Eurol - Oliewoordenboek

Categorie: Chemie, chemische- en kernindustrie > Olieën
Datum & Land: 05/08/2008, NL
Woorden: 283

DPF
Diesel particulate filter Droge film smeermiddel Vaste stof dat tussen twee bewegende oppervlakken wordt gebracht om metaal-metaalcontact te voorkomen. Bekende droge-film smeermiddelen zijn MoS2(Molybdeendisulfide), grafiet en PTFE (teflon).

Druppelpunt
De temperatuur waarbij een smeervet zacht genoeg is geworden om een druppel te vormen die uit de vetmassa kan vallen. Het druppelpunt ligt ver boven de maximale gebruikstemperatuur.

ECCC
Electronically controlled converter clutch

EELQMS
European Engine Lubricant Quality Management System

EGR
Exhaust Gas Recirculation: Systeem dat de uitstoot van stikstofoxides (NOx) reduceert. De uitlaatgassen van een motor worden deels gemengd met het lucht-brandstofmengsel, zodat piektemperaturen gereduceerd worden, met als gevolg minder vorming van NOx. EGR wordt met name in dieselmotoren toegepast.

EHD-smering
Elasto-HydroDynamische smering: smeringsmodel, waarbij rekening wordt gehouden met de elastische eigenschappen van het lagermateriaal (wat leidt tot tijdelijke vervorming) en de viscositeitsstijging van het smeermiddel onder hoge drukken.

ELGI
European Lubricating Grease Institute

Emcor-Test
Corrosietest voor vetten bij aanwezigheid van water. De waarden varieren van 0 (geen corrosie) tot 5 (ernstige corrosie).

EMA
Engine Manufacturers Association

Emulgeren
Een mechanische menging van twee vloeistoffen die niet onderling mengbaar zijn (bv olie en water). Emulgering is in bepaalde omstandigheden wenselijk. Emulgeerbare snijoliën zijn voorzien van een emulgator, om een stabiele olie-wateremulsie te vormen voor het smeren (olie) en koelen (water) van metaalbewerkingsprocessen.

Emulgatoren
Oppervlakte-actieve stoffen die ervoor zorgen dat water en olie een stabiele emulsie vormen, deze chemische verbindingen verhinderen dus de afscheiding van olie uit water of van water uit olie.

Engler
(E) Ouderwetse viscositeitsmaat. Gemeten wordt de uitstroomtijd uit een beker met bepaalde afmetingen.

EOLCS
Engine Oil Licensing and Certification System (API)

EPA
Environmental Protection Agency (US)

EP
Extreme Pressure

Esters
Synthetische basisoliën met op een aantal aspecten uitstekende eigenschappen. Esters worden gevormd uit de reactie van alcoholen en zuren. Bij deze reactie komt ook water vrij dat wordt afgescheiden ten einde een watervrije basisolie te verkrijgen.

EUROPIA
European Petroleum Industry Association

Extreme-pressure additieven
Chemische verbindingen (die meestal zwavel of fosfor bevatten) die bij verhoogde temperaturen een slijtvaste verbinding aangaan met de zwaarbelaste oppervlakken. Hiermee wordt voorkomen dat twee loopvlakken in elkaar invreten. EP-additieven worden o.a. ingezet in hypoide achterasaandrijvingen en in snijoliën. EP-additieven zijn veelal verbindingen …

Falex test
Een methode om de anti-slijtage- cq. EP-eigenschappen te bepalen van smeermiddelen.

FDA
Food and Drug Administration (VS.), deze organisatie schrijft eisen voor waaraan smeermiddelen en hun componenten moeten voldoen om ingezet te worden als voedselveilig smeermiddel.

FE olie
FE = fuel economy, of te wel brandstofbesparing; een FE-olie draagt bij aan de verlaging van het brandstofverbruik, doordat het betere wrijvingskarakteristieken heeft dan gewone olie. De twee meest gebruikte manieren om dit doel te bereiken zijn: 1)Het verlagen van de viscositeit van de olie om de inwendige wrijving door de olie te verminderen. 2)D…

Filmsterkte
zie lubricity

Fosfor
Chemisch element dat vaak in EP-additieven wordt gebruikt

Friction modifier
Een additief dat de wrijving verlaagt tussen twee oppervlakken die onder grenssmeringsconditie langs elkaar heen bewegen.

