AAT-Ned - Nederlandse Art & Architecture Thesaurus

Categorie: Kunst, muziek en cultuur
Datum & Land: 15/02/2007, NL
Woorden: 19911

vriesdrogen
Een methode voor het drogen van bevroren materialen of voorwerpen.
Categorie: Procédés en Technieken > technieken met betrekking tot temperatuur.

vriespunt
nulpunt Ruimere term: thermische eigenschappen
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > thermische eigenschappen.

vrienden
Personen die, als lid van een vereniging of genootschap, steun geven aan instellingen zoals musea, bibliotheken en liefdadigheidsinstellingen in de vorm van geldelijke bijdragen, vrijwilligerswerk of publieke steunbetuigingen. Gebruik ‘sponsors’ voor hen die de hoofdverantwoordelijkheid voor doelen of projecten op zich nemen, afzonderlijk of in een groep. Gebruik `begunstigers` voor personen die individueel of in een groep instellingen of doelen steunen maar er niet per se verantwoordelijk voor zijn.
Categorie: Personen > filantropisten.

vreugde
blijdschap; verheuging Ruimere term: emotie
Categorie: Abstracte Begrippen > emotie.

vrede
De omstandigheid of toestand van geestelijke of lichamelijke harmonie, kalmte of sereniteit, of wederzijdse overeenstemming, tussen individuen of groepen.
Categorie: Abstracte Begrippen > begrippen met betrekking tot cultuur.

vrachtwagens
Wagens voor goederenvervoer. Gebruik `sleperswagens` voor voertuigen getrokken door paarden, die meestal geen zijkanten hebben, met horizontale draagvlakken en met de achterwielen lager gezet dan het vloerniveau.
Categorie: Vervoermiddelen > vrachtvoertuigen naar vorm.

vrachtwagenopleggers
Vrachtvoertuigen die zijn ontworpen om te worden getrokken door trekkers of andere motorvoertuigen.
Categorie: Vervoermiddelen > vrachtvoertuigen naar vorm.

vrachtvliegtuigen
Luchtvaartuigen die zijn ontworpen of uitgerust om hoofdzakelijk vracht te vervoeren.
Categorie: Vervoermiddelen > transportvliegtuigen.

vrachttreinen
Spoortreinen die bestaan uit goederenwagons.
Categorie: Objectgroepen en systemen > treinen.

vrachtschepen
Te gebruiken voor vaartuigen die hoofdzakelijk zijn ontworpen om vracht te vervoeren.
Categorie: Vervoermiddelen > koopvaardijschepen naar lading.

vrachtbrieven
Documenten, gebruikt bij het normale vrachtvervoer, met daarin de route van het voertuig, details over de vracht of de passagiers en ontvangen inkomsten.
Categorie: Informatievormen > verschepingsdocumenten.

vruchtensalades
Mengsel van stukjes vruchten, al dan niet met suiker
Categorie: Materialen > voedsel.

vruchtenpersen
Apparaten die worden gebruikt voor het persen van fruit voor sap.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > keukengereedschap voor het verwijderen.

vuurvaste steen
Stenen gemaakt van vuurvast keramisch materiaal die bestand zijn tegen hoge temperaturen; ze worden gebruikt voor ovens, haarden en schoorstenen.
Categorie: Materialen > baksteen naar functie.

vuurvast
Te gebruiken voor een soort materiaal, meestal niet metallisch en vaak keramisch, dat bestand is tegen zeer hoge temperaturen en een smeltpunt heeft van boven de 1580 graden Celsius.
Categorie: Materialen > hittebestendig materiaal.

vuurtorenwachters
Zij die met behulp van hun uitrusting en aanverwante navigatie-hulpstukken, zoals mistsignalen, vuurtorens onderhouden en bedienen en informatie doorgeven aan de autoriteiten over gevaren voor de zeevaart, schepen in nood en soortgelijke situaties; soms moeten ze reddingsoperaties uitvoeren.
Categorie: Personen > personen in dienstverlenende beroepen.

