AAT-Ned - Nederlandse Art & Architecture Thesaurus

Categorie: Kunst, muziek en cultuur
Datum & Land: 15/02/2007, NL
Woorden: 19911

Linear B
Schrift dat werd gebruikt door de Myceners na omstreeks 1500 of 1450 v.C. en dat, naar men gelooft, een vroege vorm van het Grieks had vastgelegd.
Categorie: Onderdelen > schriften naar vorm.

Linear A
Schrift dat werd gebruikt door de Minoïsche bevolking van Kreta gedurende de periode van 2000 tot 1500 v.C., en dat nog niet is ontcijferd.
Categorie: Onderdelen > schriften naar vorm.

lineaire versnellers
Aanduiding voor bouwconstructies waarin elektronen, protonen of zware ionen langs een rechte lijn worden versneld door de werking van wisselende voltages.
Categorie: Bouwwerken > deeltjesversnellers.

lineair perspectief
Wordt gebruikt voor het perspectiefsysteem dat is ontwikkeld in de Italiaanse renaissance, en waarbij rechthoeken uitlopen in de richting van een, meestal centraal, primair verdwijnpunt. Gebruik `één-puntsperspectief (techniek)` voor soortgelijke, moderne composities.
Categorie: Procédés en Technieken > perspectief.

line fillings
Regel-vullende versieringen in verluchte manuscripten.
Categorie: Onderdelen > afbeeldingen en verfraaiing: opmaakkenmerken.

Lincoln schommelstoelen
Veel gebruikte benaming voor Amerikaanse schommelstoelen uit het midden van de 19e eeuw met een hoge, gestoffeerde rugleuning en zitting en open armleuningen met beklede, opgevulde armen.
Categorie: Interieurinrichting > schommelstoelen.

lindehout
Het hout van verscheidene Tiliasoorten uit Europa, Klein Azië en Noord-Amerika. Het kernhout is wit; gedroogd licht bruin met soms een rossige gloed; op het langsoppervlak glanzend; verstrooide poriën. Verschilt weinig van het spinthout. Lindenhout is licht, sterk maar niet hard, fijnnervig en in de regel rechtdradig, soms kruisdradig (hetgeen gladde afwerking bemoeilijkt). Lindenhout is gemakkelijk te verwerken en heeft weinig neiging tot werken. Het wordt gebruikt voor gietmodellen, tekenborden, houtsnijwerk, beeldhouw- en snijwerk, draaiwerk, speelgoed, enz.
Categorie: Materialen > genus Tilia.

limousines
Te gebruiken voor lange auto`s met passagiersruimten die groter zijn dan gewoonlijk, om plaats te bieden aan ofwel meer dan drie passagiers of aan passagiers en een luxe inrichting; het bestuurdersgedeelte kan al of niet afgesloten of gedeeltelijk zijn afgeschermd.
Categorie: Vervoermiddelen > gesloten auto`s.

limonadeglazen
Hoge drinkglazen voornamelijk bedoeld voor limonade. Een type dat voor het eerst in de late 19e eeuw is verschenen.
Categorie: Houders > drinkglazen.

limonadelepels
Lepels met een lang, hol handvat die worden gebruikt voor het doorroeren van en nippen aan limonade of soortgelijke dranken in hoge glazen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > roerlepels.

Limoges
Beschrijft het Franse porselein dat in Limoges werd vervaardigd aan het begin van de 18de eeuw, en dat bekendstaat om de eenvoudige en praktische ontwerpen.
Categorie: Stijlen en Perioden > Franse keramiekstijlen van renaissance en barok.

limners
Britse schilders van miniatuurportretten uit de 15e en 16e eeuw of portretschilders uit het koloniale Amerika. Geen Nederlands equivalent.
Categorie: Personen > schilders naar onderwerp van het werk.

limites
Oude Romeinse versterkte grenzen of verdedigingszones.
Categorie: Bouwwerken > verdedigingswerken.

likeurglazen
Glazen waaruit men likeur drinkt.
Categorie: > .

lijstwerken : architectonisch
Omvat die soorten lijstwerken die oorspronkelijk in de architectuur zijn ontworpen, hoewel ze ook vaak worden aangepast voor toepassing op andere voorwerpen.
Categorie: Onderdelen > lijstwerken en lijstwerkonderdelen : architectonisch.

