AAT-Ned - Nederlandse Art & Architecture Thesaurus

Categorie: Kunst, muziek en cultuur
Datum & Land: 15/02/2007, NL
Woorden: 19911

hair-on leather
Leer dat is gelooid zonder dat het haar van de vellen of huiden is gehaald.
Categorie: Materialen > leer naar procédé.

hair receivers
Houders voor haar, dat is verzameld uit de haarborstel van de eigenaar, en met name kommen met deksels die een gat in het midden hebben.
Categorie: Houders > houders voor lichaamsverzorging en hygiëne.

haiks
Overkleding, meestal van wol, die het hoofd en het lichaam bedekt; gedragen in noordelijk Afrika.
Categorie: > .

haha`s
(Droge) sloten, grachten of greppels rond landschappelijke parken en tuinen om te bereiken dat het vee in de weide een onderdeel van het zicht vanuit de tuin is, maar niet in de eigenlijke tuin kan komen.
Categorie: Open ruimten en landschappelijke elementen > landschapselementen in de tuinarchitectuur.

hagiografieën
Biografieën van heiligen.
Categorie: Informatievormen > biografieën.

hagioscopen
Kleine openingen, meestal schuin gesneden, in de muur van een kerk, die over het algemeen zo geplaatst zijn dat ze uitzicht bieden op het hoogaltaar vanaf het transept of de zijbeuk.
Categorie: Onderdelen > vensters naar locatie of context.

hagelstormen
Stormen die met hagel gepaard gaan.
Categorie: Gebeurtenissen > stormen.

hageltorens
Hoge torens, meestal rond, waarin hagel wordt gemaakt door gesmolten lood van een hoge verdieping in een bak water te laten druppelen.
Categorie: Bouwwerken > metaalverwerkingsbedrijven.

hagel (munitie)
Hoeveelheden kleine loden of stalen kogeltjes die met meerdere tegelijk worden afgevuurd met jachtgeweren. In het Amerikaans wordt de term `shot` ook in meer algemene zin gebruikt voor projectielen zonder explosieve lading afgevuurd met vuurwapens.
Categorie: Wapens en Munitie > munitie.

Hadza
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in Centraal-Tanzania.
Categorie: Stijlen en Perioden > stijlen van Centraal-Tanzania.

Hadriaans
Verwijst naar de periode en stijl in de kunst, voornamelijk beeldhouwkunst en architectuur, tijdens de regeerperiode van Hadrianus van 117 tot 138 n.Chr. In de beeldhouwkunst wordt de stijl gekenmerkt door de invloed van de klassiek Griekse kunst, in de architectuur door een monumentaal gevoel voor massa, grote binnenruimtes en grootschalig gebruik van gestort beton.
Categorie: Stijlen en Perioden > Imperiaal (Romeins).

Hadra
Verwijst naar de aardewerkstijl uit de hellenistische periode in Egypte, in de 3de eeuw v. Chr., genoemd naar de begraafplaats in Hadra bij Alexandrië, waar veel vaatwerk in deze stijl is aangetroffen. De stijl wordt gekenmerkt door urnen die zijn bedekt met witte slip en versierd met uiteenlopende bloemen- en dierendessins in polychrome verf.
Categorie: Stijlen en Perioden > Egyptische aardewerkstijlen.

Hadimu
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die oorspronkelijk afkomstig is uit Tanzania maar die leeft op de eilanden Zanzibar en Tumbatu.
Categorie: Stijlen en Perioden > Swahili.

haciënda`s
Grote Spaans-Amerikaanse landgoederen, boerderijen of ranches; kan ook worden gebruikt voor het hoofdgebouw van een dergelijk complex.
Categorie: Gebouwde complexen en gebieden > landbouwcomplexen.

Hachiman
Verwijst naar de stijl in de Shinto-architectuur die zich ontwikkelde gedurende de Heian-periode (794-1185). De stijl wordt gekenmerkt door een tempeltype waarin twee gebouwen rechtstreeks met elkaar zijn verbonden, zodat de dakranden elkaar raken.
Categorie: Stijlen en Perioden > Japanse bouwstijlen.

habitat
Te gebruiken voor de traditionele en gebruikelijke leefomgeving van een plant of dier; gebruik `milieus (objectgroepen)` voor het geheel van invloeden op organismen.
Categorie: Abstracte Begrippen > biologische begrippen.

