AAT-Ned - Nederlandse Art & Architecture Thesaurus

Categorie: Kunst, muziek en cultuur
Datum & Land: 15/02/2007, NL
Woorden: 19911

Yako
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in het zuidoosten van Nigeria.
Categorie: Stijlen en Perioden > Cross River-gebied.

yawls (zeilvaartuigen)
Tweemasters met gaffeltuig, waarvan de fokkenmast langer is dan de bezaansmast en achter het roer is geplaatst; gebruik `kitsen (vaartuigen met gaffeltuig)` voor soortgelijke vaartuigen met gaffeltuig waarvan de kleinere bezaansmast voor het roer is geplaatst.
Categorie: Vervoermiddelen > vaartuigen met gaffeltuig.

yawls (ships` boats)
Te gebruiken voor kleine scheepsboten van oorlogsschepen van karveelbouw met een lengte van 5 tot 8 m en acht of minder riemen.
Categorie: Vervoermiddelen > bijboten.

Yaure
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in Ivoorkust.
Categorie: Stijlen en Perioden > Baulé.

yataks
Ruwharige kleden uit poolweefsel, die als slaapmatjes worden gebruikt.
Categorie: Interieurinrichting > tapijten naar functie.

yashtiks
Kleine kleden die ongeveer twee keer zo lang zijn als breed.
Categorie: Interieurinrichting > tapijten naar vorm: formaataanduiding.

yashmaks
Sluiers die door islamitische vrouwen worden gedragen om het gezicht in het openbaar te bedekken.
Categorie: Kleding > sluiers.

yellow-slipped
Verwijst naar een stijl van Cycladisch aardewerk dat is beschilderd met een kenmerkende gele engobe, wellicht bedoeld om metaalwerk te imiteren.
Categorie: Stijlen en Perioden > Cycladische aardewerkstijlen.

Yela
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep, een subgroep van de Mongo, die leeft in de Democratische Republiek Congo.
Categorie: Stijlen en Perioden > Mongo.

Yeke
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in het midden van Tanzania.
Categorie: stijlen van de oost-Democratische Republiek Congo > Luba regionale stijlen.

yeitapijten
Quasi-ceremoniële, handgemaakte tapijten met afbeeldingen van de yei, het heilige Navajo-volk, zoals die in zandschilderingen werden afgebeeld.
Categorie: Interieurinrichting > Navajo-tapijten naar patroon.

yeibichaitapijten
Handgeweven Navajo-tapijten met afbeeldingen van de yeibichai, Navajo-dansers die de yei of het heilige volk belichamen.
Categorie: Interieurinrichting > Navajo-tapijten naar patroon.

Yeye
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in de regio Ngamiland in Botswana en Namibië.
Categorie: Stijlen en Perioden > Ngamiland regionale stijlen.

Yergum
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in het noorden van Nigeria.
Categorie: Stijlen en Perioden > Tsjadische onderfamilie van Afro-Asiatische taalgroepen.

yoroi
Verwijst naar een type persoonlijke wapenrusting in Japan, voornamelijk bedoeld voor gebruik door boogschutters te paard en hoofdzakelijk gebruikt van de 9e tot de 16e eeuw. De yoroi was licht van gewicht vergeleken met andere wapenrustingen en opgebouwd uit meerdere stukken die bij elkaar werden gehouden door felgekleurde koorden of linten. De yoroi werd gewaardeerd om zijn praktische functie, maar ook om decoratieve en rituele redenen. Na de dood van de eigenaar werd het kledingstuk vaak geschonken aan een Shinto heiligdom.
Categorie: Kleding > persoonlijke wapenrusting: romp.

yoghurtketels
Schalen waarin yoghurt wordt gemaakt.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > kook- en verhittingsapparaten.

yoerten
Wordt gebruikt voor cirkelvormige, tentachtige constructies die bestaan uit huiden of vilt, gespannen over een opvouwbaar raamwerk van latten.
Categorie: Bouwwerken > tenten.

yo-yo spreads
Lichtgewicht spreien samengesteld uit kleine ronde stukjes stof die net een maatje kleiner zijn dan jojo`s en waarvan de randen naar het midden zijn gevouwen. Geen Nederlands equivalent.
Categorie: Interieurinrichting > spreien.