lijstwerk (bouwkundig)
Lange regelmatige verticale groeven of uitsteeksels die worden gebruikt ter afwerking en als decoratie.
Categorie: Onderdelen > onderdelen naar algemene context.

lijstwerk (ornamenttypen)
Omringende randen. In de context van boekbinderij en drukkunst bestaan ze uit afzonderlijke elementen die niet zijn ontworpen zijn om samen als rand te fungeren. Ze verschillen van `compartimenten` waarin decoratieve randen als aparte ontwerpeenheden zijn gevormd die de gedrukte tekst op een titelpagina omringen.
Categorie: Ontwerpelementen > randen (ornamenttypen).

lijsttrommen
Trommen met één of twee trommelvellen die over een ondiep raamwerk of een ring zijn gespannen, waarbij de diepte van de cilinder kleiner is dan de straal van het trommelvel.
Categorie: Geluidsmiddelen > slagtrommen.

lijstharpen
Europese harpen die uit drie delen bestaan: de klankbodem (ook wel resonanskast genoemd), de hals en de zuil. De zuil vangt de spanning van de snaren op waardoor deze harpen veel meer spanning kunnen weerstaan dan open harpen.
Categorie: Geluidsmiddelen > harpen.

lijsten (interieurinrichting)
Randen om kunstvoorwerpen, spiegels of documenten als ondersteuning, bescherming of om er de aandacht op te vestigen.
Categorie: Interieurinrichting > interieurinrichting naar vorm of functie.

lijsten met robbelprofiel
Wordt gebruikt voor lijsten die bestaan uit lijstwerk met een golvend oppervlak.
Categorie: Interieurinrichting > lijsten naar vorm: gegoten.

lijnzaadolie
Een veelgebruikte, drogende olie die als oplosmiddel in verf wordt gebruikt; verhardt in de loop van enkele weken wanneer delen van de olie polymeriseren en een onoplosbaar bindmiddel vormen.
Categorie: Materialen > plantaardige olie.

lijnzetten
Methode voor mechanische letterzetting waarbij het zetsel wordt gegoten in afzonderlijke hele regels, ieder als één regel linotypezetsel.
Categorie: Procédés en Technieken > warme zetting.

lijnvliegtuigen
Passagiersvliegtuigen die worden gebruikt door commerciële luchtvaartmaatschappijen.
Categorie: Vervoermiddelen > passagiersvliegtuigen.

lijntekeningen
Tekeningen waarin de vormen hoofdzakelijk zijn aangegeven door lijnen, met weinig of geen oppervlakken van ononderbroken kleur.
Categorie: Beeldmateriaal > tekeningen naar materiaal of techniek.

lijnmodellen
Grafisch materiaal voor reproductie dat is samengesteld uit wit en zwart zonder tussenliggende tinten.
Categorie: Informatievormen > kopij.

lijnkanonnen
Reddingsapparatuur, lijkend op en functionerend als vuurwapens, waarmee een raket of ander projectiel met een lijn of touw naar een gestrand schip kan worden geschoten.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > beschermings- en reddingsuitrusting.

lijnkoeken
Koeken van uitgeperst lijnzaad waarmee men dieren voedt.
Categorie: Materialen > dierenvoeding.

lijngravures
Gravures die alleen uit lijnen bestaan.
Categorie: Beeldmateriaal > gravures.

lijnentekeningen
Wordt gebruikt voor tekeningen die de lijnen van een schip weergeven. Omvat `zeegplannen`, `lijnenplannen`, en `spantentekeningen`, en zijn vaak getekend op één vel.
Categorie: Beeldmateriaal > algemene plannen (schepen).

lijnenplannen
Tekeningen van lengtedoorsnede van een schip, van boven gezien, en met nadruk op de lijnen van het schip. Gebruik `lijnentekeningen` als daar ook een plattegrond van de romp en een zeegplan bijkomen.
Categorie: Beeldmateriaal > plannen met aanzicht.

lijnen (opmaakkenmerken)
Simpele of decoratieve lineaire onderdelen, gemaakt als deel van een gedrukte pagina.
Categorie: Onderdelen > opmaakkenmerken.