Habaner
Verwijst naar de stijl van het aardewerk dat werd gemaakt door boeren in Hongarije en Moravië (in het huidige Tsjechië) van de late 16de tot het einde van de 17de eeuw. De stijl wordt gekenmerkt door krachtige en gestileerde bloemen, dieren en figuren, aangebracht op typische bolvormige kruiken met korte hals en borden met een brede, platte rand.
Categorie: Stijlen en Perioden > Oost-Europese keramiekstijlen van renaissance en barok.

haarzeven
Zeven met een net van geweven haar.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > ziften.

haarversieringen
Term die algemeen wordt gebruikt voor diverse siervoorwerpen zoals haarspelden en -kammen, gedragen door mannen en vrouwen.
Categorie: Kleding > haaraccessoires.

haarstukken
Haarmonsters die worden gedragen als toevoeging aan het natuurlijke haar van de drager; ofwel om kale plekken op het hoofd te bedekken of om het haar aan te vullen voor een meer weelderig kapsel.
Categorie: Kleding > haaraccessoires.

haarspelden
U-vormige spelden die worden gebruikt om haar of hoofddeksels op de plaats te houden; ze zijn gemaakt van metaal- of plasticdraad, schildpad of soortgelijke materialen en kunnen ook decoratief zijn.
Categorie: Kleding > haaraccessoires.

haarspelddoosjes
Doosjes van verschillende vorm, vooral bedoeld voor het bewaren van haarspelden. Vaak gemaakt als deel van een toiletset.
Categorie: Houders > houders voor lichaamsverzorging en hygiëne.

haarschuifjes
Siervoorwerpen die zijn bedoeld om het haar op de plaats te houden.
Categorie: Kleding > haarversieringen.

haarnetjes
Opengewerkte netjes gemaakt van mensenhaar, zijde of synthetische materialen die over het haar worden gedragen om het op de plaats te houden. Ook te gebruiken voor soorten die zijn bezet met parelachtige versieringen.
Categorie: Kleding > haaraccessoires.

haardstenen
Afzonderlijke, grote stenen die de vloeren van open haarden vormen.
Categorie: Onderdelen > haarden.

haardschermen (uitrusting)
Te gebruiken voor beschermingsconstructies van geweven of gevlochten metaal die voor de openingen van open haarden worden geplaatst om te voorkomen dat er vonken of brandende kolen ontsnappen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > vuurmakende en beheersende uitrusting.

haardrogers
Diverse apparaten die op elektriciteit of gas werken en zijn bedoeld voor het drogen van haar door het uitstralen van warmte.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > uitrusting voor persoonlijk gebruik: kappen, hygiëne en gezondheidszorg.

haardplaatsen
Ruimten met verzonken zitplaatsen bij een vuur of haard.
Categorie: Onderdelen > alkoven.

haardplaten
Aanduiding voor de achtermuren of het binnenwerk van open haarden.
Categorie: Onderdelen > open haardonderdelen.

haardkleden
Kleine kleden die gewoonlijk vlak bij de haard worden gelegd om de grotere en duurdere tapijten te beschermen.
Categorie: Interieurinrichting > tapijten naar functie.

haardijzers
Toestellen met een horizontale balk op een verticale staaf, op korte poten, die worden gebruikt om grote houtblokken te dragen in een open haard.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > vuurmakende en beheersende uitrusting.

haardfiguren
Uitgezaagde en beschilderde figuren die als haardscherm dienen; veel vervaardigd in de 17e en 18e eeuw.
Categorie: Beeldmateriaal > schilderingen naar vorm.

haarden
Wordt gebruikt voor de vloeren van open haarden en de delen van de vloer die daar direct naast liggen.
Categorie: Onderdelen > haarden en haardonderdelen.

haarborstels
Borstels die worden gebruikt voor het gladmaken en stileren van het haar.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > borstels: persoonlijk gebruik.

