Noorland juristen - Juridische begrippen

Categorie: Juridisch
Datum & Land: 22/12/2025, NL
Woorden: 550

Onder curatele stelling
Uitspraak van de Rechtbank dat een meerderjarige handelingsonbekwaam wordt verklaard wegens alcoholisme, verkwisting of geestesstoornis. (Zie ook: Curator )

Onderhandse akte
Een door de betrokken partijen ondertekend stuk dat is bedoeld om tussen partijen als bewijs te dienen. 'Onderhands' wil zeggen dat het stuk niet door een openbaar ambtenaar maar door de partijen zelf is opgesteld.

Onderlinge Waarborg Maatschappij
(O.W.M.) Dit is een coöperatie op het gebied van verzekeringen. (Bv. Ohra)

Onderneming
Een organisatievorm waarin kapitaal en arbeid bij elkaar zijn gebracht met de bedoeling winst te maken.

Ondertrouw
Aangifte van de wens om te gaan trouwen.

Onderzoek ter terechtzitting
Onderzoek tijdens het strafproces, door de rechter .

Ongeschreven recht
Recht dat niet in wetten , verdrag , jurisprudentie en beleidsregels is opgenomen. Dit zijn algemeen geldende beginsels die gelden ook al zijn ze niet opgeschreven. (Bv. verbod op willekeur, gelijkheidsbeginsel, evenredigheidsbeginsel)

Onrechtmatige daad
Een handelen of nalaten dat:1. in strijd is met de rechten van de ander (het slachtoffer)2. in strijd is met de plichten van de dader 3. in strijd is met de maatschappelijke zorgvuldigheid welke van burgers verwacht mag worden.

Onroerende zaken
De grond, alles wat erop gebouwd is en alles wat daarmee een duurzame verbinding heeft. (Bv. grond, huis, boom in de grond, c.v.-installatie)

Onteigening
Een juridische maatregel die inhoudt dat een overheidsorgaan de eigendom afneemt van een onroerende zaak , ten behoeve van een publiek belang. (Bv. onteigening van een stuk grond voor de aanleg van een weg, of voor de aanleg van de HSL)

Ontheffen van het ouderlijk gezag
Als men niet staat is om voor een kind te zorgen kan de rechter de ouder ontheffen van het ouderlijk gezag .

Ontheffing
Een overheidsorgaan geeft toestemming tot handelingen welke normaliter verboden zijn. (Bv. ontheffing van het verbod op het het dragen van een vuurwapen)

Ontnemen van het wederrechtelijk verkregen voordeel
De rechter bepaalt dat de dader het voordeel wat hij door zijn misdrijf heeft verkregen kwijtraakt. (Andere term: Pluk ze - maatregel ) (Bv. de drugsbende raakt haar auto’s en villa kwijt omdat ze door drugshandel € 2.000.000,- hebben verdiend)

Ontoerekenbaarheid
Als iemand zodanig psychiatrische afwijking heeft dat hij niet aansprakelijk kan worden gesteld voor zijn daden.

Ontruimingsbescherming
(= Huurbescherming ) Is de bescherming van de huurder tegen ontruiming (alleen mogelijk in bepaalde gevallen) of tegen een te hoge huurprijs (gebaseerd op een puntensysteem).

Ontslag van rechtsvervolging
Uitspraak van de rechter dat de verdachte wel schuldig is aan de tenlastegelegde feiten, maar dat er sprake is van een rechtvaardigingsgrond of een schulduitsluitingsgrond . De verdachte krijgt geen straf .

Onttrekken aan het verkeer
De rechter bepaalt dat bepaalde zaken niet meer mogen worden gebruikt.

Ontvankelijk zijn
De vraag of het Openbaar Ministerie de verdachte mocht dagvaarden.

Ontzetting uit bepaalde rechten
In sommige gevallen kan de rechter een verdachte bepaalde rechten afnemen. (Bv. tijdelijk het kiesrecht afnemen).

Ontzetting uit het ouderlijk gezag
Als men bewust niet goed voor een kind zorgt kan de rechter de ouder ontzetten uit het ouderlijk gezag .

Onverschuldigde betaling
Iemand betaalt of levert iets terwijl er geen schuld daartoe was. (Bv. per ongeluk iemand iets betalen, of aan de verkeerde betalen)

Openbaar ministerie
(OM) Het overheidsorgaan dat o.a. is belast met het vervolgen van verdachten . Het OM wordt gevormd door de officieren van justitie bij de KG en RB, en de advocaten-generaal en de procureurs-generaal bij Hof en bij de Hoge Raad.

