AAT-Ned - Nederlandse Art & Architecture Thesaurus

Categorie: Kunst, muziek en cultuur
Datum & Land: 15/02/2007, NL
Woorden: 19911

houwers
Blanke gevestwapens met een relatief korte eensnijdende rechte of kromme kling geschikt om mee te houwen; verouderd begrip (in de 17e eeuw vaak als synoniem van sabel gebruikt). Gebruik `houwzwaarden` voor zwaarden met een kling, ontworpen om mee te houwen.
Categorie: Wapens en Munitie > blanke gevestwapens naar vorm.

houwen
Bewerken door het toebrengen van slagen met een zwaar, snijdend instrument.
Categorie: Procédés en Technieken > snijden.

houwelen
Handgereedschap dat bestaat uit een stalen kop die aan één of beide kanten is gepunt, met een houten handvat. Worden gebruikt om samengeperste aarde los te maken of in stukken te breken.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > wrikgereedschap.

houwdegens
Degens met een relatief brede kling zowel geschikt om mee te houwen als te steken, met een min of meer ingewikkeld gevest.
Categorie: Wapens en Munitie > blanke gevestwapens naar vorm.

houtzagerijen
Fabrieken waar boomstammen worden verwerkt tot planken door ze door een reeks zagen te laten lopen.
Categorie: Bouwwerken > verwerkingsfabrieken.

houtzaagmolens met zaagramen
Machines die gebruik maken van meerdere evenwijdige zaagbladen waardoor in één steek alle planken uit een boomstronk kunnen worden gezaagd.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > zaagmolens: houtbewerkingsgereedschap.

houtwol
Dunne houtkrullen uit een stuk die als verpakkingsmateriaal voor breekbare voorwerpen worden gebruikt.
Categorie: Materialen > houtproducten.

houtwerk
Interieuronderdelen van hout, zoals lijstwerk en trappen; ook werk uitgevoerd in hout, met houten voorwerpen of met houten delen.
Categorie: Objectgenres > objectgenres naar materiaal.

houtterpentijn
Terpentijn die is verkregen uit houtafval, snippers of zaagsel, door middel van stoomdestillatie of destructieve distillatie.
Categorie: Materialen > terpentijn.

houtteer
Teer verkregen door de afbrekende destillatie van hout; wordt gebruikt als een conserveringsmiddel.
Categorie: Materialen > teer.

houtsteekbeitels
Gebogen beitels die worden gebruikt om pengaten of naden af te werken.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > beitels: houtbewerkingsgereedschap.

houtsnijgutsen
Gutsen die zowel aan de binnen- als aan de buitenkant zijn geslepen. De grotere, buitenste schuine kant wordt gebruikt voor hardhout en de kleinere, binnenste schuine kant voor zachthout.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > gutsbeitels: houtbewerkingsgereedschap.

houtsnijders (prentkunstenaars)
Te gebruiken voor personen die houtblokken snijden of afdrukken daarmee maken. Gebruik `houtsnijders (houtbewerkers)` voor personen die objecten of versieringen in hout snijden.
Categorie: Personen > prentkunstenaars.

houtsnijders (houtbewerkers)
Mensen die objecten of versieringen in hout snijden. Gebruik `houtsnijders (prent)` voor personen die houtblokken snijden of daar afdrukken mee maken.
Categorie: Personen > houtbewerkers.

houtsnijden (ornamenteren)
Wordt gebruikt voor de kunst van het modelleren of versieren van houten objecten door met een scherp instrument te snijden.
Categorie: Procédés en Technieken > hout bewerken.

houtsneden
Prenten gemaakt met een blok langshout waarin die delen die wit moeten blijven zijn weggestoken met een mes of guts.
Categorie: Beeldmateriaal > reliëfdrukken (prenten).

houtskoolpotloden
Potloden met een stift van fijngemalen, zeer dicht geperst houtskool. Ze zijn minder kliederig maar niet zo veelzijdig bruikbaar als houtskoolstaafjes.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > potlood (medium).

houtskool (medium)
Zwart krijt dat is gemaakt van verkoolde takjes, meestal van een wilg of een wijnstok, of van samengeperst houtskool.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > schets-teken-en schrijfbenodigdheden naar specifiek type.