Young British Art
Verwijst naar het werk van een groep kunstenaars die exposeerden in Londen aan het eind van de jaren 80 en de jaren 90 van de 20ste eeuw. Het werk vormde een reactie op minimalistische en conceptuele kunst, en kenmerkt zich door een nadruk op multimedia, gladde en zelfbewuste promotie van kunst en exposities, ingenieuze, literaire titels, en een ironische, schokkende beeldtaal.
Categorie: Stijlen en Perioden > beeldende kunststijlen en stromingen na 1945.

yun lo
Gongspellen bestaande uit 9 of 10 in een houten raamwerk opgehangen bronzen komvormige gongs van dezelfde diameter, verschillende diktes voor verschillende tonen; bespeeld door er met vilt beklede stokken op te slaan; China.
Categorie: Geluidsmiddelen > gongspellen.

Yungur
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in het noordoosten van Nigeria.
Categorie: Stijlen en Perioden > Niger-Kongo taalgroepen.

zangtribunes
Verhoogde plaatsen voor kerkkoren. VDW
Categorie: Onderdelen > galerijen.

zangkoren
Ruimten in christelijke kerken, doorgaans tussen de altaarruimte of het heiligdom en het schip, gereserveerd voor koorzangers. Voor ruimten die de altaarruimte en het zangkoor, als dat aanwezig is, omvatten wordt `koren` gebruikt. Voor verhoogde platforms van waar af een koor, vaak bestaand uit leken, zingt wordt `koorgalerijen` gebruikt.
Categorie: Onderdelen > ruimten in Christelijke religieuze gebouwen.

zangers
vocalisten Ruimere term: musici
Categorie: Personen > musici.

zangbundels (kerkgezangen)
Verzameling teksten van liederen, zonder notenschrift.
Categorie: Informatievormen > liedboeken.

zandstrooiers
Houders van verschillende vorm, grootte en materiaal met geperforeerde bovenkant, om fijn zand over natte inkt te strooien teneinde de inkt te drogen.
Categorie: Houders > houders voor schrijfbenodigdheden.

zandstralen
Zand met een grote kracht op een oppervlak van, bijvoorbeeld, metaal, metselwerk of beton spuiten om vuil, roest of verf te verwijderen, of om het oppervlak met een ruwe structuur te versieren.
Categorie: Procédés en Technieken > schurend reinigen.

zandsteen
Een gefuseerd sedimentair gesteente bestaande uit zandkorrels die zijn samengevoegd met een natuurlijk bindend materiaal; het meest voorkomende zand in zandsteen bevat kwarts, met aanzienlijke hoeveelheden veldspaat, kalk, mica en kleiachtige materie.
Categorie: Materialen > afzettingsgesteente naar samenstelling.

zandspeelgoed
Te gebruiken voor speelgoed met bewegende of mechanische onderdelen die in beweging worden gebracht als er zand overheen stroomt.
Categorie: Ontspanningsmiddelen > speelgoed naar werkwijze.

zandschilderingtapijten
Handgemaakte tapijten die een van de vele ceremonies en zandschilderingen van de Navajo`s afbeelden.
Categorie: Interieurinrichting > Navajo-tapijten naar patroon.

zandschilderingen
Zeer gestileerde, ceremoniële ontwerpen in een beperkt aantal kleuren, samengesteld uit zand en andere natuurlijke materialen zoals mineralen of pollen. Ze worden gemaakt en gebruikt bij godsdienstige rituelen door verschillende bevolkingsgroepen, zoals de Navajo, Pueblo en Zuni in Noord-Amerika, de Aboriginals in Australië, en door Tibetanen, Japanners en Hindoes.
Categorie: Beeldmateriaal > religieus beeldmateriaal.

