Heemkundevereniging Maas- en Swalmdal

Categorie: Geschiedenis en volkskunde
Datum & Land: 15/02/2007, NL offline
Woorden: 597

Digitaal
Een meet- en opnamesysteem waarin aspecten uit de fysische wereld, waartoe beelden behoren, worden omgezet in elektrische lading die in dezelfde verhouding staat als de waarden van het origineel. Deze waarden worden vervolgens omgezet in groepen van binaire cijfers (bits) zodat de gegevens kunnen worden opgeslagen op magnetische of andere media voor afbeelden en bewerken, waarbij gebruik wordt gemaakt van een digitaal computersysteem. Zie ook Analoog.

Digitaal afdrukken
(in fotografie) Het zichtbaar maken van de uiteindelijk reproductie van een fotografisch beeld en het verbeteren van de kwaliteit van de reproductie door bepaalde technieken subtiel toe te passen. Doordrukken en tegenhouden is een voorbeeld van digitaal afdrukken dat veel wordt gebruikt. Hoewel digitaal afdrukken vooral wordt gebruikt om ongelijkwaardige toonwaarden uit te balanceren en de tekortkomingen van verschillende opnames en reproductiesystemen te compenseren, kunnen fotografen hiermee ook de stemming reproduceren die ze in het origineel hebben geprobeerd vast te leggen.

Digitaal drukken
(in de druksector) Drukprocessen die pagina`s direct van een computer, via een rasterbeeldverwerker en vervolgens naar een kleurenprinter voor de uiteindelijke uitvoer sturen. Dergelijke apparaten kunnen alles zijn van direct-to-plate offsetdrukpersen tot nieuwere elektrofotografische systemen.

Digitaal proefdrukken
Het rechtstreeks vanaf opgeslagen digitale informatie produceren van paginaproeven zonder een filmnegatief te produceren. Voorbeelden zijn laser-, inkjet-, thermal transfer- en dye sublimation-afdrukken.

Digitale camera
Digitale camera`s gebruiken een CCD die licht omzet in elektrische signalen en vervolgens in binaire gegevens. Beelden kunnen tijdelijk worden opgeslagen in een RAM-geheugen, in het geheugen van de camera zelf, of rechtstreeks worden geladen in een computer.

Digitale contractproef
Een contractproef die rechtstreeks van een digitaal bestand op een digitaal uitvoertoestel gemaakt is, in plaats van met film. Zie Contractproef.

Digitale infrastructuur
Alle computerhardware, software en randapparatuur, samen met bestandsservers en netwerken die ze verbinden om een digitaal prepress-productiesysteem te vormen.

Digitale kleurenproef
Een kleurenproef van een digitaal bestand en niet van filmscheidingen.

Dikte
Dikte van het substraat, gewoonlijk gemeten in duizendsten van een inch.

DIN
(`Deutsche Industrie Norm`) voor de gevoeligheid van film en CCD`s De DIN-schaal verloopt logaritmisch; wordt de aanduiding met 3 verhoogd, dan verdubbelt de gevoeligheid.

Direct-to-plate
Directe belichting van beeldgegevens op de drukplaat, zonder tussentijds gebruik van film. Zie ook Computer-to-plate.

Direct-to-press
Beeldgegevens worden rechtstreeks naar de cilinders van de drukpers gestuurd, zodat gebruik van film en drukplaten overbodig is.

Discontinu licht
Een lichtbron met een onderbroken of een sterk beperkt gamma golflengten, vaak met intense pieken.

Distilleren
In Adobe Acrobat Distiller-software, het converteren van een PostScript-bestand in een Portable Document Format (PDF)-bestand.

Distorsie (tonvormige vertekening)
Een vervorming die veroorzaakt wordt door groothoeklenzen of slecht afgestelde monitors. De beelden lijken te zijn uitgerekt over een bol.

Dithering
Het simuleren van doorlopende kleur, door een patroon van kleine puntjes van meer dan één kleur te gebruiken. Bijvoorbeeld

Dmax
Het punt met maximale densiteit in een beeld of origineel. Zie Densiteit en Densiteitsbereik.

