Filahome - Podtzegel encyclopedie

Categorie: Sport, welzijn en vrije tijd > Filatelie
Datum & Land: 15/02/2007, NL
Woorden: 506

Strip
Drie of meer postzegels Een strip bestaat uit drie of meer postzegels die nog met elkaar verbonden zijn. In het algemeen wordt met een strip een combinatie van postzegels uit dezelfde horizontale rij van een vel bedoeld, maar deze term kan ook worden gebruikt voor een combinatie van drie of meer postzegels afkomstig van een rol.
Klassieke postzegels Vooral strips van klassieke postzegels kunnen zeer prijzig zijn, omdat slechts enkele exemplaren in deze vorm bewaard zijn.

Streepstempel of balkstempel
Gebruikt om onverkochte postzegels te stempelen Een streepstempel of balkstempel wordt vaak gebruikt om onverkochte postzegels te stempelen zodat ze niet kunnen worden gebruikt voor postale diensten. Gewoonlijk zijn postzegels die op deze wijze zijn gestempeld aanzienlijk minder waard.
Postzegels met dit soort stempel zijn doorgaans minder waard De postzegels die door de post op de hierboven beschreven manier zijn gestempeld worden vaak verkocht aan verzamelaars of handelaren. Dergelijke postzegels met een `echt` stempel, dus postzegels die op een brief hebben gezeten, zijn meestal zeldzaam.

Stomme stempels
Stempel zonder letters of cijfers Een stempel dat niet is voorzien van een cijfer of letter wordt een stom stempel genoemd. Vaak zijn deze stempels gemaakt van kurk. Deze stempels kunnen om allerlei redenen zijn gebruikt, zoals vernietiging, melding van censuur en om aan te geven dat het port is betaald.
Schaars Stomme stempels zijn meestal erg schaars, omdat ze slechts kort in gebruik zijn geweest.

Stockboek
Boek met insteekstroken Dit is een boek met insteekstroken waarin je postzegels kunt bewaren. In een stockboek berg je de postzegels op die wachten op verdere behandeling, want de mooiste manier om een verzameling te presenteren is een album.
Stockboek Een stockboek wordt ook veel gebruikt om je doubletten te bewaren. Bewaar postzegels niet in een doos! Gebruik altijd materiaal dat speciaal is gemaakt voor postzegels.

Stempel
Postale reden Een stempel wordt aangebracht op poststukken door de officiële postale autoriteit om een postale reden. Deze stempels worden om een groot aantal uiteenlopende redenen aangebracht: - Voor vernietiging, zodat een postzegel niet voor een tweede keer kan worden gebruikt. - Om de datum aan te brengen - Om een route aan te geven - Om andere instructies aan te geven - Etc.
Poststuk bewaren Als een brief voorzien is van een interessant stempel, kunt u het stuk het beste bewaren zoals het is en er geen stuk uitknippen om de postzegel af te weken.

Stamp Act van 1765
Britse fiscaalzegel In 1765 passeerde de Stamp Act het Britse parlement. Het doel van deze wet was om inkomsten te verwerven uit de Amerikaanse kolonie. Alle gerechtelijke documenten, kranten, contracten, pamfletten, speelkaarten en vergunningen moesten worden voorzien van een belastingzegel.
Amerikaanse revolutie De kolonisten waren daar niet gelukkig mee. Er braken onlusten uit in de koloniën en zakenlieden spraken af geen Britse goederen meer aan te schaffen. Dit conflict wordt beschouwd als de voornaamste reden voor het begin van de Amerikaanse revolutie, die leidde tot onafhankelijkheid van de Verenigde Staten.

Stadspostbiljetten
Briefomslag uit Parijs In Parijs werden op 8 augustus 1653 zgn. stadspostbiljetten uitgegeven, die werden gebruikt voor het postverkeer binnen de stad. Stadspostbiljetten waren papierstroken die om een brief gevouwen werden en met een lakzegel aan de brief werden bevestigd. Op deze biljetten was de opdruk `Par billet de Port Payé` aangebracht.
Stadspost Als een brief, voorzien van een stadspostbiljet, bij de stadspost werd afgegeven, moest het verschuldigde porto worden betaald en vulde de postmedewerker de datum van afgifte in op een speciaal daarvoor gemarkeerde plaats op het biljet. Hierdoor kon het biljet niet nog eens worden gebruikt.

Studieverzameling
Beperkt tot één emissie of één uitgifte Een studieverzameling is een verzameling die zich beperkt tot één emissie of één uitgifte. Deze uitgifte kan een postzegel maar bijvoorbeeld ook een briefkaart of postzegelboekje zijn. De verzameling is dieper uitgewerkt dan een speciaalverzameling.

Tandingmeter
Verzamelaars onderscheiden perforatiematen Verzamelaars onderscheiden verschillende perforatiematen, die worden vastgesteld door het aantal gaten per twee centimeter te tellen. Een tandingmeter is een eenvoudig meetinstrument, dat u hierbij kan helpen. Het is een soort meetlat gemaakt van karton of plastic.
Onmisbaar instrument Soms is een bepaalde perforatiekam slechts kort in gebruik geweest, terwijl van postzegels met een andere tandingmaat veel meer postzegels in omloop zijn gekomen. Een tandingmeter is daarom een onmisbaar instrument voor de serieuze postzegelverzamelaar.

Tab
Afkorting van tablet Tab is de afkorting van tablet. Deze term wordt gebruikt voor, in de regel rechthoekige, aanhangsels die bij alle postzegels in een vel worden aangebracht. De tabs kunnen worden verwijderd omdat tussen tab en postzegel perforatie is aangebracht. De postzegel kan ook zonder tab worden gebruikt, maar de tab heeft geen frankeerwaarde.
Zwitserland In bijvoorbeeld Zwitserland werden ook postzegels uitgegeven waarbij de marge van het vel voor dit doel werd gebruikt.
Israël en Nederland Meestal worden tabs gebruikt om extra informatie te verstrekken aan het publiek met betrekking tot de voorstelling of de gelegenheid waarvoor de postzegel werd uitgegeven, zoals in Israël en Nederland.
Niet bestellen op zondag In België werden veel postzegels met tabs uitgegeven in de periode 1893-1913. De tweetalige tabs met de tekst `Ne pas livrer le dimanche - niet bestellen op zondag` werden toegevoegd, zodat de afzender van de brief aan de post kenbaar kon maken als hij bezwaar had tegen bezorging op zondag.

Telegraafzegel
Betaling verzending telegram Telegraafzegels werden, zoals het woord reeds aangeeft, gebruikt om het verzenden van een telegram te betalen. Telegraafzegels lijken op postzegels en mochten daar soms van de postale authoriteit ook voor worden gebruikt. Zo hebben ook postzegels vaak dienst gedaan als telegraafzegel.
Postaal gebruik Voor filatelisten zijn telegraafzegels slechts dan interessant als zij voor het voldoen van porto zijn gebruikt.
Ponsgat Fiscale vernietiging vindt vaak plaats door het aanbrengen van een ponsgat. Postzegels met dergelijke gaten worden door filatelisten niet verzameld.

Telegraafstempel
Vernietiging telegramzegels Om postzegels te vernietigen die werden gebruikt op een telegramformulier werden in veel landen speciale stempels in gebruik genomen. In sommige landen werden de postzegels vernietigd door er een gat in te ponsen.
Monopoliepositie In enkele landen konden postzegels ook gebruikt worden om de dienst van het verzenden van een telegram te betalen. Meestal werden de telegraaf- en telefoondiensten uitgevoerd door dezelfde instantie die ook verantwoordelijk was voor het postvervoer, omdat de staat op deze diensten een monopoliepositie bekleedde.
Let op het stempel Als een postzegel is gebruikt voor betaling van een telegraafdienst is dit alleen herkenbaar aan de afstempeling.
Speciale telegraafzegels In veel landen werden speciale telegraafzegels uitgegeven door de dienst die de telegraaf exploiteerde. Postzegels die als telegraafzegel dienden horen niet in een postzegelverzameling thuis.

Tête-bèche
Paartje met een omgekeerde postzegel Een tête-bèche of keerdruk is een combinatie van twee postzegels waarbij de ene postzegel ten opzichte van de andere op zijn kop zit. Een tête-bèche kan zijn ontstaan doordat één cliché omgekeerd in de drukvorm is aangebracht, waardoor in het gedrukte vel een postzegel verkeerd om is afgebeeld.
Redenen Een keerdruk kan ook ontstaan indien op het postzegelvel twee afdrukken werden gemaakt en de tweede druk ten opzichte van de eerste druk op zijn kop is aangebracht. In dergelijke gevallen zijn de keerdruk postzegels verbonden door een middenstrook (eigenlijk velrand). Een derde mogelijkheid waardoor een keerdruk kan ontstaan is indien in het ontwerp van het vel of boekje één of meerdere postzegels expres op de kop werden geplaatst.

