Noorland juristen - Juridische begrippen

Categorie: Juridisch
Datum & Land: 22/12/2025, NL
Woorden: 550

Colportage
Is verkoop waar de koper niet om gevraagd heeft. (Bv. aan de deur of bij een ‘party’ of verkoopdemonstratie)

Commanditaire vennootschap
(CV) Is een VOF met 1 of meer beherende vennoten en 1 of meer stille (commanditaire) vennoten die uitsluitend geld inbrengen en dus niet privé aansprakelijk zijn voor schulden van de CV.

Commerciële Rechtspersoon
Een rechtspersoon die gericht is op het maken van winst en het verdelen van die winst onder aandeelhouders / leden. (Bv. NV , BV , Coöperatie )

Comparitie
De oproep van een rechter in een civiele zaak gericht aan (een van) de partijen om persoonlijk ter terechtzitting te verschijnen om inlichtingen te geven of om te kijken of er een schikking mogelijk is.

Compensatie
Zie: Verrekening .

Competentie
Bevoegdheid. Te verdelen in: Absolute Competentie en Relatieve Competentie .

Conclusie
Een officieel processtuk, waarin partijen hun visie geven op het geschil.

Conclusie van antwoord
Het officiële stuk waarmee de gedaagde of zijn procureur op de terechtzitting reageert op de dagvaarding en de conclusie van eis .

Conclusie van dupliek
Het officiële stuk waarmee de gedaagde of zijn procureur op de terechtzitting reageert op de inhoud van de conclusie van repliek . Komt in het nieuwe procesrecht vrijwel niet meer voor.

Conclusie van eis
Het officiële stuk dat de eiser of zijn procureur bij de rechtbank indient ter toelichting op de dagvaarding . Is vervallen in het nieuwe procesrecht.

Conclusie van repliek
Het officiële stuk waarmee de eiser of zijn procureur op de terechtzitting reageert op de inhoud van de conclusie van antwoord . Komt in het nieuwe procesrecht vrijwel niet meer voor.

Concurrente crediteuren
Schuldeisers zonder een zekerheidsrecht . (Bv. iemand die gewoon wat geld uitgeleend had)

Conformiteiteis
De eis dat bij koopovereenkomst een geleverde zaak aan de overeenkomst moet beantwoorden.

Conservatoir beslag
Beslag gelegd op verzoek van een partij door de deurwaarder op basis van een beschikking van de president van de Rechtbank. Het beslag is erop gericht te voorkomen dat het geld of de zaak waarover geprocedeerd wordt tijdens de procedure weggemaakt wordt.

Conservatoire fase
De fase waarin het vermogen van de schuldenaar wordt vastgelegd en geblokkeerd.

Consumentenkoop
Is de koop van een roerende zaak door een particulier bij een persoon die van het verkopen zijn beroep of bedrijf maakt. De wetgever biedt de koper bij een consumentenkoop extra bescherming.

Coöperatie
Een vereniging waarin de materiële behoeften van de leden worden behartigd, in het bedrijf dat zij daarvoor uitoefent. Ook: Een rechtspersoon met leden met het doel het uit het bedrijf ontstane voordeel samen te delen. (Bv. Rabobank)

Coöptatie
Zelfaanvulling. Een bestuur van een stichting vult zichzelf aan met nieuwe leden.

Co-ouderschap
Ouderlijk gezag wat over kinderen wordt uitgeoefend door twee ongehuwde of gescheiden ouders tezamen, na verkregen toestemming van de Kantonrechter of van de Rechtbank.

Criminaliteit
Alle menselijke gedragingen die in de wet strafbaar gesteld zijn.

Curandus
Degene die onder curatele wordt gesteld wegens alcoholisme, verkwisting of geestesstoornis.

Curatele
Uitspraak van de Rechtbank dat een meerderjarige handelingsonbekwaam wordt verklaard wegens alcoholisme, verkwisting of geestesstoornis.

Curator
(in het faillissement) Een advocaat die belast wordt met het beheer over het vermogen van de failliete schuldenaar . Hij maakt een overzicht van de bezittingen en schulden van de schuldenaar , verkoopt de bezittingen en verdeelt de opbrengst van de verkoop onder de schuldeisers .

Curator
(bij onder curatele stelling) Persoon die de belangen waarneemt voor een meerderjarige die door de rechter onder curatele is gesteld.

Dader
Degene die veroordeeld is voor het plegen van een strafbaar feit.

