AAT-Ned - Nederlandse Art & Architecture Thesaurus

Categorie: Kunst, muziek en cultuur
Datum & Land: 15/02/2007, NL
Woorden: 19911

ontbossen
Voortdurende verwijdering van wouden en bosgebieden.
Categorie: Procédés en Technieken > vernietigen.

ontbinding
Het uiteenvallen in verschillende delen; wordt met name gebruikt voor organische materialen of voor ontbindingsverschijnselen op moleculair niveau.
Categorie: Procédés en Technieken > achteruitgang.

ontbijttafels
Middelmatig grote tafels zonder de verhoogde rand van een theetafel en kleiner dan een eettafel. Ze hebben een opklapbaar tafelblad, soms met één of twee kleine laatjes in het onderstel.
Categorie: Interieurinrichting > tafels naar functie.

ontbijtserviezen
Groepen van bij elkaar passend serviesgoed in verschillende maten, voor het gebruiken van een ontbijt (theepot, koffiepot, chocolademelkkan, roomkan, suikerpot, kop en schotels, borden, rekje voor geroosterd brood, soms ook tafelgerei en bestek).
Categorie: Objectgroepen en systemen > serviezen.

ontbijthoekjes
Zitnissen waar lichte maaltijden worden genuttigd, meestal met een ingebouwde tafel en zitplaatsen.
Categorie: Onderdelen > eet- en drinkruimten.

ontbijtkamers
Kleine kamers voor het ochtendmaal. Ze liggen meestal, maar niet altijd, naast de eetzaal. In noordelijke klimaten liggen ze vaak op het oosten om het ochtendlicht op te vangen.
Categorie: Onderdelen > eet- en drinkruimten.

onregelmatige tapijten
Ongelijkmatig gevormde tapijten.
Categorie: Interieurinrichting > tapijten naar vorm.

onregelmatige verbindingen
Verbindingen die bij het maken van meubels worden gebruikt, wanneer stukken fineer samen worden gevoegd, zonder dat er speciale aandacht wordt besteed aan de vraag of de verschillende stukken wel even breed zijn.
Categorie: Onderdelen > verbindingen naar vorm.

onrechtmatige daden
Privaat- of civielrechtelijke schadelijke handelingen of inbreuken op rechten, uitgezonderd contractbreuk, die met of zonder opzet zijn gepleegd en waarvoor de wet een schadevergoeding oplegt.
Categorie: Abstracte Begrippen > juridische begrippen.

onoplosbaarheid
De toestand of eigenschap van een stof niet te kunnen worden opgelost in een andere, meestal gespecificeerde, stof.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > fysico-chemische kenmerken en eigenschappen.

online zoeken
Te gebruiken voor het raadplegen van een database, een on line catalogus of een andere collectie van door de computer leesbare documenten, artefacten of vervangers daarvan, zoekend naar items die één of meer van de door de zoeker bepaalde kenmerken bezitten.
Categorie: Functionele activiteiten > zoeken.

onkruidverdelger
onkruidverdelgingsmiddel Ruimere term: bestrijdingsmiddel (gewasbescherming)
Categorie: Materialen > bestrijdingsmiddel (gewasbescherming).

onion pulls
Met de hand gesmede handvatten die bevestigd zijn d.m.v. een plaat en die op een spruitende ui lijken.
Categorie: Onderdelen > handgrepen naar vorm.

on line-verkopers
Ondernemers die met behulp van hun computersystemen een aantal databases beschikbaar stellen.
Categorie: Personen > verkopers.

ongetailleerde colberts
Korte, ruimvallende jasjes voor mannen.
Categorie: Kleding > jassen.

ongesneden fluweel
Fluweel waarvan de lussen die worden gevormd door de poolketting niet worden doorgesneden.
Categorie: Materialen > fluweel.

ongespannen dragers
Vooral te gebruiken voor dragers die door kunstenaars worden gebruikt, zoals canvas, wanneer het niet op een raamwerk is gespannen. Kan algemeen worden gebruikt voor het beschrijven van onbuigzame dragers die niet bestemd zijn om te worden opgespannen.
Categorie: Materialen > dragers (schilder- en tekenmaterialen).

