AAT-Ned - Nederlandse Art & Architecture Thesaurus

Categorie: Kunst, muziek en cultuur
Datum & Land: 15/02/2007, NL
Woorden: 19911

televisiesatellieten
Te gebruiken voor communicatiesatellieten die televisiesignalen direct doorseinen naar thuisontvangers.
Categorie: Vervoermiddelen > communicatiesatellieten.

televisieprogramma’s
Presentaties van informerende of ontspannende voorstellingen, zoals nieuws-, sport- en muziekuitzendingen, toneelvoorstellingen, komedies, documentaires, talkshows of spelprogramma’s die openbaar worden gemaakt door transmissie van televisiesignalen.
Categorie: Gebeurtenissen > uitzendingen.

televisieantenne-systemen
Systemen met apparatuur waarmee een gebouw of complex wordt voorzien van een televisiesignaal.
Categorie: Objectgroepen en systemen > communicatiesystemen.

televisie-ontvangers
Wordt gebruikt voor apparaten die inkomende televisiesignalen omzetten in de oorspronkelijke beelden en het bijbehorende geluid.
Categorie: Onderdelen > onderdelen van telecommunicatiesystemen.

televisie-scripts
Scripts van televisieproducties of -uitzendingen.
Categorie: Informatievormen > scripts.

televisie
Telecommunicatiesysteem waarbij beelden, met of zonder begeleidend geluid, worden omgezet in elektromagnetische golven en uitgezonden naar ontvangers op afstand, waar ze worden omgezet in bewegende beelden.
Categorie: Objectgroepen en systemen > telecommunicatiesystemen.

telestichonta
Korte gedichten of stukjes proza waarvan de laatste letters van iedere regel, van boven naar beneden gelezen, een woord, spreuk of motto vormen.
Categorie: Informatievormen > documenten naar vorm.

telescopische kandelaars
Kaarsenstandaards waarvan de stang in elkaar overlappende cilindervormige gedeelten in- en uitschuift om de hoogte in te stellen.
Categorie: Interieurinrichting > kandelaars.

telescooptafels
Uitschuifbare eettafels die in de Victoriaanse periode werden uitgevonden. De naam verwijst naar de manier van uitschuiven.
Categorie: Interieurinrichting > uitschuifbare eettafels.

teleobjectieven
Lange telelenzen die binnen hun nauwe gezichtsveld verre objecten vergroten.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > telelenzen.

telelenzen
Diverse lenzen waarvan de brandpuntsafstand aanzienlijk groter is dan de diagonaal van het negatief in de samenstelling waarin het wordt gebruikt.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > fotografische lenzen.

telegrammen
Per telegraaf overgebrachte berichten..
Categorie: Informatievormen > correspondentie naar wijze van overbrenging.

telegraafzegels
Zegels die werden gebruikt voor het betalen van telegramkosten.
Categorie: Ruilmiddelen > zegels (ruilmiddelen).

telegraafsystemen
telegraafuitrusting Ruimere term: telecommunicatiesystemen
Categorie: Objectgroepen en systemen > telecommunicatiesystemen.

telefotografie
Fotografie van voorwerpen op grote afstand, waarbij een telelens of een telescoop wordt gebruikt.
Categorie: Procédés en Technieken > fotografische opnametechnieken.

telefoons
Wordt gebruikt voor instrumenten, toestellen of apparaten die geluiden over een afstand overbrengen of reproduceren, vooral die apparaten waarin een menselijke stem wordt overgebracht door een kabel of een satelliet.
Categorie: Onderdelen > onderdelen van telecommunicatiesystemen.

telefoonkabels
Kabels die worden gebruikt binnen telefoonsystemen om stemgeluid of gegevens over te brengen via elektrische impulsen. Ze zijn meestal gemaakt van koper, staal of glasvezel omgeven door rubber of plastic.
Categorie: Onderdelen > onderdelen van telecommunicatiesystemen.

telefooncellen
telefoongidsen Ruimere term: communicatiebouwconstructies
Categorie: Bouwwerken > communicatiebouwconstructies.