vuurtorens
vuurboeten Ruimere term: watertransportgebouwen
Categorie: Bouwwerken > watertransportgebouwen.

vuurtorenlampen
vuurtorenlichten Ruimere term: bakens
Categorie: Interieurinrichting > bakens.

vuurtempels
Tempels waarin een heilig vuur wordt onderhouden. VDW. Bijvoorbeeld het heilige vuur in de leer van Zarathoestra.
Categorie: Bouwwerken > tempels naar functie.

vuurstenen
Rechthoekige stukken vuursteen met één scherpe kant die worden gebruikt in een vuursteenslot om vonken te maken voor het ontsteken van de ontstekingslading.
Categorie: Onderdelen > slotonderdelen.

vuursteen (materiaal)
De donkergrijze of zwarte hoornkiezelvariant.
Categorie: Materialen > hoornkiezel.

vuursteensloten
Sloten waarbij het staal en de pandeksel één stuk zijn gemaakt. Wanneer de trekker wordt overgehaald, raakt de vuursteen het staal en terzelfdertijd komt de kruitpan open te liggen, zodat het kruit wordt blootgesteld aan een regen van vonken die de lading doen ontsteken.
Categorie: Onderdelen > snaphaansloten.

vuurslagen
Gereedschap dat meestal van smeedijzer of gietstaal is gemaakt, vaak een versierd handvat heeft en wordt gebruikt om tegen een stuk vuursteen te slaan om een vonk te produceren. Gebruik `vuurslagen (vuurwapenonderdelen)` voor vuurslagen die fungeren als sloten op vuurwapens.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > vuurmakende en beheersende uitrusting.

vuurschermen
Schermen die worden gebruikt om het gezicht of de benen tegen het vuur te beschermen.
Categorie: Interieurinrichting > schermen (meubilair).

vuurpolijsten
Het opnieuw verhitten van glas om een glad of glanzend oppervlak te verkrijgen.
Categorie: Procédés en Technieken > glasbewerking en glasbewerkingsprocédés.

vuuraltaren
Wordt gebruikt voor bouwwerken in de open lucht, meestal met een voetstuk met trappen, die werden gebouwd voor het onderhouden en vereren van het heilige vuur in de leer van Zarathoestra en soortgelijke godsdiensten.
Categorie: Bouwwerken > vrijstaande altaren.

vurenhout
vuren (zachthout) Ruimere term: zachthout
Categorie: Materialen > zachthout.

vulstof
Substantie die wordt toegevoegd aan een product om bijvoorbeeld de massa, de viscositeit, het dekvermogen of de sterkte te vergroten; wordt ook gebruikt om gaten of andere ruimten op te vullen.
Categorie: Materialen > materialen naar functie.

vulscheppen
Scheppen met korte handvatten die worden gebruikt voor meel en die soms een speciale inhoudsmaat hebben, zoals één kopje en die gedeeltelijk zijn voorzien van een deksel.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > keukengereedschap voor het hanteren van voedsel.

vulpotloden
Potloden waarvan de stift door een schroef of ander voorwerp naar buiten wordt geduwd.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > potlood (medium).

vulpennen
Pennen met een reservoir dat automatisch de gespleten punt voorziet van inkt en die een variabele lijndikte produceren.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > pennen.

vulmateriaal
Materiaal dat wordt gebruikt om een bak, holte of opening te vullen, om een bestaand niveau te verhogen, een kunstmatige afzetting te vormen of om beschadigingen of gaten, zoals bij schilderijlijsten of schilderijen, bij te werken.
Categorie: Materialen > materialen naar functie.

vullingsstokken
Wordt gebruikt voor smalle, rechthoekige, houten staven die in lengte variëren van rond de 42 tot 61cm, met een klein koperen uitsteekseltje om de staaf mee in het spongat van een vat te plaatsen, bedoeld om het tekort van gedeeltelijk gevulde vaten te meten; meestal voorzien van schaalverdelingen voor vaten met verschillende capaciteiten.
Categorie: Meetinstrumenten > meetinstrumenten voor het meten van hoeveelheid: stoffen.

