Suyderlánd, Allerlei Wereldwonderen

Categorie: Geschiedenis en volkskunde > Wereldwonderen
Datum & Land: 15/02/2007, NL offline
Woorden: 367

Mamelukken
Vrijgelaten Tunesische en Tjerkessische slaven die de gewapende macht vormden van de Egyptische dynastie der Ajoebieden (1171-1252).

Malta
Hoofdstad: La Valetta. Eiland in de Middellandse Zee ten zuiden van Sicilië. 316 km2. Was 5e eeuw v.C. Carthaags, 202 v.C. Romeins, daarna Vandaals, Byzantijns en Arabisch. Karel de vijfde schonk als Napolitaans koning Malta aan de Johannieterorde. In 1798 door Frankrijk en in 1800 door Engeland bezet. Voormalig steunpunt der Middellandse Zeevloot. In de tweede wereldoorlog uiterst belangrijke luchtmachtbasis.

Mausollos
(Latijn: Mausolus) (4e eeuw v.C.) Perzisch satraap van Karië van 377 v.C. tot 353 v.C. Hij verhuisde zijn residentie naar Halikarnassos, wat hij tot hoofdstad van zijn rijk maakte. Breidde zijn macht (na de vrede van Antalcidas) sterk uit, kreeg zelfs hegemonie over Rhodos (opstand tegen Ataxerxes II). Later verbond hij zich met de Perzische koningen. Zijn vrouw en zus Artemisia II liet in Halikarnassos na zijn dood het Mausoleum oprichten, wat tot doel had als grafkelder voor haar man te dienen. Historische gerechten De 7 wereldwonderen Mespotamië - Sumerië - Babylon - Irak Orakels, sibilles en andere zieners

Mausoleum
Monumentaal grafmonument. Deze naam gaat terug op het voor koning Mausollos van Karië opgerichte ca. 50meter hoge grafmonument in Halikarnassos. Dit Mausoleum behoort bij de 7 wereldwonderen. Opgegraven in 1857.

Mesopotamië
(Grieks: mesos = tussen, potamoi = rivieren, dus: tweestromenland) Gebied in Voor-Azië tussen de rivieren Eufraat en Tigris. Ca. 350.000 km2. Ca. 5000 v.C. waren hier diverse Sumerische staatjes waaruit later Babylon en Assyrië ontstonden. Zie ook: Irak Historische gerechten De 7 wereldwonderen Mespotamië - Sumerië - Babylon - Irak Orakels, sibilles en andere zieners

Mesilim
(van Kish) Oude Sumerische koning, stichter en eerste heerser van de dynastie van Lagash. Tevens heerser van Kish, noemde zich: `koning van Kish`. Is bekend om een geschrift waarin verteld wordt van een stèle die werd neergezet door Mesilim om de grens af te bakenen, waarna een langdurige strijd ontstond die uiteindelijke resulteerde in de verovering van Lagash door Mesilim.

Meshanepadda
Oude Sumerische koning, volgens geschriften zoon van Meskalamdug. Leefde tussen 2600 en 2400 v.C. Overwon Mesilim van Kish en werd op hoge leeftijd koning van Kish en Nippur.

Memfis
Oude hoofdstad van Egypte ten zuiden van het huidige Caïro. Gesticht door Menes, 1e koning van het verenigde Egypte die er ook de tempel voor de god Pthah zou hebben gebouwd (de resten zijn te vinden bij het huidige dorp Mitrahina). Tijdens het oude rijk was het de residentie, in de Romeinse tijd was het belangrijk door vestiging van (beroemde) buitenlanders.

Medusa - Medousa.
1. In de Griekse mythologie was Medusa een monsterlijk vrouwspersoon wiens aanstaring mensen in steen kon veranderen. Vele klassieke overleveringen beschrijven haar als één van de Gorgon-zusters. Medusa, Shteino en Euryale waren monsters met koperen handen, gouden vleugels, en haren van levende, giftige slangen. Tesamen met hun andere zusters, de Graeae en mogelijk ook de Hesperides, waren dochters van Phorkys en Keto. In de meest bekende versie van de mythe, was Medusa aanvankelijk een mooie vrouw, die verkracht werd door Poseidon in Athene`s tempel. Poseidon was een aartsrivaal van Athene sinds hij zich inzette voor het behoederschap van deze stad, echter: de Atheners zélf kozen voor Athene en niet voor Poseidon. Als reactie op de ontheiliging van haar tempel (na de verkrachting van Medusa door Poseidon), veranderde Athene haar voor straf in een Gorgon, waardoor ze dus zo lelijk werd zoals we haar nu kennen. Terwijl Medusa zwanger was, werd ze door Perseus onthoofd met hulp van Athena en Hermes. Uit de bloeddruppels van haar nek kwamen haar nakomelingen Pegasus en Chrysaor. Perseus gebruikte het hoofd van Medusa (waarvan de blik mensen kon verstenen) om Andromeda te redden, Polydectes te doden en de Titaan Atlas de stuipen op het lijf te jagen. Daarna gaf hij het aan Athena. 2. Medusa wordt veelal grotendeels gelijkgesteld met Lamia, hun verhalen lopen vrijwel volledig doorelkaar heen; Lamia wordt gezien als de dochter van Poseidon en Lybië, met de zelfde uiterlijke kenmerken als Medusa.

Medië
Oud rijk in West-Azië, waarvan de grenzen niet geheel kunnen worden vastgesteld. Het betreft ongeveer het gebied in het westen van Iran en het zuiden van Azerbaïdjan. Het strekte zich uit van de Kaspische zee tot aan het Zagros-gebergte. De Meden waren een Indo-Europeaans volk dat een Iraanse taal sprak dat sterk leek op het oud-Perzisch. Aangezien er geen overleveringen bestaan van de Meden zelf, gebruiken voor hun geschiedenis vooral Griekse en Assyrische bronnen. Gedurende de regeerperiode van Sargon (vóór 705 v.C.) breidden de Meden hun heerschappij over Perzië verder uit, in 612 v.C., onder Cyaxares werd Ninevé veroverd. Zij waren het eerste volk dat zich los kon maken van de ijzeren greep van de Assyriërs. Het Medische rijk zette zich voort tot de regeerperiode van Astyages, toen het in 550 v.C. door Cyrus de Grote werd verenigd met het Perzische rijk. In de 2e eeuw v.C. werd Medië een gedeelte van het Parthische rijk en werd later geregeerd door de Romeinen. Met betrekking tot de tijd nadien is er van de Meden niets meer gevonden.

Minos
In de Griekse mythologie, koning van Kreta, zoon van Zeus en Europa. Getrouwd met Pasifaë. Met haar kreeg hij de kinderen: Androgeus, Glaucus, Ariadne en Phaedra. Omdat Minos er niet in slaagde een mooie witte stier aan Poseidon te offeren, zorgde deze god ervoor dat Pasifaë een lustgevoel kreeg voor dit dier, waardoor ze zelfs moeder werd van de Minotaurus, een monster met het hoofd van een stier en het lichaam van een man. De handwerksman Daedalus construeerde het labyrint waarin het monster werd opgesloten. Toen koning Aegeus van Athene Androgeus doodde, werd hij wraakvol door Minos gedwongen om jaarlijks zeven jonge mannen en zeven jonge maagden af te staan, deze sloot hij op in het labyrint alwaar ze verhongerden of werden verscheurd door de Minotaurus. Uiteindelijk voegde Theseus zich bij één van deze groepen jongelingen en doodde de Minotaurus. Minos werd de meest welvarende koning van het Middellandse Zeegebied en was bekend om zijn macht en rechtvaardigheid. Samen met Aeacus en Rhadamanthus werd hij één van de drie rechters van Hades. Deze mythe is waarschijnlijk ontstaan doordat Minos de titel of de naam was van een oude Kretenzische koning, aldus wordt tegenwoordig aangenomen.

Minoïsche beschaving - tijdperk
Oude Kretenzische cultuur, zijnde een stadium in de ontwikkeling van de Aegeïsche beschaving. Genoemd naar de legendarische (mythologische) koning Minos van Kreta. Verdeeld in drie tijdvakken die de gehele bronstijd bevatten: het vroege Minoïsche tijdperk (3000 v.C. - 2200 v.C.), het middel-Minoïsch tijdperk (2200 v.C. - 1500 v.C.) en het laat-Minoïsche tijdperk (1500 v.C. - 1000 v.C.). De ontwikkeling begon bij de introductie van het gebruik van metaal, vooral brons en de eerste geschriften (hiëroglyphen). In de midden-Minoïsche periode werden de grote paleizen gebouwd in Knossos en Phaestus, toen werd ook een pictografisch schrift gebruikt (bekend als lineair A). Keramiek, ivoorsnijwerk en metaalbewerking bereikten hun hoogtepunt. De Minoïsche marine breidde zijn macht uit over het Middellandse Zeegebied. Aan het einde van deze periode werd door een aardbeving en waarschijnlijk ook een invasie Knossos vernietigd, maar later werd het paleis weer herbouwd. Er zijn bewijzen dat tijdens deze periode een nieuw schrift werd gehanteerd (lineair B), wat duidt op de aanwezigheid van Myceense Grieken. Ca. 1500 v.C. werd Knossos wederom vernietigd, wederom door een aardbeving, gevolgd door een inval (uit het Myceense vasteland). Het paleis werd ca. 1400 v.C. geheel verwoest waarna dit gebied verviel in armoede. In deze periode verdween het cultureel centrum richting het Myceense vasteland.

Minaret
(Arabisch: Manara = vuurtoren) De bij moskeeën behorende toren, meestal spits toelopend, soms van boven naar beneden eerst smal, dan breed uitlopend waarna weer versmald, maar ook in vele andere vormen, van waaraf de gebedsroeper (muezzin) oproept tot islamitisch plichtgebed (salat). De oudere minaretten waren vierkant, de latere rond. In de oostelijke landen van de islam heeft een moskee vaak meer dan één minaret. In Indonesië hebben de gewone moskeeën meestal geen enkele minaret.

Michelangelo Buonarotti
Italiaans beeldhouwer, schilder, architect en dichter, 1475-1564. Leerling van schilder Ghirlandajo, vervolgens van de beeldhouwer Bertoldo (in Florence). De bekendste marmeren beelden uit zijn beginperiode zijn: de `Pietà` voor de St. Pieterskerk (1498-1501), het reusachtige `beeld van David` in Florence (1504) en de `Madonna met Kind` in Brugge. Michelangelo ging in 1505 op uitnodiging van paus Julius II naar Rome, waar hij het eerste plan voor diens Mausoleum ontwierp. Van 1508-1512 schilderde hij de fresco`s in het gewelf van de Sixtijnse Kapel (o.a. scheppingsverhaal, profeten, sibillen). Voor het graf van de paus maakte hij in 1513 `de twee gevangenen` (thans in het Louvre). Van 1516-1517 maakte hij het `Mozesbeeld` en van 1520-1522 de `vier gevangenen` (thans in de Academie te Florence). Van 1524-1534 kwamen van zijn hand de `grafmonumenten der Medici` in de door hem gebouwde sacristie der S.Lorenzokerk te Florence. Daarnaast kennen we de `Biblioteca Laurenziana` (1524 te Florence) en de frescoschilderingen in het gewelf van de Sixtijnse Kapel. Bij het in 1545 voltooide mausoleum van Julius II werd alleen zijn `Mozesbeeld` opgenomen. Tot de werken uit zijn laatste periode behoren steeds eenvoudiger opgevatte Pietà`s (Florence, Milaan) en bouwwerken (Palazzo Farnese te Rome). Vanaf 1547 was hij bouwmeester van de St.Pieter, waarvan de door hem in de geest van Brunelleschi begonnen koepel (pas na zijn dood voltooid) zijn grootste schepping als bouwmeester is. Het werk van Michelangelo is de weerspiegeling van zijn leven: een lijdensweg.