Ophouden voor verhoor
Maximaal 6 uur verhoren ( + 9 uur ’s nachts vanaf middernacht) door de politie of Hulpofficier van Justitie.

Opportuniteitsbeginsel
Het beginsel dat het Openbaar Ministerie zelf mag bepalen of zij een strafbaar feit willen vervolgen of niet.

Opsporingsambtenaar
Een ambtenaar die is belast met de opsporing van strafbare feiten . (Bv. politieagent, controleurs voor sociale verzekeringen, belastingen, milieudelicten)

Opsporingsonderzoek
Een onderzoek naar het strafbaar feit door de politie en Officier van Justitie , waarbij men bewijzen verzamelt m.b.t. een strafbaar feit.

Opstal
Alles wat gebouwd is op de grond. Bv. een huis, schuur, winkel, fabriek, loods, boortoren.

Opstalverzekering
Verzekering van een opstal . Meestal: een huis, winkel, fabriek, loods.

Opzet
De bedoeling hebben om het strafbaar feit te plegen.

Ouderlijk gezag
De wettelijke plicht om te zorgen voor de verzorging en opvoeding van de kinderen en het recht tot beslissen in zaken m.b.t. het kind.

Over-betekening
Het betekenen van een afschrift van de dagvaarding aan de 'derde' (bijvoorbeeld de bank) waaronder conservatoir beslag is gelegd.

Overdracht
Overgang van een goed van het ene vermogen naar het andere vermogen .

Overeenkomst
Een wilsovereenstemming tussen twee partijen, met de bedoeling dat er verbintenissen ontstaan. (Bv. Koopovereenkomst , gift, schenking, bruikleen, arbeidsovereenkomst )

Overlijdens- risicoverzekering
Een levensverzekering waarbij de verzekeraar een bepaalde som uitkeert wanneer de verzekerde overlijdt.

Overmacht
Een tekortkoming waar de schuldenaar niets aan kan doen. (Bv. een overstroming of blikseminslag)

Overtreding
Minder ernstige strafbare feit. Feit dat strafbaar is omdat de maatschappij een bepaalde regeling nodig heeft. (Bv. te hard rijden, niet rechts rijden, de maximum- of minimumprijs voor een product ontduiken)

Pand
Zekerheidrecht op niet- registergoederen (Bv. op roerende zaken : gouden ring, t.v.).

Parket
Het kantoor van het Openbaar Ministerie in een gerechtsgebouw.

Peremptoir uitstel verlenen / Peremptoir stellen
Een laatste uitstel dat de rolrechter verleent aan een partij of haar procureur voor het nemen van een conclusie . (De rechter zal niet nog eens uitstel gaan verlenen.)

Persistit / persisteren
De eiser of zijn procureur concludeert dat hij blijft bij zijn visie, hij volhardt in zijn eis t.o.v. de gedaagde .

Personenrecht
Dat deel van het privaatrecht dat de hoedanigheid en handelingsbekwaamheid van personen regelt. (Bv. hoedanigheid: wettig / onwettig kind, naamgeving, naamswijziging; handelings(on)bekwaamheid: minderjarigheid, curatele .

Plaatsvervulling
De kinderen van een vooroverleden erfgenaam erven tezamen het deel wat de vooroverleden erfgenaam zou hebben geërfd.

Placet
Een document van de advocaat van de eiser waarmee de rechtszaak aanhangig wordt gemaakt.

Placeteren
Het aanmelden of aanbrengen van de zaak door de origineel uitgebrachte dagvaarding naar de rechtbank te sturen om een rolnummer te verkrijgen.

Pleidooi
Een mondelinge toelichting van de advocaten op de processtukken.

Pluk ze - maatregel
Zie: Ontnemen van het wederrechtelijk verkregen voordeel

Poging
De dader verricht met opzet een handeling voor het delict maar wordt daarvan weerhouden door een feit / handeling van buiten.

Polis
De akte (schriftelijk bewijsstuk) van een verzekeringsovereenkomst .

Politierechter
Een rechter van een arrondissementsrechtbank die zich bezig houdt met lichte misdrijven uit het strafrecht .

Post – concurrente schuldeisers
Schuldeisers die komen na de concurrente crediteuren . (Bv. aandeelhouders in een NV , BV of vennoten in een VOF of in een CV )

Preferente aandelen
Aandelen die een eerste recht geven op dividend (dus vóór de gewone aandelen).

