AAT-Ned - Nederlandse Art & Architecture Thesaurus

Categorie: Kunst, muziek en cultuur
Datum & Land: 15/02/2007, NL
Woorden: 19911

kleppenmechaniek
Verzamelterm voor de verschillende mechanische systemen die ontworpen zijn ter aanvulling van de vingers bij het bedienen van de vingergaatjes in aërofonen.
Categorie: Onderdelen > aërofoononderdelen.

kleppen (vizieren)
Wordt alleen in het Verenigd Koninkrijk gebruikt voor de vizieren op petten en andere vormen van militaire hoofddeksels, behalve gepantserde helmen.
Categorie: Onderdelen > visors.

klephoorns
Hoorns met een wijde conische boring, die op hoorns lijken en zijn voorzien van zijgaten die worden bediend met kleppen.
Categorie: Geluidsmiddelen > blaasinstrumenten, bespeeld door lipspanning, met conische boring, met vingergaten.

klepelklokken
Hangende klokken met binnenin bevestigde klepel.
Categorie: Geluidsmiddelen > hangende klokken.

klemschroeven
Schroeven die in verbinding met houten of metalen klemplaten gebruikt kunnen worden om klemkracht te leveren.
Categorie: Onderdelen > schroeven naar vorm.

klemmen (muziekinstrumenten)
Mondorgels uit Laos en Thailand, bestaande uit een aantal bamboe pijpen die op lengte zijn gerangschikt in twee rijen en bijeen worden gehouden door de windkamer, waar ze doorheen steken. De koperen of zilveren rieten zijn in de wand van de pijp bevestigd, binnenin de windkamer, en de toongaten zijn in de pijpen uitgesneden op vingerafstand boven de windkamer.
Categorie: Geluidsmiddelen > mondorgels.

klemmen
Mechanische apparaten die gewoonlijk worden gebruikt om voorwerpen samen te klemmen of op de plaats te houden terwijl andere handelingen worden uitgevoerd.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > grijp- en klemgereedschap.

klembanden
Voorwerpen die bestaand uit een band van stof, met een sluiting die met een moersleutel of schroevendraaier wordt vastgemaakt; worden gebruikt om timmerwerk vast te houden tijdens het lijmen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > klemmen: houtbewerkingsgereedschap.

kleisteen
Fijnkorrelig gesteente dat grotendeels bestaat uit of is ontstaan door de erosie van afgezette slib en klei of elk soort gesteente dat klei bevat.
Categorie: Materialen > kleihoudend gesteente.

kleingeld
Munten of papiergeld van verschillende denominaties en coupures lager dan de basismunteenheid.
Categorie: Ruilmiddelen > geld.

kleine zilversmelten
Benaming voor een familie vissen uit de noordelijke Atlantische Oceaan.
Categorie: dieren > zalmachtigen.

kleine vleugelpiano`s
De kleinste vleugelpiano`s.
Categorie: Geluidsmiddelen > vleugelpiano`s.

kleine tijdschriften
Wordt gebruikt voor periodieken van het type dat eerst verscheen aan het einde van de 19e eeuw, dat was gewijd aan poëzie of avant-gardistische denkbeelden, en meestal beperkt werd verspreid.
Categorie: Informatievormen > tijdschriften.

kleine steden
Het onderscheid tussen dorp, gemeente en stad is betrekkelijk en varieert naar gelang de individuele, regionale context. Kleine steden zijn meestal compacte nederzettingen, die groter zijn dan een dorp, maar minder belangrijk en complex dan de grote steden in de regio.
Categorie: Nederzettingen en landschappen > nederzettingen naar vorm: omvang.

kleine ronde dameshoedjes
Lage, ronde, randloze hoeden.
Categorie: Kleding > hoeden.

kleine schulpzagen
Kleinere of kortere schulpzagen met tanden die dichter bij elkaar staan.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > schulpzagen.

kleine pachtgronden
Stukken land die door het provinciebestuur of de lokale autoriteiten aan een boer of een andere landarbeider worden verhuur of verkocht om te worden verbouwd, vaak bij wijze van aanvulling op de primaire bron van inkomsten.
Categorie: Nederzettingen en landschappen > landbouwgrond.