zandlopertrommen met druk
Zandlopertrommen met nauw middel, met koorden over de lengte voor het bevestigen en spannen van de trommelvellen; bespeeld door erin te knijpen, waardoor de stemming verandert.
Categorie: Geluidsmiddelen > zandlopertrommen.

zandlopertrommen
Trommen, zandlopervormig, met in het midden een kleinere diameter dan aan de uiteinden.
Categorie: Geluidsmiddelen > slagtrommen.

zandlopertrommels
Trommen, cilinder-, of kegelvormig, met parallelle, rechte zijden aan de bovenkant, onderkant in de vorm van een afgevlakte kegel, met 2 vellen waarvan het ene wordt aangeslagen en het andere deel uitmaakt van het vetersysteem; Oeganda, omliggende delen van Oost-Afrika.
Categorie: Geluidsmiddelen > slagtrommen.

zandlopers
Uurwerken die gelijke tijdvakken afmeten aan de beweging van zand of een andere vrij stromende, fijnkorrelige substantie door een nauwe opening tussen twee driehoekige of kegelvormige glazen bollen die met de openingen naar elkaar toe zijn geplaatst; ze werden waarschijnlijk geïntroduceerd aan het begin van de 14e eeuw en toen vooral gebruikt om de tijd bij te houden op schepen.
Categorie: Meetinstrumenten > uurwerken naar vorm.

zandgieten
Het gieten van metalen beeldhouwwerken, met name holle bronzen, in een mal die gemaakt is van gieterijzand.
Categorie: Procédés en Technieken > vormgieten.

zandbakken
Bakken met zand die meestal groot genoeg zijn voor kinderen om in te spelen.
Categorie: Ontspanningsmiddelen > speeltuinapparaten.

zampogna`s
Doedelzakken met schaapsleren windzak; blaaspijp, 2 conische speelpijpen (één voor elke hand) en 2 bourdons, allen in hetzelfde blok, allemaal met dubbel riet; met de mond aangeblazen; Italië.
Categorie: Geluidsmiddelen > doedelzakken.

zalmfilet
Bot- of graadloos stuk vlees van de zalm.
Categorie: Materialen > visproducten.

zaligverklaringen
Plechtige verklaringen van de paus waarbij wordt verkondigd dat overleden personen het geluk van de hemel ervaren en daarom de juiste personen voor religieuze verering zijn.
Categorie: Gebeurtenissen > religieuze gebeurtenissen.

zalen
Ruimten die groter zijn dan kamers, in gebouwen van allerlei aard. Wordt ook gebruikt voor de belangrijkste ruimten van middeleeuwse huizen en voor grote ruimten in aanzienlijke huizen.
Categorie: Onderdelen > binnenruimten.

zakspiegels
Kleine spiegels die vaak in een bijpassend doosje, buideltje of soortgelijke houder passen. Ze zijn bedoeld om te worden gedragen, bijvoorbeeld aan een riem of in een tasje.
Categorie: Interieurinrichting > spiegels naar locatie of context.

zakrekenmachines
minicalculators; pocketcalculators Ruimere term: rekenmachines
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > rekenmachines.

zakpistolen
Pistolen die klein genoeg zijn om in een zak of elders op het lichaam verborgen te worden gedragen.
Categorie: Wapens en Munitie > pistolen naar vorm.

zaklampen
Kleine draagbare elektrische lampen, gewoonlijk gevoed door batterijen of een generator.
Categorie: Interieurinrichting > elektrische lampen (verlichtingsmiddelen).

zakmessen
Messen waarvan het lemmet kan worden opgeklapt in het handvat zodat ze in de zak kunnen worden gestopt.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > messen (snijgereedschap).

zakken (kledingonderdelen)
Stukken stof bevestigd aan de binnen- of buitenkant van kledingstukken, gebruikt voor decoratieve doeleinden of om kleine voorwerpen mee te dragen.
Categorie: Onderdelen > kledingonderdelen.