Preferente crediteuren
Schuldeisers met een zekerheidsrecht (een voorrangsrecht). (Bv. de belastingdienst, de hypotheekhouder, de verkoper)

Preventie
Het voorkómen dat het strafbare feit nogmaals gepleegd wordt. Er zijn 2 soorten preventie: speciale preventie en generale preventie .

Preventieve rechtsbescherming
De juridische middelen die erop gericht zijn een bepaald besluit van een bestuursorgaan tegen te houden. Rechtsbescherming , die vooraf plaatsvindt, dus voordat een bepaald besluit van een bestuursorgaan is genomen.

Prioriteitsaandelen
Aandelen met een grotere zeggenschap in de NV / BV dan gewone aandelen.

Privaatrecht
Dat deel van het recht dat de verhouding regelt tussen de burgers onderling. Let op: als een overheidsorgaan optreedt zoals een burger, dan betreft de verhouding ook privaatrecht!(Bv. Piet verkoopt zijn brommer aan Margot)

Privaatrechtelijke rechtspersonen
Rechtspersonen die door een rechtshandeling van een burger zijn ingesteld. (Bv. NV , BV , stichting , vereniging , coöperatie )

Pro forma beroep
Beroep wat iemand instelt, om te voorkomen dat bepaalde beroepstermijnen zijn verlopen; vaak blijkt later was of het beroep dat werkelijk en met redenen zal moeten worden aangevuld. ‘Pro forma’ betekent 'voor de vorm.

Proces-verbaal
Een rapport over een strafbaar feit van de politie voor de Officier van Justitie .

Procureur
De vertegenwoordiger van een partij in een burgerlijk proces.(Deze verplichte procesvertegenwoordiging d. m.v. een procureur is in 2008 vervallen. Advocaat mag optreden in heel Nederland.)

Procureur-generaal
Een ambtenaar van het Openbaar Ministerie (OM) bij Gerechtshof of Hoge raad.

Producent
A. Degene die het product heeft gefabriceerdB. Degene die het product heeft geïmporteerd in de EUC. Degene die het product onder een eigen naam of merk uitbrengt.

Productaansprakelijkheid
De producent van een product is aansprakelijk voor gevolgschade van een gebrekkig product. (Bv. er zit glas in een potje rode kool, een limonadefles ontploft, een auto heeft een defect aan het stuur)

Publiekrecht
Dat deel van het recht dat de verhouding regelt tussen de overheid en de burger, en tussen de overheidsorganen onderling. (Bv. vergunningen , het maken van wetten , belastingrecht, misdrijven, sociale uitkeringen)

Publiekrechtelijke rechtshandeling
Handeling van een bestuursorgaan waarmee zij rechten en plichten schept binnen het bestuursrecht . (Een rechtshandeling waarbij een bestuursorgaan optreedt als overheidsorgaan.) (Bv. belasting heffen, vergunning verlenen)

Publiekrechtelijke rechtspersonen
Rechtspersonen die bij de wet zijn ingesteld. (Bv. gemeenten, provincies)

Raad voor de Rechtsbijstand
Een bureau waar iedereen terecht kan voor informatie en advies over juridische kwesties. Rechtsbijstand verleent het bureau vooral aan mensen met een lager inkomen (± € 1500,- netto p/m). Dit heette vroeger: Het Bureau voor Rechtshulp).

Raadsheer
Rechter bij Hof of Hoge Raad.

Raadsman / Raadsvrouw
Ander woord voor Advocaat .

Recht
Een geheel van gedragsregels, vastgesteld door de overheid, waarbij meestal een sanctie is gesteld op overtreding daarvan.

Recht van beraad
Het recht van een erfgenaam of legataris om 4 maanden na te denken of hij de verkrijging uit de nalatenschap wil. Men mag vier maanden onderzoeken hoe het met de nalatenschap is gesteld voor men besluit om de erfenis te aanvaarden of te verwerpen.

Recht van erfpacht
Een grondeigenaar geeft een ander het recht om zijn grond te gebruiken.

Recht van opstal
Een grondeigenaar geeft een ander het recht om zaken (huis, bomen) op of in de grond in eigendom te hebben.

Recht van reclame
Het recht van de verkoper van een roerende zaak om de zaak als zijn eigendom terug te eisen indien de koper de koopprijs niet betaalt.

Recht van vruchtgebruik
De eigenaar geeft een ander het recht op de opbrengsten van zijn eigendom .

Rechter
Onafhankelijk ambtenaar die recht spreekt bij Kantongerecht of Rechtbank. Zie ook: Raadsheer .

