AAT-Ned - Nederlandse Art & Architecture Thesaurus

Categorie: Kunst, muziek en cultuur
Datum & Land: 15/02/2007, NL
Woorden: 19911

kelkvela
Vierkante doeken (ca. 60 x 60 cm) ter bedekking van kelk en pateen vóór en na de communie. Gebruik `palla`s (bedekkingen voor kelken)` voor de vierkante kartons overtrokken met linnen of stijve linnen doeken ter bedekking van de kelk tijdens de mis.
Categorie: Interieurinrichting > bedekkingen voor liturgische vaten.

kelkstijl
Verwijst naar een fase in de Chiotische aardewerkstijl die zich kenmerkt door zijn meest voorkomende vorm, een kegelvormige kop die soms is voorzien van een kegelvormige voet waardoor het geheel gelijkenis vertoont met een kelk.
Categorie: Stijlen en Perioden > Chiotisch.

kelkkapitelen
Kapitelen waarvan de basisvorm een bel of een omgekeerde bel is. Soms zijn ze met beeldhouwwerk versierd.
Categorie: Onderdelen > kapitelen.

kelkkraters
Kraters die zo worden genoemd vanwege de gelijkenis met een bloemkelk.
Categorie: Houders > kraters.

kelims
Met tapisserietechniek geweven tapijten.
Categorie: Interieurinrichting > geweven tapijten.

kelderwindes
Dommekrachten waarbij een schroef wordt gebruikt om de plaat met de vracht te tillen en te dragen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > dommekrachten.

kelderverdiepingen
Verdiepingen die geheel of gedeeltelijk onder de grond liggen. Voor soortgelijke ruimten die alleen voor opslag van vooral voedsel worden gebruikt, wordt aan `kelders` de voorkeur gegeven.
Categorie: Onderdelen > verdiepingen.

kelders
Wordt gebruikt voor ruimten die geheel of voor het grootste deel ondergronds liggen en die worden gebruikt voor opslag, vooral van voedsel. Voor soortgelijke ruimten die als woonruimte dienen of voor andere gebruiksdoeleinden wordt `souterrains (verdiepingen)` gebruikt.
Categorie: Onderdelen > bewaar- en opslagruimten.

kelderramen
Ramen die gewoonlijk in kelders van woonhuizen worden gebruikt en die meestal slechts één tot drie vensters hebben.
Categorie: Onderdelen > vensters naar locatie of context.

keldergaten
Open ruimten onder straatniveau rond een kelderraam of -deur, die grenzen aan de funderingsmuren.
Categorie: Onderdelen > niet-overdekte ruimten.

keizers
Heersers of hoogste monarchen van een imperium.
Categorie: Personen > monarchen.

keilhulzen
Bevestigingsmiddelen die worden gebruikt in beton, bestaand uit twee halfcirkelvormige schilden die van elkaar worden geduwd tegen de wanden van een gat wanneer de bout in de schilden wordt gedraaid.
Categorie: Onderdelen > rekbouten.

keilbouten
Steunen voor bouten en schroeven die worden gebruikt om houten structuurdelen te bevestigen aan metselwerk of betonnen muren.
Categorie: Onderdelen > ankers (bevestigingsmiddelen).

kei
Een grote losse steenmassa, overgebleven na de erosie van wat eens een doorlopend bed of laag was; ook: één van de grote blokken zandsteen verspreid over de Engelse Krijtrotsen.
Categorie: Materialen > gesteente naar vorm.

kegels (spel)
Kegels voor het kegelspel.
Categorie: Ontspanningsmiddelen > ninepins.

kegelgewelven
Gewelven die aan de ene zijde groter zijn dan aan de andere.
Categorie: Onderdelen > enkelvoudige gewelven.

kegelbanen
Wordt gebruikt voor gebouwen met de uitrusting en de banen voor het kegelspel.
Categorie: Bouwwerken > bowlingbanen.