Theo Kurpershoek
Postzegelontwerper In november 1998 overleed te Amsterdam op 84-jarige leeftijd de ontwerper Theo Kurpershoek. Theo Kurpershoek werd geboren op 8 oktober 1914 in Rotterdam. In Amsterdam volgde hij een opleiding tot graficus en bezocht daarna de Rijksacademie voor Beeldende Kunst.
Typograaf, kalligraaf en ontwerper Theo Kurpershoek was niet alleen als schilder actief, maar maakte ook aquarellen en grafiek. Hij werd ook bekend als typograaf, kalligraaf en ontwerper. Hij werd als schilder bekend om zijn postimpressionistische en figuratieve schilderijen. Kurpershoek was ook jarenlang docent aan de kunstacademie te Trier en voorzitter van de kunstenaarsverenigingen Arti et Amicitiae en De Kring.
Eenzaam maar niet alleen Als ontwerper voor boekomslagen werd hij vooral bekend om zijn ontwerpen voor de uitgeverij Querido en `Eenzaam maar niet alleen` van Koningin Wilhelmina.
Nederlandse postzegels Kurpershoek ontwierp vier Nederlandse postzegelseries: - Kind, 1953 - Europa, 1961 - Staten Generaal, 1964 - Zomer, 1965

Thematisch verzamelen
Afbeeldingen op postzegels In de begindagen van de filatelie verzamelde men per land, omdat er nauwelijks interessante afbeeldingen op postzegels te vinden waren. Aanvankelijk werden op postzegels alleen vorsten, presidenten, wapens en cijfers afgebeeld. Na de Tweede Wereldoorlog kwam het thematisch verzamelen in zwang. Een verzamelaar die thematisch verzamelt is geïnteresseerd in filatelistisch materiaal dat een gemeenschappelijk onderwerp heeft, zoals sport, honden of Winston Churchill.
Verzameling met plan Het kenmerk van een thematische verzameling is dat in de verzameling een plan wordt uitgewerkt. Met `het plan wordt bedoeld, dat in de verzameling een verhaal wordt verteld met behulp van postzegels, poststukken, ander filatelistisch materiaal en tekst. Door de keuze, de kwaliteit en verscheidenheid van de gebruikte postzegels, stempels en briefstukken, laat de thematische verzamelaar bovendien zien over gedegen filatelistische kennis te beschikken.
Postzegels vertellen verhaal Voor een thematische verzamelaar is de op een postzegel of poststuk aanwezige afbeelding het belangrijkste. Hierdoor kunnen in een thematische verzameling een klassieke en een moderne postzegel naast elkaar worden gerangschikt, want de postzegels en andere filatelistische stukken worden zodanig geplaatst, dat een logisch `verhaal` ontstaat. Het simpel op een pagina plaatsen van postzegels, die alle een afbeelding van een vliegtuig hebben, heeft dus weinig met thematische filatelie te maken.

Thurn und Taxis
Belangrijke rol in het postvervoer in West- Europa De adellijke familie Von Thurn und Taxis speelde een belangrijke rol in het postvervoer in West- Europa van de 15e tot de 19e eeuw. Aangenomen wordt dat Rogier in het midden van de 15e eeuw met een postdienst begon met een dienst tussen Stiermarken, Tirol en Noord-Italië. Filips de Schone benoemde François in 1501 tot `Kapitein en meester van onze post` gevolgd door een overeenkomst in 1505 waarin werd bepaald dat François geregelde postdiensten ging onderhouden tussen Spanje, de Nederlanden, Frankrijk en Duitsland. In 1506 werd een dienst geopend tussen Mechelen in België en Innsbruck in Oostenrijk.
Postverdrag met Karel V Tien jaar later sloot de familie Von Thurn und Taxis een postverdrag met Karel V. Hierdoor werd de postdienst verder uitgebreid naar Verona, Rome en Napels. De heersende vorsten waren voortdurend in financiële moeilijkheden. Hierdoor kon de familie haar belangen uitbreiden door gunsten (uitbreiding van de postdienst) in ontvangst te nemen die de geldelijke vergoedingen vervingen. Op deze wijze werd ook het recht om particuliere post te mogen vervoeren verkregen. Doordat steeds meer kooplieden gebruik gingen maken van post breidde de postdienst zich snel uit aan het einde van de 16e eeuw. Bovendien werd Lamoral in 1574 tot keizerlijk grootmeester van de posterijen benoemd, waardoor het gehele net van Thurn und Taxis voor particulieren werd opengesteld.
Van de Baltische Zee tot de Straat van Gibraltar Ook in de 17e en 18e eeuw wist de familie haar belangen te vergroten.

Too late
Engelse term voor te laat Too late, de Engelse term voor `te laat`, of `late fee` (Engels voor `te betalen bedrag wegens te laat`) stempels werden in Victoria gebruikt om op het poststuk te vermelden dat een extra bedrag was betaald omdat het poststuk eigenlijk te laat op het postkantoor was gearriveerd voor bezorging op die dag.
Andere voorbeelden Andere voorbeelden van deze stempeltypen zijn het Colombiaanse `Retardos` en de speciale datumstempels met de woorden `too late` die in Hong Kong werden gebruikt.

Toelatingszegels
Doel toelatingszegels Toelatingszegels, ook wel portvrijdomzegels, hebben tot doel aan te geven, dat een brief of een ander poststuk, door de posterijen vervoerd kan worden zonder dat er voor betaald is in de vorm van een frankeerzegel. Doorgaans worden toelatingszegels gratis verstrekt. Dit was echter niet het geval bij de in 1916 in Nederland uitgegeven interneringszegels, want de zuinige Nederlanders lieten de Belgen een halve cent per poststuk betalen.
Interneringszegels In de Eerste Wereldoorlog verbleven veel gevluchte Belgische militairen in het neutrale Nederland. Deze vluchtelingen werden in Nederland in interneringskampen ondergebracht. Elke geïnterneerde kreeg toestemming om twee brieven of briefkaarten per maand te verzenden. Ter controle werden plakzegels vervaardigd, waarna de eerste interneringszegel tegen 1 cent per twee stuks verkrijgbaar werd gesteld. Deze postzegels konden gebruikt worden in de maand februari 1916 voor portvrije verzending van brieven en kaarten.
Zwitserse `Timbres de Franchise` Een ander voorbeeld van een toelatingszegel is de zogenaamde Zwitserse `Timbres de Franchise`, die door de Zwitserse post aan sociale instellingen gratis ter beschikking werden gesteld, om er hun brieven mee te frankeren. Later werden deze postzegels ook ongebruikt aan verzamelaars verkocht, maar die moesten er dan wel de frankeerwaarde voor betalen. Op veel van deze uitgaven staan nummertjes. Hierdoor valt af te leiden welke instelling de postzegel heeft gebruikt.

Transfer
Overbrenging afbeelding In het algemeen wordt de term transfer door drukkers gebruikt om het proces aan te duiden waarbij tekst en afbeelding van het ene naar het andere oppervlak wordt overgebracht.
Plaatdruk Bij plaatdruk werd vroeger een transfer-roller gebruikt om de afbeelding van de postzegel `in te rollen` in de plaat. Tijdens de productie van een drukplaat of drukcilinder wordt tegenwoordig gebruik gemaakt van fotoapparatuur of computers om teksten en afbeeldingen over te brengen.

Uitgifteprijs
Prijs op het postkantoor De uitgifteprijs is de prijs die op het postkantoor voor een postzegel moest worden betaald inclusief een eventuele toeslag voor een goed doel. De prijs minus de toeslagwaarde wordt frankeerwaarde genoemd ofwel de waarde van de postzegel in het postale verkeer.

Uniform Penny Post
Uniforme tariefsberekening Vanaf 10 januari 1840 werd voor brieven in Groot-Brittannië een uniforme tariefsberekening ingevoerd. Deze maatregelen worden aangeduid met de term `Uniform Penny Post`.
Ontvanger betaalde het porto In het begin van de 19e eeuw was het gebruikelijk dat de ontvanger het port betaalde. Bovendien waren de tarieven erg hoog. Rowland Hill was de man die inzag dat hierin verandering moest komen.
Rowland Hill In 1839 werd in Groot-Brittannië een wet aangenomen met daarin de wijzigingen, die waren voorgesteld door Rowland Hill. Op 10 januari 1840 werd de nieuwe tariefsberekening ingevoerd. De nieuwe postale wetgeving maakte de weg vrij voor de eerste postzegel (Penny Black) en de envelop met waarde-indruk (Mulready).

UPU-kleuren
Voor elk tarief een speciale kleur Op de conferentie van de U.P.U. te Washinton in 1898 werd de aangesloten landen aanbevolen om de postzegels te drukken in de kleuren groen, rood en blauw. Deze kleuren representeerden de waarden 5, 10 en 25 gouden centimen. De aanbeveling werd omgezet in een bepaling tijdens de conferentie in Rome in 1906. Grote koersverschillen en wijzigingen in de postale kosten maakten het de postale administraties onmogelijk om deze afspraken na te komen.
Dienstverlening tegen enkelvoudig gewicht In 1934 besloot de U.P.U. dat de kleuren in het vervolg de aard van de dienstverlening tegen enkelvoudig gewicht zouden weergeven: - Groen - Kranten - Rood - Briefkaart - Blauw - Brief
Gebruik verloren gegaan De kleuren zouden moeten worden gebruikt voor de postzegels op brieven naar het buitenland, maar na de Tweede Wereldoorlog kwam het drukken van meerkleuren-zegels steeds meer in zwang en bleek deze regeling niet langer houdbaar.

Variëteit
Postzegel met afwijking In het algemeen spreken we van een variëteit als een postzegel afwijkt van een soortgelijke uitgave. De variëteit bezit één of meerdere kenmerken die afwijkend zijn ten opzichte van een normale postzegel. Een variëteit behoeft geen foutdruk te zijn.
Variëteiten - Kleur - Watermerk - Papier - Perforatie - Kleine afwijking in het beeld - Missende kleur of opdruk - Etc.

Verzamelwijzen
Verzamelen per land Meestal begint het verzamelen van postzegels met het bijeenbrengen van toevallig aanwezige of aangereikte postzegels, maar reeds spoedig zal de verzamelaar het besluit nemen om zich te specialiseren op de postzegels van één of enkele landen, omdat al snel wordt aangevoeld dat het wel heel erg moeilijk wordt om de hele wereld compleet te krijgen. De meeste verzamelaars beginnen met Nederland en soms een enkel ander land. Verzamelaars die last krijgen van een hoge mate van compleetheid, beginnen meestal met een ander land.
Thematische verzameling Ook vinden veel verzamelaars baat bij een thematische verzameling, waarbij wordt gekozen voor een bepaald onderwerp. Bijna elke verzamelaar zal op een gegeven ogenblik gaan nadenken over wat en de wijze waarop hij verzamelt. Bij de te maken keuze kan ook gedacht worden aan verdieping in plaats van verbreding van het verzamelgebied.
Verzamelwijzen De volgende verzamelwijzen zijn te onderscheiden: - Wereldverzameling - Regionale verzameling - Landsverzameling - Speciaalverzameling - Studieverzameling - Onderwerpverzameling - Thematische verzameling - Posthistorische verzameling - Didactische verzameling

Verzamelbeurs
Handelsplaats Een verzamelbeurs is een bijeenkomst van verzamelaars en handelaren waarbij postzegels, Eerstedag-enveloppen, stockboeken, albums en ander filatelistisch materiaal worden verkocht of geruild.
Verzamelbeurs Sommige verzamelbeursen zijn speciaal gericht op filatelisten, maar veelal worden ook allerlei andere verzamelobjecten geruild en verkocht.

