Breem - HiFi techniek en de elektronica in het algemeen

Categorie: Elektrotechniek en Elektronica
Datum & Land: 15/02/2007, NL
Woorden: 629

Vork
In (telefoon) communicatie techniek een schakeling die er voor zorgt dat je over een enkele kabel (aderpaar of coax) signalen tegelijkertijd heen en weer kunt sturen, zonder dat de ontvanger aan een bepaalde kant last heeft van het signaal dat de zender aan die zelfde kant verstuurt.
Een typisch voorbeeld is de analoge telefoon. Je eigen stem hoor je amper terug in het hoor gedeelte. De stem van de tegenpartij hoor je duidelijk, maar het gaat allemaal over hetzelfde aderpaar.

Vorkklem
Een tweetandig vorkje aan het einde van een draad of kabel-ader. Het vorkje kan gemakkelijk bevestigd worden onder een schroefklem. Aangezien in High-End land alles in het engels schijnt te moeten wordt zo`n ding daar `Spade` genoemd en wordt er een veelvoud van de werkelijke prijs gevraagd.

Vormfactor
Een getal dat bij een wisselstroom of spanning de verhuding aangeeft tussen de effectieve waarde en de gemiddelde waarde.
Zie ook `Power Factor Correction`
Het begrip speelt eigenlijk alleen in de energie-meet techniek.

Voxel
Voice Element. Naar analogie van het begrip Pixel voor `picture element` wordt het begrip voxel gebruikt voor het kleinste stukje stemgeluid dat nog als een afzonderlijke eenheid beschouwd kan worden.
De term komt v.n.l. voor in kringen waar men zich bezig houdt met kunstmatige spraak of met stem herkenning.
In de context van 3-D beeldbewerking wordt er ook wel een `volume element` mee bedoeld.

Watt
De eenheid van energie, ook wel arbeid per tijdseenheid.
1 Watt is de hoeveelheid energie die nodig is om iedere seconde een gewicht van 98.1 gram een meter op te tillen.
Als je dat gewicht vervolgens laat vallen krijg je die watt weer terug in de vorm van warmte, geluid en mogelijk pijn in je tenen.
Lees verder.....
Top


WEEE
Waste Electric and Electronic Equipment
Een stuk Europese wetgeving m.b.t. de afvalververking van elektrische en elektronische apparatuur
Voor de consument komt het er o.m. op neer dat gebruikte apparatuur ingeleverd kan worden bij de winkelier waar je nieuw koopt en dat er op nieuwe apparatuur een `verwijderings bijdrage` geheven wordt. Een winkelier is verplicht om een afgedankt apparaat in te nemen als je bij hem een nieuw soortgelijk apparaat koopt.
Voor producenten geldt o.m. dat de apparatuur na afdanken gemakkelijk gescheiden moet kunnen worden in fracties van herbruikbare grondstoffen

Weerstand
Eigenschap van alle elektrische geleiders, of elektrische elementen. Alle elektrische geleiders bieden een bepaalde weerstand aan de elektrische stroom.
De elektrische weerstand wordt gemeten in Ohm.
Er bestaat het fenomeen supergeleiding, waarbij de elektrische weerstand echt nul wordt. Vooralsnog kennen we dit alleen bij zeer bepaalde materialen en bij extreme koude.
Lees verder.....
Top


Wetenschappelijke methode
De wetenschappelijke methode is een manier van werken die alom gebruikt wordt in de wetenschap en techniek.
Het komt er op neer dat als we iets niet of niet goed begrijpen dat we onderzoek gaan doen. Zulk onderzoek moet voldoen aan een aantal criteria, zoals:
-- Het formuleren van een hypothese: Dat is een veronderstelling over hoe het werkt.
-- Het testen van de hypothese: Experimenten die de veronderstelling moeten bevestigen of weerleggen.
-- Het valideren van die tests: Het aannemelijk maken dat die tests ook inderdaad testen wat we denken dat ze testen.
-- Onafhankelijke toetsing en reproduceerbaarheid. Onafhankelijke onderzoekers moeten de experimenten kunnen nadoen en-of de resultaten kunnen interpreteren-controleren. Daarvoor moeten de hypothese en de experimenten in voldoende detail beschreven zijn. (n.b. Dit verdraagt zich slecht met `fabrieksgeheimen`)
Als er aan 1 van deze voorwaarden niet voldaan is moet er ernstig getwijfeld aan de betrouwbaarheid van het onderzoek.