ongeschoolde arbeiders
Werknemers die werk verrichten waarvoor weinig of geen vaardigheden of ervaring nodig zijn.
Categorie: Personen > arbeiders.

ongeschoolde handarbeiders
Werknemers die werk verrichten waarbij fysieke kracht belangrijker is dan vaardigheden of scholing.
Categorie: Personen > handarbeiders.

ongeprepareerd linnen
Canvas dat wordt gebruikt door kunstenaars en waarop verf direct wordt aangebracht, zonder voorbereidende behandelingen.
Categorie: Materialen > dragers (schilder- en tekenmaterialen).

ongelukken
Te gebruiken voor onverwachte gebeurtenissen die voorkomen zonder opzet of wil van de betrokkenen, in het bijzonder die van een ongewenste of ongelukkige aard.
Categorie: Gebeurtenissen > gebeurtenissen.

ongelooide huid
Ongelooide huid of vel waarvan het vlees en haar is verwijderd en die in de gewenste vorm wordt gedroogd.
Categorie: Materialen > bewerkt dierlijk materiaal.

ongelijmd papier
Papier zonder stijfsel.
Categorie: Materialen > papier naar samenstelling of herkomst.

ongelijkvloerse kruisingen
Kruisingen van twee verkeerswegen of van verkeerswegen en voetpaden, die gebruik maken van een viaduct of een tunnel.
Categorie: Onderdelen > weg en wegkantelementen.

ongekeperd linnen
Duurzame, dichtgeweven stof in effenbinding, oorspronkelijk gemaakt van linnen maar tegenwoordig meestal van katoen. Het komt voor in verschillende gewichten en lijkt erg op canvas maar dan fijner en lichter. Het wordt veel gebruikt voor tenten, riemen en kleding. Geen Nederlands equivalent. Zie `zeildoek`.
Categorie: Materialen > textielmaterialen naar procédé of techniek.

ongegalvaniseerde verbindingen
Waterdichte pijpverbindingen waarbij ijzervijlsel wordt gebruikt als katalysator om roest te veroorzaken in ijzeren pijpverbindingen.
Categorie: Onderdelen > metaalvoegen.

ongediertebestrijding
Maatregelen die worden genomen om een plaag en alle gezondheidsrisico`s van dien te voorkomen en om schade die wordt veroorzaakt door ongewenste beesten aan materialen en artefacten te voorkomen.
Categorie: Functionele activiteiten > preventieve maatregelen nemen.

ongedekt papiergeld
Papiergeld dat door een decreet van de overheid tot wettig betaalmiddel is verklaard, maar niet gebaseerd is op noch inwisselbaar voor muntgeld.
Categorie: Ruilmiddelen > papiergeld naar vorm of functie.

ongebonden
Te gebruiken om verzameld materiaal te beschrijven dat is gecollationeerd, maar nooit gebonden, zoals stukken die in bladen of katernen zijn gelaten. Gebruik @`pulled` (ALT of `pulling`) om verzamelde stof te beschrijven die uit zijn boekband is genomen om opnieuw te worden ingebonden. Gebruik `disbinding` voor verzameld materiaal uit een samengesteld werk, dat is verwijderd om op zichzelf te staan.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > constructiekenmerken.

ongebluste kalk
Ongebluste kalk die wordt gemaakt van vrijwel pure kalksteen.
Categorie: Materialen > kalk.

onevenredigheid
Een gebrek aan symmetrie of juiste verhouding.
Categorie: Abstracte Begrippen > vorm- en compositiebegrippen.

one-way solid slab systems
Wordt gebruikt voor bouwsystemen waarin het voornaamste wapenende staal slechts in één richting loopt; al dan niet gecombineerd met eenzijdige draagbalken.
Categorie: Onderdelen > one-way structural systems.

one-way structural systems
Wordt gebruikt voor bouwsystemen gebaseerd op betonnen platen, waarin de belasting slechts in één richting worden overgedragen.
Categorie: Onderdelen > vloerplaten (bouwelementen).

onedel metaal
Metaal of legering waaraan men geen hoge intrinsieke waarde toekent.
Categorie: Materialen > metaal naar kwaliteit.