Verwijderd stempel
Rommelen met stempels Regelmatig komen verzamelaars postzegels tegen waarbij het oorspronkelijk stempel is verwijderd en eventueel is vervangen door een vals stempel. Vooral fiscaalzegels, waarbij het oorspronkelijke fiscaalstempel is vervangen door een vals poststempel kunnen aanzienlijk meer geld waard zijn.
Verzamelaars moeten op hun hoede zijn Verzamelaars moeten ook op hun hoede zijn voor vervalsers die de oorspronkelijke stempels verwijderen om de postzegel als ongebruikt te kunnen aanbieden. Soms wordt de postzegel dan tevens van gom voorzien.

Vervalsing
Misleiding Namaak van een postzegel, opdruk of stempel, bedoeld om de postale autoriteit of verzamelaars te misleiden, noemt men vervalsing.
Om verzamelaars te bedriegen Postzegels die bedoeld waren om de postdienst te misleiden zijn schaars. De meeste vervalsingen worden gemaakt om verzamelaars te bedriegen, omdat veel geld kan worden verdiend door eenvoudig materiaal te veranderen in duurdere variaties. Om verzamelaars te bedriegen worden soms authentieke postzegels, enveloppen en stempels gebruikt om vervalsingen te maken.
Nieuwe gomlaag Ook kunnen postzegels worden voorzien van een nieuwe gomlaag. Deze vervalsingen zijn voor een leek moeilijk te herkennen. Het is dan ook raadzaam om duur materiaal te laten keuren.

Verkleuring
Van kleur veranderde postzegel Een postzegel die van kleur is veranderd noemen we verkleurd. Een verkleuring kan bijvoorbeeld worden veroorzaakt door een chemische reactie of door inwerking van het zonlicht.
Vervalsing De verkleuring kan bij toeval zijn ontstaan (sommige inkten lossen op in water), maar kan ook het gevolg zijn van frauduleus handelen.

Vergrootglas
Optisch instrument Een vergrootglas is een optisch instrument, dat gebruikt wordt om details van een postzegel te bekijken. Een ander woord voor vergrootglas is loep. Een vergrootglas is gemaakt van een speciaal soort hoogwaardig glas, dat geen bellen of vuil bevat. Oorspronkelijk werden vergrootglazen van glas gemaakt, maar recente ontwikkelingen hebben het mogelijk gemaakt dat plastic zodanig kan worden gesmolten, dat het voor lenzen gebruikt kan worden. Een vergrootglas van plastic is goedkoper, lichter maar minder duurzamer dan een glazen exemplaar.
Verzamelaars gebruiken vergrootglas dat tien keer vergroot Vergrootglazen zijn in alle maten en soorten te koop. Sommige zijn speciaal gemaakt om mee te nemen. De sterkte van vergrootglazen loopt sterk uiteen: van 5 tot 100 keer. De meeste verzamelaars gebruiken een vergrootglas dat de postzegel tien keer vergroot.

Velrand
Informatie op de velrand Vaak zijn op de velrand controle tekens, plaatnummers, pijlen of de drukdatum aangebracht. Ook wordt andere informatie op de velrand gedrukt, die interessant kan zijn voor verzamelaars, maar meestal is het grootste gedeelte van de velrand onbedrukt.
Informatie op de velrand De in de velrand aangebrachte informatie kan bestemd zijn voor: - De drukker (plaatnummers, drukdatum en controle tekens) - De loketmedewerker (verschijningsdatum, telcijfers) - De gebruiker (postaal tarief, informatie over de postzegel)

Veldpost
Postdienst van het leger De postdienst van het leger wordt veldpost genoemd. Deze dienst verzorgt de verzending van de post van soldaten naar het vaderland en vice versa. Een postkantoor aan het front wordt `veldpostkantoor` genoemd.
Portvrijdom Meestal betalen soldaten geen porto (portvrijdom), maar toch zijn soms postzegels uitgegeven die door soldaten aan het front werden gebruikt.
AR de Villars Tijdens de Rijn-veldtocht in 1706 werd voor het eerst een stempel gebruikt. Het stempel droeg de tekst `AR de Villars`.

Voorloper
Postzegel gebruikt in kolonie Een voorloper is een postzegel die werd gebruikt op buitenlandse postkantoren, omdat in dat land nog geen postzegels in gebruik waren. In het algemeen handelt het hierbij dus om postzegels die werden gebruikt voordat postzegels voor de betreffende kolonie werden uitgebracht. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de Engelse postzegels die in de dominions werden gebruikt.
Europazegels De term wordt ook in algemene zin gebruikt voor postzegels of diensten die worden beschouwd als voorganger van een later ontwikkelde dienst of product. Zo kennen we de begrippen `voorloper` en `meeloper` in verband met Europazegels. Dit zijn postzegels die eigenlijk niet tot deze groep behoren, maar daar wel, door sommigen, toe worden gerekend.

Von Nagler
Duitse postmeester De postmeester-generaal Von Nagler reorganiseerde in 1827 het postwezen in Berlijn. Hij voerde kwitantie-etiketten in, die waren voorzien van een stempelafdruk. Deze stempelafdrukken waren van hetzelfde type als de stempels die gebruikt werden voor ter verzending aangeboden brieven.
Voorloper aangetekende zending De kwitantie bleef in het bezit van de afzender als bewijs dat een brief bij de post was aangeboden. Een op die manier verzonden brief kan als voorloper worden beschouwd van een aangetekende zending.

Volkenbond
Volkenbond gaf postzegels uit De Volkenbond was de eerste internationale organisatie die in 1922 postzegels uitgaf. In dat jaar verschenen in Zwitserland postzegels met de opdruk `Société des Nations` die werden gebruikt door het in Geneve gevestigde hoofdkwartier van de Volkenbond. Deze postzegels komen alleen gestempeld voor.
Vrede en veiligheid te waarborgen De Volkenbond werd in 1920 opgericht omdat men vond dat een wereldoorlog nooit meer mocht uitbreken. De grote promotor van dit project was de Amerikaanse president Woodrow Wilson. Het doel van de aangesloten landen was de vrede en veiligheid te waarborgen. Aanvankelijk waren alleen de overwinnaars van de Eerste Wereldoorlog lid, maar geleidelijk mochten ook andere landen lid worden. De Volkenbond raakte in verval omdat zij er niet in slaagde de agressiviteit van Italië, Japan en met name Duitsland te beteugelen.
Propaganda voor de vredesgedachte In Nederland verscheen in 1933 een postzegel die bedoeld was als propaganda voor de vredesgedachte van de Volkenbond. Op deze blauwe postzegel is een vredesduif te zien en een ster die haar stralen zendt over de vijf werelddelen.

Vulcanus stempelmachine
Test met stempelmachine Op 5 augustus 1901 werd te `s-Gravenhage een door de ingenieur C.C. van der Valk ontwikkelde en vervaardigde stempelmachine `Vulcanus` beproefd. Deze stempelmachine, waarin de stempel door middel van een petroleumvlam werd verhit, kon 240 brieven per minuut stempelen.
Poststukken beschadigd Lang is deze machine niet gebruikt. De reden hiervoor was, dat niet alleen de postzegel werd gestempeld maar dat tevens de inhoud door middel van brandvlekken of nog erger door compleet doorbranden kon worden beschadigd.
Proefperiode Vulcanus De proefperiode voor afstempeling van brieven heeft gelopen tot 29 september 1901. Voor briefkaarten en drukwerk heeft de periode geduurd tot 2 november 1901.

Watermerkzoeker
Vaststelling watermerk Meestal heeft een watermerkzoeker een zwarte kleur, zodat het watermerk beter opvalt. Het wordt gebruikt om het watermerk van een postzegel te bepalen met behulp van benzine.

Watermerk
Watermerk is verdunning in papier Een watermerk is een beeld dat in het papier wordt geperst tijdens de fabricage. In feite is het papier dunner op de plekken waar het watermerk in het papier werd gedrukt.
Voorkoming vervalsing De voornaamste reden om een watermerk aan te brengen is voorkoming van vervalsing. U kunt een watermerkzoeker gebruiken om te bepalen of en welk watermerk werd aangebracht. Soms is een uitgave op verschillende soorten papier uitgegeven. Door het watermerk te bepalen kunnen deze verschillende oplagen soms gemakkelijk worden vastgesteld. Vaak is de waarde van een postzegel met een bepaald watermerk aanzienlijk hoger dan soortgelijke andere postzegels, omdat er slechts een beperkt aantal zijn gedrukt. Een serieuze verzamelaar bepaald dan ook altijd het watermerk.

Waardeschild
Ruimte voor frankeerwaarde Op veel postzegels is een aparte ruimte gereserveerd in het ontwerp voor de frankeerwaarde van de postzegel. De ruimte waarin de waarde staat noemen we waardeschild. De frankeerwaarde kan zowel in letters als cijfers zijn vermeld.

Wereldverzameling
Postzegelcollectie van de hele wereld Het doel van deze verzamelwijze is het bijeenbrengen van zoveel mogelijk postzegels van de gehele wereld, gerangschikt naar uitgiftegebied en binnen een gebied op chronologische volgorde. Honderd jaar geleden was zo`n verzameling nog heel gewoon, maar door de vele uitgiften (en de ondoenlijkheid om compleetheid te bereiken) is deze wijze van verzamelen in onbruik geraakt.

