KSART - Kunstvormen

Categorie: Algemeen of niet ingedeeld
Datum & Land: 02/10/2022, NL
Woorden: 16070

aërosol
Een colloïdaal systeem zoals een mist of nevel, met een gas als dispersiemedium

A-frame huis
Wordt gebruikt voor huizen met stijle puntdaken die aan twee kanten doorlopen tot op de grond, meestal gebouwd als vakantiehuisjes of buitenhuizen

B-films
Goedkope films, gewoonlijk gemaakt als voor- of nafilm bij een hoofdfilm in een dubbelprogramma. In de jaren 30 van de 20ste eeuw werd met de ‘B’ een film aangeduid die in een Amerikaanse bioscoop als tweede helft van een dubbelprogramma werd vertoond. Typische B-films hebben een lagere productiewaarde en minder bekende of zelfs onbekende acteurs in vergelijking met hoofdfilms. De term is nog altijd in gebruik, hoewel de gewoonte om twee films voor één entreeprijs te vertonen voor nieuwe films niet meer bestaat

Bé
Verwijst naar de stijl en cultuur van het Afrikaanse Bé-volk uit Benin

bît hilani
Antieke paleizen in het Nabije Oosten en Anatolië met twee lange zalen met een portico ervoor, vaak geflankeerd door vleugels; kan ook betrekking hebben op antieke poortgebouwen

bâton rompus
Korte, rechte stukken of gedeelten van lijstwerk, meestal met een ronde doorsnede, die in de Romaanse architectuur het zigzag-lijstwerk vormen. ' Voor de lijst in zijn geheel wordt 'zigzagpatroon' + 'lijstwerk' gebruikt

bèma
Verwijst in de meest strikte zin naar een verhoogd platform waarop een redenaar of priester een groep mensen toespreekt. In algemenere zin wordt de term gebruikt om te verwijzen naar de apsis of kansel in een basiliek. De term wordt gewoonlijk gebruikt in de context van oud- of vroegchristelijke basilieken of ontmoetingsplaatsen, synagogen of oosters-orthodoxe kerken. In de moderne tijd verwijst de term meestal naar een verhoogd platform in een synagoge waarop de leesstandaard voor de Thora wordt geplaatst

bühnen
Podia in theaters, waarop voorstellingen worden gegeven

bâtons percés
Prehistorische artefacten, waarvan de functie onduidelijk is, gemaakt van korte geweitakken van rendieren met aan één uiteinde een gat uitgeboord en vaak versierd. Op basis van een aanname over de functie gebruikte men voor dit soort artefacten eerst de term 'bâton de commandement'. De term 'bâton percé' beschrijft de vorm in plaats van de inhoud en dit is de term die tegenwoordig wordt gebruikt

bètastraling
Stroming van elektronen of positronen die worden afgegeven door een atoomkern tijdens een bepaald soort radioactief verval

Bézierkrommen
Genoemd naar de Franse wiskundige Pierre Bézier. Te gebruiken voor krommen die wiskundig zijn geconstrueerd met driedimensionale formules die op basis van een reeks controlepunten zijn gegenereerd. Bézierkrommen worden in computerprogramma's gebruikt voor het creëren van krommen voor grafieken en complexe trajecten voor 3D-modellering. Een Bézierkromme is een vorm van een B-spline

Böttger
Verwijst naar de stijl van de keramiek die werd geproduceerd door Johann Friedrich Böttger in het begin van de 18de eeuw. Zijn werk bestaat uit roodbruin of zwart steengoed, versierd met in reliëf aangebrachte, ingekerfde, ingelegde, gegraveerde of geschilderde motieven en gelig porselein met een dik glazuur en toegevoegde decoratie

déblés
Gebeeldhouwde figuren van het Afrikaanse Senufovolk. Het zijn meestal beelden van vrouwen, maar ook mannen, paren en ruiters zijn bekend. Alle figuren hebben een dik, zwaar voetstuk. Ze worden gebruikt in verschillende ceremoniële contexten zoals begrafenis- en initiatierituelen van de Iô-gemeenschap waarbij de deelnemers de beeldjes bij hun armen nemen en er ritmisch mee op de grond stampen

décollages
Kunstwerken uit de jaren vijftig en zestig van de 20e eeuw, bestaande uit op elkaar geplakte affiches waarvan delen zijn weggescheurd