one-way joist systems
Eenzijdige bouwsystemen waarin de platen geleed zijn met dicht op elkaar staande ribben of dwarsbalken.
Categorie: Onderdelen > one-way structural systems.

one-way beam and slab systems
Wordt gebruikt voor eenzijdige bouwsystemen waarin gewapend betonnen platen worden gedragen op palen die slechts in één richting lopen.
Categorie: Onderdelen > one-way structural systems.

one-turn stairs
Trappen die in hun gang naar boven door vier rechthoekige bochten gaan.
Categorie: Onderdelen > trappen naar vorm : wentelingen.

one-patch quilts
Patchwork quilts bestaande uit stukjes stof in één maat en vorm, die vervolgens in rijen zijn geplaatst. Geen Nederlands equivalent.
Categorie: Interieurinrichting > quilts met blokken.

one-designs
Klasse zeiljachten die volgens een standaardontwerp zijn gebouwd en qua constructie en tuigage identiek zijn.
Categorie: Vervoermiddelen > klasseboten.

ondoorschijnendheid
De ondoordringbaarheid van een stof of voorwerp voor lichtstralen.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > optische eigenschappen.

ondiepe tuinmandjes van houtstroken
Ondiepe, langwerpige manden gemaakt van houten stroken met een handvat van de ene naar de andere kant, vooral om groente, fruit of bloemen in te dragen.
Categorie: Houders > manden.

onderzoeksstations
Wordt gebruikt voor relatief afgelegen plaatsen met voorzieningen voor huisvesting van de staf aldaar en voor het ter plekke uitvoeren van observaties van natuurlijke verschijnselen in een bepaald veld. Te onderscheiden van `proefstations` die vooral worden gebruikt voor onderzoek en experimenten en die meestal geen afgelegen ligging hebben.
Categorie: Bouwwerken > observatoria.

onderzoektafels
Tafels die zijn uitgerust met medische instrumenten die door dokters worden gebruikt om patiënten te onderzoeken.
Categorie: Interieurinrichting > tafels naar functie.

ondes Martenot
Muziekinstrumenten, waarvan de klank elektronisch wordt opgewekt door de superponerende werking tussen een vaste en een variabele radiofrequentieoscillator; bestuurd door een toetsenbord met 7 octaven en de relatieve afstand van de hand van de speler tot een horizontaal gespannen draad; 1928.
Categorie: Geluidsmiddelen > elektronische instrumenten.

onderzoekslaboratoria
Wordt gebruikt voor laboratotia die zijn uitgerust voor zowel fundamenteel als toegepast onderzoek, meestal opgezet als ondersteuning van een grotere organisatie die de resultaten van het onderzoek kan uittesten en toepassen.
Categorie: Bouwwerken > laboratoria.

onderzoeksinstituten
Wordt gebruikt voor afzonderlijke, onafhankelijke en meestal zelfstandige plaatsen die fundamenteel of toegepast onderzoek uitvoeren onder contract of als een organisatie zonder winstbejag. Gebruik `onderzoekscentra` voor plaatsen waar onderzoek wordt gedaan als deel van een grotere organisatie.
Categorie: Bouwwerken > onderzoeksgebouwen.

onderzoekscentra
Wordt gebruikt voor plaatsen waar onderzoek wordt gedaan, die meestal deel zijn van grotere organisaties of van collectieve, industriële of onderwijsinstellingen. Gebruik `onderzoeksinstituten` voor onafhankelijke plaatsen waar onderzoek wordt gedaan.
Categorie: Bouwwerken > onderzoeksgebouwen.

onderzoeken (bepalen)
Het nauwkeurig onderzoeken van een situatie of voorwerp, meestal om de aard of huidige staat ervan vast te stellen.
Categorie: Functionele activiteiten > analytische functies.

onderzoeken (soorten documenten)
Vastgelegde resultaten van ijverig en systematisch onderzoek naar een onderwerp dat wordt gedaan om feiten, theorieën of toepassingen te ontdekken of te herzien.
Categorie: Informatievormen > soorten documenten naar functie.

onderzoeken (uitzoeken)
Details onder de loep nemen in een poging de feiten te achterhalen over iets dat verborgen, uniek of ingewikkeld is.
Categorie: Functionele activiteiten > analytische functies.

