Belgoprocess

Categorie: Chemie, chemische- en kernindustrie > Radio-actieve afvalstoffen
Datum & Land: 09/07/2013, BE
Woorden: 373

niet-actieve zone
Een gebied in een nucleaire installatie waar geen nucleaire activiteiten plaatsvinden of plaatsgevonden hebben en die bijgevolg als een conventionele of klassieke ruimte of werkplaats kan worden gebruikt.

niet-brandbaar
Materie die niet kan verbrand worden en daardoor in een verbrandingsoven niet tot as kan omgevormd worden om zo het volume ervan te verminderen.

NIRAS
Nationale Instelling voor Radioactief Afval en verrijkte Splijtstoffen, een openbare instelling die in 1980 opgericht is om het radioactief afval op Belgisch grondgebied te beheren, inbegrepen de overtollige splijtstoffen en de ontmanteling van uit dienst genomen nucleaire installaties.

noodstop
Het plots stilleggen van een reactor om gevaarlijke situaties te voorkomen of toch de kans erop te doen afnemen.

nucleaire installaties
Installaties waarin radioactieve stoffen worden geproduceerd, behandeld, gebruikt, opgeslagen of geborgen, en dit in zo'n grote hoeveelheden dat speciale veiligheidsmaatregelen moeten getroffen worden. Naargelang de aard en de hoeveelheid van de betrokken radioactieve stoffen worden de nucleaire installaties in België in vier klassen ingedeeld. De veiligheidsvereisten zijn het strengst in klasse 1.

nucleaire splijtstofcyclus
De stappen die nodig zijn om uranium als kernbrandstof te kunnen gebruiken voor de produktie van elektriciteit. De cyclus omvat volgende stappen

nucleon
De bouwsteen van de atoomkernen, namelijk het neutron en het proton.

nuclide
Algemene term voor een atoom waarvan de kern een bepaald aantal nucleonen (neutronen en protonen) bevat.

omgevingstoezicht
Wettelijk verplicht toezicht op de impact van de werkzaamheden in nucleaire installaties op de omgeving. De resultaten van de metingen die zowel in als rond de installaties worden uitgevoerd moeten het bewijs leveren dat deze impact zo klein als redelijkerwijs mogelijk wordt gehouden en ten minste binnen de limieten die door de bevoegde overheid in de exploitatievergunning werden opgelegd.

ondergronds
Met ondergronds wordt op het vlak van berging verstaan dat radioactief afval kan worden geborgen in een diepe, stabiele en moeilijk doordringbare laag van de ondergrond die al miljoenen jaren bestaat. De gekozen grondlaag vormt daarbij de belangrijkste barrière tegen de verspreiding van de radioactiviteit.

onderzoekslaboratorium
Een laboratorium dat wetenschappelijk onderzoek coördineert en begeleidt.

ondiepe berging
Zie oppervlakteberging.

ondoorlatend
Een materie waardoor een specifieke straling slechts kan passeren mits aanzienlijke verzwakking.

ontlaadcel
Nadat een transport van verglaasd afval aangekomen is en door een sas is gepasseerd, wordt de transportverpakking leeggemaakt in de ontlaadcel. Deze operaties worden vanuit een afgeschermde controlekamer, met loodglasramen, gestuurd. Eén voor één worden de containers eruit geladen en op een draaitafel geplaatst ter controle. Vervolgens gaan ze door de zoldering van de ontlaadcel naar de transferhal.

ontmanteling
Het geheel van technische en administratieve verrichtingen die nodig zijn om een installatie te schrappen uit de lijst van geklasseerde installaties, overeenkomstig de bepalingen van het K.B. van 28.02.1963. Deze verrichtingen starten na de definitieve buitengebruikstelling van de installatie en eindigen met de onvoorwaardelijke vrijgave van de site.

ontsmetting
Het behandelen van radioactief besmette voorwerpen met behulp van fysische of chemische processen en-of een combinatie van beide, met als doel de nucleaire besmetting geheel of zo goed mogelijk te verwijderen.