Dagvaarding
(in het civiel proces) Een oproep om ter terechtzitting te verschijnen gericht aan de gedaagde in een civiele zaak . De dagvaarding bevat de oproep, de eis en de gronden van de eis. De dagvaarding wordt uitgebracht (betekend) door de deurwaarder .

Dagvaarding
(in het strafproces) Een oproep om ter terechtzitting te verschijnen gericht aan de verdachte in een strafzaak. De dagvaarding in een strafproces wordt verstuurd door het Openbaar Ministerie ( Officier van Justitie ).

Deelneming
Als er meer dan 1 persoon betrokken is bij een misdrijf . (Bv. Uitlokking, medeplegen , medeplichtigheid , doen plegen )

Deken
Voorzitter van de Nederlandse Orde van Advocaten. (In ieder arrondissement kent men ook een deken.)

Delictskwalificatie
Zie: Kwalificatie .

Delictsomschrijving
De beschrijving van het verboden gedrag (het delict, het strafbaar feit).

Delinquent
De dader van een delict.

Derdenbescherming
Bescherming van een bezitter die een roerende zaak verkregen heeft van iemand die geen eigenaar is; de bezitter wordt toch wel eigenaar in de volgende gevallen:(zie Derdenbescherming GEVAL A, B en C).

Derdenbescherming GEVAL-A
1. Een bezitter te goeder trouw van een goed 2. dat bij de oorspronkelijke eigenaar vrijwillig uit handen is gegaan 3. waarvoor hij betaald (of geleverd) heeft>>> wordt hiervan meteen eigenaar.

Derdenbescherming GEVAL-B
1. Een bezitter te goeder trouw van een gestolen goed 2. die dit in een winkel 3. heeft gekocht >>> wordt hiervan meteen eigenaar.

Derdenbescherming GEVAL-C
1. Een bezitter te goeder trouw van een gestolen goed 2. die daarvoor betaald (of geleverd) heeft3. wordt na drie jaar>>> hiervan eigenaar.

Derdenbeslag
Conservatoir of executoriaal beslag bij een derde die geld of een Zaak van de wederpartij onder zich heeft.

Detentie
Gevangenhouding .

Deurwaarder
Een openbaar ambtenaar (onder andere) belast met het tenuitvoerleggen van civielrechtelijke uitspraken en het betekenen (uitbrengen) van dagvaardingen .

Diefstal
Enig goed dat geheel of ten dele aan een ander toebehoort wegnemen met het doel het zichzelf toe te eigenen. ( Straf : ten hoogste vier jaar of een geldboete van de 4e categorie)

Dividend
Winstuitkering op aandelen.

Doen plegen
Een dader brengt een onschuldig iemand ertoe een onbewuste handeling te verrichten waardoor een misdrijf plaats vindt. (Bv. Een arts stopt gif in een injectiespuit, en geeft die aan de zuster; zij geeft een dodelijke prik zonder dat zij het wist.)

Dood door schuld
Niet opzettelijk de schuldige zijn van de dood van een ander. ( Straf : max. 4 jaren of een geldboete van de 4e categorie)

Doodslag
Iemand opzettelijk een ander van het leven beroven. ( Straf : max. 15 jaren of een geldboete van de 5e categorie).

Duurzame ontwrichting
Het is ondraaglijk voor een of beide partners om nog langer samen te leven.

Dwaling
Een verkeerde voorstelling van zaken hebben, waardoor iemand een overeenkomst sluit die hij anders niet zou hebben gesloten.(Dwaling is een wilsgebrek )

Dwangakkoord
Als een akkoord is aangenomen door de grote meerderheid van de concurrent en crediteuren, dan is de minderheid ook aan dat akkoord gebonden.

Dwangmiddel
Een middel voor Politie en Justitie om een strafbaar feit op te sporen, tegen de wil van de verdachte . (Bv. staande houden , aanhouden , ophouden voor verhoor , in verzekering stellen , bewaring , gevangenhouding , gevangenneming )

Dwingend recht
Dit omvat wettelijke regels die altijd gelden, ook al hebben partijen onderling een andere regeling afgesproken. (Bv. proeftijd is max. 2 maanden, ook al zetten partijen een langere tijd af in het contract ) Zie ook Aanvullend / regelend recht .

Echtscheidingsconvenant
Een overeenkomst tussen partners die gaan scheiden met daarin:- Ouderlijk gezag over de kinderen- Bezoekregeling- Alimentatie voor de kinderen tot 21 jaar- Boedelscheiding- Alimentatie voor ex-partner- Wie blijft in de woning?- Pensioen.