vullen
Het inbrengen van materiaal in een gat, een scheur of een holte.
Categorie: Procédés en Technieken > additieve- en verbindingsprocédés en -technieken.

vulkettingstelsels
Een dikke ketting ingebracht in een weefsel om reliëf en extra gewicht te geven.
Categorie: Onderdelen > ketting.

vulinslagstelsels
Een dikke inslag ingebracht in een weefsel om reliëf en extra gewicht te geven.
Categorie: Onderdelen > inslag (textielonderdeel).

vuistwapens
Blanke wapens die in de hand worden gedragen om de vuist en het effect van een slag te versterken door bijvoorbeeld gewicht of scherpe randen toe te voegen.
Categorie: Wapens en Munitie > blanke wapens.

vuistvuurwapens
Vuurwapens die met één hand kunnen worden vastgehouden en afgevuurd.
Categorie: Wapens en Munitie > draagbare vuurwapens naar vorm.

vuistbijlen
Wordt gebruikt voor geslepen of gepolijst, ongeschilferd, stenen of bronzen, zelden ijzeren, gereedschap in diverse vormen met beitelvormige snijkanten die door prehistorische volkeren mogelijk werden gebruikt als dissels, bijlen, schoffels of wapens.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > snijgereedschap.

vuistbeugels
Gebogen, stangvormige handbeschermers die zich uitstrekken van de pareerstang tot de gevestknop, en zijn bedoeld om bescherming te bieden aan de knokkels.
Categorie: Onderdelen > beugels (wapenonderdelen).

vuilverbrandingsovens
Apparaten waarin vast, half vast of gasvormig brandbaar afval wordt aangestoken of verbrand.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > onderhoudsmachinerie.

vuilnisemmers
Houders voor het wegwerpen van droog afval of vuilnis.
Categorie: Houders > huishoudelijke houders.

vuilniskokers
vuilnisstortkokers Ruimere term: stortkokers
Categorie: Onderdelen > stortkokers.

vuurwapens voor sport
Vuurwapens voor recreative doeleinden; gebruik de termen onder `` voor militaire projectielwapens.
Categorie: Ontspanningsmiddelen > sport- en atletiekbenodigdheden.

vuurwapens
Wapens die de gasdruk van brandend kruit gebruiken om projectielen voort te stuwen.
Categorie: Wapens en Munitie > projectielwapens met explosief voortstuwingsmiddel.

vuurverzinken
Het aanbrengen van een beschermende laag op ijzerhoudend materiaal door het in een bad van gesmolten zink te dompelen.
Categorie: Procédés en Technieken > galvaniseren.

vuurvergulden
Een techniek voor het aanbrengen van bladgoud waarbij het goud wordt gemengd met kwikzilver en op het oppervlak van het voorwerp wordt aangebracht, waarna het voorwerp wordt verwarmd, zodat het kwik oplost.
Categorie: Procédés en Technieken > vergulden.

vuurwerk
Explosieve voorwerpen die meestal bestaan uit een papieren omhulsel dat een brandbaar mengsel van stoffen bevat, ontworpen om licht, geluid, rook en-of gasdruk voort te brengen. Gebruik `siervuurwerken` voor feestelijke vertoningen van licht, geluid en rook.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > explosieve uitrusting.

waterstofbruggen
Het aanbrengen van een zwakke verbinding tussen moleculen, in het bijzonder tussen watermoleculen met een hydroxylgroep, zoals alcoholen.
Categorie: Procédés en Technieken > fysico-chemische procédés.

waterstellen
Verzameling van waterhouders om drinkwater in te serveren, vaak bestaande uit een kan en bijpassende drinkglazen en soms een dienblad.
Categorie: Objectgroepen en systemen > groepen houders.

waterspuwers
Wordt gebruikt voor korte buizen, pijpen of kanalen die zijn ontworpen om water naar buiten en weg van verticale oppervlakken te voeren, zoals van goten, balustrades, stortbakken, of bekkens van fonteinen.
Categorie: Onderdelen > onderdelen van loodgieterswerk en afvoersystemen voor regenwater.