détournement
Het situationistische concept van de integratie van bestaande artistieke uitingen of elementen in nieuwere kunstobjecten met het doel maatschappelijk, politiek of artistiek commentaar te leveren

décollage
Het wegscheuren van delen van posters of andere materialen, die in lagen zijn aangebracht, zodat bepaalde delen van de onderliggende lagen bijdragen aan het totale beeld. Gebruik 'décollage' voor de werken die uiteindelijk het resultaat vormen van de toepassing van deze techniek

dīwānī
Arabisch schrift, oorspronkelijk ontwikkeld in het Ottomaanse rijk, dat veelvuldig wordt toegepast bij rollen en inscripties

déjeunertafel
Historische benaming voor kleine ontbijttafels die in het begin van de 19e eeuw werden gemaakt om te gebruiken in boudoirs of eethoeken

délégués
Te gebruiken voor personen die zijn benoemd, gekozen of op een andere manier officieel bevoegd om te handelen in de plaats van of als vervanger voor een vorst, regeringsfunctionaris of bewindsman

E-plan
Wordt gebruikt voor een plattegrond op schaal van een elektrisch systeem; hieronder kan ook een kleine aanverwante kleine tekening van een aanzicht of een schema voor een stijgleiding vallen. Gebruik 'E-tekeningen' voor andere tekeningen van elektriciteitssystemen

E-tekening
Wordt gebruikt voor tekeningen van elektrische systemen of delen daarvan. Gebruik 'E-plannen' voor specifiek op schaal gemaakte plattegronden

e-books
Boeken in een elektronisch formaat die op internet of op een draagbaar apparaat beschikbaar zijn om te worden bekeken

föhn
Kleine, vaak handbediende elektrische apparaten die haar drogen door het uitblazen van een warme luchtstroom

güls
Term die verwijst naar een grote verschijdenheid van geometrische vormen, meestal achthoekig, zeshoekig op ruitvormig, die de belangrijkste decoratieve motieven van turkmeense weefsels vormt

güiro
Latijns Amerikaanse ritme-instrumenten bestaande uit een kalebas met inkepingen waaroverheen met een stok geschraapt wordt

g-string
Repen stof die van voren naar achteren tussen de benen lopen en aan een koord of band om het middel zijn vastgemaakt en daardoor gesteund worden

hüyük
Tells (kunstmatige heuvel ontstaan uit lagen menselijke bewoning) in Turkije

kízh kízh díhí
Citerachtige instrumenten, bestaande uit een uitgeholde, in de lengte gespleten of soms ook ongespleten magueystengel, bespannen met één of twee snaren van paardenhaar over kleine rechthoekige kammetjes, aan elke kant een; bespeeld met een strijkstok bespannen met paardenhaar, terwijl het instrument rechtop tegen borst of onderbuik wordt gehouden; vervaardigd en bespeeld door de White Mountain- en San Carlos Apache-Indianen in Arizona en de Diegueño in Californië

k'o-sseu
Chinees zijden weefsel in tapisserie-techniek waarin soms ook metaaldraad is verwerkt. TEX

kīrttimukha's
Verwijst naar groteske dierkoppen die op leeuwenkoppen lijken en als decoratief element in sommige hindoetempels worden gebruikt. Ze kunnen zijn afgebeeld met horens, parelfestoenen of bloemfestoenen die uit de bek stromen

lössgrond
Eolische afzettingen van slib en gruis

Lê
Verwijst naar de periode van de Latere Lê-dynastie (1418-1802 n. Chr.), maar kan ook verwijzen naar de stijl en de periode van de Vroegere Lê-dynastie (980-1010 n. Chr.). De stijl van de Vroegere Lê-periode kent over het algemeen ontwikkelingen in beeldhouwkunst en architectuur die leiden tot een artistiek hoogtepunt in de erop volgende Ly-periode (1010-1225 n. Chr.)

mühlenberg eikenhout
Hout van de boom behorende tot de soort Quercus muehlenbergii, inheems in de oostelijke helft van de Verenigde Staten; het hout werd al vroeg gewaardeerd, als materiaal voor spoorbielzen en zware houtconstructies

mélophone
Rietorgels, gitaar-, harp- of violoncelvormig, met een toetsenbord op de hals en een blaasbalg met bedieningshendel aan het andere uiteinde; draagbaar; Parijs, 1837

Müllers glas
Dicht, ondoorschijnend glas, rood of zwart van kleur, dat werd gemaakt in de glasfabrieken van graaf Von Buqouy in het zuiden van Bohemen in de 19e eeuw