Mittani
Van oorsprong Hoerritisch volk in het oude Klein-Azië. Het Mittani-rijk kende haar bloeiperiode tussen 1450 en 1350 v.C. Hoofdstad: Wassuganni. De belangrijkste vorst van de Mittani was Shaushshatar, onder diens regering strekt het rijk zich uit van het Zagros-gebergte in het oosten (Iran), tot aan de Middellandse zee en van het Wanmeer tot aan Assur. Onder Tushratta ongelukkige oorlogen met Assyrië en de Hittieten. Ugarit, Aleppo en Karchemish in Syrië worden afhankelijk van de Hittieten. Historische gerechten De 7 wereldwonderen Mespotamië - Sumerië - Babylon - Irak Orakels, sibilles en andere zieners

Mitra
Hindoegod van de vriendschappelijke gezindheid. Nauw verbonden met Mithra(s).

Mithridates II
(De Grote) Koning van Parthië van 124-88 v.C. Tijdens zijn regeerperiode bereikte Parthië haar grootste uitbreiding. Hij redde het koninkrijk van de Scythen (Saken, Tocharen) die Bactië en Oost-Iran bezetten en die zijn voorganger in de strijd doodden. Mithridates II breidde de grenzen van het rijk tot maximale grootte uit, volgens de Romeinse geschiedschrijver Junianus Justinus, van wie bekend is dat hij Mithridates II vaak verwarde met Mithridates III, onder wiens heerschappij Parthië juist te kampen kreeg met grote tegenslagen. Hij versloeg koning Artavasdes van Armenië en veroverde zeventig valleien, de prins Tigranes werd gijzelaar van de Parthen onder Mithridates II. Ook hij wijdde, evenals Mithridates I zijn naam aan de god Mithra. Zijn munten tonen hem als gebaard mansfiguur met een hoge kroon op het hoofd waarop duidelijk een ster zichtbaar is. Hij bemoeide zich eveneens met de oorlogen tijdens de Syrische dynastieën en was de eerste Parthische koning die onderhandelde met Rome, dat destijds vertegenwoordigd werd door Sulla, Praetor van Silicië in 92 v.C.

Mithridates I
(195-138 v.C.) Grote koning van Parthië van 171-138 v.C., volgde zijn broer Phraates I op. Zoon van Priapatius die in 176 v.C. overleed. Hij maakte Parthië tot een politieke grootmacht en breidde het rijk naar het westen uit tot en met Mesopotamië. Tijdens zijn regeerperiode overwonnen de Parthen Babylonië (144), Medië (141) en Perzië (139), de laatste nadat Mithridates Demetrius II van Syrië (dynastie der Seleucieden) gevangen wist te nemen. Later trouwde deze Dmetrius met de dochter van diezelfde Mithridates: Rhodogune. Naar het oosten toe breidde Mithridates zijn rijk uit met Margiana, Arië en Bactrië en voltooide daarmee de volledige zeggenschap van Parthië over de handelsroutes tussen het Oosten en het Westen, de zijderoute en de Perzische `koninklijke weg`. Deze ontwikkeling was de grondlegging van de Partische roem en rijkdom. Mithridates nam eveneens het initiatief van de Grieken over om te komen tot een Hellenisering van het rijk en noemde zichzelf vaak `Philhellene` (vriend van de Grieken). Dit zien we terug op vele munten uit zijn periode. Overigens was het diezelfde Mithridates die het slaan van munten weer herinvoerde nadat dit was gestaakt toen Arsaces II (211-191 v.C.) zich moest onderwerpen aan Antiochus III (Seleucieden) in 206. Zijn naaam heeft maken met de god Mithra. Zijn zoon Phraates II volgde hem op als koning van Parthië.

Mithra
(s) Oorspronkelijk lichtgod der oude Iraanse bevolking, uit de Indische veda`s en de Perzische Awesta bekend. Zijn eredienst breidde zich onder de Perzen over heel Voor-Azië uit, waarna in Klein-Azië een mysteriëncultus ontstond die vooral in het Romeinse rijk een enorme rol ging spelen. Vormde lange tijd een groot concurrent voor het opkomende Christendom. Zijn cultus werd meestal gediend in onderaardse heiligdommen (Mithraeum).

Mosul - Mosoel
(Arabisch: Al Mawsil) Proviciestad in Noord-Irak, aan de Tigris gelegen, tegenover de ruïnes van Ninivé. Het is de grootste stad in het Noorden van Irak en de derde stad van het land. Een belangrijke bron van inkomsten is de olie-raffinaderij. De stad heeft voornamelijk Arabische burgers, alhoewel in de streek er omheen veel Koerden wonen. Van de 8ste tot de 13e eeuw was mosul de belangrijkste stad van Noord-Mesopotamië, tot het werd vernietigd door de Mongolen. Tijdens de Perzische bezetting in de 16e eeuw en de Turkse bezetting van 1534-1918, bleef Mosul arm. Vanaf de bezetting der Britten na 1918, groeide het belang van de stad weer gestaag en heroverde Mosul zijn status als belangrijkste stad van de streek. De bezetting door Irak werd nog door Turkije aangevochten maar werd uiteindelijk toch een feit. Historische gerechten De 7 wereldwonderen Mespotamië - Sumerië - Babylon - Irak Orakels, sibilles en andere zieners

Monofthalmos
(382-301 v.C.) (Antigonos) Koning van Macedonië en veldheer van Alexander de Grote. Stichter van de dynastie der antigonen. Na de dood van Alexander was hij meester over Klein-Azië en leider van de pan-Helleense bond. Riep zichzelf uit tot koning van Macedonië in 306. Werd aangesteld tot gouverneur van Phrygië in 333 v.C. en in 323 kreeg hij van Perdiccas eveneens de heerschappij over Pamphylië en Lycië. Na Perdiccas` dood in 321 kwam er een nieuwe verdeeldheid in het Macedonische rijk van Alexander de Grote. Versloeg Eumenes in 317 en definitief in 316 waarbij hij hem liet doden. Nam daarna Soesa in en deed zijn intrede in Babylon, het gebied van Seleucus, die op zijn beurt vluchtte naar Ptolemaeus` Egypte waar hij zich bij diens legger aansloot en waarna hij in een coalitie tesamen met Lysimachus en Kassandros opnieuw de strijd met Antigonos aanbond. Antigonos overwon Syrië en belegerde Tyrus voor meer dan een jaar lang in 314 v.C. Zijn zoon Demetrius werd in 312 in de slag om Gaza tegen Ptolemaeus` coalitie verslagen en verloor Babylonië. Demetrius overwon daarna in 306 Cyprus na een zeeslag waarna Antigonos een groot leger opbouwde en zichzelf tot koning van Macedonië kroonde. Na een mislukte inval in Egypte in 305 kon in 304 middels een verdrag Rhodos tot het rijk van Antigonos worden gerekend. Feitelijk was Antigonos voortdurend in strijd met Kassandros, Seleucus, Ptolemaeus en Lysimachus en werd uiteindelijk in 301 bij Ipsus verslagen en zelf door een speer gedood. Het grootste deel van zijn rijk ging naar Seleucus en Lysimachus.

Mongolië
Gebied in Centraal-Azië, staatkundig behorend tot de Mongoolse republiek en China, het Chinese deel heet Binnen-Mongolië. In het Zuiden steppen en woestijngebied, de Gobi. In het Westen Altaigebergte. Mongolië is een gebied zonder afvloeiing dat van Noord naar Zuid trapsgewijs oploopt. Tegenwoordig voornamelijk Mongoolse Volksrepubliek (Bughut Nairam dakh Mongol Arat Ulus), hoofdstad: Oelan Bator. Het hoogste staatsorgaan is het Grote Volkscongres, het recht is naar Sovjetmodel en gewoonterecht. De bevolking bestaat voor 95% uit Mongolen, verder vnl. Kazaken en Russen. In de oudheid werd het gebied door veel verschillende aparte stammen bewoond (meestal Nomadisch). In de 12e eeuw eeuw verenigde de grote Dzjengis Kahn alle Mongolen in één rijk en veroverde, door overbevolking der Centraal-Aziatische steppen daartoe gedwongen, China, Noord-Iran, Afghanistan en Oezbekistan. Zijn rijk viel na zijn dood uiteen. Batoe drong van 1240-1242 Europa binnen en stichtte daar het rijk der Gouden Horde. In de 14e en 15e eeuw herleefde de Mongoolse macht onder Timoer Lenk, maar zijn rijk was in sterke mate verturkt en hij moest in 1506 het veld ruimen voor de Oezbeken. In het midden van de 16e eeuw ruimde tsaar Iwan IV de restanten der Gouden Horde op aan de Wolga (de khanaten Kazan en Astrakhan), maar het khanaat op de Krim heeft zich onder Turkse protectie tot ca. 1770 gehandhaafd. Een laatste poging tot Mongools machtsherstel in Centraal-Azië ging uit van Koeblajs nazaat Dayan Khan (1543), die het verbrokkelde Mongolië grotendeels herenigde.

Moirae/Morai
De drie dochters van Themis en Zeus, (óf samen met Themis uit de bronnen van Oceanos ontsproten), die het noodlot personificeerden. Ook wel Fates(Gr.), Parcae(Lat.) of Fatae(Lat.) genoemd. Zij controleerden de loop des levens, zowel voor de sterfelijken alsook voor de onsterfelijken en zowel vóór de dood alsook na de dood. Zelfs de goden vreesden hen en Zeus was, zoals het orakel van Delfi eens toegaf, aan hen ondergeschikt. Achtereenvolgens kennen we: -Clotho: `de spinster`, spon de draden van het leven op haar spinnewiel. Bij de Romeinen was ze `Nona (de negende)`. Oorspronkelijk werd ze aangeroepen gedurende de negende maand van een zwangerschap. -Lachesis: `de loter`, trok de loten des levens. Ze mat de levensduur met haar staf. Bij de Romeinen kennen we haar als `Decima (de tiende)`. -Atropos: `de onvoorspelbare of onvermijdelijke`, zij sneed de draad des levens door en koos de wijze waarop iemand zou sterven. Als ze met haar `verafschuwde scharen` een draad doorsneed, dan stierf iemand op aarde. Ze werd ook wel Aisa genoemd, bij de Romeinen was ze `Morta (Dood)`.