Dmin
Het punt met minimale densiteit in een beeld of origineel. Zie Densiteit en Densiteitsbereik.

Doek
Het rubberen doek dat bij offsetdruk rond een cilinder wordt aangebracht; eerst wordt het beeld van de plaat op dit doek overgedragen, daarna wordt het van het doek op het papier overgedragen.

Dompelwals
Bij flexodruk is dit de met rubber beklede rol van het flexografisch inktsysteem met dubbele rol. De functie van deze rol in een dergelijk inktsysteem bestaat in het aanbrengen van inkt op de rasterwals.

Doordrukken en tegenhouden
Technieken van digitaal afdrukken voor het uitbalanceren van ongelijksoortige toonwaarden van beelden die in chemische (en tegenwoordig digitale) doka`s tot stand zijn gekomen. Soms moeten over- en onderbelichte lichte partijen, middentonen en schaduwpartijen met betrekking tot elkaar worden geïsoleerd en verdonkerd (doordrukken), of verlicht (tegenhouden) om een goede reproductie te krijgen. Het aanpassen van extreme waarden is alleen mogelijk indien een volledig toonwaardebereik is vastgelegd aan de invoerkant.

Doorlopend beeld
Een beeld dat doorloopt over de vouw van een dubbele pagina (spread) in een afgewerkte publicatie.

Doorlopende herhaling
Het vermogen om patronen of beelden op een substraatrol te drukken zonder leemten in het drukken.

Down-sampling
Het verlagen van de resolutie van een beeld waarbij detail verloren gaat.

Drager
Het basismateriaal dat een beeld draagt, bijvoorbeeld film, of waarop kan worden gedrukt (papier, stof, plastic, metaal, enz.).

Drempel
Het punt waarop een handeling begint of wijzigt. De drempelinstelling voor het scannen van lijnwerk bepaalt welke pixels zwart worden en welke wit. De drempel voor het USM-proces (Unsharp Masking, zie aldaar) bepaalt hoe groot een tooncontrast moet zijn voordat hierop het opscherpen wordt toegepast.

Driekwarttonen
Toonwaarden die het midden houden tussen de middentonen en schaduwpunten (75% zwart, of niveau 192 in 24-bits kleuren).

Dringendheid
Het vermogen van een medium om data op het juiste ogenblik te versturen. Het World Wide Web biedt over het algemeen een grotere dringendheid dan drukwerk.

Drive voor back-up op tape
Een apparaat voor het opslaan van elektronische bestanden, waarbij de informatie elektronisch op magnetische tape wordt gecodeerd.

Droge trapping
De techniek die erin bestaat verscheidene kleuren te drukken door elke kleur onmiddellijk na het drukken te drogen, dus voordat de volgende wordt aangebracht. Flexodruk en gravure gebruiken de methode van de droge trapping. Zie Natte trapping.

Drukcilinder
De cilinder die de rol ondersteunt tijdens de overdracht van het beeld van de plaat op het substraat.

Drukken op locatie
het drukken van een document op één of meer van elkaar verwijderde plaatsen door elektronische bestanden via een netwerk te versturen.

Drukken op maat
bij digitale persen de mogelijkheid om in één enkele oplage individuele pagina`s op maat te maken met beelden of tekst; wordt ook wel personalisatie genoemd.

Drukkersspreads
De organisatie van ingedeelde pagina`s zoals de drukker ze zou drukken om in staat te zijn correct te vouwen en binden. Zie Lezersspreads.

Drukkleuren
De vier kleuren cyaan, magenta, geel en zwart worden gecombineerd om een groot aantal kleuren te drukken. Wanneer ze gemengd worden, kunnen ze maar een klein gedeelte reproduceren van al de kleuren die men in de natuur vindt. Maar bij het drukken kunnen ze een zeer groot kleurengamma reproduceren. Zie ook CMYK.

Drukpersproef
Een proef die op de drukpers wordt gemaakt met de drukinkten en de onderlaag voor de uiteindelijke druk.