keerzijden
Wordt gebruikt voor de achterkant, onderkant of ondergeschikt oppervlak van munten, medailles, zegels of papiergeld. Voor keerzijden of ondergeschikte kanten van vellen papier wordt `ommezijden` gebruikt.
Categorie: Onderdelen > achterkanten (delen of aspecten van objecten).

keermuren
Wordt gebruikt voor muren die gebouwd zijn om zijdelingse belasting te weerstaan, zoals muren die aarden wallen tegenhouden.
Categorie: Onderdelen > muren naar functie.

keerdammen
Kunstmatige dammen die in een waterloop zijn geplaatst om het water dieper te maken of om de stroom te verleggen naar een geul voor navigatie of irrigatie.
Categorie: Bouwwerken > dammen naar functie.

keerbare tapijten
Vloerbedekking zonder pool dat op een weefgetouw is gemaakt door twee verschillend gekleurde stoffen gelijktijdig door elkaar heen te weven, zodat eerst de ene stof en daarna de andere aan het oppervlak verschijnt. Het resultaat is een effen, omkeerbare vloerbedekking.
Categorie: Interieurinrichting > geweven tapijten.

keeping rooms
Kamers (vaak rechthoekig) die zich aan de achterkant bevinden van koloniale huizen in New England en die dienden als een combinatie van keuken, woonkamer, en werkkamer.
Categorie: Onderdelen > sociale en zitruimten.

Keene`s cement
Een cement dat wordt gemaakt door aluin aan gips toe te voegen en bij een hoge temperatuur te branden; het wordt gebruikt voor oppervlaktes die worden blootgesteld aan vocht vanwege zijn ondoordringbaarheid en hardheid.
Categorie: Materialen > vloergips.

keel-, neus- en oorklinieken
KNO-ziekenhuizen Ruimere term: ziekenhuizen naar functie
Categorie: Bouwwerken > ziekenhuizen naar functie.

Kebaran
Verwijst naar de Paleolithische periode in de Levant van ongeveer 14.000 tot 10.500 v. Chr. De periode kenmerkt zich door een lithische industrie en het gebruik van natuurlijke materialen voor kunstobjecten.
Categorie: Stijlen en Perioden > Levantijnse paleolithische perioden.

keylight (verlichtingsmiddelen)
Verlichtingsmiddelen die een geconcentreerd, sterk licht uitstralen. Ze worden vaak in de fotografie en bij het filmmaken gebruikt om het onderwerp te verlichten.
Categorie: Interieurinrichting > verlichtingsmiddelen naar functie.

keyhole surrounds
Wordt gebruikt voor inzetstukken of inlegsel om sleutelgaten heen. Voor grotere platen om sleutelgaten wordt `sleutelgatplaatje (ijzerwaren)` gebruikt.
Categorie: Onderdelen > afwerkingsijzerwaren.

keyed guitars
Engelse gitaren die zijn uitgerust met tokkel- of strijkautomaat, zodat dit niet met de vingers hoeft te gebeuren.
Categorie: Geluidsmiddelen > Engelse gitaren.

key consoles
Consoles die fungeren als de sluitsteen van een boog.
Categorie: Onderdelen > sluitstenen.

Kewpie poppen
Zeer mollige poppen met een knotje boven op het hoofd, die gebaseerd waren op een figuur uit verhalen die als feuilleton werden uitgegeven in tijdschriften aan het eind van de 19e eeuw; ze werden vanaf rond 1912 vervaardigd in verschillende materialen, meestal celluloid, ongeglazuurd porselein of gips.
Categorie: Ontspanningsmiddelen > karakterpoppen.

Kevlar (TM)
Handelsmerk voor een commercieel gefabriceerde aramidesoort, een synthetisch textielmateriaal dat licht is, niet brandbaar en zeer schokbestendig.
Categorie: Materialen > aramide.

kevenhüllers
Driesteken, aan de voorzijde uitlopend in een punt en een hoger opstaande rand aan de achterzijde, 1740-1760.
Categorie: Kleding > tricornes.

keuterboeren
Te gebruiken voor vrije mensen die zichzelf onderhouden door de grond te bebouwen, als kleine landbezitter of als knecht. Gebruik `boerenstand` voor de sociale klasse die deze mensen vormen. Gebruik `lijfeigenen` voor personen die in het leenstelsel, diensten verschuldigd zijn aan een edelman en vaak zijn verbonden aan diens land.
Categorie: Personen > boeren.

keus
Lange, meestal houten stokken met verschillende soorten koppen die in bepaalde spellen worden gebruikt om ballen of schijven weg te schieten, bijvoorbeeld bij biljart of sjoelen.
Categorie: Ontspanningsmiddelen > sport- en atletiekbenodigdheden.