houtskeletbouw
Wordt gebruikt voor constructies van rechtopstaande posten of zuilen die horizontale balken of dwarsbalken ondersteunen. Hieronder vallen niet balloon frames en platform frames waar de ondersteuning wordt geleverd door stud walls.
Categorie: Onderdelen > structurele geraamten.

houtschroeven
Bevestigingsmiddelen met een spiraalvormige schroefdraad, die zich een weg banen in hout wanneer ze onder axiale druk worden gedraaid.
Categorie: Onderdelen > schroeven naar vorm.

houtpoeder
Verpoederde restanten die door insecten worden geproduceerd tijdens het voeden en boren; vaak met uitwerpselen en etensresten erin.
Categorie: Materialen > reststoffen.

houtmeters
Meetinstrumenten, meestal in de vorm van platte stokken, 1 tot 2 meter lang, met verschillende schaalverdelingen en tabellen om een schatting te maken van hoeveel planken er uit een hoeveelheid ongezaagde boomstammen kunnen worden gehaald.
Categorie: Meetinstrumenten > maatstokken naar functie.

houtloodsen
Wordt gebruikt voor meestal losstaande schuren waarin hout, vooral brandhout, wordt opgeslagen.
Categorie: Bouwwerken > loodsen (opslag).

houtgravures
Prenten gemaakt met een blok kopshout waarin die delen die wit moeten blijven zijn weggestoken met een burijn.
Categorie: Beeldmateriaal > reliëfdrukken (prenten).

houthakkers
Mensen die bomen omhakken voor timmerhout.
Categorie: Personen > bosbouwers.

houtgraveurs
Mensen die zich bezighouden met het maken van houtgravures.
Categorie: Personen > prentkunstenaars.

houtgraveren
Een reliëfprocédé waarbij het ontwerp in de kopse kant van een blok hout is gesneden en van daaraf wordt gedrukt. Dit procédé verschilt van `houtsnijden (procédé)`, de benaming voor een reliëfprocédé waarbij de afgewerkte zijde van een houtblok wordt gebruikt.
Categorie: Procédés en Technieken > reliëfdrukprocédés.

houten pennen
Lange hardhouten pennen die gebruikt worden om planken of balken te bevestigen in sommige skeletbouw-constructies.
Categorie: Onderdelen > bevestigingsmiddelen.

houten huizen
Woonhuizen van hout. Te onderscheiden van `blokhutten` doordat ze groter zijn, uit meerdere ruimten bestaan en beter gebouwd.
Categorie: Bouwwerken > woonhuizen naar constructiemethode.

houten hamers (sportbenodigdheden)
Houten voorwerpen, meestal met lange stelen en korte slagkoppen die loodrecht aan één einde zitten, die bij bepaalde sporten, bijvoorbeeld croquet of polo, worden gebruikt om ballen te slaan.
Categorie: Ontspanningsmiddelen > benodigdheden voor het slaan of gooien van een bal.

houten hamers (gereedschap)
Kleine, houten hamers die worden gebruikt ommee op een ander stuk gereedschap zoals een beitel of een guts te slaan.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > slaggereedschap.

houten geld
Houten munten, oorspronkelijk gemaakt als noodgeld; daarna alleen nog als herdenkingspenning of souvenir en voor reclamedoeleinden.
Categorie: Ruilmiddelen > gebruikspenningen zonder betaalwaarde.

houten constructie
Constructies waarin muren, tussenmuren, vloeren en daken geheel of gedeeltelijk van hout zijn gemaakt.
Categorie: Procédés en Technieken > constructie naar vorm.

houtdraaiers
draaiers (houtbewerkers) Ruimere term: houtbewerkers
Categorie: Personen > houtbewerkers.

houtdraadbouten (moerkopsleutel)
Bouten met een moersleutelkop, meestal vierkant of hexagonaal van vorm, puntig en gedraad als een houtschroef.
Categorie: Onderdelen > bouten naar vorm.

houtconserveringsmiddel
Een van de chemicaliën zoals creosoot of natriumfluoride, die worden gebruikt om het vergaan van hout af te remmen of tegen te gaan, vooral door schimmels en insecten af te weren.
Categorie: Materialen > conserveringsmiddel naar functie.