kleine kustforten
Lage, ronde verdedigingstorens die, vooral sinds de Napoleontische oorlogen, worden gebruikt voor de verdediging van de kust; de naam en vorm zijn afgeleid van traditionele mediterrane wachttorens die te vinden zijn op Kaap Martella, Corsica.
Categorie: Bouwwerken > militaire torens.

kleine Engelse harnassen
Engelse harnassen bestaande uit een strijdharnas met dubbele stukken. Gebruik ` halve harnassen` of `driekwart harnassen` voor harnassen voor oorlogvoering, ook voor toernooigevecht te voet.
Categorie: Objectgroepen en systemen > Engelse harnassen.

kleine aëres
Kleine doeken ter bedekking van kelk en pateen afzonderlijk in de oosters-orthodoxe kerk.
Categorie: Interieurinrichting > aëres.

kleinbeeldcamera`s
Algemene term die van toepassing is op alle 35mm, of kleinere, camera`s.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > camera`s naar vorm of functie.

Kleinaziatische basementen
Wordt gebruikt voor de basementen van Ionische zuilen met een patroon dat in Klein Azië is ontwikkeld. Ze hebben een bovenste torus die op een schijf van ondiepe scheppende holen rust, waarbij beide elementen meestal horizontaal zijn gecanneleerd.
Categorie: Onderdelen > basementen: zuilonderdelen.

klein kapitalen
Een aantal hoofdletters, in getypte tekst, die kleiner zijn dan en verschillen van de normale hoofdletters van een lettertype.
Categorie: Onderdelen > letters (tekens).

klein (weg)restaurants
Kleine (weg)restaurants.
Categorie: Bouwwerken > restaurants.

kleihoudend gesteente
Gesteenten, met name kalksteen en zandsteen, die klei bevatten.
Categorie: Materialen > afzettingsgesteente naar samenstelling.

kleiduiven
Te gebruiken voor schijfachtige, schotelvormige doelwitten van ongeveer 11 cm in diameter en 1,5 cm dik, die de lucht in worden geslingerd door een kleiduivenmachine bij sporten als kleiduivenschieten; ze werden voor het eerst ontwikkeld rond 1860 en gemaakt van gebakken klei, tegenwoordig meestal een mengsel van rivierslib en pijnhars.
Categorie: Ontspanningsmiddelen > schietschijven.

kleiachtige kalksteen
Kalksteen bestaande uit 10 tot 50% klei.
Categorie: Materialen > kalksteen naar samenstelling: soort aggregaat.

klei gieten
Het procédé waarbij voorwerpen van klei worden gemaakt door slib in gipsmallen te gieten.
Categorie: Procédés en Technieken > aardewerk vormgevingstechnieken.

kleerkasthaken
Haken met een enkel uitsteeksel, om aan de zijwanden van kasten en kleerkasten te gebruiken.
Categorie: Onderdelen > haken (bevestigingsmiddelen).

kleerkasten
Wordt gebruikt voor grote, rechtopstaande meubelstukken, met name de meubels met haakjes, knijpers of roedes om kleren aan op te hangen. Ze hebben meestal twee grote deuren en kunnen één of meerdere laden aan de onderkant hebben. Te onderscheiden van `@clothes presses` waarin kleren op planken worden opgeborgen.
Categorie: Interieurinrichting > kastmeubilair.

kleerhangers (kledinguitrusting)
Verschillende voorwerpen die van hout, metaal of plastic zijn gemaakt en worden gebruikt voor het ophangen van kledingstukken. Deze voorwerpen bestaan uit een frame, klem of stang of een combinatie hiervan voor het vasthouden of steunen van een kledingstuk en een haak aan de bovenkant zodat het kan worden opgehangen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > kledinguitrusting.

kleedspiegels
Kleine, vrijstaande spiegels, meestal in een rechtopstaande omlijsting waarbinnen de spiegel kan worden versteld. Ze zijn bedoeld voor gebruik op de toilettafel en hebben soms een doosachtig onderstuk met kleine laatjes.
Categorie: Interieurinrichting > spiegels naar locatie of context.

