Digischool - geschiedenislokaal

Categorie: Geschiedenis en volkskunde
Datum & Land: 07/06/2007, NL
Woorden: 694

Europese Commissie
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Dagelijks bestuur van de EU; bestaat uit een voorzitter en commissarissen (een soort ministers).

Europese deling
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Zwaar bewaakte scheidslijn die na WO II Europa verdeelde in een communistisch en een kapitalistisch deel.

Europese Economische Gemeenschap
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - (EEG) Samenwerkingsverband gesloten in 1957 tussen Frankrijk, Duitsland, Italië en de Benelux om tot een douane-unie te komen.

Europese Hof
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Rechtbank van de EU; ziet toe op naleving van de Europese rechtsregels.

Europese Parlement
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Volksvertegenwoordiging van de EU; wordt sinds 1979 rechtstreeks door burgers uit de lidstaten gekozen.

Europese Raad
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Hoogste vergadering van de EU: regeringsleiders, de Franse president en de voorzitter van de Europese Commissie.

Europese Unie
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - (EU) Geheel van afspraken tussen Europese landen om tot hechtere samenwerking te komen. Voorheen Europese Gemeenschap.

factie
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - informele, door gemeenschappelijke belangen of familierelaties bijeengehouden groepjes regenten

Fasces
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - Bundel takjes (roeden), waartussen een bijl stak. De Fasces was een teken van de macht en waardigheid van de Romeinse overheidsfunctionarissen.

Fascisme
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - Politieke beweging, na de Eerste Wereldoorlog in Italië ontstaan. De naam is afgeleid van `Fasci italiani di combattimento`, de naam voor de strijdbonden die de `fasces` als symbool hadden. De fascisten streefden naar een politiek stelsel, waarin de macht van de staat zeer groot is, de democratische rechten van de burgers aan banden gelegd zijn, het overheidsgezag in handen van 1 of enkelen gelegd is en het economisch leven geregeld is door middel van corporaties. Het fascisme was zeer nationalistisch, althans in Italië.

Februaristaking
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - Grote Nederlandse manifestatie tijdens W.O.II tegen de Duitsers en de NSB. Directe aanleiding tot de staking was de weerzin die in februari 1941 werd gewekt door het optreden van de WA in de Amsterdamse jodenbuurt, waar joden werden gemolesteerd en vernielingen werden aangericht. Toen de joden zich daartegen verweerden, greep de Ordnungspolizei in. Bij razzia`s in de jodenbuurt werden op 22 en 23 februari bijna 425 joden opgepakt. Onmiddellijk na de eerste razzia werd in kringen van de illegale CPN en het Derde Front (een revolutionair socialistische groepering] het plan opgevat een algemene proteststaking uit te roepen. Op 25 februari lag geheel Amsterdam `plat`; terwijl duizenden mensen demonstratief door de straten trokken. De staking sloeg ook over naar Haarlem, gemeenten in de Zaanstreek, het Gooi en Utrecht. Ook op 26 februari werd in veel bedrijven nog gestaakt. De Duitsers, die door de staking volledig verrast waren, kondigden de uitzonderingstoestand af, schoten op de mensenmenigten, stelden een avondklok in en arresteerden in Amsterdam honderden mensen. De Februaristaking wordt elk jaar in Amsterdam herdacht bij het beeld `de dokwerker`.

Federale Staat
Begrippenlijst: Dekolonisatie - Een staat waarin de centrale overheid een deel van haar macht heeft afgestaan aan deelstaten.

Federalistische partij
Begrippenlijst: Amerikaanse Revolutie - De partij van Alexander Hamilton was voorstander van een krachtige centrale regering, die in handen diende te zijn van de `wijzen en de rijken`, van een krachtige rechtspraak en een neutrale VS in internationale zaken. De partij verloor veel van haar invloed nadat Thomas Jefferson - die tegen- gestelde standpunten verdedigde - in 1800 tot pre- sident was gekozen.