Weldadigheidszegels
Postzegels met een toeslag Weldadigheidsuitgaven zijn postzegels die worden verkocht tegen een hogere prijs dan zij aan postale waarde vertegenwoordigen. Het verschil, de toeslag, wordt gewoonlijk door de postale autoriteit afgedragen aan een liefdadigheidsorganisatie die zich bezighoudt met bijvoorbeeld rampenbestrijding, hulp aan kinderen, het Rode Kruis, oorlogslachtoffers of de filatelie. De toeslag is niet altijd op de postzegel vermeld en soms is de toeslag door middel van een opdruk aangebracht.
Nederland In Nederland worden geregeld weldadigheidszegels uitgegeven m.b.t.: - Het Rode Kruis - Kinderen in nood - Sociaalwerk en cultuur (zomerzegels)

William Dockwra
Dockwra organiseerde een locale postdienst in Londen William Dockwra organiseerde een locale postdienst in Londen. In 1680 opende Dockwra zijn `Penny Post` met een hoofdkantoor op Lime Street, slechts een paar honderd meter verwijderd van het hoofdpostkantoor. Dockwra maakte gebruik van eenheidstarieven. Hij bracht een penny in rekening voor een brief die binnen de City bezorgd moest worden en twee pennies voor een brief die in de buitenwijken bezorgd moest worden. Deze dienst verleende hij alleen bij vooruitbetaling.
Penny post paid William Dockwra opende verschillende kantoren in Londen en elk kantoor had zijn eigen stempel. Hij gebruikte driehoekige stempels met de woorden `penny post paid`. In het midden waren de stempels van een letter voorzien, die het kantoor van verzending weergaf. Zo bestonden er stempels met: `L` voor Lime Street, `W` voor Westminster, `T` voor Temple en `P` voor St.-Paul`s. Deze stempels zijn zeer zeldzaam, omdat slechts enkele exemplaren de eeuwen hebben overleefd. Dockwra gebruikte ook een hartvormig stempel waarmee het uur van verzending werd aangegeven.
Monopolie op postverzending Na een paar jaar, net toen de zaken goed begonnen te gaan, werd William Dockwra voor het gerecht gedaagd door zijn opponent John, de hertog van York. Dockwra werd door John beschuldigd van het feit dat hij inbreuk maakte op het onder hem rustende monopolie op postverzending. Als resultaat van deze procedure moest Dockwra in 1682 zijn kantoren sluiten en nam de Post zijn organisatie en werknemers over.

Zeppelin
Postzegels en poststukken over zeppelinvluchten Postzegels of enveloppen die de afbeelding dragen van een zeppelin, post vervoerd door een zeppelin en poststukken die herinneren aan een zeppelinvlucht zijn zeer gezocht door verzamelaars die geïnteresseerd zijn in ballonvaart of luchtvaart.
Ferdinand von Zeppelin Van 1928 tot 1940 werden in Duitsland en enkele andere landen grote luchtschepen gebouwd om mensen door de lucht te vervoeren. De belangrijkste uitvinder op dit gebied, Ferdinand von Zeppelin maakte zijn eerste vlucht met een door hem ontworpen luchtschip in 1900. Gewoonlijk worden ballons die lijken op zijn sigaarvormige ontwerpen `zeppelins` genoemd.
Hindenburg De Hindenburg werd de beroemdste zeppelin dankzij het ongeluk van dit luchtschip in Lakehurst in de Verenigde Staten van Amerika, waarbij 35 passagiers en een grondmedewerker om het leven kwamen. Het vervoer van post en passagiers per zeppelin werd na dit ongeluk gestaakt.

Zemstovs
Lokale Russische postzegels De lokale postzegels die met toestemming van de Russische staat werden uitgegeven worden Zemstovs genoemd. Tussen 1870 en 1918 werden in 150 gebieden dergelijke postzegels uitgegeven.
Met toestemming van de overheid De Staats Post Dienst bediende niet geheel Rusland. In veel steden en districten buiten het door de Staat bediende gebied werden, met toestemming van de centrale overheid, lokale postdiensten opgericht.

Zelfklevende postzegels
Postzegels met zelfklevende gom Postzegels met zelfklevende gom zijn relatief nieuw. Deze postzegels hoeven niet te worden bevochtigd, maar kunnen eenvoudig van de ondergrond worden gehaald en worden geplakt op het te versturen poststuk. Hierbij is dezelfde techniek gebruikt als het geval is bij een sticker.
Zelfklevers zijn soms moeilijk af te weken Niet alle zelfklevende postzegels kunnen goed worden afgeweekt (Frankrijk, Duitsland en Irak), want niet elk land heeft dezelfde productietechniek gebruikt.
Nederlandse zelfklevende postzegels De eerste postzegels met zelfklevende gom die in Nederland werden uitgegeven zijn: - December 1995 (2 postzegels van 55 cent) - December 1996 (4 postzegels van 55 cent) - Verhuispostzegel 1997 (80 cent) - Honderd voor uw zaken 1997 (80 & 160 cent) - December 1997 (6 postzegels van 55 cent) - December 1998 (20 postzegels van 55 cent) Alle in Nederland uitgegeven postzegels met zelfklevende gom kunnen goed worden verwijderd van de envelop.

Zegelsoorten
Postzegels per type Postzegels kunnen worden onderverdeeld in type: - Frankeerzegels - Herdenkingszegels - Weldadigheidszegels (Toeslagzegels) - Luchtpostzegels - Portzegels - Telegraafzegels - Dienstzegels - Expreszegels - Krantenzegels - Fiscaalzegels - Regionalezegels - Etc.
Verschijningsvorm Postzegels kunnen ook verdeeld worden naar hun verschijningsvorm: - Vel - Blokje - Rol - Postzegelboekje - Zelfklevende postzegels

Zegelgrootte
Afmeting van de postzegel Met de postzegelgrootte wordt de afmeting van de postzegel bedoeld. Deze afmetingen worden in millimeters of centimeters aangegeven. De postzegelgrootte is inclusief de marge. Indien een afmeting wordt verstrekt zonder de marges spreekt men van `beeldformaat`. Voorbeeld: Zegelgrootte: 35 : 22 mm.
Horizontaal en verticaal Let op: Bij de postzegelgrootte wordt altijd eerst de horizontale en daarna de verticale afmeting aangegeven, zoals ook gebruikelijk is bij de tandingmaat.

Zeefrooster
Onderdeel van machine waarmee papier wordt gemaakt Een zeefrooster is een onderdeel van de machine waarmee papier wordt vervaardigd. De dunne papierbrij loopt over de zeef en indien op de zeef een patroon of figuur is aangebracht ontstaat een verdunning in het papier: het watermerk.

Zinkgravure
Productieproces Een zinkgravure wordt gemaakt via een proces waarbij zuur eerder in de plaat aangebrachte lijnen uitbijt.

Zijden draad
Papier uitgevonden door John Dickinson John Dickinson in Nash Mills (Engeland) maakte papier waarin zijden draden werden aangebracht. Dit veiligheidspapier werd gebruikt voor postzegels en enveloppen in Engeland, Beieren, Zwitserland en enkele andere landen.
Ter voorkoming van vervalsing De zijden draden zijn in de regel vertikaal in het postzegelpapier aangebracht. Papier dat is gemaakt van papierpulp dat werd gemengd met zijden draden geeft een gevlekte verschijning en kan daardoor aan de achterzijde van de postzegel gemakkelijk worden herkend. Het productieproces was geheim, omdat deze zijden draden werden aangebracht ter voorkoming van vervalsing.
Perforatie Omdat het aanbrengen van perforatie in papier dat is voorzien van zilveren draden erg moeilijk is, werd dit type papier na de introductie van perforatie niet meer gebruikt voor postzegels.

Zwaar stempel
Te prominent stempel Indien door de post een postzegel is gestempeld met gebruikmaking van teveel inkt spreken we van een zwaar stempel. Verzamelaars nemen postzegels die van een zwaar stempel zijn voorzien niet graag op in hun verzameling, omdat de postzegel nauwelijks te herkennen is.

N.V.P.H.
Nederlandse Vereeniging van Postzegelhandelaren De Nederlandse Vereeniging van Postzegelhandelaren werd opgericht in 1928. Deze vereniging behartigt de belangen van de aangesloten handelaren in Nederland, maar ook veilinghuizen en enkele uitgevers zijn bij de N.V.P.H. aangesloten.
Handelaren worden eerst door een commissie getoetst Van deze vereniging kan men niet zomaar lid worden. De kennis van aspiranten wordt eerst door een commissie getoetst. De leden hebben o.a. afspraken gemaakt met betrekking tot zekere garanties die de kopers wordt gegeven. De aangesloten handelaren zijn duidelijk herkenbaar aan het N.V.P.H. vignet, dat zowel in winkels als in advertenties zichtbaar is aangebracht.
Speciale catalogus Nederland en overzeese rijksdelen De meeste verzamelaars kennen de N.V.P.H. vooral door de jaarlijks door haar uitgegeven `Speciale catalogus van de postzegels van Nederland en overzeese rijksdelen`, waarvan de postzegelnummering door bijna elke verzamelaar in Nederland gebruikt wordt. Sinds 1995 wordt naast de gedrukte catalogus een catalogus op cd-rom uitgegeven. De belangstelling voor en kwaliteit en prijs van dit product vallen tot op heden echter tegen. De vereniging beschikt tevens over een verenigingsbibliotheek en keuringsdienst.

N.B.F.V.
Nederlandse Bond van Filatelisten Verenigingen De Nederlandse Bond van Filatelisten Verenigingen werd opgericht in september 1908 in Amsterdam. De N.B.F.V. is het overkoepelende orgaan van de filatelisten in Nederland, waarbij de meeste filatelistische verenigingen (circa 300) zijn aangesloten. Behalve de plaatselijke en landelijke verenigingen zijn ook diverse gespecialiseerde verenigingen aangesloten. De leden van gespecialiseerde verenigingen richten zich bijvoorbeeld op de filatelie van een bepaald land of een speciaal gebied in de filatelie, zoals thematische filatelie, postgeschiedenis of luchtpost.
Organisatie Landelijk is de Bond ingedeeld in een aantal regio`s met elk een eigen bestuur. Het regiobestuur coördineert allerlei zaken van gemeenschappelijk belang op regionaal niveau (tentoonstellingen, cursussen voor filatelistische vorming e.d.) De Bond vertegenwoordigt de verenigingen en hun leden in de contacten met PTT Post, de N.V.P.H. en met buitenlandse Bonden en de overkoepelende filatelistische instanties Federation of European Philatelic Associations (FEPA) en Federation Internationale de Philatelie (FIP).
Stichting Filatelie De Bond is samen met de N.V.P.H. partner in de Stichting Filatelie, die tot doel heeft de filatelie, in de ruimste zin van het woord, te bevorderen. De stichting beheert een fonds, dat door de verzamelaars is bijeengebracht door toeslagen op bijzondere postzegelemissies ter gelegenheid van internationale tentoonstellingen. Hiermee kunnen tal van filatelistische activiteiten zoals de organisatie van tentoonstellingen, het maken van filatelistische studies en andere publicaties en het voeren van propaganda voor de filatelie, financieel worden gesteund.