kleedlokalen
Ruimten die zijn uitgerust met kastjes en vaak met douche en toilet om zich om te kleden, met name in sportaccomodaties en clubhuizen. Gebruik in het Nederlands liever de algemene term `kleedkamers`.
Categorie: Onderdelen > bad-, kleed- en sanitairruimten.

kleedkamers
Kamers om zich te verkleden, zowel in woonhuizen als in theaters, sportaccomodaties en clubhuizen.
Categorie: Onderdelen > bad-, kleed- en sanitairruimten.

kleedjes
Bedekkingen, vaak van stof, als decoratie of ter bescherming tegen hitte of krassen op meubilair gelegd.
Categorie: Interieurinrichting > bedekkingen en voorhangen voor opslag- en ondersteuningsmeubels.

kledingwinkels
Wordt gebruikt voor winkels waarin de verkoop van confectiekleding en accessoires het belangrijkst is.
Categorie: Bouwwerken > winkels naar verhandelde artikelen.

kledinghoezen
Zakken voor kledingstukken aan klerenhangers gedurende opslag of reis. Gemaakt van stof, papier of plastic, vaak met een rits van boven naar beneden aan de voorkant en een dichte onderkant.
Categorie: Houders > houders voor persoonlijke zaken.

kledingborstels
Borstels die worden gebruikt voor het verwijderen van losse haren en vuil of voor het afstoffen van een kostuum.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > kledinguitrusting.

kleding
Objecten die door mensen worden gedragen ter verwarming, bescherming of verfraaiing of als symbool.
Categorie: Kleding > Kleding {TOPTERM}.

klederdrachtpoppen
Poppen in traditionele regionale of nationale, danwel etnische klederdracht.
Categorie: Beeldmateriaal > poppen.

kleden
Zware weefsels die worden gebruikt voor verschillende praktische doeleinden, meestal in de vorm waarin ze van het weefgetouw afkomen.
Categorie: Interieurinrichting > bedekkingen en voorhangen naar vorm.

kleden van droget
Grove stoffen gebruikt als goedkope vloerbedekking en apart of in combinatie met een ander vloerkleed toegepast.
Categorie: Interieurinrichting > zeilen (vloerbedekking).

klaverbladen
Ordeningen van wegen die een gemakkelijke verkeersdoorstroming regelen bij elkaar kruisende verkeerswegen, waarbij het bovenaanzicht op een klavertjevier lijkt.
Categorie: Onderdelen > knooppunten.

klavecimbels
Snaarinstrumenten in de vorm van een vleugelpiano met een toetsenbord waarmee een tokkelmechanisme bedient wordt om de snaren te bespelen, met snaren die evenwijdig aan de toetsen lopen.
Categorie: Geluidsmiddelen > citerachtige chordofonen: getokkeld.

klavecimbelspelers
Zij die de klavecimbel bespelen.
Categorie: Personen > instrumentalisten: toetseninstrumenten.

klavecimbelpiano`s
Combinatie-instrumenten die aan het begin van de 18e eeuw werden ontwikkeld, met het hamermechanisme van een piano maar met de tokkeldokjes van een klavecimbel.
Categorie: Geluidsmiddelen > combinatie-instrumenten.

klauwvoeten
Voeten aan een meubelstuk, in de vorm van klauwen.
Categorie: Onderdelen > meubelvoeten naar motief.

klavechords
Snaarinstrumenten met een rechthoekige klankkast met toetsenbord aan de lange kant. De snaren, meestal 2 per toon, lopen van hoge pennen aan de linkerkant over een kam naar de stemsleutels aan de rechterkant. De snaren worden van onderaf aangeslagen door koperen tangenten aan de achterzijde van elke toets.
Categorie: Geluidsmiddelen > citerachtige snaarinstrumenten: aanslag.

klauwijzers
Stalen staven die een rechte beitelpunt aan de ene kant hebben en gebogen zijn aan de andere kant, met een inkeping waarmee spijkers kunnen worden getrokken. Worden gebruikt voor sloopwerkzaamheden.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > breekijzers.

klauwhamers
Hamers met een verhard slagvlak aan de ene kant van de kop om spijkers in te hameren, en een gebogen, gevorkt uitsteeksel aan de andere kant om spijkers uit te trekken.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > hamers: houtbewerkingsgereedschap.