Flagellanten
Begrippenlijst: Reformatie - Geselaars. Door zichzelf te slaan probeerden zij boete te doen en Gods genade af te smeken.

Food for peace
Begrippenlijst: Koude Oorlog - lan van de regering-Kennedy om landbouwoverschotten aan noodlijdende derde-wereldlanden te geven.

Formele wetten
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - De wetten die door regering en parlement gezamelijk - zoals de grondwet voorschrijft - zijn vastgesteld.

Franciscanen
Begrippenlijst: Reformatie - Orde van de minderbroeders. Volgelingen van Franciscus van Assisi (1226). Franciscanen behoorden tot de bedelorden.

Frank, Anne
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - [1925-1945], joods meisje, beroemd om het dagboek dat zij bijhield toen zij met haar familie was ondergedoken. Anne Frank was in Duitsland geboren en emigreerde in 1933 met haar ouders naar Amsterdam. Na de Duitse bezetting van Nederland dook het gezin in een achterhuis aan de Amsterdamse Prinsengracht onder. Daar hield Anne Frank van 12 juni 1942 tot de arrestatie van het gezin door de Gestapo op 1 augustus 1944 een dagboek bij, dat na de oorlog werd gevonden en in 1947 onder de titel `Het Achterhuis` werd uitgegeven. Het gezin Frank is naar Duitsland weggevoerd; Anne overleed in 1945 in het concentratiekamp Bergen-Belsen.

Frankrijk
Begrippenlijst: Amerikaanse Revolutie - Door de nederlaag in de French and Indian wars (1756-1763) en het verlies van Canada was in Frankrijk de behoefte aan revanche groot. De op- standige kolonien konden dan ook meteen op hulp en sympathie rekenen en na Saratoga op een bondgenootschap en erkenning van de onafhan- kelijkheid door Frankrijk. Het Congres ratificeerde een dergelijk verdrag op 4 mei 1778, waarna op 17 juni Frankrijk in oorlog met Groot-Brittannie kwam. Dit vreesde het Franse potentieel; alleen de bevolking was er al driemaal groter.Voorlopig was de zee het voornaamste gevechtsterrein. De Franse vloot beheerste al snel het Kanaal maar van een geplande inval in Engeland kwam niets terecht en op zee verdeelde het zijn krachten. Ge- plande landingen op de Amerikaanse kust gingen evenmin door en de daarbij betrokken vloot ver- legde haar aandacht al snel naar West-Indie. Pas de komst van een leger onder Rochambeau leidde vanaf 1780 tot een serie expedities die uit- mondden in de overwinning van Yorktown terwijl tegelijkertijd in Virginia LaFayette successen boekte. Al met al lijkt Frankrijks hulp eerder ingegeven door de bedoeling Groot-Brittannie schade te berokkenen dan door een wens naar gebiedsuit- breiding. De oorlog werd door de regering niet als een geheel gezien. Daardoor bereikte ze weinig resultaten als gekeken wordt naar de ingezette middelen.

Fraticelli
Begrippenlijst: Reformatie - `Broedertjes`. Ketterse stroming binnen de franciscanen die zich tegen de uitholling van de armoederegel keerde.

French and Indian wars
Begrippenlijst: Amerikaanse Revolutie - Met de term French and Indian wars worden alle oorlogen bedoeld,die Frankrijk en Engeland in Noord-Amerika hebben gevoerd. Meer speciaal staat de term echter voor de strijd tussen 1756 en 1763, die parallel liep aan de Zevenjarige Oorlog in Europa.

front
Begrippenlijst: Eerste Wereldoorlog - Voorkant, voorzijde, de uiterste voorhoede van het leger. Ook de plaats waar de vijandelijke legers met elkaar in gevecht komen.

front
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - Voorkant, voorzijde, de uiterste voorhoede van het leger. Ook de plaats waar de vijandelijke legers met elkaar in gevecht komen.

