Enveloppenlexicon

Categorie: Diverse industrieën en ambachten > Print en drukwerk
Datum & Land: 15/02/2007, NL offline
Woorden: 257

Houtvrij papier
kwaliteitspapier vervaardigd uit celstof of lompen.

Houthoudend papier
mindere kwaliteit papier, vervaardigd met een percentage fijn houtslijp.

Huisstijl
het geheel van visuele uitingen van een organisatie, die voldoen aan (soms vastgelegde) richtlijnen m.b.t. vormgeving (o.a. opmaak, kleurstelling en gebruik van lettertypen) en uitvoering (o.a. materiaalgebruik en protocollen), zoals: beeldmerken, drukwerk, belettering van wagenpark, keuze van bedrijfsuniformen, bewegwijzering, gevelbelettering en kantoorinrichting e.d.; de huisstijl vormt een herkenbare en samenhangende stijl

Interlinie
ruimte tussen de tekstregels

Inspringen
eerste regel van een nieuwe alinea extra naar rechts beginnen

Inlegstapel tafel
onderdeel van een vellenpers, waarop het te bedrukken papier is gestapeld

Indrukken
het achteraf indrukken van kant en klare enveloppen

In - line afwerking
complete afwerking die gelijktijdig op de productiemachine plaatsvind

IR droging
droging d.m.v. infra rood straling

Katern
gevouwen vel van een aantal pagina`s (veelal een veelvoud van vier) waarvan een boek of brochure kan worden gevormd

Karton
bestaat net als papier uit vezels, tussen de 150 en 600 g-m2. Zwaarder dan 600 g-m2 heet bordkarton.

Kapitaalhoogte
aanduiding van de lettergrootte, gemeten aan de hoogtemaat van hoofdletters

Kapitaal
andere naam voor hoofdletter; in Latijn ook wel `majuskel` genoemd

Kalanderen
glanzend maken

Kabinetenvelop
envelop voor verzending van 1-3 A4 (99 x 210 mm.) met sluiting aan de lange zijde.

Keervel
een kant van het vel drukken, van links naar rechts keren en nogmaals hetzelfde vel drukken

Kleurzweem
overheersende kleur in afbeeldingen bij een verstoorde kleurbalans

Kleurprint
laser- of inktjetafdruk van een (grafisch) computerbestand. Mag volstrekt niet gezien worden als representatief voor een gedrukt eindresultaat

Kleurbalans
verhouding tussen de kleuren van een afbeelding. Bij een goede kleurbalans zullen bij reproductie de grijstinten van het origineel weer als neutrale grijstinten worden weergegeven.

Kleppenvouw machine
machine die kleppen vouwt

Kornraster
raster dat is voorzien van korrelvormige punten die niet langs een rechte lijn, maar nogal regelloos zijn gepositioneerd

Kopij
het oorspronkelijke manuscript

Kolomwit
de ruimte tussen de kolommen

Kristalraster
rasterpatroon voor halftoonafbeeldingen in drukwerk waarbij microbeeldpunten voor elke afzonderlijke kleurscheiding willekeurig worden gepositioneerd en waarmee rozetten en moir‚vorming wordt voorkomen

Kunstdrukpapier
hoge kwaliteit glanzend papier

Langs vouw
vouw in de lengte

Layout
een ontwerp, door teksten en afbeeldingen samengesteld model, dat als voorbeeld dient voor het maken van het drukmateriaal

Letterproef
verzameling van lettervoorbeelden, als voorbeeld van de mogelijkheden van een zetterij of een bepaald zetsysteem

Leesbaar
met leesbaar negatief of positief wordt bedoeld een beeld dat een niet in spiegelbeeld staande afbeelding of tekst vertoont

Lijnmodel
een originele zwart-wit afbeelding of tekening zonder grijswaarden

Lichtdruk
drukproefmethode, hoofdzakelijk voor het maken van papierafdrukken van films of transparanten en gebaseerd op een chemisch principe. Ook wel ozalid genoemd.