opslagkoker
In de opslagcellen van een opslaggebouw voor hoogradioactief afval worden in zulke kokers containers met verglaasd afval opgeslagen. Zo een koker biedt plaats aan 10 containers en elke koker is voorzien van een deksel voor de afscherming tegen warmte en straling. Ze zijn met ankerplaten in de vloer en de zoldering vastgemaakt en onderaan zijn er openingen waardoor er ventilatielucht tussen de wand van de container en de koker wordt gestuwd. Hierdoor wordt de warmte van de containers afgevoerd.

opslagkooi
Een met traliewerk of gaas afgesloten of daarmee geheel omgeven ruimte of koker waarin materiaal of afval kan worden opgeslagen.

opvangvat
Vat om wat druipt of neervalt te vergaren.

opvulling
Zie vulmateriaal.

opwerking
Chemisch proces waarbij de nog bruikbare splijtstoffen uit bestraalde kernbrandstof worden afgescheiden van de radioactieve afvalprodukten die zich tijdens het verblijf in de kernreactor hebben gevormd.

opwerkingsfabriek
Specifieke installatie (fabriek) waarin de nog bruikbare splijtstoffen uit bestraalde kernbrandstof worden afgescheiden van de radioactieve afvalprodukten die zich tijdens het verblijf in de kernreactor hebben gevormd.

oppervlaktebesmetting
De ongewenste aanwezigheid van radioactieve stoffen aan het oppervlak van voorwerpen, levende organismen of materialen.

opslag
Het plaatsen van radioactief afval in een nucleaire installatie waarin het van de biosfeer geïsoleerd is en onder permanente controle staat. Het is een voorlopige toestand. Het is de bedoeling dat het afval uit de opslagplaats wordt gehaald voor vrijstelling, verwerking of definitieve berging.

opslagbekken
Een waterreservoir uitgerust om radioactieve componenten, zoals bijv. splijtstofelementen, onder water op te slaan.

opslagbunker
Een in de grond, in een bergwand, enz. uitgegraven en met beton zwaar versterkte inrichting waarin, in het voorstel van oppervlakteberging, radioactief afval kan worden geborgen aan de aardoppervlakte. Die bunkers worden dan overdekt met verschillende lagen grond en ondoorlatende materialen die extra barrières gaan vormen om binnendringen van water te voorkomen. Zo ontstaat aan de aardoppervlakte een soort tumulus.

opslaggebouw
Hoogactief verglaasd afval wordt gedurende zo'n 50 jaar in een speciaal daarvoor gebouwd opslaggebouw ondergebracht. Wanneer de containers door de sas en de ontlaadcel zijn gepasseerd, worden de containers in de opslagcellen zelf in diepe opslagkokers geplaatst. Daarin kunnen er 10 gestapeld worden, op elkaar.

operator
Bedieningsvakman voor technische installaties in allerlei fabrieken.

ophaling van afval
Het geheel van verrichtingen, technisch en administratief, nodig voor de overdracht van de afvalstoffen van producent aan Niras en vermeld in de Niras aanvaardingsdocumenten. Dit afval wordt dan verder voor verwerking door Niras aan Belgoprocess aangeboden.

oppervlakteberging
Dient voor de berging van laagradioactief en kortlevend afval. Daarbij wordt geconditioneerd afval in betonnen structuren ingesloten. Deze worden op hun beurt in een waterdichte grondlaag ingesloten. De opeenvolgende barrières verhinderen dat radioactieve stoffen zich in de biosfeer kunnen verspreiden.

persbaar
Voor samendrukking vatbaar (afhankelijk van de beschikbare kracht om te kunnen samendrukken).

plasmabrander
Een toestel voor het versnijden van metaalcomponenten waardoor het metaal ter plaatse van de snede wordt omgezet in een plasma, een vloeibare massa van geheel geïoniseerde atomen.

pneumatische breekhamer
Pneumatisch aangedreven hamer voor sloopwerkzaamheden.

positron
Het antideeltje van een elektron. Het heeft een positieve elektrische lading en dezelfde massa als een elektron. Het wordt bij positronverval uitgezonden.

proton
Elementair deeltje met een positieve elektrische lading en een massa die 1.836 maal groter is dan die van het elektron. Protonen en neutronen vormen samen atoomkernen. Het aantal protonen in een kern bepaalt tot welk chemisch element het atoom behoort.