zakken (houders)
Kleine of iets grotere tassen, vooral om kleine voorwerpen of kleine hoeveelheden in op te bergen, eventueel met een sluitingsmechanisme. Ook tassen of soortgelijke houders van leer die door soldaten worden gebruikt om munitie in te dragen.
Categorie: Houders > tassen (houders).

zakhorloges
Wordt gebruikt voor horloges die zijn ontworpen om in zakken te worden gedragen, in tegenstelling tot horloges die bijvoorbeeld zijn bedoeld om rond de pols of aan een ketting te worden gedragen.
Categorie: Meetinstrumenten > horloges.

zakflacons
Flessen gemaakt om in een zak te worden gedragen, en daarom geen oortjes voor een draagriempje hebben. Soms gemaakt van dik glas versterkt met opgezette stroken van glas, of later van glas in leren of metalen omhulsels.
Categorie: Houders > flacons.

zakenvrouwen
Vrouwen die zich beroepsmatig bezig houden met de handel.
Categorie: Personen > zakenmensen.

zakenvliegtuigen
Lichte vliegtuigen die worden gebruikt voor zaken en plaats bieden aan minder dan tien passagiers.
Categorie: Vervoermiddelen > burgerluchtvaartuigen.

zakenmensen
Zij die zich beroepsmatig bezig houden met de handel.
Categorie: Personen > personen in de handel en zakenwereld.

zakenmannen
Mannen die zich beroepsmatig bezig houden met de handel.
Categorie: Personen > zakenmensen.

zaken (handel)
Te gebruiken voor een breed gebied van commerciële- en handelsactiviteiten die de uitwisseling van producten, diensten of financiële middelen met zich mee brengen.
Categorie: Functionele activiteiten > handel en aanverwante functies.

zakdoeken
Stukken stof, meestal vierkant, van verschillende afmetingen en materialen, die worden meegenomen als gebruiksvoorwerp of als kostuumaccessoire.
Categorie: Kleding > meegedragen kledingaccessoires.

zakboekjes
Boekjes die aan alle leden van de strijdkrachten worden uitgereikt en waarin aantekeningen worden gemaakt betreffende hun soldij..
Categorie: Informatievormen > loonadministratie.

zakdoekdozen
Dozen die voornamelijk zijn bedoeld voor het bewaren van zakdoeken; vaak van stof en vrij decoratief
Categorie: Houders > houders voor persoonlijke zaken.

Zaghawa
Te gebruiken om werken te beschrijven van het gelijknamige Afrikaanse herdersvolk dat leeft in de Soedanese regio Darfur en in het oosten van Tsjaad. Van de 9de tot de 11de eeuw had dit volk de heerschappij over het historische Kanem-rijk.
Categorie: Stijlen en Perioden > Oost-Soedanese stijlen.

zagen en slakkenhuizen
Wordt gebruikt voor mechanische arrangementen bestaande uit een getande metalen hefboom en een snekvormige nok die zo ontworpen is dat de wijzers van slaande uurwerken verzet kunnen worden terwijl het uurwerk nog slaat.
Categorie: Onderdelen > klok- en horlogeonderdelen.

zagen (snijgereedschap)
Snijgereedschap met dunne, platte metalen bladen, banden of onbuigzame platen met aan de zijkant een rij snijtanden.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > snijgereedschap.

zadelzittingen
Stoelzittingen die de vorm hebben van de holte van een zadel met een enigszins centrale richel aan de voorste rand. Voornamelijk gebruikt op Windsorstoelen.
Categorie: Onderdelen > hollowed seats.

zadels
Wordt gebruikt voor zittingen die over een frame zijn gemaakt en op de rug van een dier worden geplaatst om ruiters te vervoeren. Kan ook worden gebruikt voor soortgelijke maar kleinere zittingen op voertuigen, zoals fietsen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > werkuitrusting van dieren voor berijden.

zadeltassen
Zadeltassen van leer of stof, die aan een kant van een zadel hangen of over de rug van het paard achter het zadel gelegd worden en meestal onderdeel van een paar zijn, verbonden door een band of een riem. Tevens soortgelijke tassen die aan weerskanten van het achterwiel van een fiets, motorfiets en dergelijke hangen.
Categorie: Houders > houders naar locatie.