FTIR
FTIR = Fourier Transform Infrared Spectroscopy Test waar dmv absorptie van infrarood licht de niveaus van roet, sulfaten, oxidatie, nitro-oxidatie, glycol, benzine an waterverontreiniging geëvalueerd worden. Met FTIR worden chemische functionele groepen geïdentificeerd doordat deze licht van een bepaalde golflengte absorberen. De mate van absorptie…

FZG
Forschungstelle fuer Zahnrader und Getriebebau; de FZG-test is een test om EP eigenschappen te bepalen.

Gallon
Engelse Gallon = 4,54 Liter; Amerikaanse Gallon = 3,79 Liter

GDI
gasoline direct injection

Geleidbaarheid
Een meting, die de mogelijkheid van stroomgeleiding van een vloeistof bepaalt. Hoe hoger de geleiding is des te meer geleidend materiaal (zouten, metaalionen) er opgelost is in de vloeistof. In koelsmeermiddelen wordt de geleidbaarheid gemeten om inzicht te verkrijgen in de vervuiling.

GF-2-3-4
Classificatie voor personenwagenmotorolie (ILSAC)

GM
General Motors

GO-J
Mack gear oil specificatie Grenssmering Smeringsconditie waarbij de loopvlakken niet volledig door een dragende smeerfilm gescheiden worden. De oppervlakteruwheden raken elkaar wat resulteert in wrijvingsverliezen en slijtage indien er geen additieven in het smeermiddel zijn toegevoegd. Voor milde omstandigheden kunnen gecompoundeerde oliën met pol…

GTL
Gas to Liquid, een proces waarbij aardgas wordt omgezet in vloeibare oliefracties.

Hardingsolie
Olie voor het (ver)sneld afkoelen van gehard metaal, dat geen afzettingen geeft op het metaaloppervlak

HC
Hydrocracked

HDDO
Heavy Duty Diesel Oil

HDD
Heavy duty diesel

HF-O-1-2
Specificaties voor hydraulische olie uitgegeven door Denison

HLP
Specificatie voor hydraulische oliën met bescherming tegen corrosie, oxidatie en slijtage volgens: DIN 51 524 deel 2, VDMA 24 318.

HLPD
Hydraulische oliën met HLP-specificatie die detergerende eigenschappen hebben.

HL
Hydraulische oliën met corrosiebescherming en bescherming tegen oxidatie (veroudering) volgens de specificatie: DIN 51 524 deel 1.

Hoonoliën
Laag-visceuse snijoliën die afgestemd zijn op het hoonproces; viscositeit ca. 6 -10 mm2-s bij 20 °C

HTHS
High temperature high shear: de viscositeit van een motorolie bij 150 graden Celsius en hoge afschuifkrachten. Een lagere HTHS-viscositeit leidt tot brandstofbesparing

Humidity Cabinet test
Een corrosietest waarbij metalenplaatjes bij een bepaalde temperatuur aan vocht worden blootgesteld. Deze test wordt uitgevoerd om de corrosiewerende werking van conserveringsmiddelen te testen.

HVLP
Specificatie voor hydraulische oliën die voldoen aan de HLP-specificatie, en die een verhoogde viscositeitsindex hebben volgens: DIN 51 524 T 3.

Hydrostatische smering
Smeringstoestand waarbij de bewegende oppervlakken door een dunne smeerfilm volledig van elkaar worden gescheiden door drukken die extern (bv. een pomp) worden opgewekt. Dit in tegenstelling tot hydrodynamische smering, waarbij het smeermiddel zelf voor drukopbouw zorgt.

Hydrodynamische smering
Smeringstoestand waarbij de bewegende oppervlakken door een continue dunne smeerfilm volledig van elkaar worden gescheiden. De olie "plakt"aan de bewegende oppervlakken en vormt door middel van druk een wig tussen de bewegende oppervlakken.

Hydrocracked basisolie
Basisolie dat een alternatief raffinageproces heeft ondergaan. Hierbij zijn grotere moleculen door de hoge temperaturen gekraakt (gebroken) en zijn onverzadigde verbindingen verzadigd door waterstof. Deze basisoliën neigen qua structuur en eigenschappen steeds meer naar PAO's.

Hydraulische olie
Vloeistof dat als krachtoverdrachtsmedium dient in een hydraulisch systeem. De meeste hydraulische oliën zijn mineraal. Biologisch afbreekbare hydraulische oliën zijn gebaseerd op plantaardige olie, synthetische esters of polyalkyleenglycolen. Voor speciale gevallen waar brandgevaar heerst (bv mijnbouw) worden synthetische oliën, olie-wateremulsies…

ICP
Inductively coupled plasma - instrument dat gebruikt wordt om metalen in een vloeistof te bepalen.