U.P.U.
Union Postale Universelle De Union Postale Universelle werd opgericht in 1874. In de unie zijn alle landen vertegenwoordigd die beschikken over een georganiseerde postale dienst. In haar voorschriften zijn de afspraken vastgelegd die zijn gemaakt tussen de aangesloten postale diensten.
Belangrijkste afspraak De Wereldpostunie UPU heeft vooral het grensoverschreidende postverkeer geregeld. Bovendien spraken de landen af, dat buitenlandse post bezorgd zou worden aan de geadresseerde. Elk land moet bijhouden hoeveel buitenlandse post bezorgd wordt en jaarlijk vindt op basis van deze cijfers een financiële afwikkeling plaats. Nederland wordt binnen de Wereldpostunie vertegenwoordigd door het Directoraat-generaal Telecommunicatie en Post van het Ministerie van Economische Zaken.

abklatsch
Postzegelbeeld in spiegelbeeld op de achterzijde Soms wordt per ongeluk tijdens het drukken van een postzegel het postzegelbeeld in spiegelbeeld eveneens op de achterzijde van de postzegel aangebracht. Meestal is dit een lichte afdruk.
Redenen ontstaan abklatsch Er zijn twee redenen waardoor deze afdrukken kunnen voorkomen: - Hapering in de papiertoevoer waardoor de papiergeleiders van inkt worden voorzien. - Terwijl de inkt nog nat is wordt op het net gedrukte vel een nieuw vel gestapeld, waardoor de inkt aan de achterzijde van het laatste vel een afdruk achterlaat.
Drukfout Omdat deze fouten ontstaan tijdens het drukproces, noemen we deze verschijnselen ook wel drukfouten.

accessoires
Benodigdheden voor postzegelverzamelaars Alle hulpmiddelen die een filatelist gebruikt zoals pincet, plakkers, tandingmeter, catalogus, stockboek, etc. noemen we accessoires of benodigdheden.

afweken van postzegels
Sorteren Voordat u postzegels gaat afweken, sorteert u de postzegels eerst op kleur van het papier waarop ze zijn bevestigd. Knip al het overbodige papier rond de postzegels weg.
Gebruik veel waarde Pak een schaal en vul deze met warm water. Voeg iets zout toe aan het water. Het zout voorkomt dat postzegels verkleuren. Leg de postzegels met de beeldzijde naar beneden in het water. Hierdoor wordt het water sneller opgezogen door de postzegel en kan deze gemakkelijker verwijderd worden.
Oppassen Wees voorzichtig met het afweken van oudere postzegels, want soms is de postzegel gedrukt met inkt die gevoelig is voor water. Zelfklevende postzegels zijn niet altijd af te weken. Als de brief een interessant stempel heeft kunt u het stuk beter bewaren zoals het is.
Geduld Wacht geduldig, ongeveer dertig minuten, tot alle postzegels van het papier zijn gekomen en haal ze voorzichtig, bij voorkeur met pincet, uit het water. Doe dit voorzichtig, want natte postzegels kunnen gemakkelijk worden beschadigd. Uiteraard is de afweektijd afhankelijk van de gebruikte gom. Vooral bij oudere postzegels moet soms aanzienlijk meer geduld worden uitgeoefend. Ik heb wel eens postzegels een week in het water laten liggen!
Postzegels drogen op waterabsorberend papier Nadat u de postzegels uit het water hebt gehaald legt u deze, bij voorkeur op waterabsorberend papier, te drogen. Door er een zwaar voorwerp op te leggen, zullen de postzegels netjes plat opdrogen. Nu rest u alleen nog wat geduld tot de postzegels opgedroogd zijn.

afstempeling
Afstempeling op een postzegel Met afstempeling wordt een op een postzegel aangebracht stempel of ander kenmerk bedoeld met het oogmerk een tweede gebruik onmogelijk te maken: - Stempel - Penvernietiging - Opduk (specimen, sample, inutilizado) - Geperforeerd
Aanduiding van datum en of plaats Normaal zijn deze stempels voorzien van een aanduiding van datum en of plaats, maar er bestaan ook typen waarin deze gegevens ontbreken. Naast het gebruikelijke plaatsnaamstempel worden postzegels in Nederland veelal vernietigd met zgn. vlagstempels. In het laatste geval vindt de afstempeling machinaal plaats. De vlag van het stempel bevat veelal een opmerking en tekening, maar kan ook bestaan uit een aantal gegolfde lijnen.

afgevaardigdenzegels
Spaanse postzegels Tussen 1896 en 1916 werden in Spanje speciale postzegels uitgegeven voor gebruik door Spaanse parlementsleden. Zoals in veel landen genoten de parlementsleden portvrijdom. De postzegels waren daarom ook niet voorzien van een waardeaanduiding.

agentschap
Postkantoor in een ander land Een agentschap is een postkantoor van een land op het grondgebied van een ander land.

alfonso mucha
Tsjechoslowaakse postzegel ontwerper De kunstenaar Alfonso Maria Mucha was de ontwerper van de eerste Tsjechoslowaakse postzegels. De kunstenaar werd geboren op 24 juli 1860 te Ivancice (Moravië) en verhuisde naar Wenen, omdat hij niet werd toegelaten op de kunstacademie van Praag.
München en Parijs Later werkte Mucha in München en Parijs. In Parijs ontmoette hij Sarah Bernardt en ontwikkelde hij zich tot een groot Jugendstil illustrator. Hij ontwierp posters en theaterdecoraties.
New York In 1903 verhuisde Mucha naar New York. Gedurende zijn verblijf in de Verenigde Staten van Amerika schilderde hij voornamelijk portretten en symbolische werken. Ook hielp hij een vereniging die opkwam voor Slowaakse belangen.
Slavische Geschiedenis In 1911 ging Alphonso terug naar Tsechoslowakije. Tussen 1910 en 1928 schilderde Mucha zijn belangrijke serie `Slavische Geschiedenis`. Mucha ontwierp ook bankbiljetten. Hij overleed in Praag op 14 juli 1939.

album
Eenvoudig album Als u net bent beginnen te verzamelen kunt u het beste een eenvoudig album kopen dat u geschikt acht. Koop niet meteen een duur exemplaar. Een duur album kunt u later ook nog aanschaffen, nadat u meer inzicht heeft gekregen hoe en wat u wilt gaan verzamelen.
Bewaar uw album niet in een vochtige ruimte Het is heel belangrijk om uw album niet in een vochtige ruimte te bewaren. Het beste kunt u uw album in een kast opbergen. Uiteraard zorgt u er voor dat uw album schoon blijft. Stof en vuil kunnen uw album binnendringen en uw postzegels beschadigen.
Verschillende soorten albums Er zijn verschillende soorten albums. Het traditionele startersalbum heeft vastzittende bladzijden met de namen van de landen. U kunt beter een album kopen, waarin u losse bladen kunt toevoegen, omdat uw verzameling zal groeien.
Soorten albums - Wereld - Land - Thematisch - Blanco
Toevoegen albumbladen Na verloop van tijd zult u ondervinden dat een album waarin u bladen kunt toevoegen u het beste zal bevallen. Hierdoor kunt u uw postzegels naar eigen inzicht rangschikken. Uiteraard is het leuk om opschriften en bijschriften op uw pagina`s te plaatsen. Op deze wijze krijgt uw verzameling een eigen karakter en zal zij ook interessant zijn voor anderen!

albert willem ten geuzendam
Postzegelhandelaar uit Den Haag Albert Willem ten Geuzendam (1925-1997) was postzegelhandelaar uit Den Haag met een grote belangstelling voor postwaardestukken en poststukken. Eigenlijk was Ten Geuzendam meer verzamelaar dan handelaar. Zijn klanten maakten regelmatig een vergeefse tocht naar zijn winkel in de Torenstraat in Den Haag, want Ten Geuzendam nam het niet zo nauw met de openingstijden.
Catalogus van Albert Willem ten Geuzendam Ten Geuzendam publiceerde geregeld in het blad `De Postzak` van de Nederlandse Vereniging van Poststukken- en Poststempelverzamelaars. Onder verzamelaars was hij vooral bekend vanwege de naar hem genoemde catalogus met betrekking tot postwaardestukken, waarvan in 1961 de eerste editie verscheen. Andere werken van zijn hand zijn o.a.: `Particuliere en particulier bedrukte postwaardestukken`, `Catalogus der oude brieven met de poststempels en merken van Nederland` en `De vierkantstempels van Nederlands-Oost-Indië 1892-1916`.
Onderscheiding Ten Geuzendam was erelid van de de Nederlandse Vereniging van Poststukken- en Poststempelverzamelaars sinds 1986. Ook was hij drager van de Costerusmedaille.

aniline
Aniline kleuren worden gedestilleerd uit koolteer Aniline kleuren worden gedestilleerd uit koolteer. Inkt gemaakt van deze substantie is gebruikt voor verschillende postzegels of proeven. Aniline-inkt wordt snel geabsorbeerd door papier.
Rode kleur lost gemakkelijk op Aniline inkt komt veel voor in een rode kleur en lost gemakkelijk op in water. Meestal schijnt de inkt dwars door de postzegel en is aan de achterzijde duidelijk zichtbaar.
Postzegels Verenigde Staten Deze inktsoort werd o.a. gebruikt in de Verenigde Staten van Amerika voor proeven van de Roosevelt uitgaven.