Eenmanszaak
Een bedrijf waarbij het privévermogen en het zakelijk vermogen niet gescheiden is.

Eenzijdig besluit
Besluit van een overheidsorgaan waarvoor geen medewerking van een wederpartij vereist is. (Bv. het uitvaardigen van een verbod, het opleggen van algemene verplichtingen, het afgeven van een kapvergunning, het heffen van belasting)

Eenzijdig besluit met algemene strekking
Besluit van een overheidsorgaan wat gericht is op alle burgers. (Bv. het uitvaardigen van een kampeerverbod, het opleggen van algemene verplichtingen)

Eenzijdig besluit met bijzondere strekking
Besluit van een overheidsorgaan wat gericht is op een concrete zaak of op een of meer bepaalde personen. Ander woord: Beschikking . (Bv. het afgeven van een kapvergunning aan de heer Kapgraag, een drankvergunning voor Café Janssen)

Eenzijdige overeenkomst
Een overeenkomst waaruit voor slechts één partij een verbintenis voortvloeit. (Bv. schenking)

Eenzijdige rechtshandeling
Een rechtshandeling waarvan de medewerking van slechts één partij nodig is. (Bv. een werknemer ontslaan, testament wordt opgemaakt door de testator , de verhuurder zegt de huur op, etc.)

Eigendom
Het meest omvattende recht dat een persoon op een zaak kan hebben.

Eis in conventie
Als de gedaagde in de conclusie van antwoord met een tegenvordering komt, wordt de eerste vordering 'eis in conventie' genoemd. Aan de conclusies over deze 'eis in conventie' wordt 'in conventie' toegevoegd, zoals bij ' conclusie van repliek in conventie'.

Eiser
Iemand die een burgerlijk proces begint en een andere burger (de gedaagde ) dagvaardt.

Enquêterecht
Het recht van aandeelhouders, vakbonden en het Openbaar Ministerie om een onderzoek naar het beleid van een onderneming in te laten stellen door het Gerechtshof te Amsterdam.

Erfdeel bij versterf
Dat deel van de nalatenschap , dat een erfgenaam krijgt als er geen geldig testament is gemaakt.

Erfdienstbaarheid
Last die rust op het ene erf (het dienend erf) ten behoeve van een ander erf (het heersend erf). (Bv. toelaten dat de buren het pad in jouw tuin ook gebruiken)

Erfgenaam
Iemand die recht heeft op (een breukdeel van) het vermogen van een overledene. (Bv. de hele nalatenschap , 1 / 2 van de nalatenschap , 5 / 17 van de n.s.)

Erflater
Degene die is overleden en een nalatenschap nalaat.

Erfopvolging bij versterf
Is de overgang van het vermogen van een overledene volgens wettelijke regels, als er geen geldig testament is gemaakt. (ook wel genoemd: Wettelijke erfopvolging )

Erfrecht
Dat deel van het privaatrecht dat de verdeling regelt van het vermogen van een overledene.

Erfstelling
Het toekennen van een breukdeel van de nalatenschap . Bv. 5/17 deel of 1/1 deel van de nalatenschap .

Executeur-testamentair
Iemand die is benoemd om het testament uit te voeren.

Executie / Executeren
Tenuitvoerlegging van een vonnis (door het OM ).

Executoire fase
De fase van verkoop van bezittingen en verdeling van het geld over de schuldeisers , in volgorde van rangorde. Een andere naam voor deze fase is: staat van insolventie .

Exploit
Aanzegging van een akte door de deurwaarder . (Bv. bij een dagvaarding , beslissing, etc.)

Failliet
De persoon ( schuldenaar ) die failliet wordt verklaard.

Faillissement
Faillissement is een gerechtelijk beslag op het hele vermogen van de schuldenaar ten behoeve van alle schuldeisers . De failliet wordt beschikkingsonbevoegd .