Mohammed
(Arabisch voor: De Geprezene) Stichter van de Islam, ca. 580-632. Uit een verarmde tak van de machtige Koeraisj-stam. Huwde de rijke weduwe Chadidja. Beleefde in 610 een religieuze crisis, waarin hij visioenen zag van de engel Gabriël. Trad op om zijn medeburgers in Mekka aan te sporen tot bekering van hun materialistische levenswijze en afgoderij, maar vond te Mekka weinig aanhang. Week uit naar Medina, waar zijn optreden een volledig succes werd. Zijn eerste kring aanbidders omvatte oorspronkelijk ook Joden, maar deze weigerden hem als profeet te zien, waarop Mohammed hen uit Medina verdreef. Daarop stelde hij de Ka`aba te Mekka als centraal heiligdom van zijn prediking. Conflicten met Mekka resulteerden in 630 tot onderwerping van die stad, die Mohammed als veroveraar binnentrok. Begin 632 verscheen hij pas weer in Mekka om persoonlijk aan de bedevaart deel te nemen. Mohammeds` openbaringen zijn verzameld in de Koran. De orthodoxe Islam beschouwd Mohammed niet als bovennatuurlijk wezen, maar als gewoon sterveling, die door de wil van Allah bestemd was de `laatste der profeten` te zijn. Ook het nieuwere wetenschappelijke onderzoek moet erkennen dat Mohammed een hoogstaande persoonlijkheid is geweest die, vooral in het begin van zijn optreden, een bezield prediker was. Wat uit zijn leven als theocratisch machthebber in Mekka bekend is, doet soms vermoeden, dat hij zijn bijzondere positie wist te gebruiken om, soms m.b.v. openbaringen, zijn gezag te doen zegevieren. Overigens bleef hij persoonlijk een eenvoudige levenswijze voeren: het enige opvallende was het grote aantal vrouwen, dat hij zich veroorloofde.

Murad IV
(1612?-1640) Ottomaans sultan van 1623-1640. Neef en opvolger van Mustafa I. Hij heroverde in 1638 Bagdad, dat door Sjah Abbas I van Perzië was ingenomen. Bij zijn overwinning gaf hij eveneens opdracht tot het vermoorden van zijn broer Bayazid. Murad heerste met harde hand. De Grieks patriarch Cyril Lucaris was een ander slachtoffer van hem. Murad werd opgevolgd door zijn broer Ibrahim (regeerde van 1640-1648) en daarna weer diens zoon Muhammad IV.

Naram-Sin - Naram-Suen
Groot heerser van Akkad, in het oude Mesopotamië aan het einde van het derde millenium v.C. Zoon en opvolger van Manishtusu en kleinzoon van Sargon de Grote. Bracht het Akkadische rijk tot ongekende bloei en breidde het uit tot ver in alle hoeken van `de wereld` (zoals men toen dacht). Noemde zich koning van de vier windstreken. Versloeg het sterke Ebla (Syrië) en onderwierp Anatolië. Sloot verdragen tussen rivaliserende stad-staten en bracht veel rust in de regio, die naderhand werd verstoord door invallen van de Gutaëers (Barbaren uit het Zagros-gebergte). Is de geschiedenis ingegaan als één van de grootste heersers en leiders van de oudheid. Historische gerechten De 7 wereldwonderen Mespotamië - Sumerië - Babylon - Irak Orakels, sibilles en andere zieners

Nanna - Sin
Oude Sumerische mannelijke god van de maan, zoon van Enlil en Ninlil, heer van de kalender en de wijsheid. De centra van zijn aanbidding waren Ur en Harran.

Nairi
Uitgestorven volk ten noorden van het oude Mesopotamië, waarvan we overleveringen zien die teruggaan tot ca. 2000 v.C. Woonden op het Armeens plateau. Zowel het gebied alsook de bevolking werd Nairi genoemd, wat betekent `land van rivieren`. Assyrische koningen verhaalden over ca. 60 stammen en 100 steden in het Nairi rijk. De Nairi waren eigenlijk een verbond van stammen, waarbij de Nairi stam de scepter zwaaide. De alliantie had haar basis om en nabij het Wan-meer, wat tezamen met de Ararat-vallei het gebied maakte tot het vruchtbaarste van de hele streek. Naast de vruchtbare bodem kende het gebied ook een grote rijkdom aan mineralen en andere bodemschatten. De Nairi waren slechts één stam tussen vele andere stammen, doch alle stammen tonen overeenkomsten met de gebruiken van andere stammen elders in Mesopotamië, één van de bekendere andere volken in de buurt van het Nairi-gebied waren de Urartu. Ondanks het feit dat ze allen tezamen wellicht sterker waren dan de Assyriërs en de Hittieten bij elkaar, kon toch de Assyrische koning Tukulti-Ninurta I de Nairi aanvallen en we kennen verslagen van hem waarin hij verhaalt over het krijgsgevangen nemen van 43 Nairi-koningen die hij mee terug nam naar zijn hoofdstad. De Nairi bleven echter voortdurend weerstand bieden tegen de Assyrische overheersing en in een tweede campagne veroverde de Assyrische koning het hele westelijke deel van het Armeens plateau. We hebben geen geschriften terug kunnen vinden over een campagne dicht bij het Wan-meer, wat impliceert dat de Assyriërs dat gedeelte hebben vermeden aangezien daar de sterkste stammen huisden.

Nabopolassar
(Naboe-apal-oesoer; god nebo, bescherm de erfzoon) Koning van Babylon van 625-605 v.C. Maakte zich onafhankelijk van Assyrië en bestreed het samen met Kyaxares van Medië, tot het in 612 v.C. ineenstortte. Bemachtigde toen Elam, Palestinië en Fenicië. Stichtte hiermee het nieuw-Babylonische rijk.

Nabonidus
Koning van Babylon van 555(?)-538(?) v.C. Laatste koning van de dynastie der Chaldeeën. Geen familie van Nebukadnezar, mogelijk nam hij met geweld de macht over. Hij liet zich erg veel leiden door arceologisch-oudheidkundige en religieuze speculaties en bouwde tempels terwijl het rijk onverdedigd was. Hij was impopulair bij zowel de priesters alsook het volk. Toen de Perzische bedrieging van Cyrus de Grote sterker en sterker werd, ging hij een alliantie aan met Croesus van Lydië en en Amasis II van Egypte, maar zonder goede afloop. In 538(?)v.C. kreeg Cyrus het rijk zonder slag of stoot in handen. Van Nabonidus is veel bewaard gebleven; van spijkerschrift tabletten weten we dat zijn zoon Belshazzar was en dat deze gedurende de laatste jaren mederegent was van het rijk, naast zijn vader, alhoewel andere verhalen ons anders willen doen geloven (zie Belshazzar).

Nergal
Oude Sumerisch-Babylonische godheid van de onderwereld. Zoon van Enlil en Ninlil. Brengt oorlog, ziektes en vernietiging. Wordt soms gezien als de donkere kant van de zonnegod Utu-Shamash. Historische gerechten De 7 wereldwonderen Mespotamië - Sumerië - Babylon - Irak Orakels, sibilles en andere zieners

Necho
Farao van Egypte aan het einde van de 7e eeuw v.C. Maakte de grote fout om in 605 v.C. op te trekken tegen de Assyriërs onder Nebukadnezar II, met de bedoeling de expansie van het Assyrische rijk te stoppen, maar leed een zware nederlaag die het begin van verzwakking van de Egyptische positie inluidde.

Nippur
Oude stad van Babylonië, gelegen aan een oude bedding van de Eufraat op 1-3 afstand van Bagdad naar Basra. Ten zuidwesten van Nippur liggen o.a. de archeologische sites van Currupag en Umma. Het was de zetel van de beroemde god Enlil. Opgravingen hebben resten van gebouwen blootgelegd die dateren uit het derdem millennium v.C. Deze zijn later vele malen opnieuw opgebouwd - opnieuw bebouwd. Meer dan 40.000 kleitabletten zijn in Nippur gevonden, deze zijn één van de belangrijkste informatiebronnen omtrent het leven in die tijd. Assurbanipal heeft een ziggurat in Nippur laten bouwen. Ook zijn er resten gevonden uit de Perzische en uit de Partische periodes. Historische gerechten De 7 wereldwonderen Mespotamië - Sumerië - Babylon - Irak Orakels, sibilles en andere zieners

Ninurta
Oude Sumerische god, strijdgod en god van de zuidenwind. Zoon van Enlil en Ninlil. Wordt soms ook wel weergegeven als Adad of Ishkur.

Niobe
In de Griekse mythologie was zij een dochter van Tantalos, gemalin van koning Amfion van Thebe, bij hem kreeg zij zes zoons en zes dochters. Zij stelde zich boven Leto (vrouw van Zeus en moeder van Apollo en Artemis), die dus `slechts` twee kinderen had. Apollo en Artemis doodden daarop al haar kinderen met hun pijlen en bogen, waarop Niobe door smart verstijfde en een rots werd in klein Azië.

Ninlil
Oude Sumerische godin van de lucht en het graan, dochter van Haia en Ninsebargunnu. Meerdere malen door Enlil in verschillende gedaantes bevrucht (verkracht) waar uit geboren zijn: Nanna-Sin, Nergal, Ninazu en Ninurta.

Ninive
Oude Assyrische hoofdstad, één van de belangrijkste archeologische sites van het oude Mesopotamië, gelegen ca. 400 km. Ten noorden van Bagdad te Irak, aan de Tigris tegenover Mosul. De site bestaat ui t verschillende heuvels, waarvan de belangrijkste Kuyunjik is. Ninivé was vanaf de 6e eeuw v.C. bewoond (een opgraving onder de Ishtar-tempel, produceerde Hassuna-type materialen), totdat het door de Meden aan het einde van de 7e eeuw v.C. werd vernietigd. Zelfs na die tijd bleef het bewoond, maar dan een stukje meer aan de zijkant, totdat het langzamerhand een buitenwijk van Mosul ging worden. In de 7e eeuw v.C. beleefde Ninivé zijn hoogtepunt, nadat Sennaherib het hoofdstad van het Assyrische rijk maakte. De meeste overblijfselen stammen uit deze periode. O.a. gevonden zijn de 12 kilometer lange stadsmuur en het grote paleis van Sennaherib met zijn fantastische reliëfs. Sommige van deze reliëfs, alsmede de archieven met tabletten in spijkerschrift van Sennaherib zelf en van zijn kleinzoon Assurbanipal, zijn overgebracht naar het Louvre en het `British Museum, gedurende de 19e eeuw.

Ningirsu
Oude Sumerische god van oorlog en landbouw. Helper en held-strijder van Enlil. Echtgenoot van de godin Baba uit een geheim huwelijk.