telefoonboeken
Gidsen met namen van mensen met een telefoonaansluiting en de bijbehorende adressen en telefoonnummers.
Categorie: Informatievormen > adresboeken naar onderwerp.

telecommunicatietorens
straalverbindingstorens Ruimere term: communicatiebouwconstructies
Categorie: Bouwwerken > communicatiebouwconstructies.

telecommunicatiesystemen
telecommunicatiemiddelen Ruimere term: infrastructurele voorzieningen
Categorie: Objectgroepen en systemen > infrastructurele voorzieningen.

telecommunicatie
De wetenschap van communicatie over lange afstanden, vooral door middel van elektronische hulpmiddelen zoals telefoonsystemen of uitzendingen.
Categorie: Vakgebieden > communicatiewetenschap.

tektoniek (geologie)
Te gebruiken voor de bestudering van het patroon, de vorm en evolutie van grootschalige delen van de aardkorst, zoals bekkens, verstoorde gordels, landtongen en continentale platten. Gebruik `structurele geologie` voor de studie van kleinere, afzonderlijke geologische structuren.
Categorie: Vakgebieden > geologie.

tektoniek (architectuurtheorie)
De overweging tussen belastingen en spanningen in architectonische ontwerpen volgens recente architectuurtheorieën.
Categorie: Abstracte Begrippen > architectuurtheorie.

teksttypen
Lettertypen die gebruikt worden voor het voornaamste deel van een tekst of drukwerk, vaak gekenmerkt als type van 24 punten of kleiner.
Categorie: Onderdelen > lettertypen naar context.

tekst
Met betrekking tot één enkele pagina of vel, zoals een poster, wordt de term gebruikt voor het belangrijkste deel van het zetwerk of het geschreven werk, en dus niet voor de illustraties, marges, kantlijnen, kopteksten of andere elementen. Met betrekking tot een boek of tijdschrift wordt de term ook gebruikt voor het belangrijkste deel van het geschreven werk, te onderscheiden van voorwerk, noten, index, appendix en bibliografie.
Categorie: Onderdelen > opmaakkenmerken.

tekkes
Wordt alleen gebruikt voor derwisj kloosters; gebruik `hospitiën` voor pleisterplaatsen voor islamitische pelgrims.
Categorie: Gebouwde complexen en gebieden > religieuze gemeenschapscomplexen.

tekentafels
Tafels met een oppervlak dat op verschillende hoogten en onder verschillende hoeken kan worden ingesteld.
Categorie: Interieurinrichting > tafels naar functie.

tekenstiften
Tekenmateriaal in de vorm van een staafje (potloof of krijt).
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > schets-teken-en schrijfbenodigdheden naar specifiek type.

tekentableaus
Platte oppervlakken die gewoonlijk bestaan uit een draadrooster in een tekenvak, die op een bureau, samen met een muis of schrijfstift, worden gebruikt voor de invoer van gegevens in het grafische systeem van een computer.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > invoereenheden.

tekens van de dierenriem
Wordt gebruikt voor de afbeelding van dieren en objecten die de twaalf tekens van de dierenriem symboliseren.
Categorie: Ontwerpelementen > motieven.

tekenprisma`s
Voorwerpen die gebruik maken van een prisma om een accurate afbeelding van een object op een plat oppervlak te maken, om deze over te trekken.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > beeldprojecterende benodigdheden.

tekenpennen
Pennen met een pennenhouder en een serie speciaal gevormde punten die in grootte en vorm variëren van breed en plat tot smal en puntig. Worden gebruikt in de kalligrafie en belettering.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > pennen.

tekenpassers
Passers die men gebruikt bij tekenen.
Categorie: > .

tekenmallen
Gereedschap dat in verschillende vormen voorkomt. Wordt gebruikt om tekenaars te leiden bij het tekenen van gebogen lijnen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > linialen (geleidingsgereedschap).

