Noorland juristen - Juridische begrippen

Categorie: Juridisch
Datum & Land: 22/12/2025, NL
Woorden: 550

Relativeringsbeginsel
Het beginsel dat een daad alleen een onrechtmatige daad is als de daad ook onrechtmatig is ten opzichte van het slachtoffer. (De wet had de bedoeling het slachtoffer tegen deze schade te beschermen.)

Repressieve rechtsbescherming
De juridische middelen die erop gericht zijn een reeds genomen van besluit een bestuursorgaan ongedaan te maken. Rechtsbescherming , die achteraf plaatsvindt, dus nadat een bepaald besluit van bestuursorgaan is genomen.

Requisitoir
Het betoog van de Officier van Justitie , waarin hij aangeeft dat hij de tenlaste gelegde feiten bewezen vindt en waarin hij zijn strafeis stelt.

Resocialisatie
Het terug brengen in de maatschappij: de dader voorbereiden om terug te keren in de maatschappij. Zie ook: Reclassering .

Ressort
Rechtsgebied van een Gerechtshof. (Bv. Den Bosch [omvat o.a. Eindhoven, Tilburg, Breda])

Retentierecht
Het recht van een schuldeiser om een zaak van de schuldenaar onder zich te houden (vast te houden) totdat de schuld m.b.t. die zaak is voldaan. (Bv. de fietsenmaker t.a.v. de reparatiekosten)

Risicoaansprakelijkheid
Aansprakelijkheid die iemand heeft voor schade, ongeacht de vraag of men schuld heeft. Hij draagt dit risico alleen al door zijn positie. (Bv. de werkgever, ouders voor hun kind t/m 13 jr., de bezitter van een dier / een gebrekkige zaak / een opstal )

Roerende zaken
Alle zaken die niet onroerend zijn. (Bv. fiets, auto, vulpen, hond, paard)

Rol
Het register van de rechtsinstantie waarop de stand van zaken in iedere rechtszaak wordt bijgehouden. De ‘agenda’ van de rechtszaken bij een rechtsinstantie.

Rolbericht
Kort briefje van de advocaat van een van de partijen met alle zakelijke informatie over de rechtszaak: de namen van de eiser en de gedaagde , de namen van de procureurs , het rolnummer en de stand van zaken.

Rolnummer
Het administratienummer dat de griffie aan een zaak toekent. (Landelijk nummer)

Rolzitting
De zitting van de rechtbank waarop de formele kant van rechtszaken wordt afgehandeld. (Bv. het nemen van conclusies en het vragen om uitstel.)

Samenlevingscontract
Een overeenkomst tussen twee of meer ongehuwde 'samenwoners' waarin onder andere afspraken worden gemaakt over de financiële positie van de betrokken partijen. Meestal gemaakt met behulp van een notaris .

Samenwerkingsvorm
Een organisatie waarin personen samenwerken om een bepaald doel te bereiken. (Bv. vereniging , stichting , NV , BV , VOF , CV , coöperatie )

Sanctie
Een straf of maatregen bij een delict.

Sanctienorm
De maximale straf die op het delict staat.

Schadeverzekering
Een verzekering die de schade dekt welke uit een onzeker voorval kan voortvloeien. (Bv. brandverzekering, ziektekostenverzekering, transportverzekering)

Schatvinding
Iemand die een schat in de grond vindt wordt voor de helft eigenaar daarvan, terwijl de eigenaar van de grond eigenaar wordt van de andere helft.

Scheiding van tafel en bed
Het huwelijk wordt niet beëindigd, maar men gaat apart wonen en het vermogen wordt verdeeld.

Schikken
De Officier van Justitie biedt aan niet verder te vervolgen tegen betaling van een bepaald bedrag.

Schorsing van een besluit
Het tijdelijk buiten werking stellen van een besluit van een overheidsorgaan.

Schorsing van vervolging
Tijdelijk uitstel van vervolging . (Bv. de rechter wil eerst een uitspraak van een andere rechter afwachten)

Schuld
De daad kan je verweten worden.

Schuldaansprakelijkheid
Aansprakelijkheid die iemand heeft voor schade, op grond van de schuld die iemand heeft. (Bv. de meeste mensen zijn schuldaansprakelijk voor de eigen daden, ouders voor hun kind t/m 15 jr.)