lijnclichés
Fotomechanische afdrukken waarbij slechts twee kleuren worden gebruikt, meestal zwart en wit, zonder geleidelijke overgangen.
Categorie: Beeldmateriaal > fotogravures (hoogdrukken).

lijnboten
Schepen van een rederij die passagiers, of vracht en passagiers, vervoeren over volgens een vaste dienstregeling bepaalde routes.
Categorie: Vervoermiddelen > koopvaardijschepen naar type dienstverlening.

lijn
De wiskundige term voor het spoor van een bewegend punt; meer algemeen is het een smal, uitgerekt, getekend of geprojecteerd spoor.
Categorie: Abstracte Begrippen > geometrische begrippen.

lijmtangen
Lange staafvormige klemmen van hout of metaal met een verstelbaar eindstuk aan het ene uiteinde en een schroefbaar eindstuk aan het andere.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > klemmen: houtbewerkingsgereedschap.

lijmschroeven
Klemmen in de vorm van een G, waarbij druk wordt uitgeoefend door een staaf met schroefdraad rond te draaien in de ene kaak van de G om het werkstuk tegen de andere kaak aan te klemmen; worden veel gebruikt bij timmer- en schrijnwerk.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > klemmen: houtbewerkingsgereedschap.

lijmen (boekbinden)
Methoden voor boekbinden waarbij gebruik wordt gemaakt van plakmiddelen om de bladzijden van het boek bij elkaar te houden.
Categorie: Procédés en Technieken > boekbindprocédés en -technieken.

lijmpotten
Houders voornamelijk bestemd voor lijm, of houders waarin lijm wordt gesmolten.
Categorie: Houders > houders naar functie of context.

lijm
Een onzuivere proteïne verkregen door hydrolyse van collagene materialen zoals huid, been en bindweefsel, door verschillende methoden.
Categorie: Materialen > organisch hechtmiddel.

lijkwaden
Wordt gebruikt voor een stuk stof waarin een lijk wordt gewikkeld voor de begrafenis.
Categorie: Interieurinrichting > bedekkingen en voorhangen naar functie.

lijkwagens
Te gebruiken voor voertuigen met wielen die zijn ontworpen voor het vervoer van lichamen naar begraafplaatsen.
Categorie: Vervoermiddelen > dienst- en bestelvoertuigen.

lijkkleden (bedekkingen)
Kostbare stukken stof die op of over iets worden gespreid.
Categorie: Interieurinrichting > bedekkingen en voorhangen naar functie.

lijkbaren
Draagbaren waarop overledenen, al of niet in een doodskist, worden gelegd voor hun begrafenis.
Categorie: Interieurinrichting > standaarden naar functie.

lijfjes
Bovenstukken van een jurk of ander kledingstuk voor vrouwen.
Categorie: Onderdelen > kledingonderdelen.

lijfeigenen
Personen die onder het leenstelsel slavendienst deden, speciale diensten aan een heer moesten verlenen en vaak waren verbonden aan het land van de heer, waardoor hun diensten overgingen van de ene landbezitter naar de andere. Gebruik `boeren` voor vrije mensen die zichzelf onderhouden door het bewerken van de grond als kleine landbezitters of gehuurde arbeiders.
Categorie: Personen > personen naar toestand of omstandigheid.

ligusters
Geslacht van olijfachtige heesters.
Categorie: Nederzettingen en landschappen > struiken.

ligubu`s
Nietgesteunde muziekbogen, met een klankbodem van kalebas, afkomstig uit het zuiden van Afrika.
Categorie: Geluidsmiddelen > muziekbogen.

ligstoelen
Luie stoelen die een verstelbare rugleuning en voetensteuntje hebben om de gebruiker comfort te bieden.
Categorie: Interieurinrichting > stoelen naar ontwerp.

lignine
Onzuivere, kleurloze tot bruine kristallijne stof gevonden in hout; afkomstig uit de secundaire celwanden waar het de houtvaten ondersteunt.
Categorie: Materialen > organisch materiaal.

lignum vitaehout
De zwaarste, hardste en meest compacte houtsoort op de markt.
Categorie: Materialen > hardhout.