tekenmachines
Apparaten die aan een tekentafel vastzitten en de functies van een richtliniaal, tekenhaak, tekendriehoek en gradenboog combineren. Worden gebruikt door tekenaars, ontwerpers, architecten en ingenieurs.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > schets-teken-en schrijfbenodigdheden naar specifiek type.

tekeningen
Wordt gebruikt voor afbeeldingen vervaardigd door tekenen.
Categorie: Beeldmateriaal > beeldmateriaal naar medium of techniek.

tekeningen uit de vrije hand
vrije tekeningen Ruimere term: tekeningen naar materiaal of techniek
Categorie: Beeldmateriaal > tekeningen naar materiaal of techniek.

tekenhaken
Voorwerpen die bestaan uit twee armen die aan elkaar vastzitten onder een loodrechte hoek. Meestal gemaakt van hout, metaal, plastic of een combinatie van deze materialen. Worden gebruikt om rechte hoeken te tekenen of om de haaksheid van de zijden, randen of oppervlakken te controleren.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > gereedschap voor vormen en geleiden.

tekenfilms
Verwijst naar reeksen tekeningen die opeenvolgende handelingen tonen om de illusie van beweging te wekken. De tekeningen worden meestal gefotografeerd op film of direct op film getekend en geprojecteerd, of ze worden handmatig omgeslagen als een serie pagina’s, zodat beweging wordt gesimuleerd van de voorwerpen en figuren die op de tekeningen zijn afgebeeld.
Categorie: Beeldmateriaal > tekeningen naar materiaal of techniek.

tekenen
Het voortbrengen van zichtbare vormen voornamelijk door delineatie, meestal door het direct aanbrengen van materiaal of het direct werken met een instrument op het oppervlak van de ondergrond.
Categorie: Procédés en Technieken > tekenen en tekentechnieken.

tekendriehoeken
Tekenhulpmiddelen met rechte kanten die, ten opzichte van de rand van een tekenbord, in ieder gewenste hoek kunnen worden gezet.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > tekenhaken.

tekenbenodigdheden
aftekengereedschap Ruimere term: schets-, teken- en schrijfbenodigdheden naar algemeen type
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > schets-, teken- en schrijfbenodigdheden naar algemeen type.

tekenaars
Personen bekwaam in de tekenkunst.
Categorie: Personen > kunstenaars.

tegenwichten
Wordt gebruikt voor de compenserende of tegenwicht biedende gewichten op een weegschaal.
Categorie: Onderdelen > schaalonderdelen.

tegenponsen
Steunen onder metaal dat van bovenaf wordt gehamerd of geponst.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > ponsen: gereedschappen om metaal te bewerken.

tegenmijnen
Horizontale tunnels die zijn gemaakt om te luisteren naar de ondermijningspogingen van de vijand en deze te onderscheppen en te vernietigen.
Categorie: Onderdelen > buitenwerken.

tegengewichten
contragewichten Ruimere term: onderdelen naar algemene context
Categorie: Onderdelen > onderdelen naar algemene context.

tegenafdrukken
Afdrukken gemaakt van een druk of tekening door die tegen een vochtig vel papier aan te drukken; het beeld verschijnt in spiegelbeeld. Gebruik `offsetdrukken` voor afbeeldingen of tekens die zijn ontstaan door ongewilde overdracht van inkt of een ander medium.
Categorie: Objectgenres > kopieën (afgeleide objecten).

tegelfabrieken
Wordt gebruikt voor fabrieken waar keramische tegels worden gemaakt.
Categorie: Bouwwerken > verwerkingsfabrieken.

tegelpennen
Metalen pinnen die worden gebruikt in metselwerk om een horizontale draad of lijn omhoog te houden. De metselaar plaatst de lijn en gebruikt hem dan als leidraad bij het juist op een lijn brengen van het werk.
Categorie: Onderdelen > pennen (bevestigingsmiddelen).