houtcliché`s
Blocks of wood on which designs, words, or other images are cut to print, usually as relief images, whether on paper, fabric, or other material.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > cliché`s.

houtburijnen
Kleine, smalle, V-vormige gutsen voor houtbewerking.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > beitels: houtbewerkingsgereedschap.

houtblokken (trommen)
Kleine, hardhouten trommen, meestal rechthoekig, met één of twee lange, uitgeholde sleuven, die worden bespeeld met t trommelstokjes of hamertjes.
Categorie: Geluidsmiddelen > spleettrommen.

houtblaasinstrumenten
Blaasinstrumenten van hout
Categorie: Geluidsmiddelen > blaasinstrumenten.

houtbewerkingsmachines
machines voor houtbewerking Ruimere term: houtbewerkingsuitrusting
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > houtbewerkingsuitrusting.

houtbewerkingsfabrieken
Ondernemingen die zich vooral bezighouden met het produceren van vlakgemaakte planken door het zagen, schaven en bij elkaar passen van hout.
Categorie: Bouwwerken > verwerkingsfabrieken.

houtbakken
Bakken, dozen of dergelijke voor het opslaan van brandhout.
Categorie: Houders > opslaghouders.

hout bewerken
Wordt in brede zin gebruikt voor het modelleren van hout. Voor het maken van schrijnwerk en ingewikkeld houtsnijwerk wordt `kastenmaken` gebruikt. Voor het construeren van gebouwen en andere constructies met hout, zoals het installeren van vloeren, raamkozijnen en ander lijstwerk wordt `timmerwerk` gebruikt.
Categorie: Procédés en Technieken > houtbewerken en houtbewerkingsprocédés.

houseling cloths
Lange, linnen bedekkingen die worden gebruikt voor het bedekken van het altaarhekje tijdens de communie. Voorheen ook een lange, linnen doek die voor de kerkgangers werd gehouden bij de eucharistieviering.
Categorie: Interieurinrichting > bedekkingen en voorhangen voor vast meubilair in religieuze gebouwen.

house traps
Wordt gebruikt voor watersloten die in afvoerpijpen van gebouwen zijn geïnstalleerd om luchtcirculatie tussen het rioleringssysteem en sanitaire afvoersysteem van het gebouw te voorkomen.
Categorie: Onderdelen > sifons (afvoersystemen).

house lights
Lichten in een theater, met name het licht in de zaal, uitgezonderd de lichten bij de uitgang of lichten op of achter het toneel.
Categorie: Interieurinrichting > verlichtingsmiddelen naar locatie of context.

hourglass gauntlets
Pantserhandschoenen in de vorm van een zandloper, die populair waren in de 14e en begin 15e eeuw, gekenmerkt door een korte wijde manchet en een rugstuk dat bestaat uit een enkele plaat die is aangepast aan de vorm van de knokkels en de aansluiting van de duim aan de hand.
Categorie: Kleding > persoonlijke wapenrusting: handen en onderarmen.

houppelandes
Eéndelige kledingstukken die tot op de grond reiken, met lange mouwen en een zeer wijde rok, soms met sleep en soms met een riem, en vaak gevoerd met bont; door vrouwen gedragen in de 14e en 15e eeuw, en aanvankelijk ook door mannen.
Categorie: Kleding > bovenkleding.

houders voor tandenstokers
Kleine, open houders in verschillende vormen voor het bewaren en uitdelen van tandenstokers.
Categorie: Houders > houders behorende bij het opdienen van voedsel.

houders voor roken en tabakgebruik
sigaren- en sigarettenbekers Ruimere term: houders voor persoonlijk gebruik
Categorie: Houders > houders voor persoonlijk gebruik.

huurlingen
Beroepssoldaten ingehuurd om te dienen in een buitenlands of privéleger.
Categorie: Personen > soldaten.

huurkazernes
Wordt alleen gebruikt voor gebouwen met huurappartementen in grote steden, bewoond door armere mensen; meestal zijn ze gebouwd met een minimum aan sanitaire voorzieningen, veiligheid en comfort en verkeren vaak in verwaarloosde toestand.
Categorie: Bouwwerken > flatgebouwen.