haarbanden
Banden of stroken die worden gebruikt om het haar vast te houden; worden gedragen voor functionele doeleinden of ter versiering.
Categorie: Kleding > haarversieringen.

haarballen
Kleine kussentjes, of rolletjes van haar of dergelijk materiaal, die vroeger door vrouwen onder hun eigen haar werden gedragen om het dikker te doen lijken.
Categorie: Kleding > haarstukken.

haar
De vezelachtige uitgroeiïngen op de huid van allerlei dieren, die bestaan uit het eiwit keratine en onder andere worden gebruikt voor het maken van stoffen, als opvulling en voor het maken van kwasten en borstels.
Categorie: Materialen > haar en haarbestanddelen.

haanloos
Te gebruiken om vuurwapens te beschrijven waarbij het afvuurmechanisme, inclusief de haan, helemaal aan de binnenkant zit.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > vormkenmerken: vuurwapens.

haalpennen
Zware pennen met ronde kop op regels van sluisdeuren, in een dekzerk van een sluismuur vastgegoten of in een kous bevestigd, waaromheen schippers hun haak slaan om het schip aan te halen of af te zetten.
Categorie: > .

haalmessen (beitels)
Beitels met een rond, doorlopend blad, bevestigd aan een stel handvatten.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > emmerschaven.

haalbaarheidsonderzoeken
Onderzoeken om vast te stellen of het instellen van een studie, programma of andere voorgestelde activiteit op grotere schaal uitvoerbaar is.
Categorie: Functionele activiteiten > onderzoeken (uitzoeken).

haaksloten
Engelse sloten die een sperhaak bevatten waardoor de haan half in gespannen toestand kan worden vastgezet.
Categorie: Onderdelen > Engelse sloten.

haakse verbindingen
Verbindingen tussen twee stukken hout waarbij de richting van de nerf van het ene stuk haaks (meestal letterlijk in een hoek van 90 graden) op de nerf van het andere stuk staat.
Categorie: Onderdelen > verbindingen naar vorm.

haakse schroevendraaiers
Schroevendraaiers waarvan de punt in een hoek van 90 graden staat ten opzichte van de steel.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > schroevendraaiers.

haaknaald
Stalen haakpennen.
Categorie: > .

haaknaalden
Te gebruiken voor kleine, meestal rechte werktuigen die worden gebruikt om steken in lussen over elkaar aan te brengen in haakwerk.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > uitrusting naar proces.

haaklassen
Modulaire architectonische elementen, zoals metselwerk of een triplex beplanking, die zo zijn geconstrueerd dat de verticale verbindingen van aangrenzende elementen niet parallel liggen.
Categorie: Onderdelen > verbindingen naar vorm.

haaklassen
Haaksgewijze, halve lassen tussen twee houten balken die zo zijn afgezaagd dat ze goed aan elkaar gelast kunnen worden en druk kunnen weerstaan.
Categorie: Onderdelen > verbindingen naar vorm.

haakladders
De brandladders van brandweerlieden, die bestaan uit een paal met dwarsbalken als sporten en met aan één kant een haak.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > ladders.

haakharpen
Diatonische lijstharpen waarbij een reeks haken in de hals is geplaatst waarmee de bespeler de toonhoogte van elke snaar met een halve toon kan verhogen.
Categorie: Geluidsmiddelen > chromatische harpen.

haakbussen
Wordt algemeen gebruikt voor verschillende soorten lichte draagbare vuurwapens die in Europa werden gebruikt vanaf de 14e tot aan het begin van de 17e eeuw en die waren voorzien van een geweerlade waarmee ze tegen de wang, borst of schouder konden worden gehouden. De eerste modellen hadden een haakvormig uitsteeksel aan de onderkant van de loop om de terugslag op te vangen en werden bij het afvuren ergens op geplaatst.
Categorie: Wapens en Munitie > schoudervuurwapens.

haakbusharnassen
Te gebruiken voor Europese wapenrustingen, gedragen vanaf de tweede helft van de 16de eeuw door lichte cavalerie gewapend met vuurwapens, meestal bestaande uit een kuras over een leren legerjas, spaudlers, een open helm, zoals een wapenhelm, een lichte Zischägge of een stalen helmkap, en een pantserhandschoen voor de linkerhand.
Categorie: Objectgroepen en systemen > lichte harnassen.