Lithografie
het maken van schone films voor de drukker. In deze fase worden foto`s, dia`s, teksten en werktekeningen in een of meerdere kleuren definitief voor het drukken gereed gemaakt

Logo
logotype woordmerk, veelal in `leesbare` tekst vormgegeven vaste schrijfwijze van een naam van een bedrijf of organisatie, in tegenstelling tot een beeldmerk

Matchprint
fotografische lithoproef (in plaats van een gedrukte)

Marges
vrije ruimte tussen papierrand en de afdruk

Marabu
kleurensysteem voor zeefdrukinkt

Manuscript
oorspronkelijke kopij

Manual
handleiding waarin de huisstijl en het gebruik ervan worden uitgelegd. Ook wel huisstijlhandboek genoemd

Meerkleuren montage
het aan elkaar voegen van meer kleuren

Meerkleurendruk
drukwerk met meer dan één kleur

Mediumtype
groep van gelijksoortige media, die niet identiek zijn, maar grote overeenkomsten vertonen in de manier waarop m.b.v. onze zintuigen worden waargenomen; hierdoor zijn deze `typen` in principe in staat om een soortgelijke een zelfde communicatieve uiting te dragen (voorbeelden hiervan: visuele-, auditieve- en audiovisuele media)

Medium
middel om een boodschap over te dragen, informatiedrager

Mediaevalcijfers
cijfers wisselend van hoogte, dikte en positie t.o.v. de letterlijn. Zie ook tabelcijfers

Moiré
ongewenste structuur in het gerasterde drukbeeld, die ontstaat als de rasterhoeken niet ver genoeg uiteenlopen

Natuurkarton
houtvrij wit karton. Wordt vaak toegepast bij visitekaartjes

Nabewerking
behandeling van drukwerk na het drukken, zoals vouwen, snijden, stansen en plakken. Kan ook een vorm van veredeling zijn, zoals persvernis, lamineren en lakken

NEN-normen
door het Nederlands Normalisatie Instituut uitgegeven bladen waarin eisen, afmetingen en kwaliteiten ten behoeve van ondermeer de grafische industrie zijn aangegeven (bijv. papierformaten)

Negatief
een afbeelding waarin de waarden licht en donker omgekeerd zijn aan die in het origineel (of de natuur). Te onderscheiden zijn leesbare en onleesbare negatieven, respectievelijk een niet-spiegelbeeldig en spiegelbeeldig model. Een afdruk van een negatief levert een positief

Oblong
een drukwerkformaat met de rug of vouw aan de korte zijde.

Offsetrotatie
vlakdrukwenteling

Offsetproef
in offset vervaardigde proeven op het juiste papier, in de juiste kleur

Offset
druktechniek waarbij de partijen die drukinkt aannemen en op het papier afgeven, zich op hetzelfde niveau bevinden als de niet-drukkende partijen. De drukinkt wordt daarbij eerst overgezet (offset) op een rubber cilinder en daarna overgedragen op het papier

Omslag
verzamelnaam voor zware tot zeer zware papier- en kartonsoorten die ter bescherming om een bepaalde drukwerkuitgave worden aangehecht

Ontwikkelaar
vloeistof waarmee men ontwikkelt

Onleesbaar
een spiegelbeeldig model van een positieve of negatieve afbeelding (of tekst).

Onderkast
hiermee worden niet de hoofdletters (A, B, C) maar de kleine letters (a, b, c) bedoeld. In het Latijn ook wel: `minuskel`

Oppervlaktestructuur
waarneembare (zins-)structuur

Opmaken
het samenstellen van drukwerkpagina`s. Een activiteit die veelal plaatsvindt op beeldscherm

Opmaakproef
een gewone fotokopie, lichtdruk of laserprint van compleet samengestelde pagina`s. De eerste proef wordt ook vaak `vuile` proef genoemd of proef van `vuile` films

Opmaakinstructie
aanwijzingen van de ontwerper ten behoeve van de opmaak

Oplage
het aantal bestelde exemplaren drukwerk

Origineel
foto, tekening, schilderij of elke andere afbeelding die voor reproductie wordt aangeboden

Ozalidproef
drukproefmethode, hoofdzakelijk voor films en gebaseerd op een chemisch principe

Paskruis
merkteken op het drukvel, buiten de afsnee, aan de hand waarvan de drukker bij meerdere drukgangen de juiste positie van de afdruk bepaalt

Pantone Matching System (PMS)
internationaal kleurenmengsysteem voor offsetdruktechniek

PDF (Portable Document File)
bestandsformaat voor universele bestandsuitwisseling

Persvernis
in een extra drukgang aan te brengen vernislaag die een betrekkelijke bescherming en een matte glans geeft aan drukwerk (ook wel: druklak)

Persproef
een op een drukpers vervaardigde afdruk voor het drukken van de oplage en uitsluitend bedoeld voor kleurcontrole

