Eurol - Oliewoordenboek

Categorie: Chemie, chemische- en kernindustrie > Olieën
Datum & Land: 05/08/2008, NL
Woorden: 283

PCEO
Passenger Car Engine Oil

PCV
Positive Crankcase Ventilation

Penetratie
De consistentie van een vet uitgedrukt in millimeters dat een meetkegel in een vet zakt onder beschreven condities. Indien het vet vooraf gekarnd wordt, zal de penetratie dieper zijn, omdat de zeepstructuur enigszins afgebroken is.(Gekarnde penetratie) pH Maat voor de zuurgraad in een oplossing of een emulsie. Een pH van 7 is neutraal, hoe lager de…

PIB
Polyisobutylene; een synthetische component in smeermiddelen.

PM
Particulate matter - vaste deeltjes

Polymeer
Polymeren zijn zeer grote moleculen met een hoog molecuulgewicht. Ze bestaan uit lange ketens, die zijn opgebouwd uit monomeren.

Polyalkyleneglycol
(PG - PAG) Polymeren gevormd uit ethyleenoxide en propyleenoxide, en als synthetische basisolie worden toegepast. Belangrijke eigenschappen zijn: zeer goede hydrolytische stabiliteit (blijven stabiel in water), een hoge VI en een lage vluchtigheid. Ze worden toegepast in o.a. remvloeistoffen en biologisch afbreekbare oliën.

polaire verbinding
Een chemische verbinding waarvan de moleculen aan het ene uiteinde positief geladen zijn en aan het andere uiteinde negatief. Polaire verbindingen worden veel toegepast in smeermiddelen. De polariteit kan moleculen een sterke affiniteit geven voor vaste oppervlakken; als additieven vormen dit soort verbindingen een dunne sterk hechtende, moeilijk d…

ppm
parts per million ; 10000 ppm = 1%

PPD
pour point depressant, stolpuntverlager

Procesolie
Een olie, die niet voor smering wordt ingezet, maar als component in een ander product, of als dragervloeistof voor andere producten.

PVL
permanent viscosity loss; permanente daling van de viscositeit, vaak veroorzaakt door afschuifspanningen die verdikkende additieven (VIImprovers) doen afbreken in een smeerolie, waardoor het verdikkend effect hiervan afneemt.

Raffinage
Een serie processen waarbij vanuit ruwe olie, eindproducten worden gemaakt. Na de destillatie ondergaan de fracties nog verdere stappen om tot hogere zuiverheden te komen, of de fractie om te zetten naar een andere molecuulstructuur. Er kunnen tal van raffinageprocessen worden toegepast, zoals kraken, met waterstof behandelen, solvent extractie, of…

RBOT
Rotating Bomb Oxidation Test Refractometer Optisch instrument dat de brekingsindex meet van een vloeistof. Voor emulgeerbare metaalbewerkingsproducten is de brekingsindex een maat voor de olieconcentratie.

Residu
Achterblijfsel; het achterblijvende materiaal na bv. verdamping of filtratie.

Ring sticking
Het vastzitten van de zuigerveer in een zuigermotor of zuigercompressor als gevolg van afzettingen in de groef.

RME
rapeseed methyl ester Roest Corrosie dat optreedt op ijzer of ijzerlegeringen.

RPM
Revolutions per minute: omwentelingen per minuut.

RVS
Roest vrij staal, een legering van IJzer, Koolstof, Silicium en andere metalen als Nikkel en Chroom, dat extreem goede corrosiewering heeft.

SASH
sulphated ash (sulfaat as)

SAPS
Sulphated Ash. Phosphorus and Sulphur, of te wel sulfaat as, fosfor en zwavel. Motoroliën met geringe hoeveelheden hiervan (low- en mid SAPS oliën) vormen de nieuwste generatie motoroliën, die geschikt zijn voor Euro-4 motoren, waarbij de filters niet mogen blokkeren.

Salt Spray test
Een versnelde corrosietest waarbij metalen testplaatjes bloot C227worden gesteld aan een nevel van zout water.