haakblokken
Blokken waarvan het beslag is uitgerust met een haak, zodat het in een oog kan worden gehaakt.
Categorie: > .

haaienleer
Duurzaam leer dat niet slijt en bedekt is met zeer kleine schubben met korte stekeltjes. Het werd vaak als schuurmateriaal gebruikt.
Categorie: Materialen > huid.

haaien
Een afdeling van de kraakbeenvissen, die acht families en meer dan vijf soorten van vlugge, slanke en lenige roofvissen omvat.
Categorie: dieren > vissen (dieren).

haagdoolhoven
labyrinten (tuin); doolhoven Ruimere term: doolhoftuinen
Categorie: Open ruimten en landschappelijke elementen > doolhoftuinen.

hazelnoten
Noten van de hazelaar.
Categorie: Materialen > vrucht.

hawk`s nest models
Scheepsbouwmodellen bestaande uit een houten achterplank of een uitgezaagd deel van de scheepsromp met plankdelen erbovenop die het geraamte van het beoogde schip voorstellen.
Categorie: Beeldmateriaal > builder`s models.

Hawaiian quilts
Quilts, meestal in slechts twee kleuren, bestaande uit één symmetrische vorm die uit een gevouwen stuk effen stof wordt geknipt en geappliqueerd op een meestal witte, effen ondergrond; veel vervaardigd op Hawaii en door Duitse kolonisten in Pennsylvania. Geen Nederlands equivalent.
Categorie: Interieurinrichting > quilts naar patroon of motief.

Hawaiian flag quilts
Patriottische Hawaiian quilts die de Hawaiaanse vlag afbeelden, soms met het koninklijke wapenschild of andere koninklijke symbolen in het midden. Geen Nederlands equivalent.
Categorie: Interieurinrichting > flag quilts.

havens
Aanduiding voor zeer beschut liggende inlaten van water die bescherming tegen wind en zee bieden en voldoende diepte hebben zodat schepen voor anker kunnen gaan.
Categorie: Nederzettingen en landschappen > kustwatervlakten.

havengebieden
Wordt gebruikt voor vestigingsgebieden die haven- en terminalfaciliteiten combineren op de overgang tussen transportsystemen te land en te water
Categorie: Nederzettingen en landschappen > nederzettingen naar economische maatstaf.

havendammen
Wordt gebruikt voor bouwwerken die zich uitstrekken vanaf de kust of oever het open water in, om de stroming te beïnvloeden of om te voorkomen dat de toegang tot een haven of een rivier dichtslibt. Gebruik `strandhoofden` voor soortgelijke bouwwerken die zijn opgeworpen om erosie van het strand te beperken of te sturen; gebruik `vleugeldammen` voor erosiebeschermingswerken langs de oevers van rivieren of stromen.
Categorie: Bouwwerken > constructies tegen erosie.

haute-pieces
`Double pieces` bestaande uit naar buiten welvende flenzen van plaatmetaal, ofwel vastgenageld aan de schouderstukken ofwel aan een stuk gesmeed met de `gardbraces`; ontworpen om extra bescherming te bieden voor de nek. Werden vanaf halverwege de 15e tot halverwege de 16e eeuw gebruikt door ruiters en waren vaak zo gemaakt dat ze afgenomen konden worden voor gevechten te voet of voor op het veld.
Categorie: Kleding > double pieces.

hautbois de Poitou
Franse schalmeien uit de Renaissance die bestaan uit een windkapsel, zes enkele toongaten, één dubbel toongat en één duimgat aan de achterkant.
Categorie: Geluidsmiddelen > schalmeien.

haut-reliëf
Beeldhouw-reliëftechniek waarbij de helft of meer dan de helft van de natuurlijke omtrek van de gemodelleerde vorm uitsteekt boven het omringende oppervlak.
Categorie: Procédés en Technieken > reliëftechniek.

het Verhevene
Te gebruiken voor de voorstelling of uitbeelding van ontzagwekkende grandeur in een kunstwerk.
Categorie: Abstracte Begrippen > esthetische begrippen.