Kgatla
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in Botswana.
Categorie: Stijlen en Perioden > Tswana.

Kgalagadi
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in het Botswaanse gedeelte van de Kalahariwoestijn.
Categorie: Stijlen en Perioden > Sotho.

Khazineh
Verwijst naar de prehistorische periode van circa 5200 tot 5100 v.Chr. in de regio Khuzistan in het Zagrosgebergte in Iran.
Categorie: Stijlen en Perioden > prehistorische perioden van de Zagrosbergvolken.

khagangma`s
Kleine Tibetaanse kleedjes die het bovenste kleedje zijn op een stapel kleedjes om op te zitten.
Categorie: Interieurinrichting > Tibetaanse tapijten naar functie.

khalams
Luitachtige, tokkelinstrumenten met vijf snaren, van de Wolof in Senegal en Gambia. Ze hebben een smalle, bootvormige klankkast en een cilindrische hals zonder fretten.
Categorie: Geluidsmiddelen > luitachtige chordofonen met lange hals: getokkeld.

khalyks
Ornamenten die de borst van een kameel bedekken tijdens Turkmeense bruiloftsrituelen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > staatsietuig van dieren.

Khabur
Verwijst naar de stijl van het aardewerk uit het begin van het tweede millennium v. Chr. dat in het Noorden van Mesopotamië werd gevonden en dat is genoemd naar het gebied rond de rivier de Khabur. De stijl kenmerkt zich door ronde vormen, gedecoreerd met eenvoudige ontwerpen in banen of gedeelten op een vaalgele ondergrond.
Categorie: Stijlen en Perioden > Mesopotamische aardewerkstijlen.

khadens
Tibetaans tapijt met een lengte die twee keer zo groot meet als de breedte, waar voornamelijk op wordt geslapen of gezeten.
Categorie: Interieurinrichting > Tibetaanse tapijten naar functie.

Khirbet Kerak
Verwijst naar de stijl van het aardewerk uit het midden van het derde millennium v. Chr. dat werd gevonden in de Levant en dat is genoemd naar de archeologische vindplaats Khirbet Kerak, maar waarvan wordt verondersteld dat de stijl uit de Kaukasus afkomstig is. De stijl kenmerkt zich door vazen die zijn bedekt met een glanzend zwart gepolijste kleilaag.
Categorie: Stijlen en Perioden > Levantijnse aardewerkstijlen.

kistspijkers
Spijkers, gelijk aan normale spijkers met dezelfde standaardlengte, maar met een smallere schacht.
Categorie: Onderdelen > spijkers naar vorm.

kistplaten
Platen, doorgaans van metaal, die in het deksel van een doodskist worden geplaatst en die de naam van de overledene dragen, gewoonlijk met vermelding van geboorte- en overlijdensdatum.
Categorie: Informatievormen > naamplaten.

kisten
Grote kisten met scharnierende deksels die worden gebruikt om textiel, kleding en andere artikelen in op te bergen.
Categorie: Interieurinrichting > kastmeubilair.

kistdammen
Wordt gebruikt voor waterdichte bekistingen waar het water uit wordt gepompt om een gebied bloot te leggen zodat daar kan worden gebouwd of gerepareerd.
Categorie: Bouwwerken > dammen naar functie.

kissars
Vijfsnarige schaallieren uit Egypte en Soedan.
Categorie: Geluidsmiddelen > schaallieren.