andreaskruis
Ornament om veldelen te bedrukken Het andreaskruis is gebruikt als ornament om veldelen te bedrukken, die anders onbedrukt zouden zijn gebleven, omdat het gehele vel of boekje een rond getal moest opleveren.
Andreaskruis is ook in Nederland toegepast Oostenrijk gebruikte in 1850 reeds een andreaskruis, maar ook in Nederland zijn dergelijke kruizen toegepast. Omdat het voor de werking van de automaten beter is om postzegelboekjes geheel te vullen, zodat het boekje volkomen vlak is, werden onbedrukte delen in postzegelboekjes voorzien van een kruis of van teksten.

arabisch gom
Gom op postzegels Arabisch gom werd tot ongeveer 1970 gebruikt om postzegels van een gomlaag te voorzien. Deze gom werd als een glanzende laag aangebracht.
Gele gomkleur De gom is in pure vorm transparant, maar heeft een gelige tint als gom, die minder goed geraffineerd is, wordt gebruikt. Arabisch gom wordt vervaardigd uit een substantie die wordt gewonnen uit de acaciaboom.

automaatperforatie
Postzegels gebruikt in verkoopautomaten Automaatperforatie is perforatie die bekend is van de eerste typen verkoopautomaten of postzegelplakmachines. De postzegels voor deze machines worden meestal aan de rol aangeleverd.
Rolzegels van de Verenigde Staten In de begintijd werden voor deze machines de postzegels ongeperforeerd, of in één richting geperforeerd aangeboden. De machine perforeerde aan het einde van elke aflevering. Dit verschijnsel komt bijvoorbeeld voor bij de rolzegels van de Verenigde Staten van Amerika.

batonné papier
Watermerk in Batonné papier Batonné papier heeft een watermerk van ver uit elkaar liggende lijnen. Deze lijnen lijken op de lijnen in een schoolschrift.

ballon monté
Ballon met piloot Ballon Monté is een Franse term en betekend: `Ballon met piloot`. Dergelijke stempels werden gebruikt tijdens het beleg van Parijs (1870-71). Hiervoor moest een hoger port worden betaald. Ballonnen werden gebruikt voor het postvervoer, omdat de Duitsers de stad hadden omsingeld.
Ballonpost zonder piloot Voor per ballon verzonden post zonder piloot `non monté` werd een lager tarief gehanteerd, maar dat was geen succes. Deze ballonnen kwamen daar terecht, waar de wind hen heenvoerden en bereikten zelden de geadresseerden.

beveiliging
Voorkoming tweede gebruik Postdiensten hebben er een hekel aan om post te vervoeren waar geen vergoeding tegenover staat, daarom worden soms tijdens het drukken van postzegels technische grepen toegepast, die het tweede gebruik van een postzegel voorkomen.
Beste technieken Doorgaans worden postzegels gedrukt bij een drukkerij, die de laatste technieken gebruikt, waardoor een kleine drukkerij niet hetzelfde resultaat kan behalen. Bovendien geven de gebruikte materialen (papier, inkt en fosfor) enige garantie.
Experimenten In het verleden is veel geëxperimenteerd met papier en inkt. Sommige landen hebben gebruik gemaakt van zogenaamd `veiligheidspapier`. Aan dit in sommige Duitse staten gebruikte papier werden chemicaliën toegevoegd die reageerden op andere stoffen. Hierdoor kon men controleren of de postzegel `echt` was. Ook het aanbrengen van een watermerk in het papier was een methode om het de boeven zo moeilijk mogelijk te maken.
Tweede postaalgebruik Om te voorkomen dat de zegels van de envelop werden geweekt, het stempel werd verwijderd en vervolgens een tweede keer werden gebruikt, zijn zowel met de stempelinkt (watervast) als de drukinkt van de postzegel verschillende proeven uitgevoerd. Een mooi voorbeeld hiervan zijn de zegels van Nederlands-Indië uit 1912. Dit experiment, waarbij het zegelbeeld vlekt of verdwijnt, werd door de filatelisten niet zo op prijs gesteld, want een verzamelaar van gebruikte zegels wil de postzegels graag van het papier verlossen.

benzine
Gebruikt om het watermerk van een postzegel te zien Benzine wordt door postzegelverzamelaars gebruikt om het watermerk van een postzegel te kunnen vaststellen. U koopt deze benzine bij een drogist. Ga er niet voor naar een pompstation, omdat de benzine voor een auto een andere samenstelling heeft.
Werkwijze Giet een beetje benzine in de watermerkzoeker en leg de postzegel (ondersteboven) in het bakje. Zodra de postzegel is doordrongen met benzine kan het watermerk duidelijk worden waargenomen.
Optische instrumenten Als u benzine gebruikt loopt u altijd het risico dat de postzegel zal worden aangetast. Tegenwoordig zijn er ook optische instrumenten verkrijgbaar om watermerken te bestuderen als de Safe Signoscope. Dit optische instrument werkt met een lampje waardoor licht door de postzegel valt. Doordat u door een lens de postzegel bekijkt wordt het geheel tevens vergroot. Ook defecten en reparaties kunnen met dit instrument worden vastgesteld.

beide zijden bedrukt
Economische achtergrond Soms is een postzegel die aan beide zijden is bedrukt een foutdruk, maar meestal heeft het een economische achtergrond.
Onvoldoende kwaliteit Nadat de drukker constateerde dat het vel onvoldoende kwaliteit had heeft hij het vel omgekeerd en op de andere kant een betere afdruk gedrukt.

bedrukte achterzijde
Tekst of afbeelding op achterzijde postzegel Af en toe wordt ook de achterzijde van een postzegel bedrukt. Dit vindt in de regel plaats voordat de gomlaag wordt aangebracht.
Informatie die op de achterzijde wordt aangebracht - Informatie bestemd voor het publiek, zoals bijvoorbeeld de aanleiding van de aangifte (V.S. en Portugal). - Voor beveiliging; de naam of initialen van de organisatie die gerechtigd is de postzegels te gebruiken. - Advertenties. - Telcijfer (Nederlandse rolzegels).
Na het afwijken nog zichtbaar Als de druk onder de gomlaag is aangebracht zal deze ook na het afwijken nog zichtbaar zijn.

bishop-stempel
Britse Directeur-generaal van de posterijen Henry Bishop (1605-`91) werd de eerste Britse Directeur-generaal van de posterijen in 1660. Hij betaalde 21.500 pond voor het privilege om de portkosten te mogen behouden. Het was zijn taak om de snelheid van de postdienst te vergroten en om de postale dienst te reorganiseren.
Introductie poststempels Om de ontvangst van poststukken vast te leggen introduceerde hij stempels. Deze ronde handstempels zijn voorgangers van de stempels zoals we die in onze tijd kennen. Deze stempels bestonden uit twee segmenten. Het bovenste segment gaf de maand weer en het onderste de dag, of andersom. Bishop-stempels bestonden in verschillende vormen.
Gebruikt in Groot-Brittannië Allereerst werden de stempels in Londen gebruikt, maar later werd post in geheel Brittannië gestempeld met dit stempel tot 1787.

blok
Meer dan drie postzegels Postzegels die aan elkaar vastzitten noemen we een blok, indien hun aantal groter is dan drie.
Blok van vier postzegels Tegenwoordig wordt deze term vooral gebruikt indien vier postzegels (2 x 2) nog met elkaar verbonden zijn. Ook wordt het woord `blok` gebruikt voor een zogenaamd miniatuur velletje.

blindtanding
Fout tijdens perforeren Blindtanding is perforatie waarbij een gat (of enkele gaten) niet geheel werd doorboord, waardoor in het papier wel een putje zichtbaar is. Deze fouten ontstaan gewoonlijk door een botte pin in de perforatiekam.
Extra waarde In het algemeen wordt aan deze variëteit wel een extra waarde toegekend, maar wordt er geen exorbitant bedrag voor betaald.

blauwe mauritius
Beroemde postzegel De ontstaansgeschiedenis van één van de beroemdste postzegels ter wereld, de Blauwe Mauritius, is haast te mooi om waar te zijn. Toch heeft deze geschiedenis zich in het echt afgespeeld op het eiland voor de kust van Oost-Afrika.
Moderne uitnodiging De vrouw van de gouverneur van het eiland Mauritius, Lady Gomm, organiseerde in 1847 een geconsumeerd bal. Lady Gomm wilde uitnodigingen versturen met een voor die tijd moderne postzegel. Pas zeven jaar eerder was in Groot-Brittannië de eerste postzegel verschenen. Op Mauritius waren echter nog geen postzegels verschenen.
Het ontwerp van de Mauritius Graveur, goudsmid en horlogemaker Joseph Osmond Barnard (1816-1865) kreeg de opdracht om twee postzegels te ontwerpen. Hij ontwierp twee postzegels: een blauwe van 2 pence en een oranje-rode van 1 pence. Hiervoor gebruikte Joseph Barnard de twee in Engeland verschenen postzegels met de beeltenis van koningin Victoria als voorbeeld. Aan de rechterkant van de postzegel kwam de naam Mauritius. Bovenin plaatste de graveur het woord Postage (post) en onderin graveerde hij de waardeaanduiding.
Post Office De postzegel was iets nieuws en de bevolking wist nog niet wat het was. Daarom stond op de postzegels, ook op de eerste postzegels van Nederland, de term Postzegel. Bovendien betekende de komst van de postzegel een breuk met het verleden. In het vervolg moest de verzender het porto voldoen. Joseph Barnard twijfelde waarschijnlijk aan de term Postage Paid (porto betaald) en liep even naar het postkantoor.

briefstukje
Gedrukte postzegelbeelden op briefkaartmodel Gedrukte postzegelbeelden van bijvoorbeeld briefkaarten worden veelal verzameld op briefstukje. Indien de verzamelaar een stempel wil bewaren, maar de envelop te groot vindt, knipt hij het gedeelte met de postzegel en de stempel uit de envelop.
Gehalveerde postzegels Ook gehalveerde postzegels worden op briefstukje verzameld, omdat anders niet aanwijsbaar is dat het een gehalveerde postzegel is. Week deze postzegels dan ook nooit af, maar bewaar ze als briefstukje.
Rechthoekige vorm U kunt het beste knippen in een rechthoekige vorm. Dat staat netter in uw verzameling.