SAE
Society of Automotive Engineers

Schuim
Verschijnsel waarbij lucht in de olie geslagen is, waarbij de luchtbellen moeilijk knappen aan het oppervlak. Schuim is ongewenst, omdat lucht de smerende eigenschappen ongunstig beïnvloedt. Schuim kan ontstaan door te heftig roeren, te lage vloeistofniveaus, luchtlekkage, cavitatie of externe verontreiniging. Door middel van anti-schuim toevoeging…

Scuffing
Abnormale slijtage als gevolg van plaatselijke lasjes die vervolgens losgebroken worden, waardoor het oppervlak beschadigt.

SCR
Selective Catalytic Reduction, een systeem in de uitlaat dat de uitstoot beperkt.

Sludge
Een dikke donkere mayonaiseachtige brij, dat neerslaat op niet bewegende onderdelen in een motor.

Slijtage
Schade aan het materiaaloppervlak door het weghalen van materiaal door de beweging van oppervlakken langs elkaar.

Smeervet
Mengsel van een basisolie (meestal mineraal) en een verdikker (meestal een zeep) met daarbij de benodigde additieven. De metaalzeepverdikkers worden gevormd door een reactie van vetzuur met een metaalhydroxide. Het type metaal van de metaalhydroxide bepaald in sterke mate de eigenschappen van het vet. Calciumvetten zijn zeer waterbestendig, maar zi…

Smeermiddel
Een medium dat zich tussen twee langs elkaar bewegende oppervlakken bevindt, om slijtage en wrijving zoveel mogelijk te beperken.

Snijolie
Een smeermiddel dat gebruikt wordt bij metaalbewerking, om het gereedschap te smeren dat in contact komt met het werkstuk, en om de gevormde warmte af te voeren.

Solvent
geraffineerde basisolie Basisoliën die na destillatie nog een speciale solvent extractie hebben ondergaan, om de kwaliteit te verbeteren.

SSU
Saybolt Second Universal (ook wel SUS genoemd); Amerikaanse eenheid van de kinematische viscositeit.

STOU
Super Tractor Oil Universal: een universele olie voor tractoren, voor de smering van de motor, transmissies, natte remmen en hydrauliek.

Stolpuntverlager
Een additief in smeerolie dat het kristalliseren van wasdeeltjes bemoeilijkt, waardoor het stolpunt van de olie verlaagd wordt.

Stolpunt
(pour point) Laagste temperatuur waarbij een olie nog stromingsgedrag vertoont volgens testcondities die zijn vastgelegd in ASTM D-97. Het stolpunt ligt 3°C boven de temperatuur waarbij de olie in een testbuis geen beweging meer te zien geeft, als de buis gedurende 5 seconden horizontaal wordt gehouden.

STLE
Society of Tribologists and Lubrication Engineers

Stick-slip
Schokkerige beweging dat gepaard kan gaan met ongewenste geluiden. Stick-slip kan optreden bij heen en weergaande bewegingen zoals bij leibanen of schokbrekers. Door middel van wrijvingsverbeteraars in de smeerolie kan stick-slip vermeden worden, zodat er een vloeiende beweging ontstaat. Het schokkerig bewegen van een ruitenwisser over een te droge…

SUS
Saybolt Universal Second (ook wel SSU genoemd), Amerikaanse eenheid van de kinematische viscositeit.

Synthetisch smeermiddel
Smeermiddel gemaakt van basisoliën, die door middel van chemische reacties zijn gevormd om bepaalde eigenschappen te verkrijgen.

Tandwielkastolie
(industrieel) Hoge kwaliteitsolie met een goede oxidatiestabiliteit, corrosie- en roestbescherming en weerstand tegen schuimvorming voor het gebruik in tandwielkasten en gesloten kettingaandrijvingen. Een turbine olie of een R&O olie wordt hiervoor normaliter aanbevolen. Speciaal geformuleerde EP- oliën worden gebruikt waar de trandwielen zwaar bel…

TAN
Total Acid Number, de hoeveelheid base in een smeermiddel, uitgedrukt in equivalente hoeveelheden Kaliumhydroxide (KOH), dat nodig is om 1 gram van het te onderzoeken monster te neutraliseren. Deze test wordt over het algemeen uitgevoerd op producten die geen water bevatten.