Nimrud - Kalah - Kalkhu
Stad in het noorden van Mesopotamië, gelegen aan de oostoever van de Tigris, tussen Ninivé en Ashur en tussen Syrië en het Zagros-gebergte, ten zuiden van Mosoel. Nimrud is gesticht door Salmanasser I. Opgravingen hebben aangetoond dat de stad reeds in het derde millennium v.C. bewoond was en geschreven overleveringen beweren dat in de dertiende eeuw v.C. Nimrud een belangrijke plaats was. De archeologische resten van Nimrud van vóór de 9e eeuw v.C. zijn onaangeroerd gebleven, evenals de nog oudere overblijfselen uit de millennia ervóór, de opgravingen richten zich op de gebouwen en artefacten die stammen uit de tijd van Assurnasirpal II tot aan de val van het Assyrisch rijk vanaf 612 v.C. In totaal is een gebied van ruim 3,5 km.2 blootgelegd, dat omgeven was door een stadsmuur van 8 km. lang. In de Assyrische periode in de eerste helft van het 1e millennium v.C. was de stad bekend onder de naam Kalkhu (Kalah in het oude testament). Nimrud werd door Assurnasirpal II tot hoofdstad gemaakt i.p.v. Ninivé, gedurende deze periode werden vele nieuwe paleizen en andere vooraanstaande gebouwen geconstrueerd. De belangrijkste gebouwen bevinden zich op een citadel van ongeveer 1-10km.2, gelegen op een verhoging aan de zuidwestkant van de stad. Het paleis van Assurnasirpal in het noordwesten van de stad is gemaakt uit kleibaksteen, waarvan sommige muren zijn afgezet met gipsen reliëfs en beschilderingen. Aan de zuidoostkant van de stad lag het koninklijk arsenaal, vandaag de dag bekend als `fort Salmanasser`.

Nike
(Grieks voor overwinning, Latijn: Victoria) Sedert Hesiodos godin van de overwinning. Had een tempeltje op de Akropolis van Athene, ook te Olympia, te Ilion, andere steden van Klein-Azië en te Rome op de Palatinus. Verschijnt overal waar een strijd of wedkamp plaats heeft. Wordt meestal gevleugeld afgebeeld en vaak met een lauwerkrans of palmtak in de hand. Wordt soms een dochter van de Titan Pallas en de Styx genoemd.

Nicanor
Grieks grammaticus, zoon van Hermeieas van Alexandrië (Hiërapolis). Leefde tijdens de regeerperiode van Hadrianus. Wijdde zichzelf volledig aan de studie van `interpunctie` en het verschil van betekenis dat daaruit voortkwam. Zijn bijnaam was daardoor: `de punctuator`. Bekend om zijn werken betreffende het gebruik van interpunties door Homerus en Callimachus. Mogelijk de schrijver van een gedeeltelijk overgebleven werk genaamd: `de verandering der namen van plaatsen`.

Nubië
Vroegere naam voor Noord-Soedan, 950.000 km2. Bij de oude Egyptenaren bekend als Wewet, bij Israël als Koesj. Streed al tegen vorsten van de 1e Egyptische dynastie. 3 maal door Egypte bezet. Bij het verval van Egypte in ca. 1100v.C. vormde het rijk zich. Het had een apart schrift: Meroitisch hiërogliefenschrift. In de eerste eeuw van onze jaartelling drong het christendom in Nubië door, in de 12e eeuw vormden zich diverse islamitische staatjes. In 1821 werd het onderworpen door Ismail Pasja, zoon van Mehemet Ali. Tot 1883 was het Egyptisch, daarna een zelfstandige staat, waaraan Engeland in 1898 een eind maakte. Sinds 1922 behoort Neder-Nubië tot Egypte en Opper-Nubië tot Soedan. Het heeft tegenwoordig een sterk gemengde Afrikaans-Arabische bevolking. Het Nubisch is een Nilotische taal. Historische gerechten De 7 wereldwonderen Mespotamië - Sumerië - Babylon - Irak Orakels, sibilles en andere zieners

Oikos-economie
Staatsvorm, waarbij wederkerigheid en gelijkheid centraal staat. De mensen leveren áán de economie arbeid en diensten, ze krijgen daarvoor in ruil terug de benodigdheden voor het dagelijks bestaan zoals voedsel, kleding enz. Onderling vindt veel ruilhandel plaats. Historische gerechten De 7 wereldwonderen Mespotamië - Sumerië - Babylon - Irak Orakels, sibilles en andere zieners

Oropus
Een Griekse zeehaven, aan de Euripus, tegenover Eritrea. Het was een grend tussen Boeotië en Attica en het bezit van Oropus was aanleiding voor een voortdurende strijd tussen deze twee, maar uiteindelijk kwam het in handen van Athene en dat is tot de Romeinse overheersing onveranderd gebleven. De werkelijke haven, die Delphinium werd genoemd, bevond zich aan de monding van de Asopus, ongeveer anderhalve kilometer ten noorden van Oropus zelf. Op de plaats van de oude stad bevindt zich nog steeds een dorp genaamd Oropo. Het beroemde orakel van Amfiaraos bevond zich 12 stadia van de stad af en werd blootgelegd door het Grieks Archeologisch Genootschap. Men trof daar een tempel aan, een heilige bron met munten er in, altaren en een klein theater.

Orakelboeken
Orakelboeken zijn boekwerken waarin vastgestelde vragen en antwoorden stonden die tot doel hadden een vraagsteller op zijn belangrijkste probleem te wijzen of een orakel-waarzeg(g)(st)er te helpen bij het geven van antwoorden op een gestelde vraag. Vaak maakten orakels uit de oudheid gebruik van een orakelboek. Verder kennen we ook orakelboeken-profetische boeken die bijvoorbeeld opgenomen zijn in de bijbel of soortgelijk. Enkele bekende orakelboeken zijn-waren de `I Tsjing`, het `Keltisch orakelboek` en de `Sortes Astrampsychi`.

Orakel
(Latijn: Oraculum) Spreekplaats, plaats waar de godheid haar uitspraak geeft, tevens de uitspraak zelf. Elke inlichting die de mens uit de bovenzinnelijke wereld ontvangt. Vereiste is vaak dat de vrager zich voorbereidt door vasten e.d. De macht die men raadpleegt, behoeft lang niet altijd een god te zijn, vaak zijn het bijvoorbeeld de doden (dodenbezwering), die net als de goden over een hogere kennis beschikken. Bekende orakelplaatsen in de oudheid waren: Delfi (Apolloon), Epidauros (Asklepios), het heiligdom in de Siwah-oase in Lybië (Ammon) en Cumae bij Napels (de Sibylle). Zie ook onze orakelpagina!

Orthostaten
Rechtop staande, stenen plaat, tussen fundering en muur, die dient als sokkel voor de daarop te bouwen muur. In de oudheid werden orthostaten veelal toegepast bij tempels en andere heiligdommen, soms werden ze versierd met reliëfs. Historische gerechten De 7 wereldwonderen Mespotamië - Sumerië - Babylon - Irak Orakels, sibilles en andere zieners

Parthen
(Oud-Perzisch: Parthawa, lieden van de rand) Nomadenvolk van Iraanse stam (Dahergroep), die in de derde eeuw v.C. opstonden en de Seleucidische satrapie Parthië bezetten en er een rijk stichtten van overeenkomstige naam. Tevoren waren zij min of meer onderworpen aan het Perzische, het Macedonische en het Syrische rijk. Het nieuwe Partische rijk stond onder Arsakes (rijk van de Arsakieden). Het zwaartepunt hiervan lag in het Oosten (het huidige Afghanistan). Als godsdienst hadden de Parthen de leer van Zarathoestra - Zoroaster, terwijl zij Pehlevi spraken. Gevreesd waren hun geharnaste ruiterij en hun boogschutters. Een van de voornaamste vorsten was Mithradates I (ca. 174-136 v.C.), die het gezag van het rijk uitbreidde over het Tigris-Eufraatgebied. In 53 v.C. versloegen zij Crassus bij Carrhae. Ook de Romeinse keizers hadden regelmatig moeilijkheden met de Parthen, die zij niet blijvend konden oplossen. Tot in de eerste eeuw a.D. stonden de Parthen niet vijandig tegenover de Hellenistische cultuur. Gaandeweg evenwel vond de anti-Hellenistische stroming ingang, waardoor het nationaal Perzische element naar voren kwam. Deze beweging is voor de Parthen noodlottig geweest. Tussen 224-227 n.C. maakte de Pers Ardeschier of Ardashir (onder de Sassanieden) een einde aan de heerschappij van Parthië en ontstond het nieuw-Perzische rijk. Hun kunst was een mengsel van Griekse en Oosterse elementen.

Pantheon
Oorspronkelijk een tempel gewijd aan alle goden, later werden ook gebouwen zo genoemd die gewijd waren aan de herinnering van beroemde personen. In de letterkunde is een pantheon een uniforme uitgave van klassieke werken.

Palestina
(Arabisch: Filastin) Gebied ten zuiden van Syrië aan de zuid-oostkust van de Middellandse Zee. Sinds 1948 staatkundig verdeeld tussen Israël en Jordanië. In de tijd van de 18e dynastie der Egyptenaren is Palestina bewoond door semitische stammen die door de Egyptenaren Chorieten genoemd werden en door de Joden en Kanaänieten de Palestijnen. Palestina werd eind 16e eeuw v.C. door de Egyptenaren bezet. Na het verval van Egypte in de 12e eeuw v.C. konden de Filistijnen en niet-semitische volken zich vestigen in de kustzone. Hebreeuwse stammen vestigden zich in het binnenland. De Hebreeuwse stammen vormden later onder Saul een rijk dat gesplitst werd in het rijk Israël en het rijk Juda. Israël werd veroverd door de Assyriërs en Juda door Nebukadnezar II van het nieuw-Babylonische rijk. Palestina werd van 539 - 531 v.C. veroverd door de Perzen, daarna door Alexander de Grote. Later werd het verdeeld tussen Syrië en Egypte. In het midden van de 2e eeuw v.C. vochten de Joden zich onder leiding van de Makkabeeën vrij. 63 v.C. werd Palestina onderworpen door Rome: twee Joodse opstanden werden neergeslagen en de invoering van het christendom leidde tot verdere onderdrukking. Na het Romeinse rijk werd Palestina Byzantijns en weer later Arabisch, vanaf 1096 Egyptisch. Palestina werd object van de kruistochten tot de 13e eeuw en kwam in 1517 bij het Osmaanse rijk. Aan het einde van de 19e eeuw werd Palestina langzamerhand gevuld met Joden als gevolg van het zionisme, na 1933 nam de Joodse immigratie sterk toe, vooral door de vervolgingen van de Duitsers.