waterskiplanken
Wordt gebruikt voor kleine planken die zijn bedoeld om mee over het water te scheren wanneer ze met hoge snelheid worden getrokken door motorboten, en waar berijders op staan bij bepaalde watersporten.
Categorie: Ontspanningsmiddelen > watersportbenodigdheden.

waterski`s
Te gebruiken voor planken waarvan de neus naarboven buigt en die meestal breder en korter zijn dan sneeuwski`s; ze worden aan de voeten gedragen en zijn ontworpen om over het water te scheren wanneer de drager met hoge snelheid wordt voortgetrokken.
Categorie: Ontspanningsmiddelen > watersportbenodigdheden.

waterreservoirs
Kunnen variëren in grootte van overdekte tanks tot kunstmatige reservoirs waarin regenwater wordt bewaard voor wanneer het nodig is.
Categorie: Onderdelen > onderdelen van loodgieterswerk en afvoersystemen voor regenwater.

waterrecreatieparken
Voorzieningen voor waterrecreatie met attracties die zijn gebaseerd op snelstromend water, in plaats van stilstaand water.
Categorie: Gebouwde complexen en gebieden > themaparken.

waterrechten
Het recht van toegang tot en gebruik maken van de kust en het water, als men zelf een stuk land met een waterfront heeft.
Categorie: Abstracte Begrippen > waterrechten (2).

waterradmolens
molens aangedreven door het water; gebruik poldermolens voor molens die water opvoeren met behulp van windkracht.
Categorie: Bouwwerken > molens naar aandrijving.

waterputten
Verzonken putten om water te onttrekken aan met water verzadigde lagen.
Categorie: Bouwwerken > putten naar functie.

waterpistolen
Te gebruiken voor speelgoedpistolen waarmee stralen vloeistof worden geschoten, meestal water.
Categorie: Ontspanningsmiddelen > speelgoedwapens.

waterpijpen
Rookgerei waarbij de rook door een reservoir met water wordt geleid en gekoeld alvorens de mond te bereiken.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > uitrusting voor persoonlijk gebruik: rookgerei.

waterpassen
Instrumenten die bestaan uit luchtbelwaterpassen die in een houten of metalen balkje zijn gezet en die worden gebruikt om vast te stellen of om ervoor te zorgen dat voorwerpen of oppervlakken precies verticaal of horizontaal staan.
Categorie: Meetinstrumenten > meetinstrumenten voor het meten van hoeken.

waterpartijen
Aanduiding voor passief weerspiegelende of dynamische elementen in het cultuurlandschap dat water bevat als voornaamste ontwerpkenmerk; gebruik de omschrijvingen bij `wateroppervlakken` voor natuurlijke watergebieden.
Categorie: Open ruimten en landschappelijke elementen > landschapselementen in de tuinarchitectuur.

wateroplosbaar
Het vermogen om op te lossen in water.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > fysico-chemische kenmerken en eigenschappen.

wateropslagtanks
Wordt gebruikt voor containers waarin water wordt opgeslagen in privé wateraanvoersystemen.
Categorie: Onderdelen > onderdelen van loodgieterswerk en afvoersystemen voor regenwater.

wateronthardingsmiddel
Chemische verbinding die wordt gebruikt om oplosbare aanslagvormende vaste stoffen in water om te zetten tot onoplosbare vorm.
Categorie: Materialen > additief.

watermeters
Instrumenten voor het meten en vaak ook het vastleggen van de hoeveelheid water die langs een bepaald punt in een buizenstelsel stroomt.
Categorie: Meetinstrumenten > stroommeters.

watermerken
Bij doorvallend licht helder afstekende merktekens in papier, die tijdens de productie worden aangebracht. Wordt vaak gebruikt om de naam van de fabrikant en de productiedatum van het papier aan te geven.
Categorie: Informatievormen > merktekens naar locatie of context; merktekens naar vorm.