zadelriemen
Riemen, gewoonlijk van leer of gevlochten paardenhaar, die rond de romp van een paard of ander rijdier worden bevestigd om een zadel op de rug aan te brengen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > werkuitrusting van dieren voor berijden.

zadelknoppen (handvatten)
Uitstekende knoppen, op bijvoorbeeld wapens of aan de voorkant van een zadel.
Categorie: Onderdelen > knoppen (handvatten).

zadelmakershamers
Hamers met zeer kleine, smalle banen die worden gebruikt bij stoffering voor decoratief houtwerk of precisiewerk.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > stofferingsgereedschap.

zadelonderleggers
Thin stuffed cushions put between a saddle and a horse`s back when riding.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > werkuitrusting van dieren voor berijden.

zadeldekken
Kleden die over de rug en onder het zadel van een paard of ander rijdier worden geplaatst en die er onderuit steken.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > werkuitrusting van dieren voor berijden.

zadelkamers
Ruimten in of aan paardenstallen, voor de opslag en het onderhoud van zadels en tuig en waar vaak ook stoeterijgegevens, prijzen en ander eerbetoon aan de stoeterij worden bewaard.
Categorie: Onderdelen > stal- en schuurruimten.

zadeldaken
Dak met twee tegen elkaar geplaatste hellende schilden. VWB.
Categorie: Onderdelen > puntdaken.

zadeldekens
Woolen blankets put between a saddle and a horse`s back when riding.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > werkuitrusting van dieren voor berijden.

Zackenstil
Verwijst naar de meest invloedrijke stijl in de paneel-, muur- en glasschilderkunst en miniaturen in de Duitstalige gebieden van de 13de eeuw. De term is Duits voor ‘Tandenstijl’, en kenmerkt zich door een karakteristiek gebruik van draperie, waarin stoffen een nerveuze, levende vitaliteit lijken te hebben, en zigzag- of gebroken plooivormen.
Categorie: Stijlen en Perioden > Noord-Europese middeleeuwse stijlen.

zachtsolderen
Solderen bij een temperatuur die lager is dan normaal, meestal tussen de 130 en 180 graden Celsius.
Categorie: Procédés en Technieken > solderen.

zachtsoldeer
Soldeer van een loodlegering met tin, met een smelttraject dat meestal tussen 130 en 180 graden Celsius ligt, met een bovengrens van rond de 300 graden Celsius; wordt meestal niet gebruikt voor het solderen van edelmetalen.
Categorie: Materialen > soldeer.

zachthout
naaldhout Ruimere term: hout naar samenstelling of herkomst
Categorie: Materialen > hout naar samenstelling of herkomst.

zachte rot
Een vorm van houtrot die wordt veroorzaakt door bacteriën of schimmels en die wordt kenmerkt door zachte en zelfs waterige rot.
Categorie: Toestanden en Invloeden > toestanden en invloeden: hout.

zachte modderbaksteen
Steen gevormd door een proces waarbij vochtige klei in vormen wordt gevormd.
Categorie: Materialen > vormsteen.

zachte grond
Een grondlaag voor etsen die vet bevat, zodat er geen verharding optreedt.
Categorie: Materialen > etsgrond.

zachte baksteen
Een zwakke steen die niet bestand is tegen het klimaat; het wordt gebakken bij een lage temperatuur of boven een lage vlam in de oven. Is geschikt voor gebruik als achterwerker.
Categorie: Materialen > vuurvaste steen (2).

zaccab
Fijne, witte klei gemengd met kalk; wordt voornamelijk als bouw- en pleistermateriaal gebruikt en voor sculpturen.
Categorie: Materialen > grond naar samenstelling of oorsprong.

zaalsporten
binnensporten; indoorsporten Ruimere term: lichamelijke activiteiten naar locatie
Categorie: Lichamelijke Activiteiten > lichamelijke activiteiten naar locatie.