Drukplaat
(bij flexodruk) Een plaat uit rubber of uit fotopolymeer, die gebruikt wordt als beelddrager om inkt van de rasterwals op het substraat over te dragen.

Drukproeven
Een daadwerkelijk gedrukt voorbeeld van de manier waarop een project er zal uitzien op het moment dat het, met gebruik van vergelijkbare zoniet gelijke, drukpersen en voorwaarden wordt gedrukt.

Drukvoorbereiding
Een algemene term voor de stappen die genomen worden om originele illustraties voor afdrukken voor te bereiden. Deze stappen worden steeds vaker door computergestuurde systemen uitgevoerd.

Drumscanners
Een digitale beeldscanner waarin het origineel rond een trommel gewikkeld wordt, en die PMT-optica (photomultiplier tube) gebruikt.

Duotoon
Een drukprocédé waarbij grijstinten worden gereproduceerd door twee inktkleuren te gebruiken, teneinde een breder tonaal bereik te bewerkstelligen of een speciaal effect te produceren.

Duplex drukken
Een substraat aan weerszijden bedrukken.

Durometer
De graad van hardheid van rubber. Meestal wordt deze hardheid gemeten met behulp van de `Shore A`-schaal.

DVD
Afkorting voor Digital Versatile Disc of Digital Video Disk. Een verbeterd cd-romformaat met een opslagcapaciteit tot 17 GB.

Dye sublimation
Een drukproces waarbij kleine verwarmingselementen pigmenten vanaf een filmdrager verdampen, waarna deze op een ondergrond worden afgezet.

Dye-sublimation printer
Een printer die kleuren van RGB-, CMY- of CMYK-computerbestanden overbrengt op linten met inkt die door verwarming aan het papier wordt gehecht. Afdrukken van de dye-sublimation printer lijken op en voelen hetzelfde aan als fotografische afdrukken die tot stand zijn gekomen in een chemische doka.

Dynamisch bereik
Het bereik van licht tot donker aan toonwaarden dat in een elektronisch bestand zit. Net als het densiteitsbereik geeft dit het bereik van meetbare toonwaarden aan in een origineel of reproductie. Het dynamisch bereik van een CCD of andere sensor is ook een belangrijke factor bij de aankoop van een digitale scanner of camera. Het dynamisch bereik wordt uitgedrukt in densiteitseenheden en is een logaritmische methode voor het meten van de hoeveelheid opgenomen licht (stijgt de densiteit met één punt, dan neemt de lichtabsorbtie met het tienvoudige toe). Zie Densiteitsbereik en Toonwaardebereik.

Echte resolutie
zie Optische resolutie.

Effectieve resolutie
De resolutie van een scan, welke gemaakt kan worden door een combinatie van als deeltjes genomen punten en pixels welke door interpolatie gemaakt zijn. Op deze manier kan de effectieve resolutie van een scan veel hoger zijn dan de optische resolutie van de scanner die deze vastlegde.

Electronic mecanical
Een naam voor het digitale bestand dat gebruikt wordt om op film, platen of gedrukte vellen een beeld aan te brengen.

Elektrofotografisch drukken
Een druktechnologie die geladen fotogeleidende trommels en speciale inkten of toners gebruikt om rechtstreeks te drukken van computer op papier of een andere drager.

Elektronische doka
Een term die is afgeleid van de traditionele donkere kamer. In een elektronische doka wordt gebruikgemaakt van computers, scanners, software voor beeldbewerking, koppelingen met digitale camera`s en uitvoereenheden voor het creëren en bewerken van beelden.

Elliptische punt
Een soort rasterpunt met een elliptische vorm. Geeft soms aanleiding tot betere toongradaties.

Emulsie
De laag lichtgevoelig materiaal op film.

Emulsie naar beneden
Het gaat hier om een leesbaar filmbeeld waarbij de emulsiezijde naar beneden gericht is. Het drukprocédé bepaalt of een leesbare dan wel een onleesbare film nodig is.