huurders
Personen die van iemand land, gebouwen of andere panden gebruiken of bewonen tegen bepaalde voorwaarden, zoals met name het betalen van huur.
Categorie: Personen > grondbezitters.

hutkoffers (houders)
Onbuigzame, doosachtige houders, meestal groot en vaak versterkt, voor het inpakken van kleren en andere persoonlijke bezittingen of artikelen voor op reis of opslag.
Categorie: Houders > houders voor persoonlijke zaken.

hutjes
Eenvoudig gebouwde of kleine en bescheiden woningen, meestal gemaakt uit natuurlijke materialen.
Categorie: Bouwwerken > woonhuizen naar vorm.

husla`s
Vedels met een korte hals, een toets, een rozet, klankspleten, een lang staartstuk, een platte sleutelschijf met stemsleutels aan de achterkant en drie snaren. Ze werden door de Sorben uit het oosten van Duitsland bespeeld.
Categorie: Geluidsmiddelen > vedels.

huppahs
Wordt gebruikt voor de luifels waaronder Joodse huwelijksceremonies plaatsvinden.
Categorie: Onderdelen > luifels.

hunting chairs
Historische benaming voor leunstoelen uit het eind van de 18e en begin van de 19e eeuw die helemaal zijn opgevuld, behalve de poten, die van hout zijn gemaakt.
Categorie: Interieurinrichting > stoelen naar vorm.

huntiet
Een wit mineraal bestaande uit calciummagnesiumcarbonaat dat voorkomt als krijtachtige massa`s en wordt gebruikt als een wit pigment.
Categorie: Materialen > mineraal.

huntboards
Dressoirtafels zonder laden of met een enkele rij laden onder het blad. Dit type wordt gemaakt in de zuidelijke staten van Noord-Amerika.
Categorie: Interieurinrichting > dressoirs (meubilair).

humoristen
Personen die humoristische verhalen schrijven voor publicatie of voorstellingen.
Categorie: Personen > auteurs.

humpen
Een grote cilindervormige drinkbeker, gewoonlijk van glas, zonder handgreep, soms versierd met glazuur of gravering; gebruikt voor het drinken van bier en gemaakt in Duitsland vanaf de 16de eeuw.
Categorie: Houders > drinkgerei.

humor
Het aspect van gesproken of geschreven taal, handelingen en situaties, dat een beroep doet op een gevoel voor het absurd ongerijmde of amusante.
Categorie: Abstracte Begrippen > artistieke middelen.

humeralen
Langwerpige liturgische gewaden die door priesters of diakens om de schouders worden gedragen gedurende bepaalde gedeelten van de hoogmis.
Categorie: Kleding > liturgische gewaden.

Humber
Verwijst naar de stijl van het middeleeuwse geglazuurde aardewerk dat in het noorden van Engeland werd gevonden in het gebied rond de rivieren de Humber en de Trent. De stijl is over het algemeen ontstaan in de 12e eeuw en hield stand tot het eind van de 16e eeuw.
Categorie: Stijlen en Perioden > middeleeuwse keramiekstijlen van de Britse eilanden.

humanistische schriften
Wordt gebruikt voor schriften ontwikkeld in 15e-eeuws Italië in humanistische kringen, voornamelijk om de Antieke schriften te vervangen en kenmerken van het Karolingische schrift te doen herleven.
Categorie: Onderdelen > Latijnse en Griekse alfabetschriften.

humanistisch cursief
Een cursief schrift ontwikkeld in de 15e eeuw in Italië, dat kenmerken heeft van Karolingisch minuskel.
Categorie: Onderdelen > humanistische schriften.

humanisten
Zij die in humanisme geloven of dit toepassen.
Categorie: Personen > personen naar ideologie, filosofie of politieke activiteit.

humane wetenschappen
Takken van studie met vooral een cultureel karakter, zoals talen, literatuur en filosofie.
Categorie: Vakgebieden > vakgebieden.

humanen (lettertypengroep)
Wordt gebruikt voor lettertypen van oude stijlen die sterk gebaseerd zijn op humanistische schriften.
Categorie: Onderdelen > oude stijl (lettertypengroep).