Néo-grèc
Te gebruiken voor bepaalde neoklassieke, met name Franse, architectuur uit het midden van de 19e eeuw

Néo-Réalisme
Beweging onder de Franse schilders van de jaren 20 en 30 van de 20ste eeuw, als reactie op de destijds moderne stromingen als het surrealisme en kubisme. Feitelijk was het bedoeld als poging om een brug te slaan tussen het modernisme en het academisme, met de nadruk op de normaal waargenomen realiteit. De officieuze leider van de beweging was Dunoyer de Segonzac, en andere kunstenaars die met de beweging in verband worden gebracht waren Robert Lotiron, Raymond-Jean Legueult, Charles Dufresne en Luc-Albert Moreau. Er is geen relatie tussen het Néo-Réalisme en de latere stroming die bekend zou worden als Nouvelle Réalisme

oölitisch kalksteen
Kalksteen die veel kleine ronde deeltjes bevat die concentrische lagen zijn van calciumcarbonaat-afzettingen

oöliet
Een gesteente dat is samengesteld uit kleine ronde korrels die aan elkaar zitten en meestal bestaan uit calciumcarbonaat maar soms ook silica of ijzeroxide

p'an
Een type Chinees ritueel vaatwerk van brons, gebruikt om water in te bewaren tijdens abluties. Het heeft de vorm van een ondiepe kom die op een ondersteunende ring rust

pâte de verre
Verwijst naar glas dat is vervaardigd met een techniek waarbij gemalen glas tot een pasta wordt verwerkt en vervolgens wordt gekneed tot een vat of beeld, waarna het ontwerp door beeldsnijden wordt afgewerkt. Deze glastechniek was reeds in de oudheid bekend, en beleefde eind 19de eeuw en begin 20de eeuw een opleving, met name in het atelier van glas- en sieradenontwerper René Lalique

pīṭha's
Gemodelleerde sokkels of plinten waarop het beeld van een godheid, of een lingam rust

Périgordien
Verwijst naar een periode in de prehistorische vervaardiging van werktuigen die volgt op de Mousterién-nijverheid in het hoog-paleolithische Europa. Het is genoemd naar een gebied in het zuiden van midden-Frankrijk. De periode overlapt enigszins met de laat-paleolithische nijverheid en werd gevolgd door het Solutréen. De Périgordien-nijverheid kenmerkt zich door de fijn getande gereedschappen in Mousterién-stijl, stenen messen met een scherpe en een platte kant, en verschillende schrapers, boren, graveerstiften, kleine lemmeten en hangers

röntgenstijl
De röntgenstijl wordt aangetroffen in Arnhem Land, een gebied in Australië. Deze rotskunst van de Aboriginals heeft zich circa 2000 v. Chr. ontwikkeld en wordt nog altijd geproduceerd. Bij de röntgenstijl zijn naast het silhouet van een dierlijke of menselijke figuur ook de inwendige organen en botstructuur zichtbaar. Deze kunst wordt aangetroffen in ondiepe grotten, onder overhangende rotsen en op afgelegen locaties. De stijl geeft uitdrukking aan de innige band van de schilder met de natuur. Er worden hoofdzakelijk wereldlijke thema's afgebeeld

Rössen
Verwijst naar de Neolithische cultuur en stijl die zich ontwikkelde in het Rijnland en West-Duitsland, gelijktijdig met de Lengyel- cultuur, en die zijn bloeiperiode had in het vijfde en vierde millennium v. Chr. Deze cultuur volgde op de relatief homogene bandkeramiekcultuur en kenmerkt zich door de ontwikkeling van sterke lokale tradities en stijlen, waaronder potten gedecoreerd met rasters, ruiten, en golvende lijnen

röntgendiffractie
Diffractie van röntgestralen door de regelmatig geplaatste atomen van een substantie. Dit is nuttig bij het vaststellen van de plaatsing van atomen en dus de aard of opbouw van een stof

röntgenfluorescentie
Door röntgenstralen opgewekte fluorescentie; nuttig bij het vaststellen van de chemische samenstelling van een stof als de stralingen door spectrometrie worden onderzocht

röntgenoloog
Zij die de vaardigheid beoefenen om beelden te maken op fotografische film door middel van een straling die geen licht is, in het bijzonder röntgenstraling of gammastraling

röntgenverstrooien
Het verstrooien van röntgenstralen als ze een medium doorkruisen; wordt soms toegepast of uitgeprobeerd als een techniek voor het analyseren van materialen

récade
Ceremoniële wapens van het Fon-volk in Dahome, meestal in de vorm van een bijl of kromme knots met een gebeeldhouwd houten handvat en, bij het bijlvormige type, een rijkelijk versierde metalen of houten kop. Ze dienen als machtssymbolen van de goden van Dahome of van de koning; ze worden bij diverse seculaire en religieuze ceremoniële aangelegenheden gebruikt