Pausanias
(2) (Latijn: Pausanius)(2e eeuw a.D.) Belangrijk (toeristisch) beschrijver van oude gebouwen, veel kennis is aan hem te danken. Schreef o.a. de Periheges tes Hellados (rondleiding door Griekenland). Werd in de Griekse literatuur een `Periëgeet` genoemd, dit is een auteur die landen beschrijft met vermelding van bezienswaardigheden. Uitgaven Periheges tes Hellados;:Frazer (zes delen, 1898), Jones en Ormerod (1940). Historische gerechten De 7 wereldwonderen Mespotamië - Sumerië - Babylon - Irak Orakels, sibilles en andere zieners

Paulus
(? - 64 of 67 a.D.) (Oorspronkelijk: Saulus van Tarsus) (Dominante) apostel van Jezus Christus. Aanvankelijk fanatiek tegenstander van het (jonge) Christendom. Tentmaker van beroep. Waarschijnlijk een farizeeër. Over zijn geboorte en dood zijn tegenstrijdige verhalen bekend. Kort nadat hij werd heengezonden door de opperpriester om te helpen het christendom te onderdrukken (33 a.D.) ontmoette hij Jezus bij Damascus, die hem vroeg: `Paulus, waarom vervolg je mij`? Werd daardoor tot inkeer gebracht en een vurig belijder van het christendom. Onder het apostelconcilie kreeg Paulus toestemming het christendom onder de heidenen te verkondigen. Reisde overal heen om dat te doen, met aanvankelijk gemengd succes. Werd door Joodse overheden te Jerusalem gevangen genomen vanwege zijn vrije gedachten over het jodendom (stelde bijvoorbeeld besnijdenis ter discussie), maar werd op last van Rome daar heen gezonden (hij was Romeins staatsburger en deed daar zelf een beroep op). Men stelt wel dat hij daar in 64 a.D. is onthoofd, maar andere bronnen vermelden dat hij pas in 67 a.D. is overleden. Ook wordt gezegd dat hij reeds na zijn gevangenneming in 62 a.D. is terechtgesteld. Een ander verhaal verteld dat Paulus na 64 a.D. naar Spanje ging alwaar hij nog enkele jaren leefde. Was de eerste theoloog, wiens middelpunt het leven, lijden, sterven en opstanding van Jezus was.

Phraätes II
Zoon van Mithridates I (veroveraar van Babylonië), koning der Parthen van 138-127 v.C. Werd in 130 door Antiochus VII aangevallen, doch kon standhouden. Werd verder eveneens aangevallen door de Scythen (de Tochari van Bactrië), die eveneens Antiochus terzijde stonden bij zijn pogingen het Partische rijk te overwinnen. Werd uiteindelijk door de Scytische stam der Saken gedood. Historische gerechten De 7 wereldwonderen Mespotamië - Sumerië - Babylon - Irak Orakels, sibilles en andere zieners

Phorcys - Phorkys - Phorkis
1: In de Griekse mythologie was Phorkys een oer-zeegod, zoon van Pontus en Gaea. Uit meerdere overleveringen lezen we dat hij diverse vrouwen als echtgenote heeft gehad: Hecate, Crataeis, Lamia en Ceto. De meeste van zijn kinderen waren afzichtelijke monsters bekend als de Phorcydes, behalve de Hesperides. Verder kennen we hem eveneens als vader van de Graeae, de Gorgonen, Scylla en Ladon (de draak die de gouden appels van de Hesperides bewaakte). 2: Volgens Varro was Phorkys koning van Corsica en Sardinië, die, verslagen door koning Atlas, nadat hij verdronk, werd vereerd als zeegod.

Phoenicië
(Fenicië) (Grieks: Foinikia, Foinix > purper) (Hebreeuws: K`na`an > purperland) Oud rijk, bewoond door de Phoeniciërs (Kanaänieten). In de negende eeuw v.C. kregen zij van de Grieken de naam Phoeniciërs. Zij leefden aan de oostelijke kusten van de Middellandse Zee aan de voet van het gebergte in Libanon. Het rijk was geen eenheid, de steden hadden een eigen bestuur. De belangrijke steden waren Tyrus (het huidige Sur in Libanon), dat al in 1400 v.C. tot grote bloei was gekomen en Sidon (het huidige Saida in Libanon) dat eveneens al in 1400 v.C. tot grote bloei was gekomen. Vanaf het tweede millennium v.C. werden de Phoeniciërs destijds Sidoniërs genoemd. Er werd handel gedreven in purperveren van wollen weefsels, aromatische stoffen, metalen, edelgesteenten en hout van de Libanon. Verondersteld wordt dat de Phoeniciërs het glasblazen hebben uitgevonden. De Phoeniciërs stichtten diverse koloniën waaronder Carthago. In 571 werd het rijk veroverd door Nebukadnezar II. Waarschijnlijk waren de Phoeniciërs de oorsprong van het half-ideografische, half-fonetische spijkerschrift, dat bij hen uitgroeide tot een zuiver klanktekenschrift of letterschrift, bestaande uit een alfabet van 22 letters. Hun taal behoorde tot de Kanaänitische groep der semitische talen, het is slechts bekend uit inscripties (ca. 1000 v.C.) en vormt de basis van alle west-semitische alfabetten, waardoor het tevens de oorsprong vormt van het Europese, Mongolische en Indische schrift.

Phoebe
Phoebe komt op verschillende manieren voor in Griekse mythologie, steeds als een ander. Zo kennen we achtereenvolgens: -Phoebe als één van de Titanen. -Phoebe als één van de Heliades. -Phoebe als dochter van Leucippus, geliefd door Castor, Polydeuces, Idas en Lynceus. -Phoebe als bijnaam voor Artemis. -Phoebe als zuster van Helena en dochter van Leda.

Phocys - Phokys - Fokida
Het oude Phokis was ca. 1600 km2 groot. Door de Parnassus bergrug wordt het geografisch gezien in tweeën gedeeld. In vroeger tijden was Phokis geen commercieel centrum, daarom ontstonden toen ook geen grote steden in het gebied. Gedurende de Perzische invasie van 480 v.C. voegde Phocis zich bij de Griekse defensie, echter, hun militaire optreden was niet benijdenswaardig: ze verloren Thermopylae en bij de slag om Plataea werden ze door de Perzen overrompeld. Een veldtocht tegen Sparta ging verloren waardoor de Spartanen hun hoofdstad konden bezetten en in een veldslag tegen Delfi moesten ze eveneens tegen de Spartanen het onderspit delven, maar niet lang daarna konden ze, met behulp van Athene, Delfi weer heroveren, later weer echter verloor de eenheid met Athene aan kracht en moesten beiden in de Spartanen hun meerderen erkennen. In de 4e eeuw werd Phokis voortdurend door Boeotië het leven zuur gemaakt, echter na aansluiting met Sparta konden ze behoorlijk weerstand bieden, doch moest ook deze alliantie uiteindelijk hun meerdere erkennen in het in macht groeiende Thebe. De Phociërs namen later deel aan de intocht van Epaminondas in de Peloponnesos. In 356 v.C., onder leiding van hun capabele generaals `Philomelus` en `Onomarchus`, namen de Phociërs Delfi in en gebruikten ze de aldaar verworven rijkdommen voor het inhuren van een leger, waarmee ze veldtochten tegen de Boeotiërs en de Thessaliërs ondernamen en, alhoewel uit hun eigen gebied verdreven door Filippos van Macedonië, konden ze zich tóch vele jaren handhaven, totdat de financiële bronnen uitgeput raakten en ze onder bevel van diezelfde Filippos kwamen te staan.

Philoon van Alexandrië
(Latijn: Philo) (ca. 20 v.C. - 50 a.D.) Joods wijsgeer. Probeerde een synthese te bereiken van Grieks en Joods denken (O.T. met Hellenistische conceptie). Uitgaande van het Griekse denken verklaarde hij Oudtestamentische geschriften, als zodanig had hij grote invloed op de opkomst van het christelijke denken. Het orthodoxe jodendom maakte zich hiervan los.

Philon van Byzantium
(ca. 280 - 220 v.C.) Weinig werk is van hem bekend. Wordt genoemd door Viruvius (Romein: 1e eeuw v.C.), Heron van Alexandrië en Eutocius. Delen van een belangrijk werk van hem zijn bewaard dat mechanica behandelde, hij beschreef hierin o.a. de door Ctesibius uitgevonden katapult en maakte reizen naar Rhodos en Alexandrië om katapults te bestuderen en te beschrijven, mogelijk was hij ook militair raadgever in zijn tijd. Beweerd wordt dat hij een lijst maakte van de 7 wereldwonderen, dit wordt tevens sterk in twijfel getrokken: men vermoedt dat iemand anders het heeft geschreven na zijn dood die zich uitgaf voor Philon, om zo sneller bekendheid te verkrijgen over zijn werk.

Pharos
Vroeger eiland voor de kust van Alexandrië, dat nu deel van de stad uitmaakt (kustgedeelte). Hier stond vroeger de `pharos` (vuurtoren) van Alexandrië. Één van de 7 wereldwonderen. De opdracht tot de bouw ervan werd rond 280 v.C. gegeven door Ptolemaeus Soter.

Piramide
(van Cheops) Grootste piramide van Egypte te Giza (Gizeh). Één van de 7 wereldwonderen. Egyptisch piramidevormig koningsgraf met een vierkant grondvlak. Gebouwd ca. 2600 v.C. tijdens de 4e dynastie. De kern van het muurmetselwerk bestaat uit schelpkalk, de bekleding uit blokken fijnkorrelige kalksteen, ook graniet. In het binnenste bevindt zich de grafkamer met de sarcofaag, waarheen vanaf de noordzijde een gang voert. Gelegen bij de sfinx Giza en de piramides van Khefren en Mykerinos. Er zijn vier soorten piramides: 1.: Mastabagraf, een laag uitgevoerde piramide zonder punt, een soort grafheuvel. 2.: Trappiramide, een piramide waarvan de zijden trapsgewijs zijn opgebouwd. 3.: Knikpiramide, een piramide waarbij op een gegeven moment de hellinghoek richting de top minder wordt zodat er een knik komt in de zijlijn en 4.: Gewone piramide, ongeveer gelijk aan de trappiramide, echter met vlakke zijden, dus niet trapsgewijs opgebouwd. Zie ook: Piramide van Cheops Historische gerechten De 7 wereldwonderen Mespotamië - Sumerië - Babylon - Irak Orakels, sibilles en andere zieners

Ploutarchos
(Latijn: Plutarchus) (47 - 120 a.D.) Beroemd Grieks schrijver uit Chaironeia (Boeotië). Genoot een filosofische opleiding in Athene, was een eclecticus, het dichtst staande bij de platonici. Was voor godsdienst en mystiek zeer ontvankelijk. Schreef een zeer groot aantal vooraanstaande boeken, de bekendste zijn: Bioi Paralleloi (Evenwijdige levens, een serie levensbeschrijvingen (Lat.: vitae) van paren beroemdheden (zesenveertig)) en Ethika (Lat.: moralia, een bonte verzameling essays over opvoeding, waaronder opvoeding van kinderen, godsdienst, literatuur (leven en werk van Homeros), ethiek enz. enz.). De praktische ethiek staat bij hem op de voorgrond. Historische gerechten De 7 wereldwonderen Mespotamië - Sumerië - Babylon - Irak Orakels, sibilles en andere zieners

Plinius de oude
(Gaius Plinius Secundus Maior) (23 - 79 a.D.) Diende als jong officier onder Corbulo. Later was hij procurator (keizerlijk) in diverse gebieden en daarna commandant van het vlooteskader te Misenum (in de oudheid een stadje aan de baai van Napels en voornaamste vlootbasis van Rome). Begaf zich in 79 naar de plek waar de Vesuvius was uitgebarsten en stierf daar door verstikking (astma). Was zeer leergierig, had weinig behoefte aan slaap en excerpeerde heel veel (aantekeningen maken uit een geschrift met een bepaald doel). Van de publicaties die hieruit voortkwamen bezitten wij de `Naturalis historia` (kennis der natuur) waarin een enorme massa feiten is opgenomen, zonder enig duidelijk verband. Deze feiten gingen niet alleen over natuurwetenschappen, maar eveneens over verwante onderwerpen en nog veel meer, hij liet zich duidelijk hierin meeslepen. Juist daarom is dit werk, vanwege zijn `eerlijkheid` voor ons een enorme bron van kennis.