onderzoekers
Zij die onderzoekswerk verrichten.
Categorie: Personen > personen naar activiteit.

onderzoekingsvaartuigen
Vaartuig bestemd voor oceanografisch onderzoek of biologisch en technisch onderzoek ten behoeve van de visserij.
Categorie: Vervoermiddelen > service- en dienstverlenende schepen.

onderzeeboten
Uitsluitend te gebruiken voor schepen die op eigen kracht ononderbroken, lange onderwaterreizen kunnen maken zonder aan de oppervlakte te komen; vaak marinevechtschepen. Gebruik `duikboten` voor schepen die slechts voor een bepaalde tijd volledig onder water kunnen blijven en zichzelf wel of niet op eigen kracht kunnen voortbewegen.
Categorie: Vervoermiddelen > onderwatervaartuigen.

onderzetters
Platen, matjes of kleine ondiepe borden, meestal rond en gebruikt om een oppervlak te beschermen tegen krassen of beschadiging door hitte of vocht.
Categorie: Houders > houders behorende bij het opdienen van voedsel.

onderwijzen
Anderen rechtstreeks onderwijzen in kennis, gedrag of vaardigheden. Gebruik `opleiding` voor het verwerven of overbrengen van specifieke vaardigheden die betrekking hebben op bepaalde functies of activiteiten door middel van onderricht of oefening.
Categorie: Functionele activiteiten > opvoeden.

onderwijscomplexen
Complexen van schoolgebouwen en andere faciliteiten; gebruik een specifiekere term waar mogelijk.
Categorie: Gebouwde complexen en gebieden > complexen naar functie.

onderwijs
Te gebruiken voor het vakgebied dat zich bezighoudt met het gehele proces van het overbrengen van kennis, attitudes, vaardigheden of sociaal gewaardeerde karakter- of gedragseigenschappen. Gebruik `opleiden` voor de specifieke activiteiten die betrekking hebben op het doelbewust overdragen van kennis, vaardigheden of sociale normen aan anderen.
Categorie: Vakgebieden > sociale wetenschappen.

onderwerpsanalyse
Het onderzoeken van de inhoud van documenten, tekstueel of beeldend, om vast te stellen waar ze over gaan of waar ze uit bestaan.
Categorie: Functionele activiteiten > informatieverwerkingsactiviteiten.

onderwateronderzoek
Het onderzoeken van de bodem van een watergebied, ofwel met het blote oog ofwel met instrumenten, om een uitgebreid overzicht van meestal de geologische en archeologische kenmerken te verkrijgen.
Categorie: Procédés en Technieken > in kaart brengen.

onderwaterlocaties
Wordt gebruikt voor locaties die zich onder water bevinden.
Categorie: Gebouwde complexen en gebieden > sites.

onderwaterarcheologie
Tak van de archeologie die zich bezighoudt met het bergen van oude voorwerpen uit de zee, zoals scheepswrakken of overblijfselen van verzonken menselijke nederzettingen, met behulp van de techniek van onderwateronderzoek, uitgravingen en berging.
Categorie: Vakgebieden > archeologie.

ondervloeren
Wordt gebruikt voor lagen board of triplex die direct op de dwarsbalken worden geplaatst en waarop de vloerbedekking wordt gelegd, soms voorafgegaan door een tussenlaag.
Categorie: Onderdelen > vloeronderdelen.

ondertekeningen
Tekeningen die ter voorbereiding op andere kunstwerken dienen en in die werken worden opgenomen.
Categorie: Beeldmateriaal > schetsontwerpen.

ondertapijten
Triplex, hardboard of een ander materiaal dat op een ondervloer wordt geplaatst om een effen oppervlak te creëren voor het aanbrengen van de vloerbedekking.
Categorie: Onderdelen > vloeronderdelen.

ondersteken
Ondiepe houders met steel om urine en ontlasting van in bed liggende personen op te vangen. Ze zijn er ook van metaal.
Categorie: Houders > houders voor gezondheidszorg.

onderste booghelften
Het middelste deel tussen de kruin en de aanzet van bogen.
Categorie: Onderdelen > boogonderdelen.