Schuldeiser
De persoon die recht heeft op een prestatie (Degene die een vordering heeft op een ander)

Schuldenaar
Degene die de prestatie moet leveren. (Degene die een schuld heeft aan een ander)

Schuldsanering
Uitspraak door de Rechtbank waarbij een natuurlijke persoon (mens) een regeling van zijn schulden krijgt, waarbij een bewindvoerder een betalingsregeling begeleidt en de schulden na afloop worden kwijtgescholden.

Schulduitsluitingsgrond
Een feitelijk gegeven met betrekking tot de persoon van de dader waardoor hij geen schuld heeft aan een strafbaar feit. (Bv. psychische overmacht , ontoerekenbaarheid , noodweer of noodweerexces )

Separatist
Een crediteur die het voorrecht heeft om bij faillissement van de schuldenaar toch zijn rechten te mogen uitoefenen, alsof er geen faillissement is. (Bv. de pandhouder, de hypotheekhouder (blijft gescheiden van het faillissement )

Seponeren / sepot
Het besluit van het OM om een verdachte niet (verder) te vervolgen. (Bv. de verdachte is al genoeg gestraft doordat hij zelf gewond is geraakt; het is een erg klein strafbaar feit of het O.M. heeft onvoldoende bewijs)

Sommenverzekering
Een verzekering die een bepaald bedrag uitkeert als zich een onzeker voorval voordoet. (Bv. levensverzekering , overlijdensrisicoverzekering , arbeidsongeschiktheidsverzekering)

Speciale preventie
Trachten te zorgen dat deze dader voortaan geen strafbare feiten meer zal plegen. (Dit is een van de strafdoelen )

Staande houden
Tegenhouden van een verdachten voor het vragen naar personalia. (Bv. naam, adres en woonplaats)

Staande Magistratuur
Aanduiding voor het Openbaar Ministerie (o.a. Officier van Justitie ) Deze mensen gaan staan als zij aan het woord zijn.

Staatsrecht
Dat deel van het publiekrecht , dat de verhoudingen regelt tussen de overheidsorganen onderling. (Regelt de inrichting van de staat). (Bv. verhouding Gemeente - Provincie; Minister - Tweede Kamer; gang van een wetsontwerp; kiesrecht)

Statuten
Regels die zijn opgesteld door de oprichters van de rechtspersoon .

Stichting
Een rechtspersoon bestaande uit een vermogen dat door een bestuur wordt beheerd om een niet-commercieel doel te bereiken. (Bv. Nierstichting, Hartstichting)

Straf
Reactie op een strafbaar feit. (Bv. gevangenisstraf , hechtenis , onbetaalde arbeid of geldboete).

Strafbare feiten
Alle gedragingen waarvoor volgens de wet een rechter een straf kan opleggen.

Strafbeschikking
(door de politie) De Politie mag een (beperkte) straf opleggen aan de dader van een strafbaar feit, waarna de politie niet verder vervolgt. (Dit komt in de plaats van de politietransactie)

Strafbeschikking
(door Officier van Justitie) De Officier van Justitie mag een (beperkte) straf opleggen aan de dader van een strafbaar feit. Dit komt in de plaats van de transactie met het O.M. .

Strafdoelen
Doelen welke men met een straf wil bereiken. (Bv. het voorkómen van eigenrichting, speciale preventie , generale preventie , resocialisatie , bescherming van de maatschappij en vergelding )

Strafkamer
De afdeling van een gerechtelijke instantie waar strafzaken worden berecht.

Strafrecht
Dat deel van het publiekrecht , waarmee de overheid probeert invloed uit te oefenen op het gedrag van de burgers, door bepaalde handelingen strafbaar te stellen. (Bv. moord , vernieling, mishandeling, verkeersovertredingen/-misdrijven)

Strafuitsluitingsgrond
Een reden waardoor iemand geen straf krijgt voor een strafbaar feit. Er zijn twee strafuitsluitingsgronden: de schulduitsluitingsgrond en de rechtvaardigingsgronden .

Structuurvennootschap
Een grote NV / BV die een bijzondere structuur heeft. (O.a. een verplichte Raad van Commissarissen)

Stuiting
Zich verzetten tegen het huwelijk omdat er huwelijksbeletselen zijn.

Successierechten
Belasting die geheven wordt over een nalatenschap .

Surseance van betaling
Uitstel van betaling van concurrente vorderingen door de rechtbank.

Tekortkoming
De schuldenaar komt zijn verplichtingen aan de schuldeiser niet na.

Tenlastelegging
Een exacte omschrijving van de strafbare feiten waarvan de officier van justitie de verdachte verdenkt; daarover wil hij een uitspraak van de rechter .