Fuhrer
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - (Duits), leider, aanvoerder. Vanaf 1934, toen Adolf Hitler president van Duitsland werd, liet deze zich Fuhrer noemen.

Fuhrerprinzip
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - (Duits), leidersprincipe. Het beginsel, dat een volk bestuurd moet worden door 1 of enkele leiders, die spontaan uit de massa naar voren zijn gekomen. Intuitief kent hij de wensen van het volk en handelt daarnaar. Het `Fuhrerprinzip` was een van de grondbeginselen van het nationaal-socialisme.

Functionele decentralisatie
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - De bevoegdheid van een instelling als het waterschap om zelfstandig een overheidstaak te vervullen.

Gage, Thomas
Begrippenlijst: Amerikaanse Revolutie - (1719-1787) Gage was de opperbevelhebber van de Britse troepen in Noord-Amerika op het moment dat de kolonisten naar de wapens grepen. Onder zijn ver- antwoordelijkheid hadden de mars van Concord op Lexington en Bunker Hill plaats. Hierna werd hij teruggeroepen. Hij zou de weinig doortastend zijn geweest en werd opgevolgd door Howe.

gaskamer
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - Luchtdicht afgesloten vertrek, waarin d.m.v. een dodelijk gas een aantal mensen omgebracht wordt. de gaskamers zijn als verdelgingsmiddel vooral toegepast door de nazi`s in de concentratiekampen waardoor zij miljoenen, vooral joden, de dood hebben ingedreven.

Geallieerde mogendheden
Begrippenlijst: Eerste Wereldoorlog - De mogendheden die tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog, te zamen, op basis van gesloten bondgenootschappen (allianties), de oorlog tegen Duitsland en de daarmee verbonden landen voerden.

Geallieerde mogendheden
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - De mogendheden die tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog, te zamen, op basis van gesloten bondgenootschappen (allianties), de oorlog tegen Duitsland en de daarmee verbonden landen voerden.

Geallieerden
Begrippenlijst: Koude Oorlog - Gezamelijke strijdmacht van tegenstanders van Duitsland, Japan en Italië, tijdens WO II.

Gedeputeerde Staten
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - college van raadsheren dat in de Republiek het dagelijks bestuur voerde over een gewest

Gedeputeerde Staten
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Dagelijks bestuur van een provincie. De gedeputeerde staten bestaan uit zes leden, gekozen door en uit de provinciale staten.

Geelkerken, Cornelis van
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - (1901-1976), Nederlands nationaal-socialistisch politicus, medeoprichter van de NSB. Vanaf 1934 leidde hij de Nationale Jeugdstorm. In 1943 werd hij inspecteur-generaal van de Landwacht. Mussert royeerde hem in februari 1945, omdat hij zich teveel op de SS richtte. In 1950 werd Van Geelkerken tot levenslange gevangenisstraf veroordeeld; in 1959 werd hij voorwaardelijk in vrijheid gesteld.

Geëxcommuniceerd
Begrippenlijst: Reformatie - Uit de kerk gezet. Dit was de ergste strafmaatregel in de katholieke kerk.

Geheime Raad
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - (ingesteld in 1531) raad van juristen die zich bezig hield met wetgevende en administratieve taken in de regering van de Nederlanden

Geleide Democratie
Begrippenlijst: Dekolonisatie - Een schijndemocratie waar verkiezingen weinig voorstellen en het leger de dienst uitmaakt.

Gelijke beloning
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - De situatie dat mannen en vrouwen die hetzelfde werk doen, ook hetzelfde verdienen.

Gelijkschakeling
Begrippenlijst: Koude Oorlog - De samenleving dwingen zich aan te passen en te gehoorzamen aan de opvattingen van de heersende klasse.

gelijkschakeling
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - `Gleichschaltung`, Duitse term voor de nazificatie van het maatschappelijk en openbare leven. Vanaf 1933 werden in Duitsland bestaande verenigingen en organisaties, de vakbonden bijvoorbeeld, op nazi-leest geschoeid door infiltratie of reorganisatie. Organisaties die niet gelijkgeschakeld konden worden, werden verboden.