Rechter-commissaris
(in het faillissementsrecht) Dit is een rechter die toezicht houdt op het werk van de curator in een faillissement .

Rechter-commissaris
(in het strafrecht) Een rechter met o.a. als taak:- het beslissen over zware dwangmiddelen (Bv. voorlopige hechtenis ) - het begeleiden van het gerechtelijk onderzoek.

Rechtsbescherming
De juridische middelen die een burger heeft om actie te ondernemen tegen plannen of besluit van een overheidsorgaan.

Rechtsbron
Bron van het recht . Oftewel waar kunnen we het recht vinden? 1. Wet 2. Gewoonte 3. Verdrag ( Traktaat ) 4. Jurisprudentie .

Rechtsfeit
Is een feit met rechtsgevolg. (Bv. een overeenkomst sluiten, het overlijden van iemand, etc.)

Rechtshandeling
(in het bestuursrecht) Is een handeling welke een overheidsorgaan verricht met het doel een bepaald rechtsgevolg te bereiken. (Bv. arbeidsov, koop, huur [ privaatrechtelijk ], belasting heffen, vergunning verlenen [ publiekrechtelijk ])

Rechtshandeling
(in het privaatrecht) Is een handeling welke men verricht met het doel een bepaald rechtsgevolg te bereiken. (Bv. arbeidsovereenkomst , koopovereenkomst , huurovereenkomst , testament etc.)

Rechtsmiddel
(in het bestuursrecht) Een middel om op te komen tegen een gerechtelijke uitspraak. (Bv. bezwaarschrift , beroepsschrift)

Rechtsmiddel
(in het privaatrecht) Een middel om op te komen tegen een gerechtelijke uitspraak. (Bv. verzet , hoger beroep , beroep in cassatie )

Rechtspersonenrecht
Dat deel van het privaatrecht , dat de totstandkoming en de rechtsverhoudingen met betrekking tot rechtspersonen regelt. (Bv. NV , BV , stichting , vereniging , coöperatie )

Rechtspersoon
Een organisatie die, net als een natuurlijk persoon , zelfstandig rechtshandelingen kan verrichten. Een organisatie die zelfstandig rechten en plichten kan hebben. (Bv. vereniging , stichting , NV , BV , coöperatie , een gemeente, een provincie, het Rijk)

Rechtssubject
Een mens ( natuurlijk persoon ) of een rechtspersoon .

Rechtvaardigingsgrond
Een omstandigheid buiten de dader waardoor een feit niet meer strafbaar is. Ofwel: Een situatie waarin de dader zich bevindt waardoor een daad niet meer onrechtmatig is, en de dader dus niet meer wordt gestraft. (Bv. noodweer , overmacht )

Recidive
Na het plegen van een strafbaar feit nogmaals een strafbaar feit plegen.

Reclassering
Instantie die tot taak geeft de persoonlijke belangen van de verdachte te behartigen en te zorgen voor een terugkeer in de maatschappij.

Reële overeenkomst
Een overeenkomst die pas rechtsgeldig is als naast wilsovereenstemming ook nog een zaak wordt overhandigd. (Bv. gift, bruikleen)

Regel van de bloedverwantschap
(bij erfrecht) De naaste in graad van bloedverwantschap erft alles.

Regel van de groepen
(parentelen) Er erft pas iemand uit een volgende groep (parentele), als er niemand meer in leven is uit een vorige groep.

Regelend recht
Dit omvat rechtsregels die alleen gelden als partijen niets anders hebben afgesproken d.m.v. hun overeenkomst . (Andere term: Aanvullend recht ) Zie ook: dwingend recht .

Registergoederen
Goederen die alleen in eigendom kunnen worden overgedragen als dat wordt bijgehouden in een openbaar register. (Bv. onroerende zaken , schepen > 20 m3, vliegtuigen)

Rekest
Het stuk waarmee een verzoekschriftprocedure wordt begonnen. (= Verzoekschrift )

Rekestrant
De verzoeker in een verzoekschriftprocedure. (Degene die het verzoekschrift ( Rekest ) indient). (De rekestrant lijkt dus op de eiser in een dagvaardingsprocedure)

Relatieve competentie
Is de vraag: ‘De rechter van welke plaats is bevoegd’. (Bv. Breda, Dordrecht, Den Bosch)

Relatieve rechten
Rechten die alleen gelden tegenover een of meer bepaalde personen. (Bv. recht van de koper op levering, recht van de verhuurder op betaling, recht van het slachtoffer op schadevergoeding)