Persformaat
maximaal te verwerken papierformaat op een bepaalde drukpers

Persdensitometer
elektrisch instrument waarmee de densiteit of toonwaarde gemeten kan worden, of de gelijkheid van de druk kan worden gecontroleerd

Perforeren
het aanbrengen van een rij gaatjes of scheurstreepjes om het papier makkelijk te scheuren

Pixel
picture element; een beeldpunt, het kleinste onderdeel waaruit een beeldscherm is opgebouwd; geeft informatie over kleur en-of lichtintensiteit

Plotters
computergestuurde snij- en tekenmachines

Platte tekst
platzetsel, grotere hoeveelheden algemene leestekst, ook vaak in kolommen

Plasticvernis
een in de nabewerkingsfase aangebrachte sterke glanslaag

Plano
vellen ongevouwen drukwerk

Plaatcilinder
cilinder waaromheen de drukplaat aangebracht wordt

Pregen
drukken in de hoogdruktechniek, zonder drukinkt, waarbij het model in het papier wordt geperst en een verhoogd of verdiept beeld ontstaat

Rasterstand film
de richting van de lijnen van het raster. Voor opnamen in één kleur zet men de lijnen gewoonlijk op 45°, omdat dan de structuur van het raster het minst opvalt. Bij reproductie in raster naar raster zal het altijd noodzakelijk zijn een stand ten opzichte van der rasterstand van het model te zoeken, die geen moiré veroorzaakt. Eveneens ter voorkoming van moiré moeten de rasterstanden in meerkleurenwerk zorgvuldig worden gekozen. Uitgaande van het zwart op 45° plaatst men het geel op 90° (deze kleur is het minst zichtbaar), het magenta op 75° en het cyaan op 105°. Bij perfect werk vormen de rasterpunten van de vier kleuren rosetjes, die met de loep zichtbaar zijn

Rasteropname
fotografische omzetting van een origineel in een positieve of negatieve film die van een raster is voorzien

Raster
een regelmatig lijnen-, punten- of korrelstructuur in gedrukte halftoonafbeeldingen (foto`s), noodzakelijk om zacht verlopende zwartingen in druktechniek te realiseren. Wordt ook toegepast voor het realiseren van effen, zachte tinten

Reproductie
resultaat van een vermenigvuldigingsslag van een originele afbeelding

Relatieve vochtigheid
de werkelijke hoeveelheid waterdamp in de atmosfeer, uitgedrukt in het percentage van de hoeveelheid waterdamp, die nodig is om de lucht te verzadigen bij een gegeven temperatuur

Registreren
het `op elkaar` drukken van de voor- en achterzijde van een pagina of het naast elkaar drukken van kolommen, zodanig dat regels op gelijke hoogte staan

Regeltransport
afstand gemeten van de onderzijde van de regel tot de onderzijde van de volgende regel. Deze maat in samenhang met de lettergrootte bepaalt uiteindelijk de ruimte die tussen de regels zit.

Regelval
positie van tekstregels ten opzichte van elkaar. Te onderscheiden zijn: Engelse regelval, vrije regelval blokvorm en centreren

Regellengte
ontstaat uit het aantal lettertekens per regel. De maat die dan ontstaat wordt ook wel zetbreedte genoemd

Retoucheren
het bijwerken van beschadigingen, onregelmatigheden en onjuistheden in een origineel. Kan handmatig geschieden, maar ook veel vergaander met digitale manipulatie op lithografische computers

Rilteken
teken van een in papier of karton geperste gleuf op een plaats waar gevouwen moet worden

Rillen
het met lijnen inpersen van papier of karton, zodat het gemakkelijk kan worden gevouwen

Romein
benaming voor rechtopstaande letters in tegenstelling tot schuinstaande letters (cursief)

Rugwit
onbedrukte ruimte tussen de afdruk en de vouw van de rug

Rug
de gesloten zijde van een boek of brochure, waar de katernen zijn vastgezet (genaaid en-of gelijmd)

Satineren
door machinale wrijving papier glanzend maken

Schreven
kleine dwarsstreepjes aan de letters

Schreefloos
verzamelnaam voor letters die geen schreven hebben, in tegenstelling tot schreefletters

Schaaldrukken
afdrukken van de afzonderlijke kleuren en combinaties van een vierkleurendruk

Sluitwerk
drukwerk waarbij de kleuren zeer nauwkeurig (sluitend) in elkaar of tegen elkaar worden gedrukt

Snijwit
ruimte tussen afdruk en linker- of rechterzijde van de papierrand

Spotvernis
het aanbrengen van persvernis op bepaalde delen van papier