proeftransport
Transport van een maquette op ware grootte van een transportverpakking met een aantal van de kleinere containers voor het verglaasd afval. Men overloopt het hele proces van het transport zoals het ook in het echt zou gebeuren om te testen of alles goed en vlot verloopt en of iedereen de handelingen kent.

puin
Massa vergruizeld materiaal, hoofdzakelijk beton of baksteen, ontstaan door afbraak of verwoesting van constructies of doordat nieuw materiaal of nieuwe constructies onder het aanbrengen of bij het vervoer breken.

radioactieve straling
Wetenschappelijk onjuiste naam voor ioniserende straling. Een stof kan radioactief zijn en ioniserende straling uitzenden. De straling zendt zichzelf echter niet uit en is dus niet radioactief, maar wel ioniserend. Zie ioniserende straling.

radioactiviteit
Eigenschap van onstabiele atoomkernen om zich spontaan om te zetten in een andere atoomkern door het uitzenden van alfa- of betastraling, of van een aangeslagen toestand naar een lagere energietoestand van dezelfde atoomkern over te gaan door uitzending van gammastraling.

radiologisch werker
Een persoon die beroepshalve onderhevig is aan een blootstelling die jaarlijkse radioactieve doses tot gevolg kan hebben die hoger zijn dan een tiende van de jaarlijkse limietdosis vastgesteld in het Algemeen Reglement op de Bescherming van de bevolking en van de werknemers tegen het gevaar van Ioniserende Stralingen.

radionuclide
Element met onstabiele atoomkern die spontaan vervalt en daarbij ioniserende straling uitzendt.

radiotoxiciteit
De schadelijkheid van een radionuclide indien het in het lichaam wordt opgenomen. De schadelijkheid wordt daarbij bepaald door de aard en de intensiteit van de uitgezonden straling en de mate waarin de stof door het weefsel wordt opgenomen.

radioactief
Verband houdend met radioactiviteit, d.i. verband houdend met stoffen die samengesteld zijn uit een willekeurig bestanddeel dat ioniserende straling uitzendt of een dergelijk bestanddeel bevat.

radioactief afval
Radioactief afval dat bestaat uit materialen die radionucliden bevatten of ermee besmet zijn, en die men niet meer wil gebruiken. De concentratie aan radionucliden of activiteit ervan is groter dan de in de wetgeving vastgelegde limieten voor vrijstelling. Ze moeten dus om stralingshygiënische redenen, op geordende wijze opgeruimd of opgeborgen worden.

radioactief materiaal
Materiaal waarvan één of meerdere onderdelen radioactiviteit vertonen.

radioactief verval
Een spontane nucleaire transformatie waarbij deeltjes of gammastraling uitgezonden worden door elektronenvangst. Met andere woorden; de kern ondergaat een spontane splijting.

radioactieve bron
Toestel of stof die blootstelling aan straling kan veroorzaken, bijv. door ioniserende straling uit te zenden of radioactief materiaal vrij te zetten.

radioactieve klikstof
Een mogelijkheid tot opsporing van radioactiviteit.

reactor
Een toestel of machine waarin een fysische of chemische reactie plaatsvindt. Een kernreactor is typisch een installatie waarin onderhouden splijtingsreacties plaatsgrijpen.

recyclage
Het opnieuw gebruiken, in het bijzonder het opnieuw in de productie opnemen van afval- of afbraakproducten.

reinigen
Ontdoen van aan de oppervlakte hechtend vuil of andere ongewenste stoffen, schoonmaken.

remstraling
Straling die ontstaat wanneer snelle geladen deeltjes worden afgeremd.

residu
Een overblijfsel, een restant.

rolbrug
Een op rollen beweegbare brug.

rookgasreiniging
De zuivering van een mengsel van gassen, dampen en fijne vaste deeltjes die bij het verbranden van materie of lichamen opstijgt en zich in de atmosfeer kan verspreiden.

sanering van een terrein
Het opruimen, zuiveren en ordenen van een terrein; het verbeteren en terug gezond maken van een terrein en het betreffende milieu.

samenpersing
Onbrandbaar vast afval en assen van verbrand afval worden in 220 l-vaten gebracht. Om het volume van deze vaten te verminderen worden ze onder een drukpers geplaatst en samengeperst tot tabletten.