humanisme
Een filosofie die de essentiële waardigheid en waarde van de mensheid verdedigt en het vermogen door de rede tot zelfontplooiing te komen; ook de beweging in de renaissance die door de vernieuwing in de klassieke letteren wordt gekenmerkt.
Categorie: Abstracte Begrippen > culturele stromingen en opvattingen.

hulsloze patronen
Patronen zonder de conventionele metalen huls; de aandrijflading wordt in plaats daarvan vermengd met een bindmiddel, waardoor het een hard blokje wordt dat naar wens kan worden gevormd, waarna de kogel wordt verzonken aan de voorkant en aan de achterkant een slaghoedje wordt vastgezet.
Categorie: Wapens en Munitie > patronen (munitie).

hulzen
Munitieonderdelen die de voortdrijvende lading (kruit), slaghoedje en projectiel bevatten.
Categorie: Onderdelen > munitieonderdelen.

hulsels
Wordt gebruikt voor de vaak van zacht leer vervaardigde band van een boek, waar vakjes in zitten waarin de kartonnen delen worden gestoken. Werd in de Middeleeuwen soms gebruikt in plaats van boekbanden.
Categorie: Onderdelen > bedekkingen voor vergaard materiaal.

hulpzenders
Installaties die een inkomend zwak signaal kunnen versterken voor heruitzending op een andere frequentie.
Categorie: Bouwwerken > relaisstations.

hulpverleningsvoertuigen
Gespecialiseerde wegvoertuigen met apparatuur om hulp te bieden bij noodsituaties.
Categorie: Vervoermiddelen > dienst- en bestelvoertuigen.

hulpspanten
Bruggebinten die op hun onderliggers gewicht dragen en die tussen hun bovenliggers geen zijsteunen hebben.
Categorie: Onderdelen > spanten naar locatie of context.

hulpkerken
Kerken die zijn gebouwd binnen de grenzen van een parochie, zodat mensen die de parochiekerk niet gemakkelijk kunnen bereiken de diensten daar kunnen bijwonen.
Categorie: Bouwwerken > kerken naar functie.

hulpdiensten
nooddiensten; reddingswerk Ruimere term: openbare diensten
Categorie: Organisaties > openbare diensten.

hullers
Keukengerei dat wordt gebruikt voor het ontvliezen van graan, het doppen van noten en het schillen van fruit.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > keukengereedschap voor het verwijderen.

hulp verlenen
Directe economische of financiële hulp bieden.
Categorie: Functionele activiteiten > economische en financiële functies.

hulken (vaartuigen naar vorm)
Te gebruiken voor vracht- of oorlogsschepen die werden gebruikt vanaf de Middeleeuwen tot in de 16e eeuw. Meestal voorzien van een gebogen voorsteven, na 1200 een recht achtersteven, een overnaadse bouw en voor- en achterkastelen; de vroegere schepen waren vrij klein maar de 15e- en 16e-eeuwse exemplaren hadden een laadvermogen van over de 500 ton; zijn oorspronkelijk in noord Europa ontworpen maar komen uiteindelijk over de hele wereld voor.
Categorie: Vervoermiddelen > vaartuigen naar vorm.

huizenblokken
Wordt gebruikt voor stukken grond binnen stedelijke gebieden die meestal aan alle kanten zijn begrensd door straten of andere vervoerswegen, natuurlijke fysieke barrières of openbare plaatsen, en die niet worden doorkruist door straten.
Categorie: Open ruimten en landschappelijke elementen > open ruimten naar locatie of context.

huizen van bewaring
Wordt gebruikt voor plaatsen van bewaring die worden bestuurd door de plaatselijke regering, voor zowel de tijdelijke hechtenis van veroordeelde of niet-veroordeelde personen en voor mensen die een straf uitzitten van minder dan een jaar; wordt gebruikt voor langere en beter beveiligde opsluiting dan arrestantenhokken, maar zijn minder beperkend en voor kortere straffen dan `gevangenissen`.
Categorie: Bouwwerken > strafrechtelijke instellingen.