Wisselfilter
Zie Cross-Over filter.
Zie ook het artikel over wisselfilters

Wisselstroom of -spanning
Elektrische stroom of spanning die periodiek van polariteit wisselt. Indien niet anders aangegeven bedoelen we altijd een sinus-vormige verandering.
Andere voorbeelden van wisselstroom zijn o.m.: blokgolven, zaagtanden, driehoek-golven, repeterende impulsen of ruis.

Wolfram
Metaal met het hoogste smeltpunt (3410 Celcius). Wordt gebruikt voor de gloeidraad in lampen en elektronen buizen. eng: Tungsten. Chemisch symbool: Wo

Woofer
Aanduiding van een bas-luispreker.

Word
In de digitale techniek een groep van 16 bit`s.
Er kunnen getallen van 0 t-m- 65535 aangegeven worden. Als er ook negatieve waardes mogelijk moeten zijn noemen we het een Integer. Dat zijn de zelfde 16 bit`s, maar de afspraak over de betekenis is anders, het getalbereik is dan -32768 tot + 32767. Dit is het getalbereik dat het CD systeem gebruikt, ook als .WAV bestanden op je PC)

WW
Werkelijkheids Weergave. Deze term werd in de 50-er en 60-er jaren aanbevolen door sommige Nederlandse elektronica tijdschriften als alternatief voor het engelse `hifi`. Het heeft het niet gehaald. In de 70-er jaren en daarna betekende WW iets geheel anders.....

Xformer
Am. aanduiding van Transformator.

XLR
Een bepaald type 3-polige connector dat veel gebruikt wordt in de professionele audio wereld voor microfoons, kleinsignaal en luidsprekers (dit laatste wel met een kabel met grotere aderdoorsnede)
Ook de professionele AES-EBU variant van de S-P-dif standaard voor digitale audio verbindingen gebruikt XLR, simpelweg omdat zulke kabels en connectors al decennia lang de de-facto standaard zijn in de professionele audio wereld.
De verbinding is afgeschermd en in principe symmetrisch, (gebalanceerd, twisted pair), maar daar wordt nog wel eens tegen gezondigd.
De karakteristieke impedantie voor de signaalkabels is ca. 110 Ohm, maar dat is alleen belangrijk voor de digitale verbindingen en voor heeeel erg lange analoge verbindingen.
Pinbezetting: 1: afscherming, 2 en 3 signaal. Bij AES-EBU digitaal doet de polariteit er niet toe.
In de theaterwereld wordt ook een 5-polige XLR connector gebruikt. Deze is voorgeschreven voor de DMX-512 standaard voor het digitaal aansturen van o.m. theater verlichting en effect-apparatuur. Ook hier wordt er flink gezondigd tegen de standaard, want de 5-polige XLR is veel duurder dan de driepolige.

Xtal
Am. aanduiding van Cristal of Kristal.

Zelfinductie
Een soort weerstand die de elektrische stroom ondervindt bij toenemende frequentie.
Kijk in het hoofdstuk Basis elektronica.

Zilver
Half edel metaal. De elektrische soortelijke weerstand is 16.3 E-9 Ohm meter, ietsje beter dan die van koper.
Chemisch symbool: Ag, van Argentium.
Het wordt o.m. gebruikt als contact materiaal bij schakelaars, vooral omdat het oxide geleidend is.
Het gebruik van zilver in signaal- of luidspreker kabels heeft geen enkele zin. Dit wordt slechts gepropageerd door een aantal hobbyisten zonder kennis van zaken, die andere soortgenoten napraten. (En natuurlijk door fabrikanten die hier handel in zien)

Zilversoldeer
Zie solderen.