Kis-Ghiordes
Handelsnaam voor kleine, min of meer archaische tapijtjes uit het westen van Anatolië met vaak een lichte ondergrond en een kenmerkend patroon dat uit gedetailleerde dubbelnissen bestaat.
Categorie: Interieurinrichting > Turkse tapijten naar patroon.

Kirliaanse fotografie
Fotografische techniek waarbij de kenmerken van de oppervlakteconductie van een voorwerp of een stof vast te leggen door het op een fotografische film te leggen, die dan wordt blootgesteld aan het blauwe en ultraviolette licht van een corona die door een hoogspannings- en hoogfrequentiestroom wordt voortgebracht.
Categorie: Procédés en Technieken > fotografische opnametechnieken.

kiosken
Kleine vrijstaande gebouwtjes die of open zijn of gedeeltelijk afgesloten, waar handelswaar wordt getoond, aangeprezen of verkocht.
Categorie: Bouwwerken > bouwwerken naar vorm: omvang of vormgeving.

kinstukken
Delen van een wapenrusting die de keel en het onderste gedeelte van het gezicht beschermen en ofwel onafhankelijk worden gedragen ofwel met draaiende nagels zijn bevestigd aan de helmschedel.
Categorie: Kleding > persoonlijke wapenrusting: nek en hoofd.

kinplaten
De onderste delen van gezichtsplaten die de kin en keel beschermen.
Categorie: Onderdelen > onderdelen van gezichtsplaten.

Kingston lobsterboats
Schepen voor de kreeftvisserij, ontworpen in Kingston, aan Massachusetts Bay, in de Verenigde Staten, met twee masten en sprietzeilen, half verdekt en met een vierkant achtersteven; na ca. 1800 werden ze iets aangepast voor het wedstrijdzeilen en pleziervaart.
Categorie: Vervoermiddelen > lobsterboats.

Kinga (Oost-Afrikaanse stijl)
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in Tanzania.
Categorie: Stijlen en Perioden > stijlen van het Makonde-gebied en Nyasameer.

king-size bedden
Benaming die meestal betrekking heeft op bedden die tussen de 190 en 195 cm breed en tussen de 200 en 210 cm lang zijn.
Categorie: Interieurinrichting > bedden naar afmeting.

Kinetische kunst
Verwijst in brede zin naar kunstwerken in uiteenlopende stijlen die een vorm van beweging bevatten, zoals machines, mobiles en bewegende objecten. Ontstaan tussen 1913 en 1920 met de werken van Marcel Duchamp, Naum Gabo en Vladamir Tatlin. De stijl beleefde een hoogtepunt in de jaren 60 van de 20ste eeuw.
Categorie: Stijlen en Perioden > beeldende kunststijlen en stromingen na 1945.

kinetische energie
De energie die een lichaam heeft door beweging.
Categorie: Abstracte Begrippen > energie.

kinetica
De invloed van krachten op de bewegingen van materiële lichamen.
Categorie: Abstracte Begrippen > dynamica.

kindes
Vijfsnarige boogharpen van de Barma in het zuiden van Tsjaad, met stemschroeven en kleine klepelklokjes die aan de kam en de klankkast zijn bevestigd.
Categorie: Geluidsmiddelen > boogharpen.

kinderversjes
Kinderverhaaltjes op rijm.
Categorie: Informatievormen > soorten literaire documenten.

kinderwagens
Verschillende voertuigen op wielen die vooral zijn bedoeld voor het vervoer van kleine kinderen; kunnen geduwd of getrokken worden en zien er vaak uit als een wagen of een rijtuig. Gebruik `wandelwagens` voor voertuigen die vooral zijn ontworpen om kinderen in voort te duwen die rechtop zitten.
Categorie: Vervoermiddelen > transportmiddelen voor personenvervoer.

kindertijd
De eerste fase in de ontwikkeling van een levend wezen.
Categorie: Abstracte Begrippen > levensfasen.

kinderstoelen
Stoelen voor kinderen met lange poten, een etensblad en een voetensteun.
Categorie: Interieurinrichting > stoelen voor kinderen.