EPS (Encapsulated PostScript)
Een bestandsformaat dat zowel raster- als vectorbeeldgegevens opneemt en dat gebruikt wordt om PostScript beeldinformatie van het ene naar het andere programma om te zetten. Het bestand bevat een PostScript-code en een weergave van het beeld in lage resolutie (PICT-preview).

EPS 5
Andere term voor DCS.

Ethernet
Een uitbreidbare netwerktopologie die een breed gamma bekabelingen en protocols ondersteunt, zoals AppleTalk en TCP-IP. Base Ethernet heeft een bandbreedte van 10 Mbps; Fast Ethernet-100Base-T, met een bandbreedte van 100 Mbps, is vandaag de standaard, en Gigabit Ethernet (1 Gbps bandbreedte) wordt realiseerbaar.

Eurostandaard
Europese standaard voor offsetrotatiedruk; gebruikt voor consistent drukwerk in kleur. De Amerikaanse standaard is SWOP.

Externe drumengine
Ieder belichtingstoestel waarin het medium stationair wordt gehouden op de buitenkant van een drumcilinder.

Film
Een transparant materiaal waarop een lichtgevoelige laag (emulsie) is aangebracht.

Filmcamera
Apparaat voor het maken van foto`s, dat licht opneemt met behulp van cellulosemateriaal dat is bedekt met een laag chemicaliën en andere stoffen zoals zout, zilver en platina. Na belichting moet de film chemisch worden ontwikkeld om het verborgen beeld zichtbaar te maken

Filmnegatief
Een film met een beeld waarbij de donkere partijen licht zijn en omgekeerd.

Filmrecorder
Uitvoerapparaat dat nieuwe `halftoon-filmoriginelen` van digitale bestanden maakt in verscheidene formaten. Term gebruikt voor apparaten voor het vastleggen van dia`s, soms ook voor laserbelichters.

Filter opscherpen
Een elektronisch instrument voor het scherpstellen van een digitaal beeldbestand.

Filters
Afdrukhulpmiddelen die gebruikt worden om fotografische beelden te manipuleren, zodat de kleur of het contrast kan worden gecontroleerd of speciale effecten kunnen worden bereikt.

Flatbedscanner
Een scanner waarin het origineel op een glasplaat wordt geplaatst, langs welke een lichtbron en een CCD-verdeelapparaat loopt. Recente vooruitgang in technologie heeft de kwaliteit van flatbedscannen enorm verbeterd.

Flexografie
Een drukproces dat gebruikmaakt van rubber- of fotopolymeerplaten en sneldrogende inkten om te drukken op o.m. flexibele dragers.

Focoltone
Een kleurstalensysteem voor ontwerpers op basis van normaalinkten. Focoltone biedt ook voorgemengde inkten voor steunkleuren.

Fonts
In de elektronische uitgeverij, bestanden met de grafische gegevens voor het produceren van bepaalde lettertypes op het scherm voor uitvoer.

Fotomultiplicatorbuis
Een lichtgevoelige eenheid, gebruikt in trommelscanners, die zeer lage lichtwaarden in een beeld kan onderscheiden door de signalen te versterken die tijdens het scannen op het beeld zijn toegepast.

Foton
Het kleinste `lichtdeeltje`. De precieze samenstelling van licht is vrij complex

Fotopolymeer
Een aantal materialen die een chemische verandering ondergaan wanneer ze aan ultraviolet licht worden blootgesteld.

Fotosite
zie CCD.

Frame-grabbing systeem
Een combinatie van hardware en software, bestemd voor het vastleggen van individuele beelden uit videoclips voor verdere digitale bewerking of voor achtereenvolgens afspelen op computerplatforms.

Freesheet-papier
Papier vrij van mechanische houtpulp.

Frequentiemodulatie-raster
Zie Stochastisch raster.

Gammacorrectie
De correctie van toonbereiken in een beeld, meestal door aanpassing van de tooncurves. Het samendrukken of het uitzetten van donkere of lichte schaduwen in een beeld.

Gammacurve
Een in veel toepassingen voor beeldverwerking gebruikte weergave van het gamma, waarbij toonwaarden van invoer op de X-as worden weergegeven en uitvoerwaarden op de Y-as.

