van vormen zijn niet te zien omdat er andere vormen voor staan

Over-all compositie
Compositie waarbij het doek bijna geheel beschilderd is, maar waarbij geen enkele richting of geen enkel element dominant aanwezig is

Pastelkrijt
Krijt in verschillende hardheidsgraden met zeer sterke kleurkracht

Pastel
Tekenstift, gemaakt door de droge kleurstof te binden met hars of gom Pastelkrijt wordt over het algemeen gebruikt op papier waarbij een breed scala van effecten, variërend van scherpe lijnen tot zachte arceringen, kan worden bereikt (zie Redon). Wel is bij het schetsen enige omzichtigheid geboden: pastel is poederig van aard en maakt gemakkelijk vlekken.

Papier collé
Zie bij Collage

Personificatie
Voorstelling van een zaak of begrip door middel van een persoon

Performance
De performancekunst is enerzijds nauw verwant aan de dans en het toneel. anderzijds aan de happening en de body-art. De wortels ervan liggen in de New Yorkse happenings uit het eind van de jaren vijftig. toen kunstenaars theatrale manifestaties rond hun werk creëerden uit behoefte aan een meer rechtstreeks contact met het publiek. In de jaren zestig werd de performancekunst vooral gekenmerkt door het gebruik van het lichaam als sculptuurelement in werk dat gedurende een zekere tijdspanne voor publiek plaats vond. In de jaren zeventig verplaatsten de kunstenaars. onder invloed van de popmuziek, de stand up comedy en de video de performance van de galerie naar het theater en de club.

Pilaster
Zuil die niet vrijstaand is, maar gedeeltelijk uit de achtergrond komt en rechthoekig van doorsnede is, vaak decoratief gebruikt

Pigment
Kleurstof, vaak gewonnen uit natuurlijke (plantaardige of dierlijke) producten

Pijler
Vrijstaande gemetselde ondersteuning van b.v. bogen

Pilaar
Vrijstaande vaak ronde stut, zonder de kenmerken van een zuil

Plasticiteit
De ruimtelijke eigenschappen van een 3-dimensionaal object.

Plat
Alles wat vlak is

Plakkaatverf
Goedkopere variant van gouacheverf, die meestal op school gebruikt wordt

Portret
Afbeelding van een gezicht van een persoon, plus hals en/ of schouders of de rest van het lichaam

Polychroom
Veelkleurig geschilderd

Pre-fab
In de fabriek in onderdelen gemaakt op standaard formaat, naderhand kan e.e.a. op locatie worden samengevoegd

Primaire kleuren
(primus is eerste in het Latijn); geel, rood en blauw; deze kleuren zijn niet door menging te verkrijgen