onderspatten
Het hier en daar aanbrengen van een vloeistof zoals inkt of verf in een meestal) willekeurig patroon. Gebruik `bespatten` wanneer door toepassing van dezelfde techniek een ondergrond met fijne vlekjes wordt bedekt.
Categorie: Procédés en Technieken > inkt- en verfaanbrengingstechnieken.

ondersnijden
Het versieren van glas in hoog reliëf door een gedeelte van het glas tussen de kern van het voorwerp en de versiering weg te snijden, zodat daartussen een open ruimte ontstaat.
Categorie: Procédés en Technieken > glasslijpen.

onderslagbalken
Raamwerken die meestal zijn ontworpen om zowel laterale als verticale belastingen te dragen en die dwars op de lengte van een skeletconstructie liggen.
Categorie: Onderdelen > structurele geraamten.

onderslagen
Grote balken of hoofdliggers, gebruikt om geconcentreerde belasting op afzonderlijke punten over hun lengte te ondersteunen.
Categorie: Onderdelen > balken naar vorm.

onderschuifbedden
Lage ledikanten die speciaal zijn ontworpen om onder een ander bed te kunnen worden geschoven als ze niet in gebruik zijn.
Categorie: Interieurinrichting > bedden.

onderschildering
Een voorbereidende laag in een schilderij waarin tekening, compositie, en tonale waarden uitgewerkt worden, of een oppervlakte in één kleur die vervolgens wordt bewerkt met glazuurlagen.
Categorie: Onderdelen > verflagen.

onderscheidingen
Objecten die aangeven dat een eretitel aan een individu is verleend. Ze worden meestal op het lichaam gedragen.
Categorie: Informatievormen > identificatiedragers.

onderscheppingsjagers
Gevechtsvliegtuigen die zijn ontworpen om vijandelijke voorwerpen in de lucht te identificeren en zo nodig aan te vallen.
Categorie: Vervoermiddelen > gevechtsvliegtuigen.

onderrokken
Rokken die onder een andere rok of japon worden gedragen, soms ook om gezien te worden.
Categorie: Kleding > ondergoed.

ondernemers
Te gebruiken voor personen die een zakelijke onderneming organiseren, leiden en gewoonlijk ook bezitten en het daarbij behorende risico van winst of verlies op zich nemen.
Categorie: Personen > zakenmensen.

ondermouwen
Afzonderlijke mouwen van licht materiaal die onder de mouwen van het belangrijkste kledingstuk worden gedragen en daardoorheen zichtbaar zijn of eronder uit lopen.
Categorie: Onderdelen > mouwen.

onderlossers
Een type bak voor grondtransport die de slibgrond via de scharnierende bodemkleppen lost.
Categorie: Vervoermiddelen > bakken voor grondtransport.

onderlijfjes
Lijfjes die als onderkleding worden gedragen.
Categorie: Kleding > ondergoed.

onderleggers (kleedjes)
Kleedjes, vaak gehaakt, die als decoratie of ter bescherming tegen hitte of krassen op meubilair worden gelegd.
Categorie: Interieurinrichting > kleedjes.

onderkoningen
Regerende functionarissen van landen, provincies of gebieden die in naam van hun koning heersen.
Categorie: Personen > heersers.

onderkelders
Kelderverdiepingen onder souterrains.
Categorie: Onderdelen > verdiepingen.

onderkasten
In getypte tekst, letters die in een gegeven lettertype noch de hoofdletters, noch de kleine kapitalen zijn, en die meestal kleiner zijn dan de hoofdletters en stokken en staarten gebruiken. Voor handgeschreven manuscripten met stokken en staarten wordt `miniskulen` gebruikt.
Categorie: Onderdelen > letters (tekens).

onderkanten
Wordt gebruikt voor de laagste of diepste delen van objecten. Als bijvoeglijk naamwoord dat de plaats op of bij de onderkant van iets aanduidt wordt `onder` gebruikt.
Categorie: Onderdelen > delen of aspecten van objecten.

onderjurken
Onderkleding die boven- en onderlijf bedekt en meestal dezelfde lengte heeft als het kledingstuk waaronder het wordt gedragen zodat het een voering vervangt.
Categorie: Kleding > ondergoed.