tegel
Vlak, compact en relatief dun, duurzaam materiaal dat over het algemeen wordt gebruikt voor dakbedekking, vloerbedekking of muur- en plafondbedekking; meestal rechthoekig of vierkant van vorm. Gebruik eerder `keramische tegels` voor gebakken kleimaterialen in diverse vormen en dikten die, naast bedekking, voor verscheidene doeleinden worden gebruikt.
Categorie: Materialen > materialen naar fysieke vorm.

teerpapier
Zwaar papier dat met teer is bedekt of geïmpregneerd; het wordt vooral in de bouw gebruikt.
Categorie: Materialen > bitumenvilt.

teerlingkapitelen
Kapitelen waarvan de hoofdvorm bestaat uit een kubus met aan de onderzijde afgeronde hoeken, zoals een dobbelsteen (teerling) die een dergelijke afronding aan alle hoeken heeft. VWB.
Categorie: Onderdelen > kapitelen.

teer
Een dik, stroperig, bruinachtig tot zwart asfaltresidu dat ontstaat door de gedeeltelijke verdamping of destillatie van petroleum of andere koolwaterstoffen op asfaltbasis of van hout; de samenstelling ervan varieert.
Categorie: Materialen > gemodificeerd bitumineus materiaal.

teenslippers
Sandalen die aan de voet worden gehouden door middel van omgekeerde V-banden tussen de eerste en de tweede tenen.
Categorie: Kleding > sandalen.

teenringen
Te gebruiken voor ringen die aan een van de tenen worden gedragen.
Categorie: Kleding > sieraden gedragen aan benen en voeten.

teddyberen
Met name te gebruiken voor speelgoedberen, meestal met een pluchen buitenkant, met een rechtopstaand lichaam en rechte voorpoten; ze verschenen voor het eerst in 1903.
Categorie: Ontspanningsmiddelen > pluchen speelgoed.

teddy`s (ondergoed)
Eendelige dameskledingstukken die een combinatie zijn van een hemd en een onderbroek met ruimvallende pijpen of een kruis met drukkers; gedragen in de 20e eeuw.
Categorie: Kleding > combinaties.

technologische wetenschappen
exacte wetenschap Ruimere term: bètawetenschap en aanverwante vakgebieden
Categorie: Vakgebieden > bètawetenschap en aanverwante vakgebieden.

technologen
Zij die technologie bestuderen of darin zijn gespecialiseerd.
Categorie: Personen > personen in beroepen met betrekking tot de wetenschap.

technische tekenpennen
Vulpennen met een buisvormige, naaldachtige punt waarvan de inkttoevoer wordt geregeld door een keerklep en alleen wordt vrijgegeven als er druk wordt uitgeoefend op de punt. Worden gebruikt om nauwkeurige, gelijkmatige lijnen te tekenen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > pennen.

technische tekeningen
Wordt gebruikt voor de omvangrijke categorie tekeningen voor bouwkundige, mechanische of karteringsdoeleinden, die worden ontwikkeld aan de hand van nauwkeurig omschreven conventies van schaal en projectie.
Categorie: Beeldmateriaal > tekeningen naar functie.

technische rapporten
Rapporten die details en resultaten geven van een specifiek onderzoek naar een wetenschappelijk of technisch probleem.
Categorie: Informatievormen > rapporten.

technische illustraties
Illustraties die worden gebruikt om informatieve teksten, zoals naslagwerk en technische handboeken, te verduidelijken.
Categorie: Onderdelen > illustraties naar type onderwerp.

technische hogescholen
Hoger technisch onderwijs-instelling. Opvolger van de Polytechnische School en later omgezet in technische universiteiten.
Categorie: Bouwwerken > universiteiten en hogescholen.

technisch tekenaars
Personen die zijn geschoold in het maken van technische tekeningen, zoals van een bouwwerk of machine.
Categorie: Personen > personen in de bouwtechniek, bouwhandel en planning.

technisch illustreren
Het maken van technische illustraties.
Categorie: Procédés en Technieken > illustreren.