lighter than air aircraft
Te gebruiken voor luchtvaartuigen die lichter zijn dan de lucht die ze verdringen en die hun stijgkracht houden door de lucht te verdringen met gebruik van aërostatisch drijfvermogen. Geen Nederlands equivalent.
Categorie: Vervoermiddelen > luchtvaartuigen naar vorm.

light-railvoertuigen
Te gebruiken voor de opvolgers van trams, meestal grotere en snellere elektrische spoorvoertuigen waarbij passagiers in en uit kunnen stappen op spoor- of perronniveau; bestaan vaak uit twee wagons die permanent aan elkaar zijn gekoppeld.
Categorie: Vervoermiddelen > light-railtransitvoertuigen.

light-on-dark
Verwijst naar een Vroeg-Minoïsche aardewerkstijl die voornamelijk werd vervaardigd in het noordoosten van Kreta, maar die op het hele eiland werd gebruikt. Deze stijl is mogelijk voortgekomen uit Vasiliki-aardewerk, toen geschilderde ornamentatie voor het eerst weer verscheen in de vorm van enkele opgeschilderde witte lijnen. In volwaardige vorm kenmerkt deze stijl zich door bondige motieven in gebroken wit op een donkere engobe. De ontwerpen bevatten vaak complexe diagonale banden en spiralen.
Categorie: Stijlen en Perioden > Minoïsche aardewerkstijlen.

liggende persen
Horizontale persen bestaande uit twee evenwijdige platen of balken die worden samengedrukt of uiteengedreven met behulp van een grote schroef bij elk van beide uiteinden; ook wel voorzien van een groef waarin het snijmes loopt. Worden gebruikt om een boek vast te zetten tijdens bewerkingen zoals voeren, vergulden of bijsnijden.
Categorie: > .

ligbeelden
De min of meer liggende figuren op grafmonumenten.
Categorie: Beeldmateriaal > grafbeelden.

ligaturen
Tekens die samengesteld zijn uit twee of meer lettertypen, die zijn verenigd in een enkele grafische vorm.
Categorie: Onderdelen > tekens in schriften en getypte tekst.

liftschachten
Verticale schachten waardoor etensliften, liften of gelijksoortige toestellen van de ene verdieping naar de andere kunnen bewegen.
Categorie: Onderdelen > schachten (binnenruimten).

liften met hellende baan
Liften voor vervoer van passagiers, ook van goederen, in liftkooien, ook op platforms, die zich voortbewegen over geleidende rails onder een hoek, in plaats van verticaal.
Categorie: Objectgroepen en systemen > diagonale en in meerede richtingen werkende transportsystemen.

liftgroundprocédé
Aquatintprocédé waarbij de afbeelding met een in water oplosbare oplossing op de plaat wordt getekend. Hierbij wordt de plaat bedekt met een grondlaag en in water ondergedompeld, zodat de solutie oplost, de grondlaag omhoog komt en de delen van de plaat die de afbeelding vormen, worden blootgelegd, zodat de plaat kan worden geëtst.
Categorie: Procédés en Technieken > aquatint.

lift models
Scheepsbouwmodellen bestaande uit lagen van horizontale planken die zo zijn ontworpen dat ze kunnen worden verwijderd en die dienen als leidraad bij het bepalen van de waterlijnen van het beoogde schip.
Categorie: Beeldmateriaal > builder`s models.

liften
Kooien, ook cabines, ook platforms, met mechanismen voor verticaal vervoer van goederen, ook mensen, van en naar volgende verdiepingen.
Categorie: Objectgroepen en systemen > verticale transportsystemen.

life care communities
Woongemeenschappen die uitgebreide diensten leveren met betrekking tot alle dagelijkse behoeften van de bewoners, inclusief eten, medische zorg, amusement en huishoudelijk hulp. Geen Nederlands equivalent.
Categorie: Nederzettingen en landschappen > retirement communities.

lieslaarzen
Laarzen die tot de heupen reiken en vooral door vissers worden gedragen.
Categorie: Kleding > laarzen naar vorm.