onderjaponnen
Japonnen die onder een andere japon worden gedragen, vooral die bedoeld zijn om te worden gezien. Gebruik `onderjurken` voor onderkleding die boven- en onderlijf bedekt en meestal dezelfde lengte heeft als het kledingstuk waaronder het wordt gedragen zodat het een voering vervangt.
Categorie: Kleding > ondergoed.

onderhoudslieden
Personen die voor het onderhoud van gebouwen, winkels of apparatuur zorgen.
Categorie: Personen > personen in dienstverlenende beroepen.

onderhoudsbankwerkers
Personen die asleidingen samenstellen, machines in beweging zetten of zorgen voor de mechanische werktuigen in een werkplaats, molen of fabriek.
Categorie: Personen > mechaniciëns.

onderhoud
Er voor zorgen dat mensen, materiële voorwerpen of eigendommen operationeel blijven zoals ze zijn in hun huidige toestand.
Categorie: Functionele activiteiten > functies naar algemene context.

onderhemden
Onderkleding voor het bovenlijf, met of zonder mouwen, op de huid gedragen. Meestal van katoen en over het hoofd aangetrokken. Gebruik `T-shirts` voor soortgelijke kledingstukken die als bovenkleding worden gedragen.
Categorie: Kleding > ondergoed.

onderhandelen
Proberen tot een overeenkomst te komen door middel van een gesprek.
Categorie: Functionele activiteiten > communicatiefuncties.

ondergrondse milieu`s
Milieus die zich beneden grondniveau bevinden, inclusief die binnen bouwwerken. Gebruik `ondergrondse bouwconstructies` voor de structuren zelf wanneer ze opzettelijk ondergronds zijn gebouwd. Gebruik `begraven` voor voorwerpen die bedekt met aarde onder de grond lagen of liggen.
Categorie: Objectgroepen en systemen > milieu`s (objectgroepen).

ondergrondse bouwconstructies
Wordt gebruikt voor constructies die volledig of voor het grootste gedeelte onder het aardoppervlak zijn gebouwd.
Categorie: Bouwwerken > bouwwerken naar locatie: topografisch.

ondergordijnen
Dunne gordijnen, vaak vitrage, die onder de hoofdgordijnen worden gebruikt om het licht te dempen en privacy te geven. Gebruik `glasgordijnen` voor ongeplooide ondergordijnen die vlak tegen het glas van een raam of een deur hangen of direct boven een scherm.
Categorie: Interieurinrichting > gordijnen naar locatie of context.

ondergoed
Kledingstukken die onder de bovenkleding worden gedragen.
Categorie: Kleding > kleding naar vorm.

onderglazuren
Bij keramiek, het aanbrengen van kleur op het oppervlak van een kleilichaam voordat een transparant glazuur wordt aangebracht.
Categorie: Procédés en Technieken > glazuren van aardewerk (technieken).

onderdorpels
Uitstekende metsellagen die bij metselwerk met natuursteen worden geplaatst ter hoogte van de vensterbank, en die zich meestal onderscheiden doordat ze verder uitsteken, dikker zijn afgewerkt, of in het geheel dikker zijn.
Categorie: Onderdelen > uitstekende lagen stenen.

onderdoorgangen
Ongelijkvloerse kruisingen waar vrije doorgang van verkeer op het bovenste niveau wordt behouden door de hoogte van het onderste niveau gedeeltelijk of geheel te verlagen.
Categorie: Onderdelen > ongelijkvloerse kruisingen.

onderdeuren van pantries
Halve deuren die toegang verschaffen tot een provisiekamer en waarlangs de inhoud van de provisiekamer wordt uitgeserveerd.
Categorie: Onderdelen > onderdeuren.

onderdelen van vergaard materiaal
Omvat beschrijvingen voor onderdelen die ontstaan wanneer vellen papier, perkament of ander materiaal bij elkaar zijn gevouwen zodat ze bladen en bladzijden vormen, die daarna meestal worden verzameld of aan elkaar gebonden.
Categorie: Onderdelen > onderdelen van informatievormen.