Tenuitvoerlegging
De taak van het OM om ervoor te zorgen dat de veroordeelde de straf ook werkelijk ondergaat. (Bv. boete laten betalen, in de gevangenis zetten) Ander woord: Executie / executeren van de straf .

Territorialiteitsbeginsel
Het beginsel dat het Nederlands strafrecht geldt binnen Nederland en op Nederlandse boten en vliegtuigen. Zie ook: Territorium .

Territorium
Grondgebied van een staat.

Testament
Een notariële akte waarin de erflater vastlegt wat er na zijn overlijden met zijn vermogen moet gebeuren.

Testamentair erfgenaam
Iemand die een breukdeel van de nalatenschap krijgt door middel van een erfstelling in een testament .

Testamentair erfrecht
Wettelijke regels omtrent de manier hoe een erfenis moet worden verdeeld als er een geldig testament is opgemaakt.

Testamentaire erfopvolging
is de overgang van het vermogen van een overledene volgens een door de erflater opgemaakt testament .

Testamentaire voogdij
Voogdij welke wordt bepaald in het testament van de ouders. (De ouders geven in hun testament aan wie zij als voogd van hun kind wensen)

Testator
Iemand die een testament heeft laten opmaken door een notaris .

Titel
Juridische reden voor levering. Bv. een koopovereenkomst is de titel voor eigendomsoverdracht als de verkoper levert. Als er geen geldige overeenkomst (meer) is, heeft de levering geen rechtsgeldige titel (meer).

Toe-eigening
Iemand pakt een zaak die van niemand is (er is dus geen eigenaar) en daardoor wordt hij eigenaar. Bv. ik neem een stoel mee die door de eigenaar bij het grof vuil is gezet; ik pak een schelp op het strand, ik vang een dier in het wild.

Toevoeging
Het besluit van de Raad voor de Rechtsbijstand dat een cliënt in aanmerking komt voor vergoeding van (een deel van) het honorarium van zijn advocaat als men geen advocaat kan betalen.

Toonderaandelen
Aandelen aan toonder, degene die ze in handen heeft wordt als aandeelhouder beschouwd.

Traktaat
= Verdrag .

Transactie
Seponeren met als voorwaarde dat de verdachte een boete betaalt.

Treurjaar
Een vrouw mocht (vroeger) niet trouwen binnen 306 dagen na het overlijden van haar man. (Deze regel is vervallen)

Tussenvonnis
Een rechterlijke uitspraak waarin de rechter nog geen oordeel geeft over de zaak, maar bijvoorbeeld om meer bewijs vraagt of getuigen oproept.(= interlocutoir vonnis )

Uitlokken
Iemand op de gedachte brengen een strafbaar feit te plegen door giften, beloften, bedreiging of geweld. (De uitlokker krijgt max. 2/3 van de maximale straf van de dader .) (Bv. Jij krijgt van mij € 100.000,- als je X vermoordt)

Uitvoerbaar bij voorraad
Een vonnis dat onmiddellijk mag worden uitgevoerd. Hoger beroep of cassatie schorsen de tenuitvoerlegging van een vonnis dat uitvoerbaar bij voorraad is verklaard dus niet op.

Universaliteitsbeginsel
Het beginsel dat sommige ernstige misdrijven zo ernstig zijn, dat iedere wereldburger volgens het Nederlandse strafrecht strafbaar is, waar dan ook ter wereld het feit is gepleegd.

Vennootschap onder Firma
(VOF) Een maatschap waarmee een bedrijf wordt gevoerd onder een gemeenschappelijke naam.

Verbeurd verklaren van goederen
Goederen die met het misdrijf te maken hebben kan de rechter verbeurd verklaren: ze zijn dan niet meer van de verdachte maar worden eigendom van de staat.

Verbintenis
Een rechtsbetrekking tussen twee of meer personen, waarbij de ene partij een plicht heeft tot een prestatie, en de andere partij recht heeft op die prestatie. (Bv. het recht van de koper op levering, het recht van de verkoper op betaling)

Verdachte
Iemand waarvan de Politie op grond van zakelijke argumenten een redelijk vermoeden heeft dat hij een strafbaar feit heeft gepleegd.

Verdrag
Een overeenkomst tussen twee landen of tussen groepen van landen.

Verduistering
Opzettelijk enig goed dat geheel of ten dele aan een ander toebehoort en dat iemand anders dan door een misdrijf onder zich heeft zich wederrechtelijk toe-eigenen. ( Straf ten hoogste drie jaar of een geldboete van de 5e categorie)

Vereniging
Een organisatie van mensen die voor een niet-commercieel doel samenwerken. Er zijn verenigingen met volledige en met beperkte rechtsbevoegdheid.