liesbeschermers
Harnasonderdelen die bestaan uit een enkele plaat of een reeks harnasplaatjes die soepel aan elkaar zijn bevestigd door middel van riempjes en klinknagels. Ze hangen aan de voorkant van beide zijden van de @`fauld` of de borstplaat, ter bescherming van het bovenste gedeelte van de dij.
Categorie: Kleding > persoonlijke wapenrusting: benen.

lierviola`s
Kleine basviolen, zeer geliefd in Engeland in de 17e eeuw.
Categorie: Geluidsmiddelen > viola`s.

liernes
Wordt gebruikt voor kleine ondergeschikte ribben, die tussen de hoofdribben van gotische gewelven zijn aangebracht.
Categorie: Onderdelen > ribben.

liergitaren
Gitaren die aan het eind van de 18e eeuw in Frankrijk werden ontworpen in de vorm van een aangepaste lier, met een toets met fretten tussen de twee lierachtige, gebogen armen en zes tot negen snaren.
Categorie: Geluidsmiddelen > gitaren.

lieren (muziekinstrument)
Snaarinstrumenten waarvan de snaren zijn bevestigd aan een juk bestaande uit twee armen en een dwarsbalk, dat in hetzelfde vlak ligt als de klankkast.
Categorie: Geluidsmiddelen > chordofonen.

lieren (hefwerktuigen)
Vaste hijsmachines met een draaibare trommel waar kabels, touwen of kettingen omheen zijn gewikkeld.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > takels.

liefdadigheidsinstellingen
Organisaties of instellingen die zich bezig houden met gratis hulpverlening aan de armen, hulpbehoevenden of mensen in nood.
Categorie: Organisaties > non-profit organisaties.

liederen
Wordt gebruikt voor, over het algemeen korte, muziekstukken met tekst.
Categorie: Informatievormen > soorten muziekdocumenten.

liedboeken
Boeken waarin korte muziekstukken staan die zijn geschreven of bewerkt om te worden gezongen.
Categorie: Informatievormen > soorten muziekdocumenten.

liduku`s
Snaarinstrumenten uit Oeganda die bestaan uit een aantal afzonderlijke citerachige instrumenten van gierststengel met één snaar; ze worden in de open handpalm gehouden en met een opwaarste beweging van de wijsvinger getokkeld.
Categorie: Geluidsmiddelen > citerachtige chordofonen: getokkeld.

lidmaatschapkaarten
Kaarten die aan de leden van een organisatie worden verstrekt als bewijs van hun lidmaatschap. Het is gebruikelijk dat de kaarten op portefeuille-formaat worden gemaakt en dat de naam van de houder plus het logo van de organisatie erop afgedrukt staat.
Categorie: Informatievormen > kaarten (informatiedragers).

lichtspoorkogels
Kogels die een chemisch mengsel bevatten dat ontvlamt wanneer de kogel wordt afgevuurd, waardoor een lichtspoor ontstaat dat de baan van de kogel zichtbaar maakt.
Categorie: Wapens en Munitie > kogels (munitie).

lichtschermen
Wordt gebruikt voor schuin afgewerkte openingen in een muur of een dak, die licht van bovenaf doorlaten.
Categorie: Onderdelen > openingen naar vorm.

lichtschachten
Binnenplaatsen die voornamelijk dienen om licht en lucht toe te laten. Gebruik `luchtschachten` voor smallere binnenplaatsen die voornamelijk dienen voor ventilatie. Gebruik `lichtkokers` voor kokers die licht doorlaten voor lager gelegen ruimten.
Categorie: Onderdelen > binnenplaatsen.

lichtschepen
Schepen, meestal voor anker liggend op plaatsen waar het ondoenlijk is een vuurtoren op te richten, die zijn voorzien van lichten en andere waarschuwingsinstrumenten als hulpmiddelen voor zeelieden.
Categorie: Vervoermiddelen > vaartuigen naar functie.

lichtreflektoren
lichtreflector Ruimere term:
Categorie: > .

lichtplanken
Plankachtige passieve zonne-instrumenten die meestal vlakbij het plafond zijn geplaatst en die uit de binnen- of buitenkant van ramen steken om daglicht of direct zonlicht diep in gebouwen te laten doordringen zonder dat het schittert of wordt gedimd, zodat de lichtgesteldheid binnen wordt verbeterd.
Categorie: Onderdelen > vensteronderdelen.