het Pittoreske
Esthetisch begrip of uitdrukking ontstaan eerst in de Europese schilderkunst van de 18e eeuw en later in de Europese architectuur van de 19e eeuw dat wordt gekenmerkt door ruwe, merkwaardige of ongewone vormen; het heeft vooral betrekking op rustieke landschappen en bouwvallige gebouwen die noch de ontzagwekkende grandeur van het verhevene hebben noch de rust en regelmaat van de schoonheid.
Categorie: Abstracte Begrippen > esthetische begrippen.

het Ideaal
Te gebruiken voor de esthetische hoedanigheid van het permanente, essentiële of eeuwige karakter van een verschijnsel en geworteld in het eigen beeld dat een kunstenaar of waarnemer over perfectie heeft.
Categorie: Abstracte Begrippen > esthetische begrippen.

herweven
Het repareren van gaten en scheuren in geweven stoffen door toevoeging van draden, om het weefpatroon en de strakheid van de originele stof zo dicht mogelijk te benaderen.
Categorie: Procédés en Technieken > restauratieprocédés en -technieken.

herwerken
Het veranderen van een voorwerp door een bewerking die al eerder op het voorwerp is toegepast, te herhalen.
Categorie: Procédés en Technieken > wijzigen.

herverwerken
Iets opnieuw aan een bepaald procédé onderwerpen.
Categorie: Procédés en Technieken > procédés en technieken naar specifiek type.

hertogdommen
Gebieden onder het bestuur van een hertog of hertogin.
Categorie: Organisaties > overheidsinstanties naar leidinggevende.

hertogelijke paleizen
Wordt gebruikt voor de officiële residenties van adellijke personen met de titel van hertog.
Categorie: Bouwwerken > koninklijke paleizen.

hertogen
Europese edellieden die in het bezit zijn van een hertogdom en als hoogste zijn geclassificeerd in de adelstand.
Categorie: Personen > edelmannen.

hertoginnen
Europese edelvrouwen die in het bezit zijn van een hertogdom of die zijn getrouwd met een hertog en als hoogste zijn geclassificeerd.
Categorie: Personen > edelvrouwen.

hertenleer
Vel van een hert of een dier uit de familie der herten waarvan de nerf is verwijderd. Meestal behandeld met dierlijke oliën, formaldehyde of een combinatie daarvan.
Categorie: Materialen > leer naar herkomst.

herten
Een herkauwend zoogdier, dat zeer rank van bouw en vlug van beweging is.
Categorie: dieren > zoogdieren.

herstellingsoorden
hospitiums (herstellingsoorden) Ruimere term: ziekenhuizen naar functie
Categorie: Bouwwerken > ziekenhuizen naar functie.

herstellers
Iemand die herstelt, in de vorige toestand terugbrengt. VDW. Gebruik `restauratoren` voor personen die cultureel erfgoed restaureren. Gebruik `reparateurs` voor personen die niet specifiek cultureel erfgoed herstellen.
Categorie: Personen > personen in ambachten en beroepen naar activiteit.

herstellen
Weer tot een geheel maken door een onderdeel te vervangen of door wat gescheurd of gebroken is weer terug aan te zetten, of door iets anderszins weer in een goede staat te brengen.
Categorie: Procédés en Technieken > restauratieprocédés en -technieken.

hersenen
Dat deel van het centrale zenuwstelsel dat zich bij mensen en andere gewervelde dieren in de schedel bevindt.
Categorie: Materialen > orgaan.

Herreran
Verwijst naar een stijl die zich in de tweede helft van de 16de eeuw ontwikkelde in Spanje en zijn koloniën en gedurende de 17de eeuw bleef bestaan. De stijl, die is genoemd naar de architect Juan de Herrera, heeft weliswaar andere beeldende kunsten beïnvloed, maar is toch vooral zichtbaar in de architectuur en wordt gekenmerkt door het verlaten van de overdaad en decoratieve details van het plateresco en de daarop volgende classicistische stromingen ten gunste van een meer majestueuze, soberder stijl die de melancholieke en religieuze smaak weerspiegelde van Filips II, gecombineerd met elementen uit het Italiaanse maniërisme.
Categorie: Stijlen en Perioden > Spaanse renaissance- en barokstijlen.