briefkaart
Kaart met betaald porto Een briefkaart is een door een postale dienst uitgegeven kaart waarop het betaalde porto is aangegeven. Meestal wordt de waarde aangegeven met een op een postzegel lijkende afbeelding.
Ansichtkaart Een ansichtkaart heeft meestal geen waarde-indruk en wordt ook niet door de post gemaakt en verstrekt. Een dergelijke kaart is in de regel aan de ene kant voorzien van een foto of tekening, terwijl de andere kant ruimte biedt voor een postzegel, adres, en mededeling van de verzender.
Postwaardestuk Een briefkaart behoort tot de postwaardestukken, maar een ansichtkaart meestal niet, want op de meeste ansichtkaarten moet u gewoon een postzegel plakken.

buitengebruikstelling
Beperkte gebruikduur van postzegels Een postzegel wordt door een postale autoriteit doorgaans buiten gebruik gesteld door middel van de publicatie van dat feit. Vaak worden postzegels buiten gebruik gesteld als een andere munteenheid wordt ingevoerd.
Verschild van land tot land Elk land voert zijn eigen beleid bij het al of niet buiten gebruik stellen van postzegels. In de Verenigde Staten van Amerika zijn alle postzegels nog steeds geldig voor frankering, terwijl in Groot-Brittannië alleen nog de postzegels die zijn uitgeven na de invoering van het decimale stelsel geldig zijn voor frankering.
Nederland In Nederland waren bijzondere postzegels tot 1970 slechts gedurende een korte tijd, in de regel niet langer dan twee jaar, geldig voor frankering. Hierop zijn recent echter weer enkele uitzonderingen gemaakt.

catalogus
Catalogus met de waarde van postzegels Postzegelcatalogi bewijzen verzamelaars een grote dienst als richtlijn voor bepaling van de waarde van postzegels. Een catalogus is een geïllustreerde prijslijst van alle postzegels die in een bepaald gebied zijn uitgegeven. Door de afbeeldingen kunt u de postzegel snel thuisbrengen. In een catalogus kunt u zien welke postzegels allemaal zijn uitgebracht en kunt u bepalen welke postzegels u wilt aanschaffen.
De eerste catalogus voor postzegels De eerste catalogus werd in september 1861 uitgegeven door Oscar Berger-Levrault in Straatsburg in een oplage van veertig exemplaren. Het boekje heette `Timbres-Poste` (Postzegels) en beschreef 973 verschillende postzegels. De eerste catalogus met prijzen werd in juli 1863 uitgegeven door Zsiesche & Köder als bijlage in een tijdschrift. De eerste catalogus met prijzen in boekvorm werd uitgegeven door Arthur Maury in Parijs in 1863. Twee jaar later, in 1865, verscheen de eerste Stanley Gibbons.
Uitgegeven door postzegelhandelaren Deze eerste catalogi waren prijslijsten die werden uitgegeven door postzegelhandelaren. Tegenwoordig is in een catalogus veel meer informatie opgenomen: Zij verschaft richtprijzen opgesteld aan de hand van recente verkopen en andere informatie. Een catalogus is tegenwoordig een soort encyclopedie, die veel interessante informatie over de uitgegeven postzegels verstrekt als verschijningsdatum, omschrijving van de afbeelding, ontwerp, drukmethode etc.
Cataloguswaarde Zonder catalogus zouden we niet weten welke postzegels we zouden willen aanschaffen.

carta postale bollata
Uit Sardinië in Italië Op 7 november 1819 werd in Sardinië (Italië) een besluit aangenomen dat voorzag in de uitgifte van door de post gestempeld briefpapier. De verkoop van deze bladen, carta postale bollata, vond plaats vanaf 1 januari 1819 en de bladen bleven tot mei 1836 in gebruik.
Carta postale bollata met watermerk Er bestonden bladen in verschillende waarden (15, 25 en 50 centesimi); ze waren voorzien van waardestempels waarin een koerier te paard was afgebeeld. Bovendien was het papier van de carta postale bollata voorzien van een watermerk om vervalsers het werk te bemoeilijken.
Typen Er werden twee typen watermerk gebruikt: - Koning Victor Emanuel I in uniform. - Het wapen van Sardinië met twee leeuwen als schilddragers. - Een adelaar met op de borst het wapen van Sardinië met de tekst `Direzione generalle dello regie Poste`.
Porto naar afstand Het porto werd berekend naar afstand: - 15 mijl (15 centesimi). - 15 tot 35 mijl (25 centesimi). - Meer dan 35 mijl (50 centesimi).
Recht op vervoer De aanschaf van een postblad gaf de koper slechts het recht op vervoer, want men moest ook nog het normale porto betalen.

carrier-stamps
Carrier-stamps is een Amerikaans begrip De postbezorging in de Verenigde Staten van Amerika vond in de begintijd (1842-1859) veelal plaats van postkantoor naar postkantoor. De afstand van en naar het postkantoor werd veelal door een particuliere onderneming verzorgd.
Speciale postzegels Hiervoor werden speciale postzegels uitgegeven. De `Eagle` en `Franklin` postzegels werden uitgegeven door de overheid, maar er werden ook op plaatselijk niveau postzegels uitgegeven.
Ook in andere landen Ook in andere landen werd soortgelijke postzegels uitgegeven voor dit doel.

cachet
Frans woord voor bijzonder handstempel Cachet is een Frans woord waarmee een handstempel wordt bedoeld dat op een envelop of kaart wordt gestempeld om de bijzondere omstandigheden aan te geven waaronder het poststuk aan de post werd aangeboden.
Bijzondere gebeurtenis met cachet Dit kan een belangrijke expeditie, een bijzondere vlucht of een tentoonstelling zijn. Een cachetstempel wordt ook gebruikt om de eerste dag van gebruik aan te geven of een herdenking of speciale gebeurtenis. Een cachet kan zowel officieel als door een particulier worden aangebracht.

cinderella
Een cinderella lijkt op een postzegel Een `cinderella`-zegel lijkt op een postzegel, maar is het niet, omdat deze niet door de post is uitgegeven. Ook kan een echte zegel zijn voorzien van een opdruk, die niet door de officiële instantie is aangebracht.
Charitatief gebruik Veelal worden dit soort zegels uitgegeven door charitatieve instellingen met als doel het bijeenbrengen van geld of ter vergroting van de bekendheid van de instelling. Dergelijke zegels worden bijvoorbeeld gebruikt op geld bijeen te brengen voor de tuberculose of daklozen.

costerusmedaille
Hoogste filatelistische onderscheiding De Costerusmedaille is de hoogste onderscheiding die een filatelist in Nederland als auteur ten deel kan vallen. De medaille is vernoemd naar W.P. Costerus (1874-1951) en wordt door de Nederlandse Bond van Filatelisten Verenigingen (N.B.F.V.) toegekend.
Bondsmedaille Van 1921 tot 1933 werd voor dit doel de `Bondsmedaille` toegekend. Onder de nieuwe naam `Costerus-medaille` werd de onderscheiding vanaf 1934 uitgereikt. De onderscheiding wordt niet elk jaar uitgereikt.
Costerus-medaille - 1921 J.B. Robert - 1922 H.J. Spitzen - 1923 L. de Raay - 1924 A.J. Warren - 1925 P.W. Waller - 1926 J.E. Bohlmeijer - 1927 H.Fr.W. Becking - 1929 W.P. Costerus Pzn. - 1931 J.D. v. Brink - 1932 H. Munk - 1933 O.M. Vellinga - 1934 P.C. Korteweg - 1934 W.G. Zwolle - 1935 H.Y. Gatsonides - 1937 A.M. Benders - 1938 J.H. v. Peursem - 1939 M.J. Besse v. Heerdt Kolff - 1948 N.F. Hedeman - 1948 R. Boekema - 1950 H.J.H. v. Strieland - 1951 C.D. Ricardo - 1954 J. Eijgenraam - 1959 W.S. Wolff de Beer - 1955 A.M.A. van der Willigen - 1956 E.W. Gèrrish - 1957 F.H.M. Post - 1963 G.J. Scheepmaker - 1964 J. de Kruyff - 1966 J. Dekker - 1966 J.F. Cleij - 1969 G.C. van Balen Blanken - 1971 F. Blom - 1971 J. Giphart - 1973 D.W. de Haan - 1976 G. Holstege - 1978 B. Buurman - 1979 L.P.A. Herlant - 1981 L. Goldhoorn - 1981 D. Hille Ris Lambers - 1982 P.R. Bulterman - 1983 J. Vellekoop - 1984 E.A.B.J. ten Brink - 1984 T.B. Steiner-Spork - 1985 W.S. da Costa - 1987 C. Muys - 1988 L.

controle-letters
Britse postzegels In de hoeken van de oude Britse postzegels komen we controle-letters tegen. Deze lettercombinaties werden zodanig gekozen dat op elke postzegel een andere combinatie voorkwam.
Letters in hoeken Aanvankelijk werden deze controle-letters alleen in de onderhoeken aangebracht. Later werden ze ook in de bovenhoeken opgenomen, maar in een omgekeerde lettervolgorde.
Voorkoming misbruik De voornaamste reden om deze letters op te nemen was om misbruik tegen te gaan. Veel Britten knipten gebruikte postzegels in tweeën en plakten twee ongestempelde delen op een brief. Hierdoor liep de post veel omzet mis. Het gebruik van de controle letters maakte een eind aan deze zwendel.