zaalsporten met een racket
binnensporten met een racket; indoorsporten met een racket Ruimere term: zaalbalspelen
Categorie: Lichamelijke Activiteiten > zaalbalspelen.

zaalhuizen
Use for houses containing a large central space as the principal ground floor or upper floor living area; normally restricted to Great Britain where in early examples the halls were usually open to the roof, and in later examples the halls, similar in position and function, had ceilings. For the main residential buildings of farms or large estates, prefer "farmhouses" or "manor houses" when emphasizing the buildings` function.
Categorie: Bouwwerken > woonhuizen naar vorm: indeling.

zaagzetklemmen
Klemmen die worden gebruikt om zaagbladen vast te houden tijdens het slijpen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > klemmen: houtbewerkingsgereedschap.

zaagtafels (2)
Een variant op de `schraagtafels` met een X-vormig onderstel aan beide uiteinden.
Categorie: Interieurinrichting > tafels naar vorm: basisvorm.

zaagsel
zaagmeel; mot Ruimere term: houtproducten
Categorie: Materialen > houtproducten.

zaagtafels
X- of Y-vormig houten apparaten die worden gebruikt om boomstammen te steunen tijdens het zagen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > zaagbokken.

zaagschragen
Steunen die bestaan uit twee gekruiste houten stokken. Worden gebruikt om houtstammen te ondersteunen tijdens het zagen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > zaagbokken.

zaagscherpbokken
Bokken die worden gebruikt om zaagbladen vast te houden terwijl ze worden geslepen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > bokken (steunmiddelen).

zaagmolens (mechanische)
Machines die gebruik maken van een frame om een verticaal zaagblad dat op en neer beweegt, te ondersteunen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > zaagmolens: houtbewerkingsgereedschap.

zaagdaken
Dakconstructies die bestaan uit een aantal parallelle dakvlakken waarvan de driehoekige doorsneden lijken op de tanden van een zaag; de steile kant (meestal noordkant) is meestal voorzien van ramen.
Categorie: Onderdelen > daken naar vorm: uitwendige vorm.

zaagbokken
Steunen met vier poten die meestal twee aan twee worden gebruikt en voornamelijk worden gebruikt om hout vast te houden terwijl het wordt gezaagd.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > bokken (steunmiddelen).

zaagbanken
Naam voor een cirkelzaag en de bank waarop deze is gemonteerd.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > zagen: houtbewerkingsgereedschap.

zaad
zaadjes Ruimere term: zaad en zaadbestanddelen
Categorie: Materialen > zaad en zaadbestanddelen.

Zawi Chemi Shanidar
Verwijst naar de periode van circa 10.000 tot 8.000 v. Chr. in het Zagros-gebergte in Iran, die is genoemd naar de archeologische vindplaats Zawi Chemi en de Shanidar-grot. De periode kenmerkt zich door een zware steenproductie, afgeslagen en gebeitelde stenen werktuigen, benen werktuigen en kralen sieraden.
Categorie: Stijlen en Perioden > prehistorische perioden van de Zagrosbergvolken.

Zarzian
Verwijst naar de Paleolithische periode van circa 25.000 tot 10.000 v. Chr. in het Zagros-gebergte in Iran. De periode kenmerkt zich door alledaagse gereedschappen die met kwalitatief zeer goed vakmanschap werden vervaardigd, het gebruik van geïmporteerde zeeschelpen als versiering en benen werktuigen.
Categorie: Stijlen en Perioden > prehistorische perioden van de Zagrosbergvolken.

zaronims
Perzische kleden van ongeveer 165 bij 105 cm (1½ zars).
Categorie: Interieurinrichting > tapijten naar vorm: formaataanduiding.

Zarma
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in Niger, Mali, Benin, Burkina Faso en Nigeria.
Categorie: Stijlen en Perioden > Shonghai.

zarfs
Turkse term voor een type metalen, soms gouden houder, bedoeld voor een keramieken, meestal porseleinen kop.
Categorie: Houders > houders behorende bij het opdienen van voedsel.