lichtplafonds
Systemen voor plafondverlichting waaronder ook valt een doorlopend vlak van lichtdoorlatend materiaal met lichtbronnen die erboven zijn gemonteerd.
Categorie: Onderdelen > plafonds.

lichtpistolen
Lanceerinrichtingen waarmee signaallichten worden ontstoken en afgeschoten.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > seinbenodigdheden.

lichtpennen
In de hand gehouden, penvormig computerhulpstuk dat lichtgevoelig is zodat door het aanwijzen van een bepaald punt op een beeldscherm de computer de gegevens of tekeningen kan veranderen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > invoereenheden.

lichtopstanden
Stellages die lichten dragen. VDW.
Categorie: Interieurinrichting > verlichtingsmiddelen naar functie.

lichtmeters
Fotometers die de intensiteit meten van zichtbaar licht dat op oppervlakken valt of daardoor wordt gereflecteerd.
Categorie: Meetinstrumenten > fotometers.

lichtkunst
Kunstwerken waarbij licht het belangrijkste beelden middel is.
Categorie: Beeldmateriaal > beeldmateriaal naar medium of techniek.

lichtkokers
Kokers om licht door te laten voor lagere ruimten. VDW. Gebruik voor relatief kleine binnenplaatsen `lichtschachten`.
Categorie: Onderdelen > schachten (binnenruimten).

lichtkoepels
Verhoogde dakramen of kleine lantaarns waarvan de kanten voor het grootste deel van glas zijn, die op een dak zijn gemaakt om licht door te laten in de ondergelegen ruimte.
Categorie: Onderdelen > bovenlichtopeningen.

lichtjonen
Drijvers in de vorm van een breel met stok er op, waaraan licht bevestigd wordt om de ligging en positie van de haringdrijfnetten aan te geven.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > jonen.

lichtingen
Gebeurtenissen waarbij een individu uit een grotere groep wordt geselecteerd of door loting uitgekozen voor een speciaal doel, meestal voor militaire dienst maar ook in sportverband.
Categorie: Gebeurtenissen > gebeurtenissen.

lichthinder
Elk niet-gewenst, kunstmatig en atmosferisch licht en de daarbij behorende nadelige gevolgen, zoals fel schijnsel, het licht dat van het ene pand op het andere valt en de gloed in de hemel die wordt veroorzaakt door het licht uit de steden.
Categorie: Abstracte Begrippen > vervuiling naar vervuilend middel.

lichtgevoeligheid
De mogelijkheid of neiging van een stof te reageren op licht of een soortgelijk straling.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > fysico-chemische kenmerken en eigenschappen.

lichtgevende verf
Elke verf die in het donker oplicht.
Categorie: Materialen > verf naar eigenschap.

lichtfilters
Doorzichtige instrumenten, vaak van gelatine of glas, die voor een lichtbron worden geplaatst en die dienen om de intensiteit van het licht te verminderen of de kleur ervan te veranderen.
Categorie: Onderdelen > onderdelen van verlichtingsmiddelen.

lichters
Dekschuiten die worden gebruikt bij het laden en lossen van schepen op zee, of voor goederenvervoer over korte afstanden in ondiepe wateren.
Categorie: Vervoermiddelen > vrachtschepen.

lichtechtheid
Algemeen te gebruiken voor het vermogen om verandering te weerstaann zoals verschieten, als gevolg van licht.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > kleurechtheid.

lichte tint
De kleur van een kleurstof of verf als die wordt belicht, dun wordt uitgespreid of gemengd met veel wit.
Categorie: Kleur > kleureigenschappen.

lichte vliegtuigen
Te gebruiken voor kleine, lichtgewicht vliegtuigen die weinig kosten en weinig vermogen hebben, met een maximaal startgewicht van 5675 kg; meestal in privébezit, met vaste vleugels en geschikt voor één piloot.
Categorie: Vervoermiddelen > luchtvaartuigen naar constructie.

lichte harnassen
Harnassen voor infanterie en cavalerie, met beperkte bescherming; 16e-17e eeuw.
Categorie: Objectgroepen en systemen > harnassen.