IDI
indirect injection

ILMA
Independent Lubricant Manufacturers Association, Amerikaanse organisatie van onafhankelijke smeerolieproducenten.

ILSAC
International Lubricant Standardization and Approval Committee. Organisatie van Amerikaanse en Japanse automobielfabrikanten, dat specificaties uitbrengt voor motorolie.

Inloopolie
Ongedoopte, of laag gedoopte smeerolie voor het inlopen van nieuwe machines en motoren. Hierbij worden ruwe oppervlakken glad gemaakt.

Inhibitor
Additief dat de prestaties van een olie verbetert door het tegengaan van ongewenste reacties. Zie ook corrosie inhibitor en oxidatie inhibitor.

IP
Institute of Petroleum, Engelse organisatie die standaarden en meetmethoden uitgeeft voor olieproducten.

IPTO
Independent Power Take-Off, onafhanklijke aftakas, vaak gebruikt bij tractoren.

Isomeer
Een molecuul dat dezelfde structuurformule heeft als een ander molecuul, maar een andere structuur, en daardoor andere eigenschappen heeft. Decaan (C10H22) heeft 75 isomeren; de koolstof- en waterstofatomen kunnen dus 75 verschillende structuren vormen.

Iso-paraffine
Verzadigde koolwaterstofketen, dat in tegenstelling tot n-paraffine wel vertakt is.

ISO
International Organisation for Standardisation, een organisatie dat vele soorten standaarden uitgeeft. ISO classificeert smeermiddelen (Klasse L) in 18 families op grond van hun toepassing. Verder worden er ISOviscositeitsklassen gedefinieerd bij 40°C.

JASO
Japanese Automotive Standards Organization

JAMA
Japanese Automobile Manufacturers Association

JD
John Deere, tractoren fabricant

JIS
Japanese Industrial Standards Kabelolie Olie die stalen kabels smeert en tegen corrosie beschermt.

Katalysator
Een stof die bij een chemische reactie wordt gebuikt om de reactiesnelheid te beïnvloeden( meestal te versnellen). De katalysator wordt bij de reactie niet verbruikt, hij is dus na afloop ervan nog in het reactievat aanwezig of kan uit het reactiemengsel worden teruggewonnen.

Koolwaterstof
Chemische verbinding van koolstofatomen (C) en waterstofatomen (H), ook wel een organische verbinding genoemd. Deze verbindingen komen in een ketenvorm, of in een cyclische vorm voor; al dan niet met vertakkingen. Koolwaterstoffen kunnen verzadigd zijn (alle bindingsmogelijkheden zijn benut), of onverzadigd. Soms kunnen andere elementen, zoals zuur…

Kookpunt
De temperatuur waarbij een vloeistof omgezet wordt in damp door de vorming van dampbellen; het kookpunt is afhankelijk van de druk.

Koelsmeermiddel
Een waterige oplossing of een olie-in-water emulsie dat bij metaalbewerkingsprocessen wordt toegepast om de bewerkingswarmte af te voeren en eventueel wat smering en-of corrosiebescherming te verschaffen.

Kraken
Het proces waarbij moleculen met lange ketens onder invloed van katalysatoren en-of zeer hoge temperaturen uit elkaar breken onder vorming van kortere ketens.

LS
Limited slip

Lubricity
Filmsterkte, of te wel de weerstand van een oliefilm tegen het "doorbreken" als gevolg van belasting, snelheid of temperatuur.

MB
Mercedes-Benz

Metaalzeep
Reactieproduct van een metaalhydroxide en en vetzuur. Metaalzepen worden gebruikt als verdikker in smeervetten.

MERCON
Ford ATF specification

MEG
Monoethyleenglycol, een basiscomponent voor antivries.

Minerale olie
Een olie dat afgeleid is van ruwe olie, in tegenstelling tot plantaardige of dierlijke olie of synthetische olie.

MIL
Military Specification

Motorolie
Olie voor de smering van inwendige verbrandingsmotoren. Naast het smeren heeft de olie als taak het schoonhouden van de motor, het afvoeren van warmte en het afdichten van de zuigerveren. Motorolie wordt meestal door een pomp door de motor gepompt langs alle kritische onderdelen, en wordt weer verzameld in het carter. In de loop der jaren worden st…

Monograde
Monograde' (single grade) is een term dat gebruikt wordt voor een motorolie als de viscositeit binnen de limieten van slechts een SAEviscositeitsklasse valt.(SAE Standard J300)

MSDS
Material Safety Data Sheet, zie ook Veiligheidsinformatieblad

MTBE
methyl-t-butyl ether

Multigrade
Multigrade is een term dat gebruikt wordt voor een motorolie als de viscositeiten bij hoge en lage temperaturen binnen de limieten van twee verschillende SAE-viscositeitsklasses valt. (SAE Standard J300)

Naftenisch
Verzadigde koolwaterstofmoleculen, met tenminste een gesloten ring van koolstofatomen.