TBN
Total Base Number: de hoeveelheid perchloorzuur, uitgedrukt in equivalente hoeveelheden Kaliumhydroxide (KOH), dat nodig is om basische componenten in 1 gram olie te neutraliseren.

TCW-3
Water cooled 2-cycle engine oil specificatie, uitgebracht door de NMMA.

TEOST
thermal-oxidation engine oil simulation test

TEL
tetraethyl lead

THOT
turbo hydramatic oxidation test

Timken
EP test Een meting van de EP-eigenschappen van een smeerolie.

TISI Thailand Industrial Standards Institute
TO-2-4 Transmissie olie specificatie uitgegeven door Caterpillar.

TOST
Turbine oxidation stability test

Troebelpunt
(cloud point) De temperatuur waarbij paraffinewas of andere vaste bestanddelen beginnen te kristalliseren of zich afscheiden van de olie, waarbij de olie een wolkachtige troebeling krijgt bij afkoeling.

Tribologie
De wetenschap van interacties tussen oppervlakken die ten opzichte van elkaar bewegen, inclusief de studie over smering, slijtage en wrijving.

UEIL
Union Européenne des Independents en Lubrifiants, organisatie van onafhankelijke olieproducenten in Europa.

USS
US Steel

UTTO
Universal Tractor Transmission Oil: een universele olie voor tractoren, voor de smering van transmissies, aftakas, natte remmen en hydrauliek.

Vaste smeermiddelen
Vaste verbindingen zoals MoS2, grafiet en PTFE (Teflon), die als poeder of gesuspendeerd in olie-vet-pasta ingezet worden om de grenssmering te verbeteren.

VDS
Volvo Drain Specification

Verzepingsgetal
Het aantal milligrammmen kaliumhydroxide dat benodigd is om alle vetten en vetzuren te neutraliseren. Met deze methode kan de hoeveelheid hiervan in een gecompoundeerde olie, bv een stoomcilinderolie of een tandwielkast olie bepaald worden.

Veroudering
Ongewenste verandering van producten gedurende gebruik en opslag.

Verdampingsverlies
Verlies van een gedeelte van het smeermiddel als gevolg van verdamping. Laag viskeuze basisoliën verdampen makkelijker dan hoog viskeuze. Ook minerale olie verdampt makkelijker dan de meeste synthetische oliën van dezelfde viscositeit.

Veiligheidsinformatie blad
Een blad dat de gevaren voor mens en milieu beschrijft, alsmede maatregelen m.b.t. opslag, brand, hantering en transport. Ook vaak MSDS genoemd (Material Safety Data Sheet)

VGRA
Viscosity-Grade Read Across: regels die bepalen welke testen van een specificatie opnieuw gedaan moeten worden indien een olie in een andere viscositeitsgraad geformuleerd wordt.

Viscositeitsverlies
(tijdelijk-permanent) Een smeerolie kan zowel tijdelijk als permanent dunner worden, oorzaken zijn (afgezien van contaminatie). Permanent: doordat de VIImprover zware afschuifkrachten ondervindt kunnen deze grote moleculen breken, met als gevolg dat het verdikkend effect afneemt. Tijdelijk: doordat grote moleculen zich bij hoge snelheden oriënteren…

Viscositeit
De viscositeit van een vloeistof staat voor diens weerstand tegen stroming. Zij vormt dus de interne weerstand. Een dikke olie zal een hoge viscositeit hebben (bijvoorbeeld honing), een vloeibare olie een lage viscositeit (bijvoorbeeld water). De eenheid van viscositeit is de centistoke of mm²-s. Zo bedraagt de viscositeit van water 1 cSt (mm²-s) e…

VII
viscosity index improver. Zie verder bij VI-Improver

Vierkogeltest
Twee testmethoden, gebaseerd op hetzelfde apparaat waarmee extreme pressure bescherming, alsmede de slijtagebescherming van smeermiddelen gemeten kan worden.