kinderschorten
Mouwloze, schortachtige kledingstukken met een rok en een lijfje die de voorkant, de zijkanten en een gedeelte van de rug bedekken. Gedragen over basiskleding ter bescherming of versiering.
Categorie: Kleding > beschermende kleding.

kinderliteratuur
Literatuur die wordt geschreven en uitgegeven voor kinderen.
Categorie: Informatievormen > literatuur (geschriften).

kindermaskerades
Maskerades uitgevoerd door Afrikaanse jongens, als onderdeel van een initiatierite of ter verstrooiing; worden soms beschouwd als oefening voor volwassen maskerades.
Categorie: Gebeurtenissen > maskerades.

kinderkunst
Kunst gemaakt door kinderen.
Categorie: Abstracte Begrippen > kunstgenres.

kinderkamers
Kamers bestemd voor jonge kinderen.
Categorie: Onderdelen > kamers en ruimten naar gebruikers.

kinderkamerlampen
Voorwerpen die een combinatie zijn van een dierenlantaarn, nachtlampje, verwarmer voor eten, melk of scheerwater, kaarshouder (in het handvat) en tondeldoos. Ze zijn meestal van vertind plaatijzer gemaakt en gepatenteerd door William Howe uit Boston in 1812. De term wordt ook gebruikt voor eerdere Europese exemplaren die geheel of gedeeltelijk uit aardewerk bestaan.
Categorie: Interieurinrichting > lampen naar locatie of context: kamers of ruimten.

kinderfilms
Speelfilms die in de eerste plaats voor kinderen zijn gemaakt.
Categorie: Informatievormen > films.

kinderen
Mensen die zich in de eerste ontwikkelingsfase van het leven bevinden.
Categorie: Personen > jeugd.

kinderdorpen
Wordt gebruikt voor behandelcentra, vaak in een landelijke omgeving, waar kinderen met emotionele problemen intern medische zorg en begeleiding krijgen.
Categorie: Gebouwde complexen en gebieden > complexen naar functie.

Kinderdijkse hoogaarzen
Klein hoogaarstype dat in de 18e eeuw in Kinderdijk werd gebouwd en tot in het begin van de 20e eeuw op de Zuidhollandse stomen voor de visserij, vervoer en veerdiensten werd gebruikt.
Categorie: Vervoermiddelen > hoogaarzen.

kinderdagverblijven
Aanduiding voor professioneel geleide voorzieningen die zorg bieden voor kinderen onder de schoolleeftijd voor een dagdeel of de hele dag.
Categorie: Bouwwerken > gemeenschapscentra.

kinderbalken
Evenwijdige balken die worden gebruikt om het gewicht van vloeren en plafonds te ondersteunen en die op hun beurt worden ondersteund door grotere balken, onderslagen, dragende muren of andere onderdelen.
Categorie: Onderdelen > balken naar vorm.

kimschaven
Gebogen schaaf om de rand van een kuip of vat aan de buitenkant te egaliseren.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > egalisatieschaven.

kimono`s
Ruimvallende kleding met wijde mouwen, om het middel vastgemaakt met een obi of brede sjerp en traditioneel gedragen door Japanse mannen en vrouwen. Ook op dit kledingstuk geïnspireerde ochtendjassen in de westerse kleding.
Categorie: Kleding > bovenkleding.

Kimbu
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in Tanzania.
Categorie: Stijlen en Perioden > Nyamwezi.

kilts
Geplooide overslagrokken tot op of net boven of onder de knie, meestal van Schotsgeruite wollen stof, halverwege de 18e eeuw ontwikkeld in de Schotse Hooglanden als een vereenvoudigde versie van de plaid. Later overgenomen door de Hooglandregimenten van het Britse leger als onderdeel van het uniform. Wordt in Schotland door mannen en jongens gedragen als deel van de nationale klederdracht. Wordt ook gebruikt voor geruite rokken gedragen door vrouwen en meisjes.
Categorie: Kleding > rokken.

kiln forks
Vorken met lange handvatten die worden gebruikt voor het plaatsen van glas in een oven.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > verwarmingstoestellen.

kilkeperleipan
Een speciale dakpan, ontworpen en geplaatst om een kiel te vormen.
Categorie: Materialen > dakpan naar locatie of context.