Süleyman I
Verwijst naar de stijl en periode die samenvielen met de heerschappij van Süleyman I, die in Turkije bekend stond als Kanuni (wetgever) en in het westen als 'de grote', van 1520 tot 1566. Het bewind van Süleyman wordt beschouwd als het hoogtepunt van de Osmaanse politieke, economische en culturele ontwikkeling. De kunstinstellingen en begunstigingsprogramma's die tijdens zijn bewind werden opgericht, vormden een basis waarop door de twee opvolgers van Süleyman, Selim II en Moerad III, kon worden voortgebouwd. Onder Süleyman ondergingen twee belangrijke kunstinstellingen belangrijke veranderingen. De functie van hoofdarchitect werd gedurende het grootste deel van zijn heerschappij ingenomen door Sinan, die toezag op de bouw van een groot aantal religieuze, educatieve en handelsgebouwen. Sinan herstructureerde de sobere buitengevel van de Osmaanse moskee met een scala aan uitgesproken elementen, zoals portieken met een of twee ingangen, met elkaar verbonden koepels en semikoepels en een nieuw type slanke, potloodachtige, hoge minaret. Deze stijl komt het beste tot uitdrukking in de Selimiye-moskee van Sinan in Edirne (1569-1575). Onder Süleyman brachten twee vestigingen van de koninklijke ontwerpstudio een synthese teweeg van de nieuwe Osmaanse keizerlijke stijl in decoraties en boekillustraties. Iznik-tegels uit deze periode worden als uniek beschouwd wat betreft de veelzijdigheid en de diepte van de kleuren, met de introductie van felrood, paars, blauw en olijfgroen. Tapijten die werden vervaardigd in Ushak in zuidelijk Anatolië, werden complexer en kregen een meer gecontroleerd patroon, met rijkere, fluweelachtige oppervlakken

Sōsaku hanga
Japanse drukkunstbeweging uit de 20ste eeuw die was gebaseerd op de persoonlijke betrokkenheid van kunstenaars bij alle stadia van de drukproductie. Dit in tegenstelling tot het teamwerk bij de traditionele 'ukiyo-e'-druk. De term betekent letterlijk 'creatief drukwerk'

S-draaiing
Garen waarin de twist van de samenstellende vezels de richting van de centrale balk van de letter S volgt. Zie ook 'Z-twist'

S-vormig
Met een vorm of omtrek die bestaat uit twee verbonden curves die open zijn in tegengestelde richting, zoals de vorm van de letter S

T-scharnier
Aan de oppervlakte gemonteerde scharnieren in de vorm van een T. De horizontale 'poot' van de T is vastgemaakt aan het raamwerk van de deur terwijl de verticale 'stam' een deur of een poort ondersteunt

tárogatós
Blaasinstrumenten met een houten klankkast, conische boring, dubbel riet en pirouette; 13de eeuw. Het hedendaagse model, heeft een enkel riet en klarinetachtig mondstuk; Hongarije

T-balk
Wordt gebruikt voor balken die bestaan uit een steel en een flens zodat hun doorsnede op een T lijkt; meestal van gewalst metaal

T-vormig
Met een vorm of omtrek die bestaat uit twee gekruiste balken of lijnen, met één lijn die loodrecht op het midden van de tweede lijn staat, waardoor de vorm van de hoofdletter T ontstaat