SAFIR
Engels Acroniem voor Safety Assessment and Feasibility Interim Report, een voorlopig verslag over de veiligheid en doenbaarheid van de geologische berging. Dit verslag maakt de balans op van de werkzaamheden die verricht werden tussen 1974 en 1988 op het gebied van de geologische berging in de Boomse klei.

schuren
Stevig wrijven met zand, puimsteen, schuurpapier, enz., om een oppervlak schoon, glad of glanzig te maken.

scintillatie
Het uitzenden van lichtflitsen bij blootstelling aan ioniserende straling. Deze lichtflitsen worden in een scintillatieteller omgezet in elektrische pulsen en elektronisch geteld.

schacht
Kokervormige toegang, uitgraving of uitholling die toegang geeft tot een (ondergrondse) ruimte, de schacht of inwendige holte van een oven.

schadelijke gevolgen
Gevolgen, die zowel voor de mens als voor het milieu, negatief zijn.

schaven
Het glad maken of het vrij van radioactieve besmetting maken van betonoppervlakken met behulp van schijven bezet met diamantplaatjes of een diamantlaag.

scheidingsarbeid
De arbeid of het vermogen nodig om materialen of lichamen van elkaar te scheiden.

scherm
Een soort materiaal dat gebruikt wordt om de intensiteit van straling in een bepaald gebied te beperken.

schrapen
Het bewerken of reinigen van oppervlakken, het verwijderen van een radioactief besmette laag van een betonstructuur met behulp van machines, bestaande uit een aantal naalden of een cilinderkop, die meestal pneumatisch aangedreven worden, en waarmee op het betonoppervlak een kloppende beweging wordt uitgeoefend.

schroot
Brokstukken of afval van metaal.

schaafmachine
Machine waarmee het oppervlak van betonstructuren kan worden glad gemaakt of worden vrijgemaakt van radioactieve besmetting.

schaaftechniek
Techniek bestaande uit schijven bezet met diamantplaatjes of een diamantlaag waarmee het oppervlak van betonstructuren kan worden glad gemaakt of worden vrijgemaakt van radioactieve besmetting.

sedimentatie
bezinking. Afzetting, de wijze waarop neerslag uit een vloeistof gevormd wordt.

Sievert
Eenheid voor dosis. Zij geeft een maat voor de schadelijkheid van een hoeveelheid geabsorbeerde stralingsenergie of van het biologisch effect van straling op een levend wezen.

sintering
Een begin van versmelting vertonen (en daardoor misschien aaneenkitten).

slib
Slib komt voort uit de behandeling van laag- en middelactieve afvoerstromen. Deze afvoerstromen komen voort uit de oplossingen van opslagtanks van opwerkingsfabrieken, uit onderzoek, uit ontmantelingswerk,...

slopen
Het afbreken, uit elkaar nemen of verwijderen van meestal oude, versleten of niet meer bruikbare gebouwen of installaties.

smeltoven
Hoogactief en vloeibaar afval wordt behandeld en daarna verglaasd. Het vloeibare afval wordt verkalkt en gemengd met scherven glas. Deze mengeling wordt dan opgewarmd tot 1000 °C in een smeltoven en de gesmolten brij wordt in een vat gegoten waar het stolt.

snijden
Iets met een scherp werktuig geheel of ten dele van elkaar scheiden.

solarium
Overdekte opslagruimte voor middelactief afval, gelegen op site BP2.

sortering
Het uitzoeken en scheiden, het bijv. soort bij soort, kwaliteit bij kwaliteit, kleur bij kleur leggen.

splijtbaar
Een nuclide die door eender welk proces een splijting kan ondergaan.