heropleving
Bewust gebruik van eerdere stijlen in nieuwe beeldende kunst, architectuur, literatuur of toneel; op grotere schaal dan in citaten en pastiches, zo groot dat het over het algemeen leidt tot een nieuwe kunststroming.
Categorie: Abstracte Begrippen > historische, theoretische en kritische begrippen.

heroa
Wordt gebruikt voor heiligdommen of kleine kapelletjes die zijn gewijd aan een held, een halfgod of iemand van grote waardigheid; kan al of niet op een graf zijn gebouwd.
Categorie: Bouwwerken > heiligdommen.

hermitages (paleizen)
winterpaleizen Ruimere term: paleizen
Categorie: Bouwwerken > paleizen.

hermetisch gesloten
Te gebruiken om verpakkingen of ruimten te beschrijven die zo zijn afgesloten dat ze luchtdicht zijn.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > luchtdichtheid.

hermetisme
Een stelsel van ideeën gebaseerd op hermetische leerstellingen.
Categorie: Abstracte Begrippen > culturele stromingen en opvattingen.

hermeneutiek
De studie en toepassing van de methodologische beginselen van het interpreteren en uitleggen; in het bijzonder het algemene beginsel van bijbelse interpretaties.
Categorie: Abstracte Begrippen > historische, theoretische en kritische begrippen.

hermen
Sculptuur in de vorm van een stenen paal of plaat met een hoofd, buste of figuur ten halven lijve die wordt ondersteund door en als het ware groeit uit een naar onderen taps toelopende pijler of pilaster, en vaak onderaan een fallus vertoont; oorspronkelijk meestal een verbeelding van de Griekse god Hermes.
Categorie: Beeldmateriaal > beeldhouwwerken naar type onderwerp.

herkomst
Vroegere eigenaars of locaties van een kunstwerk.
Categorie: Abstracte Begrippen > historische, theoretische en kritische begrippen.

herkomstaanduidingen
Inscripties, namen, stempels, merkjes of zegels die op voorwerpen worden gezet om de herkomst aan te geven.
Categorie: Informatievormen > merktekens naar functie.

herkenningsborden
Wordt gebruikt voor borden die plaatsen van bestemming aangeven. Voor kleinere, minder openbare identificerende aankondigingen wordt `labels(identificatiedragers)` gebruikt.
Categorie: Informatievormen > borden naar functie.

herinrichten
Wordt gebruikt voor veranderingen die aangebracht zijn met als doel de stijl of het decoratieve voorkomen van kamers, ruimten, gebouwen of andere bouwwerken te veranderen, zonder noodzakelijkerwijs rekening te houden met historisch juiste vormen of historische perioden.
Categorie: Procédés en Technieken > restauratieprocédés en -technieken.

herfst
Het seizoen tussen zomer en winter, dat zich voordoet als de zon het wintersolstitium nadert; het begin hiervan wordt door de equinox van de herfst gemarkeerd.
Categorie: Abstracte Begrippen > seizoenen.

heresiarchen
Oprichters of leiders van ketterse groepen of sekten.
Categorie: Personen > personen in de religie.

herenkaptafels
Engelse en Amerikaanse tafels die in de 18e eeuw werden gemaakt om de faciliteiten van een moderne badkamer te bieden, met voorzieningen voor een waskom, kannen, bidet en andere toiletbenodigdheden.
Categorie: Interieurinrichting > kaptafels.

herenkapperszaken
Wordt gebruikt voor gebouwen waarin de belangrijkste bezigheid het knippen, verzorgen of in model brengen van het haar van klanten is.
Categorie: Bouwwerken > dienstverlenende bedrijven.

herenhuizen
Grote, aanzienlijke woonhuizen.
Categorie: Bouwwerken > woonhuizen naar vorm.

herenkappers
Mensen die als beroep hebben het scheren of bijknippen van baarden en het knippen en opmaken van het haar van hun over het algemeen mannelijke clientèle.
Categorie: Personen > personen in dienstverlenende beroepen.