Gemeenteraad
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Hoogste bestuursorgaan van een gemeente; de leden worden voor vier jaar door de bevolking gekozen.

Generaliteitslanden
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - begin 17de eeuwse veroveringen van de Republiek. Deze gebieden werden niet als volwaardig binnen de Unie opgenomen, ze hadden geen zelfstandig bestuur of stemhebbende afvaardiging en werden vanuit Den Haag door de Staten-Generaal bestuurd.

genocide
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - Het uitmoorden van volkeren of rassen. Een gruwelijk voorbeeld van dergelijke massamoord is het uitroeien van ongeveer 6 miljoen joden door de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog.

George III
Begrippenlijst: Amerikaanse Revolutie - (1738-1820) Tijdens zijn regeerperiode vond de opstand van de Amerikaanse kolonien plaats. Die was mede te danken aan zijn koppigheid en zijn slechte advi- seurs. Daardoor koos hij voor dwang om de kolo- nisten tot de orde te roepen zonder zich af te vra- gen of hij de middelen had om zijn doel te berei- ken, mochten zij naar de wapens grijpen. Hij bleek uiteindelijk ook sportief genoeg om zijn nederlaag te erkennen.

Gestapo
Begrippenlijst: Europese geschiedenis - (Duits) `Geheime Staatspolzei`. Politie-apparaat dat zich richtte op het uitschakelen van tegenstanders van de nazi-dictatuur.

Gestapo
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - Afkorting van Geheime StaatsPolizei, geheime staatspolitie in Duitsland. Toen Göring in 1933 minister van Binnenlandse zaken van Pruisen werd, richtte hij in deze deelstaat de Gestapo op. Ook in andere deelstaten bestond zo`n politieke politie. Himmler kreeg er in 1934 de leiding van. In 1936 werden onder Himmler`s medewerker Heydrich de Gestapo en de `Kriminalpolizei` samengevoegd tot de `Sicherheitspolizei`.

getto
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - De benaming voor de wijk waar de joden woonden in sommige Italiaanse steden. `s Avonds werd deze wijk met een hek afgesloten. Later werd de naam ook elders in Europa gebruikt om de jodenwijk mee aan te duiden.

gewest
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - provincie van de Republiek der verenigde Nederlanden. Zeven gewesten: Gelderland (hertogdom), Holland, Zeeland, Utrecht, Friesland, Overijssel en Stad en Lande.

Gewestelijke Staten
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - vergadering van afgevaardigden van de standen (adel, soms ook geestelijkheid, steden, soms ook platteland) uit een gewest. Oospronkelijk een college voor advies aan en overleg met de vorst. Vanaf 1588 in de noordelijke gewesten zelfstandig.

Glasnost
Begrippenlijst: Rusland - `Openheid`. Aanduiding voor een grotere vrijheid van meningsuiting in de Sowjetunie onder Gorbatsjov.

Gleichschaltung
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - (Duits), gelijkschakeling. Hieronder verstaan we het streven van de nationaal-socialisten in Duitsland na het aan de macht komen van Hitler in 1934 om het gehele maatschappelijke leven te doordringen met de geest van het nationaal-socialisme. Hiertoe gebruikte men allerlei middelen, zoals opheffing van alle politieke partijen, behalve de nazi-partij, censuur op en beinvloeding van publiciteitsmedia, verplicht lidmaatschap van de Hitler-Jugend en de Bund Deutscher Madel, arrestatie van politieke tegenstanders, boycot van joden, enz.