Familierecht
Dat deel van het privaatrecht , dat de rechtsverhouding regelt, welke uit familiebetrekkingen voortvloeit. (Bv. huwelijk, echtscheiding, ouderlijk gezag , adoptie, voogdij , alimentatie )

Feitelijke bestuurshandeling
Een handeling van een bestuursorgaan welke niet de bedoeling heeft rechten en plichten te scheppen, maar die alleen een materiële feitelijke handeling betreft. (Bv. een weg aanleggen, een boom planten)

Fictief besluit
Als een overheidsorgaan binnen een wettelijk bepaalde termijn niet op een verzoek heeft besloten, wordt verondersteld dat de overheid een afwijzend besluit heeft genomen. Tegen dit fictieve besluit kan actie worden ondernomen. (Fictief = doen alsof)

Fictieve weigering
Als een bestuursorgaan geen besluit neemt, of niet tijdig een besluit neemt, dan staat dat voor de AWB gelijk aan een weigering om dat besluit te nemen. Men kan tegen deze fictieve weigering een procedure starten.

Formeel bestuursrecht
Dat deel van het bestuursrecht dat aangeeft hoe het materieel bestuursrecht kan worden gehandhaafd. Dus: welke procedures kan een burger voeren als hij bescherming nodig heeft tegen het bestuursrechtelijk optreden van de overheid. (Het is dus Procesrecht)

Formeel recht
Dat deel van het recht dat gaat over de handhaving van het materieel recht . Formeel betekent hier: over de vorm, de manier waarop het toegepast wordt. Andere term: Procesrecht.

Formeel strafrecht
Dat deel van het strafrecht dat gaat over de bevoegdheden van politie en justitie, het verloop van de rechtszaak en de tenuitvoerlegging van straffen. Formeel betekent hier: over de vorm, de manier waarop het toegepast wordt. Andere term: Strafprocesrecht.

Formele overeenkomst
Een overeenkomst die alleen rechtsgeldig is als naast wilsovereenstemming ook een akte is opgemaakt. (Bv. schenking, huurkoop )

Fouilleren
Het aan lichaam en aan kleding onderzoeken van een verdachte waartegen ernstige bezwaren bestaan.

Fourneren
Het opsturen van het procesdossier met alle relevante stukken naar de rechtbank zodat de rechter een uitspraak kan doen. (fourneren = voorzien van, verstrekken)

Gebruiksrecht / Genotsrecht
Recht waardoor men de zaak van een ander mag gebruiken. (Bv. Recht van vruchtgebruik , erfdienstbaarheid , recht van opstal )

Gedaagde
Iemand die in een burgerlijk proces wordt gedaagd door een andere burger (de eiser ).

Geïntimeerde
De wederpartij (de gedaagde ) in hoger beroep .

Generale preventie
Door middel van het straffen van een dader trachten te zorgen dat andere mensen geen strafbare feiten zullen plegen. (Dit is een van de strafdoelen )

Geplaatst kapitaal
Is het nominale bedrag dat de NV / BV aan aandelen heeft uitgegeven (geplaatst).

Gerechtelijk vooronderzoek
Onderzoek in opdracht van de Rechtbank op verzoek van de Officier van Justitie , waarin zwaardere dwangmiddelen zijn toegestaan zoals huiszoeking of het aftappen van een telefoon.

Gerechtsdeurwaarder
Een openbaar ambtenaar (onder andere) belast met het tenuitvoerleggen van civielrechtelijke uitspraken en het betekenen (uitbrengen) van dagvaardingen .

Gerechtssecretaris
Zie: Griffier .

Geregistreerd partnerschap
Personen kunnen hun partnerschap laten registreren bij de gemeente waardoor ongeveer dezelfde rechtsgevolgen worden bereikt als bij een huwelijk.

Gerekestreerde
De verweerder in een verzoekschriftprocedure een rekestprocedure. (De verweerder lijkt dus op een gedaagde in een dagvaardingsprocedure)

Gestort kapitaal
Is het bedrag dat de aandeelhouders feitelijk op de aandelen hebben gestort / betaald.

Gevangenhouding
Maximaal 30 dagen vasthouden door de Rechtbank, + 2 keer een verlenging van 30 dagen. (Totaal maximaal 90 dagen)

Gevangenisstraf
Een vrijheidsstraf die kan worden opgelegd na een misdrijf . Deze wordt uitgezeten in een gevangenis.

Gevangenneming
Een verdachte wordt tijdens het proces gevangen genomen.

Gevolgschade
Dit is schade die door het product is veroorzaakt. (Dus niet de schade aan het product.) Er zijn twee soorten: Letselschade en Zaakschade )

Goederen
De bezittingen uit iemands vermogen . Goederen worden verdeeld in Zaken en vermogensrechten .

Goederenrecht
Dat deel van het privaatrecht dat regelt: 1) welke rechten een persoon op een goed kan hebben en: 2) de manieren waarop een persoon een goed kan verkrijgen of verliezen.