Zobel, zobel netwerk
Uitspraak: Zobèl.
Een Zobel netwerk wordt wel eens parallel aan een luidspreker gezet om de zelfinductie van de luidspreker te elimineren. Het samenstel gedraagt zich voor hoge frequenties `Ohms`.
Dit geeft een geringere kans op problemen met de HF stabiliteit van de versterker, en in sommige gevallen werkt het wisselfilter ook iets nauwkeuriger. (bij de berekening van wisselfilters wordt de luidspreker meestal als `Ohms` verondersteld en dat is `ie normaliter niet).
Een Zobel netwerk bestaat meestal uit een serieschakeling van een weerstand ter grootte van de nominale impedantie van de luidspreker (bijv. 8 Ohm) en een condensator.
De waarde van de condensator kan als volgt berekend worden: C = L(e) - R2. C in Farad, L in Henry en R in Ohm.
Top

Zuigkring
Een afstemkring die bedoeld is om een bepaald frequentie gebied `weg te zuigen`, beter gezegd kort te sluiten.
Wordt wel eens toegepast in wisselfilters.
Een zuigkring is steevast een serieschakeling van een zelfinductie en een condensator, die paralell staat aan een ander circuit.

Zuurstof, Zuurstof vrij koper
De chemische aanduiding van zuurstof is O van Oxigenium.
Voor `zuurstofvrij` koper zie ook: koper. en het hoofdstuk over de techniek van kabels.


A-Klasse, AB-klasse
Een ruststroom instelling van een eindversterker. Zie Klasse A, AB, B.

B-klasse
Een ruststroom instelling van een eindversterker. Zie Klasse A, AB, B

E-reeks, E6, E12, E24 etc.
Standaard reeksen voor de waarden van o.m. weerstanden en condensatoren.
Deze reeksen komen voort uit de tolerantie waarmee die componenten gemaakt worden. Het heeft weinig zin om weerstanden met +-- 10% te maken in een reeks nominale waardes die in stapjes van 1% gaat. De tolerantie gebieden zullen elkaar ruim overlappen.
Zo zijn de volgende reeksen gestandaardiseerd: (het zijn meetkundige reeksen met een ongeveer constante verhouding. Het getal achter de E geeft aan in hoeveel stapjes een decade (factor 10) verdeeld is.
E6: 1, 1.5, 2.2, 3.3, 4.7, 6.8
E12: 1, 1.2, 1.5, 1.8, 2.2, 2.7, 3.3, 3.9, 4.7, 5.6, 6.8, 8.2
E24: 1, 1.1, 1.2, 1.3, 1.5, 1.6, 1.8, 2.0, 2.2, 2.4, 2.7, 3.0, 3.3, 3.6, 3.9, 4.3, 4.7, 5.1, 5.6, 6.2, 6.8, 7.5, 8.2, 9.1.
Soms hanteert men voor E24 een subset van de E48 reeks: 1, 1.1, 1.21, 1.33, 1.47, 1.62, 1.78, 1.96, 2.15, 2.37, 2.61, 2.87, 3.16, 3.48, 3.83, 4.22, 4.64, 5.11, 5.62, 6.19, 6.81, 7.50, 8.25, 9.09.
Er is ook nog een E48, een E96 en een E192 reeks, maar die kom je audio techniek niet gauw tegen.
Condensatoren zitten vaak in een grove reeks, omdat die niet gemakkelijk met een zeer kleine tolerantie gemaakt kunnen worden.
Weerstanden kunnen bijv. veel precieser gemaakt worden.

L-pad
Een schakeling van 2 weerstanden (soms regelbaar) dat deel uitmaakt van een wisselfilter in een luidsprekerkast. Het doel is het aanpassen van de gevoeligheid van de diverse luidsprekers.


X-condensator
In Netfilters zijn de X-condensatoren tussen de nul (neutral) en fase (phase) aangesloten.
De X-condensator(en) forceren evt. hoogfrequente stoorsignalen naar common mode.
Zie ook: Y-condensatoren.
Zowel voor X-als Y-condensatoren bestaan er wettelijke voorschriften over bepaalde eigenschappen, in het bijzonder de brandveiligheid.

Y-condensator
In netfilters de condensatoren tussen de fase, resp. de nul, en de veiligheids aarde. Deze condensatoren zijn bedoeld om het stoorsignaal af te leiden naar aarde, of chassis.
Y condensatoren moeten zodanig geconstrueerd zijn dat ze nooit een kortsluiting kunnen veroorzaken. Bij een evt. doorslag brandt er een klein stukje materiaal weg, maar dat leidt niet tot een kortsluiting. Er is een veiligheids norm voor dit soort condensatoren, en op condensatoren die daaraan voldoen staat dat er ook op.
Een netfilter met Y-condensatoren moet altijd geaard worden, omdat er anders onaangename of soms gevaarlijke lekstromen kunnen lopen die je goed voelt bij aanraken.
Zie ook X-condensatoren.