conditie
Conditie bepaald waarde Het belangrijkste met betrekking tot de waarde van uw verzameling is de conditie of staat van een postzegel of poststuk.
Een goede postzegel heeft - Geen verdunde plekken - Geen scheuren - Geen verkleuring - Geen vlekken - Een postfrisse postzegel heeft geen plakker of plakkerresten en is nog voorzien van de originele gomlaag - Geen zwaar stempel, indien de postzegel is gebruikt
De staat van een postzegel Natuurlijk bestaan sommige oudere postzegels nauwelijks in deze perfecte conditie. Hoe recenter de postzegel hoe beter een postzegel hoort te zijn. De staat van een postzegel wordt vaak omschreven als: - Pracht exemplaar zonder gebreken - Zeer fraai exemplaar, kan lichte gebreken hebben - Fraai exemplaar met sterkere gebreken (albumstuk)
Gebruikte postzegels Gebruikte postzegels worden vaak omschreven als: - Licht stempel - Zwaar stempel

cubiertas
Voor verzekerde stukken Cubiertas zijn grote labels die aan verzekerde stukken werden bevestigd in Colombia en sommige staten van Colombia in de jaren 1865-1909.
Typen cubiertas Er bestonden twee typen: - Zendingen waarbij de waarde was vastgesteld - Zendingen waarbij de waarde niet was vastgesteld
Geen postzegels Oorspronkelijk werden ongeveer honderd verschillende typen gecatalogiseerd, maar zij behoren eigenlijk niet tot het verzamelgebied van een postzegelverzamelaar.

datumstempel
Datum in stempel Een hand- of machinestempel waarin de datum van gebruik is vermeld, noemt men een datumstempel. Een datumstempel kan worden gebruikt voor vernietiging van de postzegel maar ook andere stempels zijn van een datum voorzien.
Vernietiging In Nederland zijn de meeste stempels van een datum voorzien. In de vorige eeuw zijn twee stempels in gebruik geweest voor de vernietiging van postzegels, die niet van een datum waren voorzien: Het nummerstempel en het `franco in kastje` stempel.
Ptt post Aan het einde van de twintigste eeuw werd een `ptt post` stempel gebruikt op het postkantoor om postzegels te vernietigen, die om welke reden dan ook op het sorteercentrum per abuis niet waren afgestempeld. Dit `ptt post` stempel heeft geen datum. Dit stempel werd ook gebruikt door de drukker om tijdens het gereedmaken van een massamailing poststukken van een zgn. stempel te voorzien.

departmentals
Postzegels van de Verenigde Staten van Amerika Met de term departmentals duiden verzamelaars van de postzegels van de Verenigde Staten van Amerika de postzegels aan die werden gebruikt door diverse staatsdepartementen. Het woord `Department` of de afkorting `Dept.` werd voor dit doel op postzegels aangebracht.
Dienstzegel De gebruikelijke Nederlandse term voor dit soort postzegels is `dienstzegels`.

dienstzegels
Postzegels voor de overheid Dienstzegels worden door de overheid gebruikt. Meestal ter controle op de verzonden hoeveelheid post van een bepaald departement. Veel landen hebben dienstzegels uitgegeven (bijv.: Argentinië, Groot-Brittannië, Nederland en de Verenigde Staten van Amerika).
Service Vaak zijn deze postzegels voorzien van een opdruk (`service`, `O.S.`, `servicio oficial`) om dit specifieke gebruik aan te geven. Het woord Service duidt hier niet op een goede dienst van de postdienst, maar geeft het gebruik van de postzegel door de overheid aan.
Armenwet Ook Nederland heeft dienstzegels uitgegeven: Armenwet, 1913. Nederlandse postzegels uit de serie Cijfer (1899-1913) en Koningin Wilhelmina (1890-1921) kregen de opdruk ARMENWET.
Hof van Justitie Ook de postzegels van het Internationale Hof van Justitie in Den Haag worden als Nederlandse dienstzegels beschouwd. - 1934, Cour Permanente de Justice Internationale - 1940, Cour Permanente de Justice Internationale - 1947, Cour Internationale de Justice - 1950, Cour Internationale de Justice - 1951, Cour Internationale de Justice - 1989, Cour Internationale de Justice

dienstorder
Mededeling voor postmedewerkers Door middel van een dienstorder worden de postmedewerkers op de hoogte gehouden van de laatste ontwikkelingen. Dit kunnen voorschriften zijn omtrent de dienstverlening of het gebruik van postzegels en poststukken. Ook worden de medewerkers met dit orgaan op de hoogte gehouden van nieuwe uitgiften en buitengebruikstellingen van postzegels of poststukken.

didactische verzameling
Leren via filatelistisch materiaal Met deze verzameling wordt getracht om informatie over te brengen, waarbij de basis wordt gevormd door filatelistisch materiaal.

doorloper
Dubbele koe Op 30 juli 1974 verscheen een postzegel van 25 cent ter gelegenheid van het eeuwfeest van de vereniging Het Nederlandsche Rundvee-Stamboek. De door Jaap Drupsteen ontworpen postzegel tonen drie runderen, waar toch iets raars mee aan de hand is. Voor complete runderen heb je twee postzegels nodig. Toen het voordrukalbum voor deze postzegel een dubbel vakje gaf, wilde elke verzamelaar de postzegel plotseling als paartje hebben. Er ontstond schaarste en de prijs liep op. De beelddoorloper was een begrip geworden in Nederland.
Wat is een doorloper Doorlopers zijn postzegels met een zegelbeeld, dat op zich een zelfstandig geheel vormt, maar dat met één of meer andere postzegels kan worden uitgebreid tot een grotere samenhangende eenheid. Verder kent de filatelist nog tweezijdige en vierzijdige doorlopers. Tweezijdige doorlopers kunnen naar links en rechts of boven en onder worden uitgebreid tot een groter plaatje. De vierzijdige doorloper kan naar alle kanten worden uitgebreid.
Ondergrond doorloper Een ondergrond doorloper zijn postzegels, waarin een ondergrond of achtergrondkleur is gebruikt, die zich over het hele drukvel uitstrekt. Deze doorlopers worden ook wel kleurdoorlopers genoemd.
Opvallend veel doorlopers Aan het begin van de zeventiger jaren werden door ontwerpers opvallend veel doorlopers bedacht, zoals Bevrijding (1970), Nederlandse Vlag (1972) Tulpenveld (1973), Gymnastiek (1973), Ontwikkelingssamenwerking (1973), Natuur en Milieu (1974) en Het Nederlandsche Rundvee-Stamboek (1974).

druktechnieken
Verschillende druktechnieken Voor het drukken van postzegels staan verschillende druktechnieken ter beschikking. De drukkerij bepaald de te gebruiken druktechniek aan de hand van: - de technische mogelijkheden van de drukkerij - de eis die het postbedrijf aan de postzegel stelt - de vorm waarin de postzegels worden uitgegeven (vel, rol, boekje) - de druktechniek waarin het postzegelontwerp het beste tot zijn recht komt
Hoogdruk, vlakdruk en diepdruk De druktechnieken kunnen worden onderverdeeld in: - hoogdruk: ook wel boekdruk of typografie genoemd: de hoogliggende gedeelten van de drukvorm geven inkt af op het papier (boekdruk). - Diepdruk: de diepliggende gedeelten van de drukvorm geven inkt af op het papier (rasterdiepdruk). - Vlakdruk: bij deze druktechniek bestaan geen verschillen in hoogte van de drukvorm, maar wordt een deel van de drukvorm inktafstotend gemaakt (offset).
Combinatie van druktechnieken Soms worden postzegels in verschillende oplagen en ook in verschillende druktechnieken uitgegeven. Indien ook dezelfde perforatiekammen zijn gebruikt en de postzegels op soortgelijk papier zijn gedrukt zijn de verschillende oplagen alleen door de specifieke kenmerken, die behoren tot een bepaalde druktechniek uit elkaar te houden. Zo is een rasterdiepdrukzegel te herkennen aan de rasterpuntjes, die hoewel grote inktvlakken zijn dicht gelopen, toch nog herkenbaar zijn aan de rasterpuntjes aan de randen. Voor een postzegel in offset hoeft geen raster te worden gebruikt en ontstaat een egaler inktvlak.

drukkersmerk
Geeft drukkerij aan De naam of initialen van de drukkerij die de postzegels vervaardigde, zoals die kunnen worden aangetroffen in de marges van postzegels of vellen, wordt drukkersmerk genoemd.
Bradbury Wilkinson & Co. Ltd Op Nederlandse postzegels treffen we zelden drukkersmerken aan. In 1944, tijdens de oorlog, werd de bevrijdingsserie, in opdracht van de Nederlandse Regering in Londen, gedrukt bij Bradbury Wilkinson & Co. Ltd. Deze drukker plaatste haar naam in de ondermarge van de vellen.

dunne plek
Verdunning in het papier Een dunne plek is een verdunning in het papier op één of meerdere plaatsen. In het algemeen wordt deze term gebruikt als papiervezels aan de achterkant van de postzegels zijn verdwenen. Vaak is zo`n verdunning het resultaat van slordige verwijdering van een postzegel van een envelop of albumblad.
Minder waard Een postzegel met een dunne plek is aanzienlijk minder waard, afhankelijk van de mate van beschadiging. Deze term komen we dan ook regelmatig tegen als waarschuwing in een veilingcatalogus.

dulwich-stempel
Meest gebruikte stempeltype Het Dulwich-stempel is een Engels stempel dat werd geïntroduceerd in 1894. Dit stempeltype was voorzien van een dubbele cirkel en werd het meest gebruikte stempeltype in Groot-Brittannië in de jaren die volgden.

dubbelringstempel
Handstempel met twee cirkels Een rond handstempel dat is voorzien van twee evenwijdige cirkels wordt dubbelringstempel genoemd. Dergelijke stempels zijn in vele landen gebruikt.

dubbele perforatie
Fout tijdens het productieproces van postzegels Een dubbele perforatie is een fout tijdens het productieproces van postzegels, waarbij aan één van de postzegelzijden de perforatie door een vergissing twee keer is aangebracht.
Ruimte tussen perforatie Tussen deze twee perforaties kan een ruimte zitten, maar ze kunnen ook heel dicht bij elkaar zijn aangebracht. In het laatste geval zal de postzegel van een rij zeer kleine tandjes, of de aanzet daarvan, zijn voorzien.