klauwbijlen
Middelgrote hamerbijlen met een kop waar spijkers mee kunnen worden ingeslagen, met aan de zijkant een klauw om spijkers uit te trekken.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > dakspaanbijlen.

klauw-en-balvoeten
Een uiteinde dat voornamelijk werd gebruikt aan cabriolepoten tijdens de eerste helft van de 18e eeuw (hoewel er oudere exemplaren voorkomen). Het stelt de klauw van een vogel of draak voor die een bal grijpt. Afkomstig uit de Oriënt.
Categorie: Onderdelen > klauwvoeten.

klatsen
Proefdrukken van kopij die klaar zijn om af te drukken, en die zijn gemaakt op lichtgevoelig papier van negatieven die klaar zijn om geplateerd te worden.
Categorie: Informatievormen > drukproeven: gedrukt materiaal.

klatergoud
Een legering van koper en zink die vaak wordt gebruikt als een vervanger voor bladgoud.
Categorie: Materialen > bladmetaal.

klassieke oudheid
Over het algemeen te gebruiken voor iets dat tot de Griekse of Romeinse Oudheid behoort of daarop teruggrijpt. Met name te gebruiken voor die aspecten van klassieke kunst, vooral de uitbeelding van het menselijk lichaam in oude beeldhouwwerken en het gebruik van ornamenten in oude kunst wanneer die in andere perioden model staan voor perfectie.
Categorie: Abstracte Begrippen > historische, theoretische en kritische begrippen.

klassieke filologie
Studiegebied dat de oude Griekse en Romeinse beschaving beslaat, met inbegrip van de geschiedenis, filosofie, taal, literatuur en tot op zekere hoogte kunst en archeologie.
Categorie: Vakgebieden > humane wetenschappen.

klassieke archeologie
Gebied binnen de archeologie waarin men zich bezighoudt met de cultuur en artefacten van de oude Griekse en Romeinse beschavingen.
Categorie: Vakgebieden > archeologie.

klassiek
Verwijst naar de oude Griekse stijl en periode die begint circa 480 v. Chr., toen de Griekse stadstaten de Perzische indringers versloegen, en eindigt met de dood van Alexander de Grote in 323 v. Chr. De periode kenmerkt zich door de wederopbouw van de steden na de Perzische oorlogen en de bloei van filosofie, drama, architectuur, beeldhouwkunst, schilderkunst en andere kunsten. In de beeldende kunst is de stijl bekend om de beheersing van de menselijke vorm en de verfijning van bouwkundige ontwerpen.
Categorie: Stijlen en Perioden > Grieks.

klasseboten
Zeilboten, die voldoende op elkaar lijken, of waarvan de onderlinge verschillen genoeg door regels zijn beperkt, om tegen elkaar te mogen wedstrijdvaren in dezelfde klasse, zonder behoefte aan een handicapscompensatie.
Categorie: Vervoermiddelen > wedstrijdvaartuigen.

klaslokalen
Ruimten in scholen, bestemd voor het geven van onderwijs. Gebruik `leslokalen` voor lesruimten in het algemeen.
Categorie: Onderdelen > werk- en instructieruimten.

klaslokaalramen
Ramen bestemd om aan de standaard te voldoen van schoolgebouwen, meestal met meerdere grote glasoppervlakten.
Categorie: Onderdelen > vensters naar vorm.

klarinetten d`amore
Laat 18e eeuwse Europese klarinetten met een ronde of peervormige klankbeker en een smalle opening, soms met een kromme metalen klankbuis waarop het mondstuk is bevestigd; ze kunnen gebogen, hoekig of recht van vorm zijn.
Categorie: Geluidsmiddelen > klarinetten.

klarinettisten
Zij die de klarinet bespelen.
Categorie: Personen > instrumentalisten: blaasinstrumenten.

klarinetten
Algemeen te gebruiken voor alle rietinstrumenten met een enkel riet en doorgaans een cilindrische boring. Specifiek te gebruiken voor die rietinstrumenten met een enkel riet die als solo- en orkestinstrumenten worden gebruikt in westerse klassieke, jazz-, volks- en fanfaremuziek.
Categorie: Geluidsmiddelen > rietinstrumenten met enkel riet: met cylindrische boring.