waterlijsten
Wordt gebruikt voor lagen natuursteen die verder uitsteken dan de rest van het muuroppervlak om water ervan weg te voeren.
Categorie: Onderdelen > metsellagen.

waterleidingnetten
Wordt gebruikt voor systemen die water aanvoeren naar en tussen gebouwen en andere constructies of van en naar plaatsen binnen woongebieden of landbouwgebieden; gebruik `sanitaire systemen` voor watertoevoersystemen binnen gebouwen.
Categorie: Objectgroepen en systemen > nutsvoorzieningen.

waterkrachtdammen
Dammen die in rivieren zijn gebouwd om de energie van waterkracht aan te wenden voor het opwekken van elektriciteit.
Categorie: Bouwwerken > dammen naar functie.

waterkranen
kranen (water) Ruimere term: afwerkingsijzerwaren
Categorie: Onderdelen > afwerkingsijzerwaren.

waterkrachtcentrales
Elektriciteitscentrales waar elektriciteit wordt opgewekt met behulp van de energie van stromend water.
Categorie: Gebouwde complexen en gebieden > krachtcentrales.

waterklokken
Instrumenten uit de oudheid voor het meten van de tijd, die gebruik maakten van water dat met een regelmatige snelheid vaten met een schaalverdeling in of uit stroomde.
Categorie: Meetinstrumenten > uurwerken naar vorm.

waterkeringen
Aanduiding voor dammen die overdwars in waterwegen zijn gebouwd om het waterniveau te reguleren of de stroom van het water af te buigen of te meten.
Categorie: Bouwwerken > dammen naar functie.

waterig
Te gebruiken om stoffen, oplossingen of behandelingen te beschrijven waarbij water is betrokken.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > fysico-chemische kenmerken en eigenschappen.

watergroeven
Metselvoegen die beschermd zijn tegen regen en sneeuw door het oppervlak van de steen weg te laten hellen van de muur zodat het water er makkelijk afloopt.
Categorie: Onderdelen > metselvoegen naar vorm.

waterglijbanen
Aflopende goten of buizen, waar water door loopt, zodat mensen er doorheen kunnen glijden, meestal naar een waterbassin onderaan.
Categorie: Bouwwerken > watersportvoorzieningen.

waterglazen
Drinkglazen bedoeld voor water. Tevens een term die in Engeland in de 18e eeuw gegeven werd aan een glas met een cilindrische vorm ter onderscheiding van een bekerglas, dat een naar binnen toelopende onderkant heeft.
Categorie: Houders > drinkglazen.

waterglas
Een in water oplosbaar zout dat bekend staat om de sterke reinigende en emulgerende eigenschappen en om zijn suspensie-eigenschappen.
Categorie: Materialen > anorganisch hechtmiddel.

waterdruk
De door water uitgeoefende druk die gelijk is aan het product van dichtheid en diepte waarop de meting is genomen.
Categorie: Abstracte Begrippen > druk.

waterdichtheid
De eigenschap of toestand zo samengesteld of zo goed passend te zijn dat er geen water doorheen kan.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > ondoordringbaarheidskenmerken en eigenschappen.

waterdichte scheidingsmuren
Muren die gebruikt worden om druk te weerstaan die veroorzaakt wordt door stenen of water, zoals om land en watervlakten te scheiden.
Categorie: Onderdelen > keermuren.

waterdicht maken
Materialen of oppervlakken ondoordringbaar maken voor water. Gebruik `waterafstotend` voor materialen of producten waarvan de buitenzijde water afstoot maar die niet waterbestendig zijn. Gebruik `hydrofobiciteit` als iets, met name in verband met moleculen, geen of nauwelijks affiniteit met water heeft.
Categorie: Procédés en Technieken > beschermingsprocédés en -technieken.

waterbouwkundig ingenieurs
Civiel ingenieurs die zijn gespecialiseerd in waterbouwkunde.
Categorie: Personen > civiel ingenieurs.