Goebbels, Joseph P.
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - (1887-1945), Duits nationaal-socialistich politicus. Hij stamde uit een klein-burgerlijk milieu en werd in zijn jeugd door kinderverlamming getroffen. De gedeeltelijke kreupelheid die het gevolg van deze ziekte was, compenseerde hij met een scherp verstand. Na mislukte pogingen om bij het toneel te komen werd Goebbels lid van de NSDAP. Hitler onderkende de ambities en talenten van Goebbels en maakte hem in 1926 gouwleider van de partij in Berlijn, het bolwerk van de Duitse socialisten en communisten. In 1928 werd Goebbels afgevaardigde in de Rijksdag en hoofd van de propaganda-afdeling van de NSDAP. In maart 1933, kort na Hitler`s machtsovername, werd Goebbels tot rijksminister voor volksvoorlichting en propaganda benoemd, een post die hij tot zijn dood zou behouden. Onder zijn bewind werden radio, pers en nieuwsfilm gelijkgeschakeld en dienstbaar gemaakt aan de nazi-politiek. Op 26 juli 1944 werd hij `Rijksgevolmachtigde voor de totale oorlog`. Tot de laatste ogenblikken bleef Goebbels bij Hitler in de Führerbunker. Na de zelfmoord van Hitler benam Goebbels op 1 mei 1945 zijn kinderen, zijn vrouw en zichzelf het leven.

GOS
Begrippenlijst: Rusland - (1991- ) Gemenebest van Onafhankelijke Staten. Kwetsbaar samenwerkingsverband tussen de vroegere Sowjetrepublieken.

Gouden Eeuw
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - 17de eeuw, gebruikelijke benaming voor de bloeiperiode van welvaart, macht, kunst en wtenschappelijke ontwikkeling in de Republiek

Grebbelinie
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - Nederlandse verdedigingslinie bestaand uit versterkingen en inundaties, die zich uitstrekte van het IJsselmeer via Amersfoort, Veenendaal, Rhenen en de Grebbeberg tot over de Waal. Het doel van de Grebbelinie was de vijand zo lang mogelijk tegen te houden tot de inundaties van het stelsel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie waren uitgevoerd en dus de Vesting Holland effectief kon worden verdedigd. In 1940 was de Grebbelinie door twee legerkorpsen bezet. Op 11, 12, 13 en 14 mei is in sommige sectoren van de Grebbelinie verwoed gevochten, vooral in de omgeving van de Grebbeberg. De Nederlanders waren echter niet opgewassen tegen de geharde en meedogenloze SS-troepen, die er niet voor schroomden krijgsgevangenen als dekking te gebruiken.

Green Berets
Begrippenlijst: Koude Oorlog - Speciale commando-eenheden die werden opgericht om guerillagroepen te bestrijden.

Grondrechten
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Basisrechten die burgers niet afgenomen mogen worden, waaronder: vrijheid van meningsuiting en gelijkheid voor de wet.

Grondwet
Begrippenlijst: Europese geschiedenis - Verzameling hogere wetten. De Grondwet bevat grondrechten van de burgers en regels voor het staatsbestuur.

Grondwet
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Verzameling hogere wetten. Deze bevat grondrechten van de burgers en regels voor het staatsbestuur.

Groningen
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - komt als zevende (laatste) gewest bij de Republiek in 1594. Stad en omgeving (ommelanden) vormen samen het gewest.

Groot Verbond van Wenen
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - 1689: samenwerking van Spanje, Oostenrijk, enkele Duitse landen, Engeland en de Republiek. Geleid door prins Willem III en gericht tegen Frankrijk.

Grossraumpolitik
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - Politiek van de Duitse regering na het aan de macht komen van Hitler (1934), die beoogde meer land te krijgen om voor de Duitsers meer `Lebensraum` (leefruimte) te scheppen.

Grote Drie
Begrippenlijst: Koude Oorlog - De geallieerde leiders in WO II, te weten: Roosevelt, Stalin en Churchill.