Plato - Plato
(o)n Grieks filosoof uit Athene, 427-347 v.C. Eigenlijk Aristokles geheten, maar om zijn brede schouders (Gr.: platys) Platon genaamd. Kwam uit een oude, aristokratische familie. Op ca. 20-jarige leeftijd leerde hij Sokrates kennen, wat een wending aan zijn leven gaf. Sindsdien wijdde hij zich aan het wijsgerig onderzoek en maakte zijn literaire talenten dienstbaar, middels de verbreiding van zijn ideeën door het schrijven van filosofische dialogen. Daarin staat Sokrates op de voorgrond, maar het is maar de vraag in hoeverre Platos` opmerkingen gelijk zijn aan die van Sokrates. Hij onderging eveneens een zekere invloed van de leer van Herakleitos, maar nog meer van de leer van Parmenides, terwijl in latere tijd het Pythagoreïsche denken zijn invloed deed gelden. Pogingen om zijn staatkundige theorieën in praktijk te brengen te Syracuse, hadden geen enkel succes. De door hem gestichte school `Akademeia`, had een diepgaande invloed op het denken in de oudheid en later. De kern van zijn filosofie wordt gevormd door de ideeënleer; de zintuiglijk waarneembare werkelijkheid om ons heen is een wereld van schijn, een nabootsing van een eeuwige, onveranderlijke wereld, waarin de oerbeelden (ideai) leven van al wat zich in onze wereld manifesteert, zowel concreet (boom, huis, tafel enz.) alsook abstract (goed, kwaad, schoonheid lafheid enz.). Aldus worden bijv. ethische begrippen als `goed` en `kwaad` aan een absolute maatstaf gemeten, in tegenstelling tot de leer der sofisten. De ziel, die van lichaam naar lichaam verhuist (Pythagoras), had vóór de inkering in het lichaam deel aan de ideeënwereld.

Ptolemaios II
(Filadelfos = zusterminnend) (308 - 246 v.C.) Zoon van Ptolemaios I (Soter). Bouwde de faros (vuurtoren) van Alexandrië af, die door zijn vader was aangevangen. Moedigde de vertaling van de Pentateuch (Oude Testament) aan tot de Griekse Septuaginta (Latijn voor 70), dit werd in 72 dagen door 72 man voltooid. Huwde zijn zuster Arsinoë (vandaar zijn bijnaam `zusterminnend`), wat een oud Egyptische zede was. Werkte energiek verder in de geest van zijn vader en bracht het rijk tot nog grotere bloei. Historische gerechten De 7 wereldwonderen Mespotamië - Sumerië - Babylon - Irak Orakels, sibilles en andere zieners

Ptolemaios I
((Soter) = redder) (ca. 366 - 283 v.C.) Zoon van Lagos en generaal van Alexander de Grote. Stichtte na de dood van Alexander in Egypte diens rijk en daarbij de Macedonische dynastie, waarbij hij als opvolger van de farao`s de heerschappij op zich nam. Hij was de bekwaamste der diadochen. Bezorgde het land niet alleen onafhankelijkheid en financiële welstand, maar maakte ook van Alexandrië, alwaar hij zijn residentie had, een centrum van cultuur. Hij bouwde o.a. daar het museon, waar vele oude geschriften bewaard werden, wat steeds meer een bron van informatie ging betekenen voor (geschied)schrijvers van elders. Jammer genoeg is dit vrijwel geheel door brand verwoest. Gaf opdracht tot de bouw van de vuurtoren van Faros, deze werd door zijn zoon Ptolemaios II voltooid. Trouwde vanwege de slechte verhoudingen in zijn rijk (andere generaals wilden eveneens de macht) met Euridike (dochter van Antipatros, een andere generaal van Alexander), maar werd al snel veel sterker aangetrokken tot zijn eigen halfzus Berenike, bij wie hij zijn opvolger Ptolemaios II verwekte. Na veel strijd verklaarde hij zichzelf koning in 305 v.C., maar pas in 301 kwam de grote overwinning op Antigonos, die een eind maakte aan de voortdurende gevechten, waarbij Antigonos het leven liet.

Pythagoras
(Ca. 580 - 504 v.C.) Grieks filosoof uit Samos. Bekend om de `stelling van Pythagoras`, waarin de verhouding wordt aangeduid tussen de `rechthoekige driehoek`-szijden: a2 + b2 = c2). Hij stichtte in Kroton (Calabrië) een orde met een religieus karakter en politieke en zedelijke oogmerken, die tot in de 4e eeuw bleef doorbestaan (Pythagoreeërs), welke later opsplitste in twee groepen; een groep met een religieus-ethisch karakter en een groep met een meer wetenschappelijk (wiskunde, muziek, astronomie) karakter. Pythagoras onderscheidde in de getallen het wezen der werkelijkheid (irrationale getallen: getallen die niet eindig kunnen worden weergegeven zoals de wortel uit 7 = 2,645751311.............enz.).

Pythia
De priesteresse (sibille) van het heiligdom van Apollo te Delfi, die de orakels doorgaf. Historische gerechten De 7 wereldwonderen Mespotamië - Sumerië - Babylon - Irak Orakels, sibilles en andere zieners

Qatna - Tell-Mishrifeh
Onlangs (sinds 1999 opgravingen door de universiteit van Udine en sinds 2000 in samenwerking met de universiteit van Verona) in Syrië, blootgelegde stad. 110 hectare groot, omgeven door wallen, vierkant van vorm, ca. 180 km. ten noorden van Damascus. Gesticht in het derde millennium v.C. Qatna was een belangrijke stad, gelegen op een kruispunt van grote karavaanroutes die het oosten en zuidoosten (Mesopotamië) verbonden met het westen (Middellandse-Zeegebied, Palestina enz.), en noord-Syrië met Egypte. Samen met Mari en Aleppo één van de belangrijkste steden in het hele gebied, vooral aan het begin van het tweede millennium v.C. Met name de opgravingen die verricht zijn in 2002 hebben veel van de geschiedenis van de stad verhelderd. Historische gerechten De 7 wereldwonderen Mespotamië - Sumerië - Babylon - Irak Orakels, sibilles en andere zieners

Qaitbay
(Sultan Abu`l-Nasr Ashraf Qaitbay) Sultan der Mamelukken, bouwde op de plaats van de faros een groot fort, van onder andere stenen van de faros. Andere stenen werden in de haveningang gegooid om de doorgang voor schepen te blokkeren. Bouwde verder nog vele andere prachtige gebouwen te Alexandrië, waaronder eveneens een mausoleum en vele mooie moskeeën.

Raphia - rä`fa - Rafah
Zie: Raphia

Rafah
Stad in de huidige Gazastrook aan de Egytische grens. Tegenwoordig Rafah genoemd. In 217 v.C. versloeg Ptolemaeus IV bij Raphia Antiochus III. In ca. 705 v.C. behaalde Sargon II hier een overwinning op de Egyptenaren. Historische gerechten De 7 wereldwonderen Mespotamië - Sumerië - Babylon - Irak Orakels, sibilles en andere zieners

Rimuc - Rimush
Tweede koning van de Akkadische periode in het oude Mesopotamië. Zoon van Sargon van Akkad. Voerde vele gevechten Ur, dat zich gesteund zag door Lagash en Umma. Ondanks de vele tegenstand kon hij het rijk van Akkad in stand houden, maar regeerde niet lang en werd vermoord. Zijn broer Manishtusu volgde hem op. Historische gerechten De 7 wereldwonderen Mespotamië - Sumerië - Babylon - Irak Orakels, sibilles en andere zieners

Rim-Sin
Laatste koning van Sumerië in de 19e en 18e eeuw v.C., zoon van Chedormabug en broer van Warad-Sin. Aanvankelijk koning van Larsa na het opvolgen van zijn broer, overwon later andere delen van het rijk. Werd uiteindelijk door Hammurabi van het opkomende Babylonië verslagen, na eerst een verbond met hem te zijn aangegaan en de fout te hebben gemaakt dit verbond te schenden door zich niet aan de afspraken te houden. Rim-Sin moest wel een verbond aangaan, want toen hij in 1792 v.C. Isin versloeg, was er geen buffer meer tussen zijn rijk en dat van de Babyloniërs. Larsa werd, evenals Ur en Uruk, na zijn verraad tegenover Hammurabi (die over de eventuele aanstaande strijd tegen Rim-Sin een positief advies kreeg van een orakel-profeet), geheel vernietigd door de Babyloniërs en het Sumerische rijk was definitief ten einde.

Romeinse rijk - Romeinen
Ga direct naar tijdlijn Het rijk dat ontstond doordat Rome haar invloedssfeer wist uit te breiden over Italië in de 4e eeuw v.C. en vandaar over de toenmaals bekende wereld. De Romeinse cultuur werd al heel snel een vermenging van Italische en Griekse elementen. Toen de Romeinse heerschappij zich over het oostelijk deel van het Middellandse Zeebekken uitbreidde, versterkte dat de Griekse invloed in hoge mate (Hellenisme), maar het Romeinse volkskarakter (nuchter-praktisch, behoudend traditioneel, logisch denkend, godsdienstig tot zeer bijgelovig en een natuurlijke aanleg voor staatsorganisatie) wist zich behoorlijk te handhaven. In de familie had de vader de bevoegdheid over het leven en de eigendommen van de andere familieleden. De vrouw was geen rechtspersoon maar vond wel algemeen respect. In de keizertijd breidde de Romeinse cultuur zich uit over heel west-Europa. Oorspronkelijk namen in de Romeinse godenwereld de hemelgod Jupiter en de oorlogsgoden Mars en Quirinus de voornaamste plaats in. Hun plaats werd in de 6e eeuw v.C. ingenomen door het drietal Jupiter, Juno (huwelijk en geboorte) en Minerva (handwerk). Naast deze kregen ook Tellus en ceres als aard- en landbouwgoden verering, verder Neptunus (water), Vulcanus (vuur), Vesta (huiselijke haard) en Janus (letterlijk en figuurlijk god van de ingang). Huisgoden waren Laren en Penaten. De Manes waren de doodsdemonen. De priestercolleges waren dragers van de cultus. Sinds de 6e eeuw v.C. werden de Romeinse goden met de Griekse gelijkgesteld (bijv.