U Thong
Verwijst naar de periode die is genoemd naar de stad en stichter U Thong, in de provincie Suphanburi in westelijk Thailand. De stijl van deze periode kwam tot bloei na de terugtrekking van de Khmer uit centraal Thailand in het tweede kwart van de 14de eeuw. Deze periode wordt in het algemeen geclassificeerd onder beeldhouwkundige substijlen die bekend zijn als groepen A, B en C, en die op verschillende manieren Mon-, Dvaravati-, Haripunjaya- en Khmer-elementen combineren. Groep A omvat Boeddha-afbeeldingen met prominente voorhoofden, amandelvormige ogen, rechte neuzen en kleine, conische krullen. Afbeeldingen in Groep B tonen sterkere Khmer-invloeden, zoals te zien is aan het vierkante gezicht en de strenge, onpersoonlijke gelaatsuitdrukking. Groep C omvat Boeddha-afbeeldingen die Ayutthaya- en Sukhothai-invloeden weerspiegelen, zoals te zien is aan het ovale gezicht, het uitgerekte lichaam, de glimlachende gelaatsuitdrukking en het ontwerp met inkepingen op het deel van het gewaad dat over de linkerschouder hangt. In alle drie de groepen zitten de meeste Boeddha-figuren gezeten in de heldenpositie op een voetstuk, met de handen in het gebaar van de onderwerping van Mara

U-bocht
Rivierkronkelingen die zo extreem krom zijn, dat er alleen nog een landtong is overgebleven tussen de twee delen van de stroom

V-bodem
Met een gehoekte bodem in de vorm van de letter 'v', te gebruiken in verband met vaartuigen

v-verbinding
Voegen die aan het eind van houten planken zitten en zo gevormd zijn dat een corresponderende ingekeepte en uitstekende V elkaar raken

W-plannen
Wordt gebruikt voor grondtekeningen op schaal van een W-systeem; hieronder kunnen ook aanverwante kleine aanzichtschetsen vallen. Gebruik 'W-tekeningen' voor andere tekeningen van W-systemen

W-tekeningen
Verwijst naar tekeningen van W-systemen, systemen voor verwarming, ventilatie en airconditioning. Gebruik 'W-plannen' of een specifiekere term, zoals 'plattegronden van aan- en afvoersystemen', voor op schaal gemaakte plattegronden

X-vormig
Met een vorm of ontwerp van twee kruisende balken of lijnen van gelijke lengte, waarbij het snijpunt niet noodzakelijkerwijs rechte hoeken vormt en waarbij de balken diagonaal over het verticale vlak lopen. De basis van de vorm rust dus op twee armen die niet haaks op het horizontale grondvlak staan. Lijkt op de letter 'X'. Gebruik 'kruisvormig' voor vormen of ontwerpen met twee snijdende lijnen of balken met rechte hoeken, waarbij de balken al dan niet van gelijke lengte zijn en waarbij de basis van de vorm loodrecht op het horizontale vlak staat

X-framepoot
X-vormige poten gebaseerd op Romeins stoelontwerp, die worden gebruikt op Federaal en ander door de oudheid geïnspireerd meubilair

yüeh-yao
Verwijst naar groen geglazuurd steengoed dat is vervaardigd in de industriële ovens van de provincie Zhejiang in het zuiden van China, met als belangrijkste productiecentra Shangyu, Yuyao en Shaoxing. Dit aardewerk, dat tijdens de periode van de Zes Dynastieën tot ontwikkeling kwam, is het oudste herkenbare type Chinees aardewerk. Yüeh-yao was een uiterst duurzaam keramiek dat voor kommen en potten werd gebruikt. Het werd zo populair dat het uiteindelijk zelfs werd uitgevoerd naar verre oorden zoals Egypte en de Filippijnen

Yōga
Verwijst in algemene zin naar iedere Japanse variant van de beeldende kunsten waarbij westerse technieken worden gebruikt. De term raakte in zwang gedurende de Meiji-restauratie (1868-1912) en was bedoeld om een onderscheid aan te brengen tussen de westers georiënteerde en de traditionele schilderstijlen van Japan. Reeds in de 16de eeuw kende Japan westers georiënteerde schilderstijlen, maar de belangstelling verdween door de invoering van een politiek van nationaal isolement, de sakoku-rei, ten tijde van het Togukawa-shogunaat (1603-1867). In 1855 riep het shogunaat een onderzoeksbureau voor westerse studies in het leven, en in 1876 werd de Technische School voor de Schone Kunsten gesticht. In de jaren 80 van de 19de eeuw kwam er verzet tegen de westers georiënteerde schilderkunst en bloeide de belangstelling voor de traditionele kunsten weer op

y-aftakking
Wordt gebruikt voor de uitlaatleidingen of -pijpen die verwarmingsketels of boilers met rookkanalen of schoorstenen verbinden

Z-draaiing
Garen waarin de twist van de vezels de richting volgt van de centrale balk van de letter Z. Zie ook 'S-twist'