Splijting
Zie kernsplijting.

splijtingsprodukt
Radioactieve nucliden die door kernsplijting ontstaan, en hun radioactieve vervalproducten. Bestraalde kernbrandstof bestaat voor ongeveer 4 % uit splijtingsproducten. Bij de opwerking worden de splijtingsproducten, samen met de in de reactor gevormde actiniden (zware elementen die over zeer lange periodes alfastraling uitzenden) van de nog bruikbare splijtstoffen afgescheiden. Zij vormen het hoogradioactieve afval.

splijtstof
Radioactieve stof, waarvan de atoomkernen door beschieting met neutronen gespleten kunnen worden. De meest bekende splijtstoffen zijn uranium-235 en plutonium-239. Bij de kernsplijting worden neutronen uitgezonden die op hun beurt nieuwe kernsplijtingen veroorzaken en leiden tot een kettingreactie.

splijtstofcyclus
Zie nucleaire splijtstofcyclus.

splijtstofelement
Een bundel van splijtstofnaalden. De splijtstof of kernbrandstof bevindt zich als uraniumoxide of als gemengd plutonium-uraniumoxide in de vorm van tabletten. Deze worden in dunne, gesloten metalen buizen gestapeld en vormen aldus de splijtstofnaalden die tot 1m lang kunnen zijn. Die naalden worden in metalen roosters gebundeld om een splijtstofelement te vormen.

splijtstofkringloop
Een reeks van procesgangen van de splijtstof nodig voor het bedrijven van kernreactoren. Daartoe behoren het delven en gebruiksklaar maken van uraniumerts, het verrijken van het uranium, het voor de eerste maal fabriceren van splijstofstaven en splijtstofelementen en hun gebruik in een reactor, de chemische opwerking om het in de gebruikte splijtstof achtergebleven uranium en het ontstane plutonium terug te winnen, en het wederom fabriceren van nieuwe splijtstofelementen.

spoelen
Reinigen met een stromende vloeistof of door heen en weer bewegen in een vloeistof.

stralingsverklikker
zie stralingmonitor

stralingsdetector
Een apparaat (meestal een onderdeel van een ander) of substantie voor het omzetten van stralingsenergie in een soort energie die gepast is voor indicatie of meting.

stralingsdosis
Wordt ook wel effectieve dosis genoemd. Het is een maat voor de schadelijkheid van de hoeveelheid stralingsenergie die door de bestraalde materie wordt opgenomen. Zij is een maat voor het biologisch effect van straling in een levend wezen. Zij houdt ook rekening met de aard van de straling en met de aard van het blootgestelde weefsel. De eenheid is Sievert (Sv).

stralingsgevaar
Het gevaar dat bestaat in een gebied waar er een stralingsveld heerst, verschillend van wat de normale achtergrondstraling is.

stralingsmeter
Een toestel om de straling te meten. Het bevat een stralingsdetector waarin ioniserende stralingen elektrische ontladingen veroorzaken, en ook een bijbehorend toestel voor het omzetten en het tellen van de ontladingen.

stralingsmonitor
Een toestel waarmee men de ioniserende straling meet of de hoeveelheid aan radioactieve materie. Het geeft een soort signaal als het ver boven de toegestane limiet ligt.

stralingsveld
Een stralingsveld is

stofafzuiging
Het weghalen, door middel van een soort stofzuiger, van het vrijkomende stof bij de schraap- en breekwerken voor ontmanteling. Dit stof wordt direct aan de bron weggezogen, zodat de werker er geen hinder van ondervindt.

stofverklikker
Een stralingsmonitor om de activiteit van stof in de lucht te meten.

straler
Een installatie, toestel, machine of zelfs persoon die iets uitstraalt. In de nucleaire industrie betreft het een toestel of materie die radioactieve straling uitzendt.

straling
Uitzending en verspreiding van energie d.m.v. elektromagnetische golven of snel bewegende deeltjes.

stralingsbescherming
Het geheel van de maatregelen en middelen om de mens en zijn milieu te beschermen tegen schadelijke gevolgen van ioniserende stralingen.

stralingsbron
Een apparaat dat ioniserende straling uitzendt of eventueel kan uitzenden.

stralingscontrole
Een algemene term voor eender welke observatieprocedure met de bedoeling om straling en haar bron te bepalen, dit in een bepaalde ruimte of bij een zekere persoon.