Rome
(Latijn en Italiaans: Roma) Hoofdstad van Italië en de gelijknamige provincie, in het gewest Lazio (Latium) aan de Tiber. Rome is oorspronkelijk gebouwd op 7 heuvels: de Aventijn (Aventinus), het Capitool (Capitolium), de Coelius (Caelius), de Esquilijn (Esquilinus), het Quirinaal (Quirinalis), de Palatijn (Palatium) en het Viminaal (Viminalis) waarbij men later andere heuvels trok. Aan de rechteroever van de Tiber ligt het pauselijk gebied: Vaticaanstad. Een deel van de oude stadsmuren is nog intact, daarbinnen ligt het oudste deel van Rome. Het middelpunt van het keizerlijke Rome waren de heuvels Capitolium en Palatium met het Forum Romanum en de keizerforums. Na de val van het West-Romeinse rijk werd Campus Martius het centrum, waarvan de smalle straten aan de Middeleeuwen doen denken. Daarna heeft de stad zich naar het noorden uitgebreid met lange, brede, rechte straten. Rome heeft vele belangrijke historische bouwwerken, die uit de Romeinse tijd liggen in het zuiden, o.a.: Circus Maximus, Pantheon, zuil van Trajanus, triomfbogen van Titus, Septimus Severus en Constantijn, verder het senaatsgebouw of Forum Romanum, de Engelenburcht, het Collosseum en resten van tempels, thermen en badhuizen. Van wegen uit de oudheid is de Via Appia de bekendste. Rome heeft talloze oude kerken, paleizen (o.a. Pal. del Laterano wat de voormalige pauselijke residentie is en het Pal. del Quirinale wat de residentie is van de republiek). Verder ook mooie pleinen met fonteinen. Van de kerken zijn de beroemdste: de St.

Sargonsburg
Zie: Khorsabad

Sargon II
Koning van Assyrië van 721-705 v.C. Ook wel Sharrukin, of Sharru-kin(u) genoemd. De naam Sargon is zoals de bijbel hem noemt. Vervolmaakte de verovering van het noordelijke Joodse koninkrijk van Israël, dat later bekend werd als Samaria. Nam de troon over van Salmanasser V. Het is niet zeker of hij de zoon was van Tiglatpileser III, over een indringer, zonder familiebanden met de koninklijke familie. Sloot een pact aan het begin van zijn regeerperiode met de Chaldeeër Marduk-apla-iddin en verloste alle tempels en de inwoners van Assur en Haran van de belastingen. Het tweemanschap streed op verschillende fronten tegen o.a.: de Assyriërs, de Elamieten, Syrië, Gaza, Rafia en Egypte. Sargon liet op zijn terugkeer Samaria herbouwen tot de hoofdstad van de nieuwe provincie Samerina en liet het vooral door Arabieren bewonen. Veroverde daarna delen van het Zagros-gebergte en de Hittitische stad Karchemish. Veroverde later ook het land Mana, nam de hoofdstad Izirtu in en stationeerde troepen in Perzië en Kar-Nergal (Kishesim). Bouwde eveneens nieuwe bases in Medië en stichtte daar diverse steden, die hij allen noemde naar Babylonische goden. Startte in 714 v.C. een grote campagne tegen het rijk Urartu, dat verzwakt was door andere oorlogen. Van deze periode zijn bijzonder veel overleveringen bewaard gebleven; we weten dat Sargon stad voor stad veroverde en bijna alles wat op zijn weg kwam vernietigde, waaronder ongeveer 450 steden. Verder ontdekte hij grote schatten en kon zich eigenaar noemen van een ton goud en 5 ton zilver, in totaal 334.

Sargon I
(de Grote) van Akkad - Sharukkin Koning in het oude Mesopotamië, `heerser over de vier werelddelen`. Waarschijnlijk dezelfde Sargon als `Sargon van Assyrië`, die bekend stond als: `Sharrukin, of Sharru-kin(u)`. Staat in de Sumerische koningslijst genoemd als de wijnschenker van Ur-Zababa (van Kisj), maar in de Assyrische koningslijst als de zoon van Ikunum, met echter een geheel andere periode (1860 - 1850 v.C.). Volgens een legende droomde hij dat de godin Inanna, de koning (Ur-Zababa) verdronk in een rivier van bloed en vertelde die droom aan zijn regent. Ur-Zababa zou daarop ter terechtstelling Sargon naar koning Lugal-Zagessi van Uruk hebben gestuurd, vergezeld van een bericht, maar de rest van de legende is verloren gegaan, waarschijnlijk was dit het gedeelte dat beschreef hoe Sargon de macht overnam van Lugal-Zagessi. De periodes van de genoemde koningen zijn niet geheel duidelijk, vallen hier en daar samen, maar liggen soms ook weer te ver uit elkaar. Sargon stichtte een groot Akkadisch `wereldrijk` dat eveneens Syrië, Anatolië en Elam-Iran omvatte. Domineerde eveneens in het westen van het Middellandse-Zeegebied en ten noorden van de Zwarte Zee en drong door tot zuidoost-Arabië. Zijn rijk strekte zich verder uit over het gehele gebied van Eufraat en Tigris en omvatte delen van het huidige Turkije. Superioriteit door de nieuwe beweeglijke oorlogstechniek met werpspeer, pijl en boog; de gevechtsmethode van de woestijn tegenover de Sumerische falanx met lange speer en zwaar schild.

Sardur II
Koning van Urartu van 760-730 v.C. Gedurende zijn regeerperiode namen de Urartu grote gebieden in vanwege de problemen destijds binnen het Assyrische rijk. Hun grondgebied strekte zich uit van de Eufraat tot aan Azerbaidjan in de hooglanden van Iran en in het noorden tot aan het meer Çildir. Na het aantreden van de Assyrische koning Tiglatpileser III, werden de Ssyriërs snel sterker en versloegen zij de Urartu in 742 v.C., waardoor hun grondgebied slonk tot de contreien van het Wan-meer.

Saoedi-Arabië
(Al-Mamlaka al-`Arabiya as-Sa`udiya) Koninkrijk dat 4-5e deel van Arabië beslaat. 2.146.690 km.2. Ca. 12miljoen inwoners. In 1964 werd een volkstelling gehouden maar die niet gepubliceerd, waardoor het inwoneraantal niet zeker is, het zou zelfs tussen 3-miljoen en 12miljoen kunnen liggen. Hoofdstad: Riaad. Taal: Arabisch. Godsdienst: Islam. Geen leerplicht maar staats- en koranscholen, universiteit in Mekka. Het recht is gebaseerd op de koran, de slavernij werd in 1962 afgeschaft. Saoedi-Arabië omvat een woestijnplateau, dat vanaf de Perzische golf langzaam stijgt en bij de rode zee als een gebergte naar de kust afdaalt. Het klimaat is heet en droog. In de oase verbouwt men dadels, tarwe, gierst, fruit en andere zuidvruchten. De nomadische Bedoeïenen bedrijven veeteelt. De grootste rijkdom ligt in de aanwezigheid van petroleum in de bodem. Munteenheid: De rial (= 20 girsch). Havens: Damman en Djiddah. Geschiedenis: In 1924 veroverde Ibn Saoed de Hidjaz, dat hij toevoegde aan zijn stamland Nedjd. In 1926 uitgeroepen tot koning van de Hidjaz. In 1927 noemde hij zich koning van Hidjaz, Nedjd en andere districten. In 1932 werd de naam van de staat in Saoedi-Arabië veranderd.

Sanherib
Zie: Senaherib

Samos
Grieks eiland in de oost-Egeïsche zee. 468 km2. Bergachtig. Behoorde in de 9e eeuw v.C. tot de Ionische federatie, die hegemonie had in de Egeïsche en de Zwarte Zee. Het beleefde tot in de 6e eeuw v.C. een grote bloei. In de 5e eeuw v.C. werd het door Athene onderworpen. Daarna nog door de Macedoniërs, de Rhodiërs (Rhodos) en Egypte. In 132 v.C. kwam het onder Romeinse heerschappij, in 1550 onder Turkse. Van 1832 - 1912 was het een autonome staat onder Turkse souvereiniteit en vanaf 1912 hoort het weer aan Griekenland toe.

Samarra
Stad uit de oudheid, in het noorden van centraal Irak aan de Tigris, halverwege Bagdad en Mosoel (Mosul). Een zeer oude nederzetting uit het 6e millennium v.C. is vóór de tweede wereldoorlog aangetroffen onder het latere Islamitsche Samarra en heeft naam gegeven aan het specifieke `Samarra-aardewerk` uit die periode en die streek. Het aardewerk is mooi beschilderd in rood en zwart op een lichte achtergrond en versierd met dieren- en mensenfiguren en complexe geometrische structuren. Ditzelfde aardewerk is eveneens aangetroffen op andere sites zoals: Choga Mami en Tell Es-Sawwan. De latere stad is in 836 gebouwd door de Abbassieden-kaliefen onder al-Mu`tasim. De 17e eeuwse moskee met gouden gewelf is heiligdom voor de Sjiïtische moslims. Er zijn interessante ruïnes van veel paleizen, moskeeën en andere gebouwen, vooral de spiraalminaret uit de 9e eeuw is wereldberoemd.

Salmanassar V
(of IV) - Shalmaneser - Sulmanu-As-Arid - Sulman (Solomon) Verschijnt als gouverneur van Zimirra in Phoenicië tijdens de regeerperiode van Tiglat-Pileser IV (of III), door H.Winckler wordt hij verondersteld de zoon te zijn van Tiglat-Pileser III. Hoe dan ook, na de dood van Tiglat-Pileser, volgde hij hem op op de 25e Tebet 727 v.C. Bij deze gebeurtenis veranderde hij zijn eigen naam `Ulula` in dat van Salmanassar. Tijdens zijn regeerperiode vond eveneens de opstand van Samaria plaats en terwijl hij de stad belegerde kwam hij om op de 12e Tebet 722 v.C., de macht werd gegrepen door Sargon.

Salmanassar III
(of II) - Shalmaneser - Sulmanu-As-Arid - Sulman (Solomon) Koning van Assyrië in het oude Mesopotamië. Volgde zijn vader Assurnasirpal III op in 858 v.C. Zijn lange regeerperiode was een grote aaneenschakeling van militaire campagnes tegen oostelijke stammen, de Babyloniërs, diverse landen uit Mesopotamië en Syrië, evenals Silicië en Ararat. Zijn leger drong door tot het Wan-meer en tot Tarsus, de Hittieten van Carchemish werden gedwongen om tribuut te betalen en Hamath (Hamah) en Damascus warden onderworpen. In 854 v.C. werd een alliantie gevormd door Hamath, Arvad, Ammon, `Ahab van Israël` en andere buurlanden onder het leiderschap van Damascus. Ze bonden een (uiteindelijk onbesliste) strijd aan tegen het leger van Salmanassar III bij Karkar, in 849 v.C. en 846 v.C. vonden eveneens veldslagen plaats. In 842 werd Hazael (koning van Damascus) gedwongen om zich in te sluiten binnen de muren van zijn stad, terwijl het land er om heen helemaal werd verwoest, Jehu van Samaria zond samen met de Phoenicische steden tributen naar Salmanassar. Babylonië was al veroverd tot aan de Chaldeeërs in het zuiden de Babylonische koning was vermoord. In 836 v.C. ondernam Salmanassar een expeditie tegen de Tibareni (Tabal) welke gevold werd door een veldtocht tegen Cappadocië en in 832 de veldtocht tegen Silicië. In het jaar daarop vond de koning het nodig om de leiding op het leger over te dragen aan de Tartan (hoogste legerleider). 6 jaar later werd tegen hem een opstand gevoerd, geleid door zijn rebelse zoon Assur-danin-pal met troepen uit Ninevé en andere steden in de regio.