Vergelding
De dader krijgt een straf omdat hij een strafbaar feit heeft gepleegd, uit wraak voor wat hij gedaan heeft. (Dit is een van de strafdoelen )

Vergunning
Een overheidsorgaan geeft toestemming tot handelingen welke normaliter toegestaan zijn indien men de vergunning bezit . (Bv. een bouwvergunning, een kapvergunning, een vestigingsvergunning)

Verhaal
De bezittingen van de schuldenaar worden openbaar verkocht. Uit de opbrengst wordt de schuld betaald. (verhaal is altijd gericht op een vermogen ) Zie ook: Aansprakelijkheid .

Verificatievergadering
Een vergadering van schuldeisers , schuldenaar , curator en rechter-commissaris waarin de waarheid, de juistheid van de ingediende vorderingen wordt gecontroleerd.

Verklaring omtrent inkomen en vermogen
Een formulier dat men moet invullen voor door de overheid gefinancierde rechtshulp. Aan de hand van de informatie op dit formulier besluit de Raad voor de Rechtsbijstand of de aanvrager een zogenaamde ' Toevoeging ' krijgt.

Verklaring van erfrecht
Een verklaring van de notaris waarin hij de erfgenamen van een overledene aanwijst.

Verkrijging onder algemene titel
Men verkrijgt de rechten EN de plichten van iemand anders. (dus: men krijgt ook schulden van de ander).Bv. wettelijke erfgenaam ; erfgenaam door erfstelling ; trouwen op algehele gemeenschap van goederen ; fusie van bedrijven.

Verkrijging onder bijzondere titel
Men verkrijgt alleen de rechten van iemand anders en niet de plichten. (dus: men krijgt geen schulden van de ander). Bv. koop-verkoop; gift; schenking; legataris )

Vermenging
De schuldenaar wordt zijn eigen schuldeiser . (Bv. zoon heeft schuld aan zijn vader en deze overlijdt, zoon is erfgenaam )

Vermogen
Optelsom van schulden en bezittingen.

Vermogensrecht(Een vermogensrecht)
Aanspraak op iets. (Bv. eigendom , het recht om een lening terug te krijgen)

Vermogensrecht(Het vermogensrecht)
Dat deel van het privaatrecht , dat de verhoudingen regelt met betrekking tot het vermogen ( vermogen = geld, goederen en schulden). (Bv. erfrecht , eigendom , overeenkomst , bezit , houderschap , pandrecht etc.)

Vernietigbaar
Een overeenkomst is wel geldig, maar kan nietig worden gemaakt in bepaalde omstandigheden. Zie ook: nietig. (Bv. een handelingsonbekwame, zoals een minderjarige, koopt een dure T.V., een overeenkomst met een wilsgebrek )

Vernietiging van een besluit
Het besluit van een overheidsorgaan wordt ongedaan gemaakt; er moet een nieuwe uitspraak volgen.

Verplichte proces-vertegenwoordiging
Voor de arrondissementsrechtbank , het gerechtshof en de Hoge Raad moeten de eiser en de gedaagde zich laten vertegenwoordigen door een procureur / advocaat .

Verrekening
Twee wederkerige schulden worden tegen elkaar weggestreept. Ook wel genoemd: Compensatie .

Versnelde afdoening
In bepaalde gevallen kan een instantie voor administratieve rechtspraak ertoe besluiten op zeer korte termijn een uitspraak te doen, bijvoorbeeld als de kwestie duidelijk is en er haast is bij een spoedige uitspraak.

Versnelde procedure
Een civiele procedure voor eenvoudige geschillen bij de rechtbank die korter duurt. De procedure bestaat uit: een dagvaarding , een conclusie van eis , een conclusie van antwoord , een mondelinge behandeling van de zaak en het vonnis .

Verstek
Op de rolzitting is de gedaagde / de procureur van de gedaagde niet verschenen. Meestal wijst de Rechter in een verstekvonnis de vordering van de eiser toe. Zie ook: Verzet .

Vervolging
Het starten van een strafprocedure tegen de verdachte door het Openbaar Ministerie . Zie ook: Seponeren .

Vervreemder
De partij die een goed overdraagt aan een ander.

Vervroegde invrijheidstelling
Meestal wordt de gevangene na tweederde van de gevangenisstraf vervroegd in vrijheid gesteld, bij goed gedrag (Deze regel zal wellicht binnenkrot vervallen).