Kilinga
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in het noorden van Bénin.
Categorie: Stijlen en Perioden > Gur.

kilgoten (dakonderdelen)
Binnenhoeken van een dak die gevormd worden door het samenkomen van twee hellende oppervlakken.
Categorie: Onderdelen > externe dakonderdelen.

kilgoten
Wordt gebruikt voor de open buitengootjes in de kielen van een dak.
Categorie: Onderdelen > dakgoten (afvoeronderdelen van gebouwen).

Kilenge
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in Angola.
Categorie: Stijlen en Perioden > stijlen van Zuid-Angola en Noord-Namibië.

kikvorsperspectieven
Gezichten vanuit een standpunt dat aanzienlijk beneden ooghoogte ligt. Gebruik `kikvorsperspectieftekeningen` voor architectonische tekeningen met een laag standpunt.
Categorie: Beeldmateriaal > gezichten naar positie of oriëntatie.

kikvorsperspectieftekeningen
Perspectieftekeningen vanuit een gezichtspunt ver beneden normale ooghoogte. Gebruik `kikvorsperspectieven` voor afbeeldingen met een laag gezichtspunt, die niet specifiek gericht zijn op het perspectivisch aspect.
Categorie: Beeldmateriaal > perspectieftekeningen naar gezichtspunt.

kikkerlampen (mijnwerkerslampen)
Een soort mijnlamp die bestaat uit een ondiep, metalen bekken waaraan een halve beugel met een - meestal ronde - haak is bevestigd . Een beschermkap is bevestigd aan het punt waar de beugel aan de lamp zit.
Categorie: Interieurinrichting > mijnlampen.

kikkerlampen (aardewerken lampen)
Wordt gebruikt voor aardewerken lampen uit de oudheid, met een kikker in reliëf aan de bovenkant.
Categorie: Interieurinrichting > lampen naar vorm.

kijkgaatjes
Gaten of spleten (zoals in een fornuis, oven of deur) waardoor men kan kijken.
Categorie: Onderdelen > vensters naar functie.

kijkervizieren
Vizieren met kijker.
Categorie: > .

kijkers (personen)
Te gebruiken voor personen die exposities, losse kunst- of architectonische werken, televisieprogramma`s of bioscoopfilms bekijken. Gebruik `toeschouwers` voor personen die bij evenementen aanwezig zijn en deze bekijken . Gebruik `publieksgroepen` voor groepen toeschouwers of kijkers.
Categorie: Personen > personen naar activiteit.

kijkdozen
Optisch speelgoed dat de illusie van diepte en beweging geeft door gebruik te maken van vergrotende lenzen en spiegels in een doosachtig omhulsel, waarin wordt gekeken door een klein gaatje aan één kant.
Categorie: Ontspanningsmiddelen > apparaten voor algemeen amusement.

kiezers
Een bevolkingsgroep of leden van een andere groep die stemmen uitbrengen tijdens groepsverkiezingen of andere gelegenheden van besluitvorming.
Categorie: Personen > personen naar activiteit.

kiezelspaat
Een triclienmineraal van de veldspaatgroep die wit of kleurloos kan zijn.
Categorie: Materialen > plagioklaas.

kiezelsteen
kiezel (gesteente) Ruimere term: gesteente naar vorm
Categorie: Materialen > gesteente naar vorm.

kiesdistricten
Districten die zijn gevormd voor het houden van verkiezingen.
Categorie: Gebouwde complexen en gebieden > districten naar administratieve functie.

kiepwagens
Te gebruiken voor motorvrachtwagens die open zijn van boven en die een laadbak hebben die schuin kan worden gezet om de inhoud, meestal losse materialen, te lossen door een open achterklep.
Categorie: Vervoermiddelen > vrachtwagens.

kiepkarren
Goederenwagons met laadbakken die kunnen worden gekiept voor het lossen van ladingen.
Categorie: Vervoermiddelen > nonrevenue cars.