Gang scanning
Zie Batch scanning.

Garenloos binden
Een bindmethode waarbij de vergaarde katernen worden schoongesneden of afgefreesd en aan elkaar gelijmd bij de rug tot een papieren cover uit één stuk.

GCR
(Gray Component Replacement - substitutie van grijswaardencomponenten) Een techniek om de hoeveelheid cyaan, magenta en geel in een bepaald neutraal beelddeel te verminderen en te vervangen door een juiste hoeveelheid zwart. Zie ook UCR.

Geïndexeerde kleur
Een kleurensysteem dat informatie uit een bestand of uit software gebruikt als aanwijzer naar een kleurenopzoektabel in plaats van een kleur direct te specificeren. Kleur die gespecificeerd wordt op basis van een 24-bits palet, maar weergegeven wordt in een 8-bits systeem, noemt men geïndexeerde kleur.

Gekalanderd papier
Papier dat door een groep rollen wordt gewalst om de dikte te verminderen, de densiteit te vergroten en de oppervlaktegladheid en glans te verbeteren.

Gelatinelaag
Een uitwendige coating die voorkomt dat fotogevoelige platen oxideren; wordt verwijderd tijdens de verwerking.

Gemonteerde film
Film die meerdere pagina`s bevat in gemonteerde volgorde.

Geperforeerd binden
Een bindmethode waarbij vergaarde katernen worden doorboord of geperforeerd en een binding van metaaldraad of plastic wordt bevestigd.

Geribbeld materiaal
Een papiersubstraat dat golvende plooien vormt en tussen twee lagen karton wordt geplaatst. Het geribbeld materiaal geeft golfkarton structurele sterkte.

GIF (Graphics Interchange Format)
Een elektronisch beeldformaat dat alom gebruikt wordt voor elektronisch gepubliceerde beelden. Wordt als het Engelse `jiff` uitgesproken.

Gigabyte (Gb)
Een meeteenheid die gelijk is aan 1.024 megabytes aan gegevens oftewel 1.048.576 kilobytes.

Golfkarton
De combinatie van gewoon karton en een gegolfd of geribbeld medium.

Golfkartondrukpers
Een inline-drukpers met vellen (gewoonlijk een flexodrukpers) voor het bedrukken van golfkarton.

Gommen
Afwerkingsgom of Arabische gom die wordt aangebracht op de niet-beelddragende zones van platen, om te voorkomen dat ze lichtgevoelig worden na de verwerking.

Gradatie (dégradé)
1) Een geleidelijke, traploze overgang van zwart naar wit, van de ene kleur naar de andere of van de ene kleur naar geen kleur. 2) Een geleidelijke overgang in een schaduw of kleur over een bepaalde zone van de gedrukte pagina of raster. Een gradatie in verschillende kleuren noemt men soms ook wel mengsel.

Gravure
Een plaatdrukproces waarbij een gegraveerde plaat als hoofdbeelddrager (`master image carrier`) wordt gebruikt. Het gravureproces wordt gebruikt voor het drukken van verpakkingen, speciale producten en publicaties. Zie ook Diepdruk.

Grijsbalans
Een combinatie van of de balans tussen RGB- of CMYK-kleuren die lijken op neutraal grijs.

Grijsniveau
Een onderscheidende toonwaardentrap in een beeld. Grijsniveaus zijn inherent aan digitale beelden. De meeste beelden bevatten 256 grijsniveaus per kleur (8 bits). Ook wel Grijswaarden.

Grijstoon
De reeks grijze tonen tussen zwart en wit. Een monochrome monitor is in staat om zowel afzonderlijke grijze pixels weer te geven als zwarte en witte pixels, maar geen kleurenpixels.

Grijstrap
1) De beschrijving van grijswaarden tussen zwart en wit. Een grijstrap-monitor kan zowel zwart-wit pixels als grijze pixels tonen, maar geen kleurpixels. 2) Een halftoonbeeld met uitsluitend zwarte, witte en grijze gegevens.

Group scanning
zie Batch scanning.