huiven (hoofddeksels)
Nauwsluitende kappen of haarnetjes die meestal van goud-, zilver-, zijde- of woldraad zijn gemaakt, vaak versierd met parels en kralen en bedoeld om het haar op de plaats te houden. Werden door vrouwen gedragen en soms ook door mannen, vooral van de 13e tot de 16e eeuw. Gebruik `chignons` voor haarnetjes die worden gebruikt om het haar achterin de nek bijeen te houden of die aan de achterrand van een hoed zijn bevestigd.
Categorie: Kleding > petten en mutsen naar vorm.

huiszwam
Te gebruiken voor een bepaald soort houtrot, veroorzaakt door schimmels.
Categorie: Toestanden en Invloeden > toestanden en invloeden: hout.

huiszittenhuizen
Huizen waar de huiszittenmeesters (bestuurders van een liefdadige stichting ten bate van thuiszittende armen) hun uitdeling van voedsel, kleren en brandstof hielden en vergaderden. VWB.
Categorie: Bouwwerken > gebouwen voor maatschappelijk werk.

huisvuil
Verbruikte, versleten of gebroken dingen die nog geen vuilnis of as zijn.
Categorie: Materialen > afval.

huisvrouwen
Getrouwde vrouwen die hun eigen huishouden doen, vooral wanneer dit hun voornaamste bezigheid is.
Categorie: Personen > personen in dienstverlenende beroepen.

huisvestingsprojecten
Wordt gebruikt voor bouwprojecten, doorgaans in opdracht van de overheid gebouwd en beheerd, bedoeld voor huurders met lage inkomens.
Categorie: Gebouwde complexen en gebieden > huisvestingscomplexen naar ontwikkelingstraject.

huisvesting voor lage inkomens
Sociale woningbouwcomplexen voor bewoners wiens inkomen niet boven een bepaald maximum uitkomt.
Categorie: Abstracte Begrippen > betaalbare huisvesting.

huistheaters
Wordt gebruikt voor het totaal van audio- en videoapparatuur van hoge kwaliteit, meestal met grootbeeld-televisietoestellen en surround-sound mogelijkheden, ontworpen en opgesteld om een theaterachtige omgeving te creëren; kan ook worden gebruikt voor ruimten die zijn bedoeld om plaats te bieden voor het bekijken van beelden met behulp van dergelijk apparatuur. Gebruik @`media rooms` voor huiselijke ruimten waar de nadruk ligt op een amusementssysteem met video, muziek en spelletjes.
Categorie: Objectgroepen en systemen > thuisamusementsystemen.

huisschilderverf
Verf voor buiten, met een hoogwaardig pigment vermengd met lijnolie waaraan een kleine hoeveelheid verdunner en droger is toegevoegd of die is gemengd met een synthetische hars.
Categorie: Materialen > verf naar functie.

huisschilders
Zij die een laag verf aanbrengen op de oppervlakte van zaken als muren, meubels of voertuigen.
Categorie: Personen > personen in ambachten en beroepen naar materiaal.

huismannen
Getrouwde mannen die hun eigen huishouden doen, vooral wanneer dit hun voornaamste bezigheid is.
Categorie: Personen > personen in dienstverlenende beroepen.

huiskamertafels
Tafels met verschillende vormen, die aan alle kanten zijn afgewerkt en bedoeld om in het midden van een kamer te worden gezet. Ze worden vaak in dezelfde stijl als andere woonkamermeubels gemaakt. Gebruik `woonkamertafels` voor versierde tafels die, vooral in woonkamers, als pronkstuk dienen.
Categorie: Interieurinrichting > tafels naar locatie of context: positie.

huiskamers
Kamers in woonhuizen, vaak naast de keuken gelegen, die gebruikt worden om te eten en te drinken, te verpozen en voor andere dagelijkse bezigheden. Doorgaans in combinatie met een `nette kamer`. Zie voor soortgelijke vertrekken in woonhuizen na 1945 `woonkamers`.
Categorie: Onderdelen > sociale en zitruimten.

huiskamerkunst
Kunstwerken, vooral schilderijen en prenten, die voor de populaire smaak zijn ontworpen en als woninginrichting op de markt worden gebracht.
Categorie: Abstracte Begrippen > kunstgenres.

huisjasjes
Losvallende herenjasjes, daterend van omstreeks 1900, vaak van stevige stof en afgezet met een passement, in huis gedragen tijdens het luieren en roken.
Categorie: Kleding > jasjes.