Saken
Volk ten Oosten van de Oxus (rivier), stam uit het geslacht-volk der Scythen.

Saturnus
Zie: Kronos, Sem. Historische gerechten De 7 wereldwonderen Mespotamië - Sumerië - Babylon - Irak Orakels, sibilles en andere zieners

Satrapie
(ën) Grote provincies van het oud-Perzische rijk, onder heerschappij van de satraap. Darius stelde als eerste de satrapieën in (21 stuks). De satrapen hadden heerschappij over hun satrapie, vooral in de veraf gelegen satrapieën mondde deze heerschappij uit in vrijwel volledige autonomie, vanwege de grote afstand tot de troon.

Scythen
Oorspronkelijk Iraans, nomadisch ruitervolk. Leefde op de steppen van Centraal-Azië, ze richtten zich op de gebieden aan de Zwarte Zee. Werden later door de Sarmaten verdreven. Hun gebied strekte zich uit tot Zuid-Palestina en Klein-Azië. De Scythen trokken met hun grote kuddes vee vanuit Zuid-Rusland en Midden-Oekraïne verder naar het zuiden. Indien nodig trokken ze ten strijde op hun paarden waarvan ze eveneens grote kuddes bezaten, werden eveneens door Alexander de Grote geroemd om hun paardrijkunsten en vochten regelmatig schouder aan schouder tesamen met de Macedoniërs. Na de invallen van de Sarmanen werden de Scythen in twee groepen verdeeld. Ze beheersten lange tijd de Pontische steppe en een groot deel van Zuidoost-Europa. Waren zeer behendig in het bewerken van goud, zilver en brons. In graven van hun koningen is goud, sieraden en paarden gevonden. Hun taal was een Oost-Iraanse taal waarover weinig bekend is. Bekende stammen zijn o.a. de Saken en de Tocharen - Tochariërs. Historische gerechten De 7 wereldwonderen Mespotamië - Sumerië - Babylon - Irak Orakels, sibilles en andere zieners

Scylla
1: Scylla is één van de twee zeemonsters in de Griekse mythologie (de andere is Charybdis) die leefden aan weerszijden van een smal water. De twee zijden zijn zó dicht bijelkaar, dat je een pijl van de ene naar de andere kant kon schieten. Zeelieden die trachtten uit de buurt van de pijlen van de één te blijven werden door de ander onder vuur genomen. Hier kennen we een gezegde van: `tussen Scylla en Charybdis`, wat dus zoveel betekent als: tussen twee kwaden moeten kiezen - tussen twee gevaren in zitten. Aanvankelijk werd dit water gelijkgesteld aan de straat van Messina tussen Italië en Sicilië, maar recente onderzoeken wijzen op kaap Skilla in het Noordwesten van Griekenland. Scylla had het gezicht en het lichaam van een vrouw, met 6 lange nekken waarop hondenkoppen zaten, elk voorzien van drie rijen scherpe tanden. Aan haar lichaam had ze twaalf hondenpoten en een vissenstaart. Ze was één van de kinderen van Phorkys en óf Hecate, óf Crataeis, óf Lamia óf Ceto (Scylla wordt aldus betiteld als één van de Phorkyden). 2: Een tweede Scylla kennen we als de prinses van Megara, dochter van koning Nisus die onaantastbaar was, zolang als een lok van zijn rode haar (verborgen in zijn witte haar) bleef bestaan. Koning Minos van Kreta viel Megara aan, maar Nisus wist hij niet verslagen kon worden vanwege die haarlok. Zijn dochter Scylla, raakte verliefd op Minos en bewees hem dat door de rode haarlok van haar vaders` hoofd af te knippen. Nisus stierf en Megara viel in handen van Kreta.

Scopas
(4e eeuw v.C.) Grieks beeldhouwer, verbond zich niet aan een bepaalde school. Werkte mee aan het mausoleum te Halikarnassos, eveneens aan de tempel van Artemis te Efese. Geboren te Paros (eiland temidden van de Cycladen in de Egeïsche zee). Was de eerste die brute gezichten maakte in marmer. Maakte vele architectuurwerken, men veronderstelt dat de tempel van Athena Alea eveneens van hem is.

Serbedarieden
Zie Dsjelairieden Historische gerechten De 7 wereldwonderen Mespotamië - Sumerië - Babylon - Irak Orakels, sibilles en andere zieners

Senaherib
(Sennacherib) (? - 681 v.C.) Koning van Assyrië van 705 tot 681 v.C. Zoon van Sargon II, (koning van Assyrië van 722 tot 705 v.C. en stichter van de dynastie die heerste tot de val van Ninevé (612 v.C.)). Senaherib bracht het grootste gedeelte van zijn leven door met gevechten, om het door zijn vader gestichte rijk te beschermen. Het is moeilijk om de exacte volgorde van zijn overwinningen te bepalen maar zijn eerste veldtocht zou tegen Babylonië zijn geweest. Later vocht hij tegen opstandige rijken uit het westen (Phoenicië, Palestina en de Fillistijnen) die gesteund werden door Egypte. In 701 v.C. versloeg hij de Egyptenaren te Eltekeh en bereidde zich voor om Jerusalem in te nemen. Jesaja had Hezekia nog gewaarschuwd niet deel te nemen aan de opstand tegen Assyrië maar de koning sloeg dat advies in de wind. Dientengevolge vernietigde Senaherib vele steden in Judea en belegerde Jerusalem, waarmee hij de koning dwong tot grote opofferingen. Hezekia bouwde de beroemde Siloam tunnel toen de watervoorziening werd bedreigd door de Assyrische troepen. Ontwikkelingen in Babylonië echter, noopten Senaherib terug te keren daarheen, alwaar hij een zee-oorlog voerde tegen de Chaldeeërs. Hij liet Elam verwaarlozen (gebied ten oosten van Babylonië, hoofdstad: Soesa) waardoor hij uiteindelijk in een strijd verzeild raakte met twee tegenstanders tegelijkertijd: de Elamieten en de Chaldeeërs, deze slag is de geschiedenis ingegaan als de slag bij Halulina (Khaluli) en werd gevoerd omstreeks 691 v.

Semiramis
Zie: Sjammurabat

Semieten
Afstammelingen van Sem, in de moderne wetenschap een samenvattende naam voor de uit Voor-Azië en Noord-Afrika bekende volken die Semitische talen spraken-spreken. De Semitische talen zijn een taalfamilie die onderling nog nauwer verwant is dan de Indo-Europese taalfamilie. Tot de Zuid-Semitische talen horen voornamelijk het Arabisch en het Ethiopisch. Tot de Noord-Semitische talen het Babylonisch, het Assyrisch, het Aramees (met Syrisch) en het Hebreeuws-Kanaänitisch (Foenicisch, Punisch, Hebreeuws en Moabitisch). Er bestaan voorhistorische relaties met het oud-Egyptisch en de Berbertalen. Alle Semitische talen worden geschreven van rechts naar links, behalve het Ethiopisch. Bovendien duiden de Ethiopische letters ook de vocaaluitspraak aan, wat in de andere talen niet gebeurt.

Sem - Shem
Bijbelse figuur, ook bekend als Kronos. We vinden hem in Genesis 5:32. Oudste zoon van Noach. Ook op verschillende andere plaatsen in de Bijbel wordt zijn naam genoemd, o.a. in Genesis 6:10 en Genesis 7:13. In Genesis 11:10 tot en met 32 wordt uitgespeld wie tot zijn nageslacht behoort, waaronder Abraham, de stamvader van de joden. De joden worden vanwege de afstamming van Sem ook wel Semieten genoemd. Sem zou eveneens de voorvader zijn van de Arabieren, Arameërs, Assyriers en andere volken in het oude Midden-Oosten. Met zijn broer Jafeth geroemd om hun eerzaamheid. Zijn andere broer Cham heeft zijn vader in zijn dronkenschap en naaktheid bespot, diens zoon Kanaän werd hiervoor vervloekt. Kanaän zou de knecht van Sem zijn.

Seleucus I
(Nicator) (ca. 358 - 281 v.C.) Macedonische officier in het leger van Alexander de Grote. Stichter van de dynastie der Seleucieden. Zoon van Antiochus (generaal in het leger van Alexanders` vader Philippos). Vergezelde Alexander op zijn campagnes in India vanaf 333 v.C. en werd een belangrijk staatsman in 323 onder Perdiccas, aan wiens dood in 321 hij mede schuldig was. Na de tweede scheiding in het Macedonische rijk en een periode waarin Seleucus zeggenschap had over de satrapie Babylonië, vluchtte hij naar Egypte en voerde Egyptische squadrons aan onder leiding van Ptolemaeus. Na de overwinning in de slag om Gaza in 312 v.C. was het voor Seleucus veilig om naar Babylon terug te keren en het rijk der Seleucieden te stichten. In de 9 jaar daaropvolgend wist hij het hele Macedonische gebied ten oosten van Babylon tot aan de Indus in te lijven. Na zware verliezen in India sloot Seleucus zich in 301 aan bij Lysimachus en wist Syrië en andere delen van Klein-Azië aan zijn rijk toe te voegen. Zijn prestige groeide na de gevangenname van Demetrius in 285 waarna hij eveneens in oorlog kwam met Lysimachus die in 281 in de strijd omkwam. Seleucus liet Azië aan Antiochus, maar nam op Egypte (Ptolemaeus` gebied) na het gehele rijk van Alexander de Grote weer in. Kwam eveneens in 281 om (vermoord door Ptolemaeus Keraunos).

Seleucia
Oude stad in Mesopotamië aan de Tigris, ten zuiden van het huidige Bagdad. In 312 door Seleucus gesticht waarna het snel Babylon verving als handelscentrum in de tweestromenvallei. Tot de verovering van de Parthen was de stad de Oostelijke hoofdstad van het rijk der Seleucieden. In de Partische campagne werd Seleucia grotendeels in brand gestoken en in 164 a.D. definitief door de Romeinen verwoest. In Syrië was ook nog een ander Seleucia gesticht dat als zeehaven voor Antiochus diende.

Sejanus
(Lucius A.) (ca. 20 v.C. - 31 a.D.) Werd in 14 a.D. prefect van de keizerlijke lijfwacht. Won het vertrouwen van keizer Tiberius. Vergiftigde in 23 a.D. diens (Tiberius`) broer en troonopvolger Drusus. Streefde ernaar keizer te worden, maar zijn staatsgreep mislukte, hij werd uiteindelijk terechtgesteld.