technieken
Wordt gebruikt voor de manier waarop een handeling wordt uitgevoerd of de methode waarmee dat gebeurt. Gebruik `procédés` wanneer er in het algemeen wordt verwezen naar de verrichtingen die worden uitgevoerd of de procedures die worden gevolgd teneinde een bepaald resultaat te bereiken, en ook voor werkingen of veranderingen die plaats vinden in materialen of objecten.
Categorie: Procédés en Technieken > procédés en technieken naar algemeen type.

techniek (werkwijze)
De manier waarop een kunstenaar of vakman de technische elementen van een medium gebruikt om een gewenst esthetisch effect te verkrijgen.
Categorie: Abstracte Begrippen > historische, theoretische en kritische begrippen.

techniek (vakgebied)
Wetenschap waarbij de eigenschappen van materie en de energiebronnen in de natuur ten bate van de mensheid worden gebruikt in constructies, machines en producten.
Categorie: Vakgebieden > technologische wetenschappen.

technici
Practische specialisten op het gebied van technische details van een onderwerp of beroep.
Categorie: Personen > geschoolde arbeiders.

tearooms
Gelegenheden waar thee en andere niet-alcoholische dranken en gebak en lichte maaltijden worden geserveerd.
Categorie: Bouwwerken > restaurants.

teams
Groepen van twee of meer mensen of dieren die samenwerken als eenheid aan een gezamenlijke taak, bijvoorbeeld een sport, een spel, project of taak.
Categorie: Personen > groepen mensen naar activiteit.

tea infusers
Keukengerei met een geperforeerde bak met daarin theeblaadjes of soms ook gemalen koffie die in een kop of pot met water worden geplaatst zodat het kan trekken. Gebruik `thee-eieren` voor kleine geperforeerde balletjes waarin theeblaadjes worden gedaan en die in heet water worden ondergedompeld om thee te maken. Gebruik `theezeefjes` voor hulpmiddelen waarmee de losse blaadjes of het bezinksel wordt opvangen als de drank wordt uitgeschonken.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > keukengerei voor het bereiden en koken van voedsel.

tea gowns
Eéndelige avondjaponnen van fraaie stoffen gedragen bij evenementen in de middag bij de draagster thuis, vooral in de periode omstreeks 1900. Geen Nederlands equivalent. Zie `middagjaponnen`.
Categorie: Kleding > japonnen naar functie.

te ondiepe bijting
Onvoldoende uitbijting van een drukplaat.
Categorie: Procédés en Technieken > etstechnieken.

te grondig reinigen
Dusdanig schoonmaken dat de oorspronkelijke vernis-, patina- of oppervlaktelagen van een voorwerp erdoor worden beschadigd of verwijderd.
Categorie: Procédés en Technieken > reinigen.

te diepe bijting
Overmatige uitbijting van een drukplaat.
Categorie: Procédés en Technieken > etstechnieken.

te analyseren stoffen
Een stof, vaak metaal, die testen of analyses ondergaat of moet ondergaan om gehaltes te bepalen.
Categorie: Objectgenres > monsters.

textuur
Te gebruiken voor de zichtbare en tastbare kenmerken van een oppervlak en voor de kenmerkende structuur die iets krijgt door de grootte, vorm, ordening en verhoudingen van zijn onderdelen.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > kenmerken en eigenschappen naar specifiek type.

textura
Wordt gebruikt voor het formele Antieke boekhandschriften die worden gekenmerkt door laterale compressie, hoekigheid en de identieke behandeling van alle verticale stelen.
Categorie: Onderdelen > Antieke schriften.

textilia
Verzamelnaam voor artikelen gemaakt van textielmaterialen. Zie de NT`s van `` voor de materiaaltermen.
Categorie: Objectgenres > objectgenres naar materiaal.

textielververijen
Textielfabrieken of ruimten in textielfabrieken voor het verven en schoonmaken van stof.
Categorie: Bouwwerken > textielfabrieken.