Nitratie
Tijdens de brandstofverbranding in verbrandingsmotoren worden nitratieproducten gevormd. Als er te veel zuurstof aanwezig is, is de kans op de vorming van nitratieproducten het grootst. Deze producten zijn zeer zuur, vormen neerslag in de verbrandingskamer en versnellen de oxidatie.

NLGI
National Lubricating Grease Institute; dit is een organisatie dat zich bezighoudt met smeervetten, vettechnologie en toepassingen. NLGI is onder meer bekend vanwege de NLGI-klassen voor smeervetten, die de consistentie (stijfheid) van vetten beschrijven.

NMMA
National Marine Manufacturers Association

Noack-vluchtigheid
Maat voor de neiging tot verdampen van de olie. De olie wordt bij een lichte onderdruk gedurende een uur tot 250 graden Celsius verwarmd, waarna gekeken wordt hoeveel gewichtsprocent er verdampt is. Synthetische olie heeft veelal een lagere verdamping dan een minerale olie van dezelfde viscositeit.

NOx
Afkorting voor alle combinaties van stikstof-zuurstofverbindingen. NOx wordt in de verbrandingsmotor bij zeer hoge temperaturen gevormd en wordt beschouwd als luchtvervuilend. Door middel van EGR en katalysatoren kan de uitstoot hiervan beperkt worden.

NSF
National Sanitation Foundation, geeft o.a. goedkeuringen voor smeermiddelen die geschikt zijn voor de voedingsmiddelenindustrie; opvolger van USDA. Voor smeermiddelen zijn de klassen H1 en H2 het meest relevant.

OCP
Olefin copolymer: een polymeer dat ingezet kan worden als VIImprover.

ODI
Oil drain interval; olieverversingsinterval

OEM
Originele Equipement Manufacturers: fabrikant van apparatuur of voertuigen

Olefine
Onverzadigde, relatief onstabiele koolwaterstofverbindingen, die gekarakteriseerd worden door een dubbele elektronenbinding tussen twee koolstofatomen. Deze dubbele binding is reactief, en reageert dus makkelijk met zuurstof (oxidatie), hetgeen ongewenst is voor smeermiddelen. Voorbeeld van een olefine is ethyleen (gasvormig), die met andere ethyle…

Oppervlakte actieve stof
Een stof dat de oppervlaktespanning verlaagt. Hierdoor kan water makkelijk emulgeren met bv. olie. Oppervlakte-actieve stoffen kunnen emulgerende eigenschappen hebben, maar ook vuiloplossende (zeep) of bevochtigende eigenschappen. Oppervlakte-actieve stoffen zijn moleculen, waarvan het ene eind zich aangetrokken voelt tot water, en het andere eind …

Organische verbindingen
Koolwaterstofverbindingen

Oxidatie inhibitor
(anti-oxidant) Een additief dat aan het smeermiddel wordt toegevoegd, om het oxidatieproces tegengaan dan wel sterk te vertragen. Oxidatie inhibitoren neutraliseren oxidatieproducten, of deactiveren metaal(ionen) die als katalysator in het oxidatieproces een rol kunnen spelen.

Oxidatie
Chemische reactie tussen een stof en zuurstof. Smeermiddelen kunnen ook oxideren met als gevolg verslechtering van de samenstelling en de prestaties. Het oxidatieproces wordt versneld door warmte, licht en sommige metalen (bv. koper) alsmede door vervuilingen zoals water en zuur. Het oxidatieproces geschiedt in meerdere stappen. Na verloop van tijd…

Paraffinisch
Een koolwaterstofmolecuul dat wordt gekarakteriseerd door verzadigde ketens. Bij n-paraffinen is er sprke van een onvertakte ketenstructuur, bij isoparaffines is er sprake van een vertakte ketenstructuur.

PAO
Poly Alpha Olefine, een synthetische basisolie (groep 4) dat een isoparaffinische structuur heeft en opgebouwd is uit 3 deceenmoleculen. PAO's hebben een hoge viscositeitsindex, lage stolpunten, een lage vluchtigheid en een goede oxidatiestabiliteit.

PCMO
Passenger Car Motor Oil