klappertjespistolen
Te gebruiken voor diverse speelgoedpistolen die gebruik maken van klappertjes om het geluid van echte pistolen na te bootsen.
Categorie: Ontspanningsmiddelen > speelgoedwapens.

klapkinderstoeltjes
Verstelbare kinderstoeltjes die tot wagen of loophekje kunnnen worden omgeklapt.
Categorie: Interieurinrichting > kinderstoelen.

klapdeuren
Deuren die voorzien zijn van elementen waardoor ze vanaf het vlak van hun raamwerk 90 graden in beide richtingen kunnen draaien.
Categorie: Onderdelen > deuren naar werkwijze.

klanten
Personen die gebruik maken van het vakkundige advies of de diensten van anderen.
Categorie: Personen > personen in de handel en zakenwereld.

klankpoëzie
Poëziegenre waarbij de klank van het gedicht de voornaamste betekenisdrager is.
Categorie: Abstracte Begrippen > poëzie.

klankkasten
Resonatoren van tokkel- en strijkinstrumenten.
Categorie: Onderdelen > resonatoren.

klankborden (onderdelen)
Resonatoren in snaarinstrumenten met een toetsenbord, die bestaan uit dunne platen hout of ander materiaal waarover de snaren zijn gespannen.
Categorie: Onderdelen > resonatoren.

klankborden
Constructies die achter of boven preekstoelen, spreekgestoeltes of podia zijn geplaatst om het geluid in de richting van het publiek te weerkaatsen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > akoestische uitrusting.

klampwerk
Schoorelementen of schoorsystemen die, geplaatst tussen horizontale en verticale constructie-elementen, deze verstevigen, ze op hun plaats houden en helpen de belasting te verdelen.
Categorie: Onderdelen > schoren (ondersteunende elementen).

klampnagels
Mechanische bevestigingsmiddelen, die zijn ontworpen om een voeg te overbruggen en de twee delen strak samen te trekken terwijl ze op hun plaats worden gedreven.
Categorie: Onderdelen > spijkers naar locatie of context.

klampen
Eenvoudige metalen voorwerpen, meestal een staaf met aan elke kant een haak, die worden gebruikt om twee stukken hout bijeen te houden. Ook een verzamelnaam voor alle voorwerpen die worden gebruikt om voorwerpen vast te grijpen, te houden of te zetten.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > wood-holding and -assembling tools.

klakhoeden
Inklapbare hoge hoeden die vaak overtrokken zijn met zwarte zijde.
Categorie: Kleding > hoge hoeden.

kladpapier
Documenten die worden gebruikt voor het noteren van globale plannen, hulpberekeningen, aantekeningen of opmerkingen, als leidraad bij bepaalde werkzaamheden.
Categorie: Informatievormen > formulieren.

kladversies
Voorlopige of schetsmatige versies van een document.
Categorie: Informatievormen > versies van documenten.

klaagliederen
Gezangen van droefheid of rouw, in het bijzonder die welke ten gehore worden gebracht bij begrafenis- en herdenkingsplechtigheden.
Categorie: Informatievormen > liederen.

kluizenaars
Personen die in afzondering leven of een eenzaam leven leiden.
Categorie: Personen > personen naar toestand of omstandigheid.

kluizen
Afsluitbare ruimten om waardevolle voorwerpen veilig in te bewaren. Ze zijn gewoonlijk gemaakt van staal.
Categorie: Onderdelen > beschermende ruimten.

kluisters
Ketens voor de voeten van mensen of dieren.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > ketens.

kluisjes
Afsluitbare ruimten die worden gebruikt voor het veilig bewaren of opslaan van spullen; zoals gebruikt op scholen en sportscholen voor het bewaren van kleding en andere spullen van waarde.
Categorie: Houders > houders voor persoonlijke zaken.

kloven (aardoppervlakken)
Diepe, rotsachtige laagten met steile wanden in de aardkorst, breder dan ravijnen, waardoor een beek of rivier stroomt; te onderscheiden van `cañons` die doorgaans breder en minder rotsachtig zijn.
Categorie: Nederzettingen en landschappen > fluviatiele landschapsvormen.