waterbronnen
Beschikbare natuurlijke en bruikbare waterbronnen zoals meren, rivieren en grondwater.
Categorie: Abstracte Begrippen > natuurlijke hulpbronnen.

waterbouwkunde
Tak van weg- en waterbouwkunde die zich bezighoudt met het ontwerpen en produceren van systemen, apparatuur en bouwwerken, die water of andere vloeistoffen reguleren of transporteren, of er kracht uit genereren, of die hun kracht gedeeltelijk of volledig uit het stromen van water verkrijgen, zoals bijvoorbeeld hydraulische machines, rioolwaterzuiveringsinrichtingen, waterleidingbedrijven, dammen, pijpleidingen, en waterkrachtcentrales.
Categorie: Vakgebieden > civiele techniek.

waterboten
Kleine, gemotoriseerde boten met voorraadtanks die in havens worden gebruikt om schepen van vers water te voorzien. Ze hebben pompen en slangen aan boord om hun vracht te kunnen lossen
Categorie: Vervoermiddelen > tenders.

waterblad
Verscheidene bladachtige vormen, meestal zonder ribbels en kartels, gebruikt als decoratieve motieven vooral op laat twaalfde-eeuwse kapitelen.
Categorie: Ontwerpelementen > plantmotieven.

waterbedden
Bedden die een met vloeistof gevuld matras van rubber of plastic hebben in een onbuigzaam, vaak verwarmd, waterbestendig frame. Het oppervlak vormt zich naar elke positie van het lichaam van de slapende persoon.
Categorie: Interieurinrichting > bedden.

waterbaden
Uitrusting met water voor onderdompeling, bijvoorbeeld ter reiniging.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > onderhouds- en schoonmaakbenodigdheden.

waterafstotendheid
Te gebruiken voor de toestand of eigenschap om weinig of geen affiniteit tot water te hebben, vooral op het moleculaire niveau. Gebruik `waterafstotend` voor materialen of artikelen die oppervlakken hebben die wel bestand maar niet ondoordringbaar zijn voor water. Gebruik `waterdicht` voor materialen of oppervlakken die ondoordringbaar zijn voor water.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > fysico-chemische kenmerken en eigenschappen.

waterafstotend
Voorzien van een oppervlak dat bestand maar niet ondoordringbaar is voor water. Gebruik `waterdicht` voor oppervlakken die ondoordringbaar zijn voor water. Gebruik `hydrofobiciteit` voor de toestand of eigenschap weinig of geen affiniteit met water te hebben, vooral op moleculaire niveau.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > fysico-chemische kenmerken en eigenschappen.

wateraantrekkendheid
De toestand of eigenschap om een sterke affiniteit tot water te hebben.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > fysico-chemische kenmerken en eigenschappen.

water-frames
Spinmachines aangedreven door water.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > textielbewerkingsgereedschap.

water stairs (embarkation elements)
Trappen of treden die een verbinding vormen tussen het water, zoals een rivier, meer of haven, en het land, om het van en aan boord gaan te vergemakkelijken.
Categorie: Onderdelen > trappen naar locatie of context.

water gilding
Technique of adhering precious-metal leaf to a gesso or bole ground that is moistened with water before each leaf is laid. MAYER.
Categorie: Procédés en Technieken > vergulden.

water (stof)
majem Ruimere term: anorganisch materiaal
Categorie: Materialen > anorganisch materiaal.

water benches
Wandkasten met een onderste gedeelte dat met deuren wordt afgesloten waarachter melkemmers worden geplaatst, een open plank voor wateremmers en een bovengedeelte met ondiepe laden. Dit type werd gemaakt door de Duitsers in Pennsylvania.
Categorie: Interieurinrichting > wandkasten.

watching chambers
Wachtkamers in Engelse kastelen, abdijen, kathedralen en middeleeuwse universiteiten. Geen Nederlands equivalent.
Categorie: Onderdelen > wachtkamers (bewaken).

wasverftechniek
The application of a broad thin film of highly diluted pigment.
Categorie: Procédés en Technieken > schildertechnieken naar wijze van toepassing.