textielmaterialen
Omvat termen voor materialen die tot stand zijn gekomen door middel van weven, vervilten, knopen, twijnen of andersoortige bewerking van natuurlijke of synthetische vezels zodanig dat zij bijeenblijven in een vorm of eenheid. Van oudsher worden (hout)vezelplaat, papier, papier-maché en papyrus niet tot de textielmaterialen gerekend. Hoewel dit ook vezelproducten zijn, worden ze beschouwd als een apart type materiaal. Voor artikelen gemaakt van textielmaterialen zie de descriptoren gegroepeerd onder `textiel`.
Categorie: Materialen > vezelproducten.

textielkunstenaars
Kunstenaars die vezelige stoffen gebruiken bij het creëren van schilder- of beeldhouwwerken.
Categorie: Personen > kunstenaars.

textielkunst
Kunstwerken die na ca. 1945 zijn gemaakt, voornamelijk samengesteld uit vezelachtige materialen.
Categorie: Beeldmateriaal > beeldmateriaal naar medium of techniek.

tewaterlatingen
In ruime zin alle handelingen die gepaard gaan met het te water laten van een schip van de helling waarop het is gebouwd of hersteld. In enge zin het feitelijk aflopen van een schip.
Categorie: Procédés en Technieken > scheepsbouw.

tetrastylos
Tempel met vier zuilen tussen de anten.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > bouwplankenmerken: indeling van zuilen.

tetraskelions
Kruisen met vier gelijke armen die gehoekt zijn en in eenzelfde richting afbuigen.
Categorie: Ontwerpelementen > motieven.

Tetrarchisch
Verwijst naar de periode en stijl in de kunst, met name de beeldhouwkunst, die samenviel met de periode van de Tetrarchie tijdens de tweede helft van de 3de eeuw. De stijl kenmerkt zich doordat veel werken in porfier werden uitgevoerd en door het bijna volledig verdwijnen van fysieke gelijkenis en anatomische bouw. De expressieve functie van de ogen werd daarentegen benadrukt.
Categorie: Stijlen en Perioden > laat-antiek.

tetradrachmen
Oude Griekse munten met een waarde van vier drachmen, oorspronkelijk van puur zilver gemaakt maar geleidelijk steeds minder waard. In omloop geweest van ongeveer 550 v.C. tot 300 n.C.
Categorie: Ruilmiddelen > drachme munten.

tetraconchs
Gebouwen die aan vier zijden apsissen hebben.
Categorie: Bouwwerken > apsidiale gebouwen.

tetarterons
Byzantijnse gouden munten die tussen de 10e en de 12e eeuw werden gebruikt.
Categorie: Ruilmiddelen > laat-westerse wereldmunten naar coupure.

testvliegtuigen
Te gebruiiken voor speciale vliegtuigen, die zijn gebouwd om aërodynamische, vliegtuigelektronische, constructie- of voortstuwingssystemen of -concepten te testen, voordat deze worden toegepast in andere vliegtuigontwerpen.
Categorie: Vervoermiddelen > luchtvaartuigen naar functie.

testterreinen
Wordt gebruikt voor complexen waar wapens en voertuigen worden getest onder scherp toezicht; gebruik `proefterreinen` voor plaatsen waar wapens tot ontploffing worden gebracht op een afstand van de waarnemers.
Categorie: Gebouwde complexen en gebieden > complexen naar functie.

testrapporten
Rapporten met resultaten van testen of onderzoeken.
Categorie: Informatievormen > technische rapporten.

testoni
Middelgrote zilveren munten die in Italië tussen 1475 en 1846 werden gebruikt.
Categorie: Ruilmiddelen > laat-westerse wereldmunten naar coupure.

testons
Zilveren munten van verschillende waarden die in de 16e eeuw in Frankrijk werden gebruikt.
Categorie: Ruilmiddelen > laat-westerse wereldmunten naar coupure.

testgebieden
Wordt alleen gebruikt voor het uittesten van militaire wapens; gebruik `schietterreinen` of een specifiekere term voor oefenterreinen voor kleine vuurwapens.
Categorie: Gebouwde complexen en gebieden > schietterreinen.