VI-improver
Een additief die zorgt dat de VI van een smeerolie verbeterd wordt. VI-improvers zijn polymeren, die de olie bij hoge temperaturen verdikken. Doordat VI-improvers polymeren zijn, kunnen ze "in stukken breken", waardoor het verdikkend effect bij hoge temperaturen minder wordt.

VI
Viscositeit Index: een dimensieloos kental, dat een maat is voor de temperatuursafhankelijkheid van de viscositeit van een olie. Hoe hoger de VI, hoe minder de viscositeit zal variëren bij temperatuursveranderingen.

Vlampunt
De laagste temperatuur waarbij het product dusdanig veel damp vormt, dat de damp na ontsteking 1 seconde blijft branden.

Vluchtigheid
De mogelijkheid van een vloeistof om te verdampen. Aangezien laagvisceuse componenten makkelijker verdampen, kan een hoge vluchtigheid van een olie leiden tot indikking. Motor oliën met een hoge vluchtigheid vertonen een hoog olieverbruik.

Vonkverspaningsoliën
Worden als dielektrikum gebruikt bij vonkerosieprocessen van meestal zeer harde metalen. Ze moeten goed isoleren, koelen en een hoog vlampunt hebben. Verder dienen ze o.a. een lage verdampingsneiging te hebben, een hoge oxidatiestabiliteit hebben en aromaatarm zijn. De viscositeit bedraagt ca. 2 tot 4, 5 mm2-s bij 40°C.

VOC
Volatile organic compound: vluchtige organische stof.

Vrije olie
Olie dat boven op een metaalbewerkingsolie drijft, dit kan olie zijn dat van buiten af in het systeem is gelekt, dan wel olie dat gedemulgeerd is uit de emulsie, doordat de stabiliteit van de emulsie is afgenomen.

Waterhardheid
De gecombineerde hoeveelheid Magnesium en Calcium opgelost in water. Doorgaans uitgedrukt in parts per million (ppm) Calciumcarbonaat (CaCO3). 1 graad Duitse hardheid = 17,9 ppm CaCO3

Waterbestendigheid
De weerstand van een vet om nadelige effecten als gevolg van toevoeging van water teniet te doen. Waterbestendigheid kan beoordeeld worden op het uitwassen door onderdompelen, of sproeien.

WGK
Wassergefahrdungsklasse: een in Duitsland gebruikelijke classificatie van stoffen, die het milieugevaar voor oppervlaktewater aangeeft. WGK 0 is ongevaarlijk; WGK 3 is zeer milieugevaarlijk.

Witte olie
Aromaatvrije zeer zuiver geraffineerde basisolie met een zeer lichte kleur. Men onderscheidt technische en medicinale witte olie.

WMS
Wet milieugevaarlijke Stoffen; een Nederlandse wet dat o.a. voorschrijft hoe gevaarlijke stoffen en preparaten geclassificeerd moeten worden, en de gevolgen hiervan (etikettering, inhoud van veiligheidsblad, opslag etc.) Wrijving De kracht de beweging van twee oppervlakken tegenwerkt. De wrijving tussen twee oppervlakken is afhankelijk van de krach…

ZDDP,ZDTP
Zink dialkyl dithiophosfaat: veelgebruikt additief in o.a. motorolie. Deze stof heeft antislijtage eigenschappen, maar ook antioxidant werking.

Zuurgetal
Een maat voor de zuurgraad voor olieproducten, uitgedrukt in het aantal milligram KOH dat per gram olie nodig is om de zure bestanddelen te neutraliseren.

Zuur
Een stof dat een lage pH heeft (kleiner dan 7), en geneutraliseerd kan worden met een base.

Zwavel
Chemisch element, dat in verbindingen voor kan komen die voor extreme pressure bescherming zorgen.

Zwarte oliën
Oliën die asfalt bevatten om extra kleefkracht te hebben bv. voor smering van open tandwielen of staalkabels.