kloskant
Met de hand vervaardigde kant waarbij op klossen gewonden draden volgens een patroon gevlochten worden. Het vlechtwerk wordt tijdens het werk met spelden vastgehecht op een kussen, waarop meestal een patroon met voorgeprikte gaatjes is aangebracht.
Categorie: Materialen > kant (materiaal).

kloppers
Tongen van metaal of hout in verschillende soorten open bellen waarmee het geluid geproduceerd wordt door ermee tegen de zijkant van het instrument te slaan. Gewoonlijk zien ze eruit als een stok, of een bal of een propje vastgemaakt aan een touw.
Categorie: Onderdelen > slagstokken (onderdeel).

klootdolken
Civiele dolken, waarvan de stootplaat bestaat uit twee kogelvormige uitsteeksels, die één geheel met de greep vormen, en zo een fallussymbool zijn; voor het eerst vervaardigd in de 13e eeuw en tot de 17e eeuw algemeen voorkomend, vooral in Vlaanderen, Engeland en Schotland.
Categorie: Wapens en Munitie > dolken.

kloostertuinen
Wordt hoofdzakelijk gebruikt voor middeleeuwse tuinen, over het algemeen in kloosters. Vaak zijn dergelijke tuinen geometrisch aangelegd, bevatten ze bloembakken en bevinden ze zich in een ommuurde ruimte.
Categorie: Open ruimten en landschappelijke elementen > tuinen naar locatie of context.

kloosters
Plaatsen van religieuze retraite of afzondering van de wereld voor mensen die religieuze geloften hebben afgelegd.
Categorie: Gebouwde complexen en gebieden > religieuze gemeenschapscomplexen.

knorrenkapitelen
Kapitelen waarvan de horizontale doorsnede een geschulpte (gefestonneerde) omtrek vertoont. Ontstaan uit onderverdeling van het `teerlingkapiteel`. VWB.
Categorie: Onderdelen > kapitelen.

knopscharnieren
Scharnieren die zijn ontworpen om alleen het scharniergewricht te laten zien, dat de vorm van een olijf heeft wanneer de deur dicht is.
Categorie: Onderdelen > paumelles.

knoppen (handvatten)
Meestal ronde handgrepen die uitsteken boven het oppervlak van voorwerpen, of aan een uiteinde zijn aangehecht, om die voorwerpen er mee aan te vatten.
Categorie: Onderdelen > handvatten.

knopenhaken
Haken die worden gebruikt om knopen door knoopsgaten te trekken, met name knopen aan laarzen en overschoenen maar ook knopen die aan schoenen en dameshandschoenen vastzitten.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > kledinguitrusting.

knopen (bevestigingsmiddelen)
Schijven, ballen of instrumenten met een andere vorm, met gaten of een oog waardoor ze worden genaaid of vastgemaakt aan een voorwerp en die gebruikt worden als sluitingen door ze door een knoopsgat, een lus of een boordsel te halen.
Categorie: Onderdelen > bevestigingsmiddelen.

knopen (motieven)
Te gebruiken voor decoratieve motieven die overeenkomst vertonen met in elkaar verstrengelde koorden.
Categorie: Ontwerpelementen > motieven.

knoopzuilen
Wordt gebruikt voor verstrengelde schachten die in een knoop te lijken zijn gedraaid.
Categorie: Onderdelen > zuilen naar vorm.

knoopverven
afbindtechniek; plangi Ruimere term: uitsparingstechniek
Categorie: Procédés en Technieken > uitsparingstechniek.

knoopwerk
Te gebruiken voor decoratieve patronen die bestaan uit een ingewikkelde vorm van vlechtwerk met knoopachtige vormen.
Categorie: Ontwerpelementen > vlechtwerk (patronen).

knoopsgaten
Gaten, groeven of lussen, waar een knoop doorheen is gehaald en bevestigd.
Categorie: Onderdelen > bevestigingsmiddelen.

knooppunten
Verbindingspunten van wegen die het voertuigen mogelijk maakt om van de ene weg naar de andere weg te gaan door middel van een systeem van aparte niveaus.
Categorie: Onderdelen > kruispunten.