Grote Schisma
Begrippenlijst: Reformatie - (1054) Ruzie in de katholieke Kerk die leidde tot een breuk tussen de rooms-katholieke en Griekse Kerk.

GWC
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - Geöctroyeerde West-Indische Compagnie, meestal WIC

Haeresis
Begrippenlijst: Reformatie - (Latijn) Ketterij.

Hamilton, Alexander
Begrippenlijst: Amerikaanse Revolutie - (1757-1804) Gaf als 17-jarige in pamfletten al zijn mening over de Brits-Amerikaanse betrekkingen. Deed als com- mandant van een artilleriebatterij zijn werk zo goed dat hij in 1877 adjudant en secretaris werd van opperbevelhebber George Washington. Hij deed zijn werk uitstekend maar legde de functie neer na een tamelijk onnozele berisping door Was- hington. De laatste jaren in het conflict was hij een goede bataljonscommandant, in 1782-1783 tevens lid van het Congres.Later legde hij de ba- sis voor de Grondwetgevende Vergadering van 1787. Als voorstander van een sterke centrale re- gering schreef hij de `Federalist` grotendeels vol, als leider van de Federalisten was hij de opponent van Thomas Jefferson. Een tijdlang was hij minis- ter van Financien in Washingtons kabinet. In die- zelfde periode schijnt hij allerlei daar besproken zaken te hebben doorgegeven aan een Brits agent Zijn neiging tot betweterigheid en intrige leidde tot vijandschap met Adams, Jefferson en Aaron Burr. In een duel met deze laatste werd hij dode- lijk getroffen.

hamsteren
Begrippenlijst: Eerste Wereldoorlog - Het aanleggen van een voorraad goederen, meestal levensmiddelen, in de verwachting dat in de naaste toekomst deze produkten schaars zullen worden.

hamsteren
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - Het aanleggen van een voorraad goederen, meestal levensmiddelen, in de verwachting dat in de naaste toekomst deze produkten schaars zullen worden.

Handelingsonbekwaamheid
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Tot 1956 mocht een getrouwde vrouw zelf geen belangrijke beslissing nemen. Toestemming van haar echtgenoot was nodig.

Handvest
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Document waarin de beginselen van een organisatie als de verenigde naties zijn vastgelegd.

Heksen
Begrippenlijst: Reformatie - Mensen met duivelse krachten die anderen schade konden toebrengen. Grote vervolging begon in de 15e eeuw.

Herrenvolk
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - Naam die de Duitsers zichzelf graag gaven gedurende de nationaal-socialistische periode (1934-1945). Daarmee gaven zij aan dat zij zich verheven voelden boven de andere volken.

Hervorming
Begrippenlijst: Reformatie - Protestante vernieuwingsbeweging in de 16e eeuw, mede uit protest tegen misbruiken in de katholieke kerk.

Hess, Rudolf
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - (1894-1987), Duits politicus, tot 1941 naaste medewerker van Hitler. In W.O.I diende Hess in hetzelfde regiment als Hitler. In 1920 werd hij lid van de NSDAP, nadat hij als student in Munchen Hitler had horen spreken. Om zijn aandeel in de mislukte putsch werd hij in Landsberg gevangen gezet, samen met Hitler, wiens boezemvriend en vertrouweling hij inmiddels was geworden. Hij hielp Hitler in Landsberg met het schrijven van `Mein Kampf`. In 1933 benoemde Hitler hem tot zijn plaatsvervanger als partijleider, het jaar daarop kreeg hij als rijskminister zonder portefeuille zitting in Hitlers kabinet. De werkzaamheden van Hess beperkten zich tot het ondertekenen van nieuwe strafwetten (met grote opdrachten werd hij niet belast). Voor grote sensatie zorgde Hess in 1941 door op eigen initiatief naar Schotland te vliegen om met de westelijke geallieerden over vrede te onderhandelen. Het voorstel van Hess kwam erop neer dat er in het westen vrede kon zijn, als Hitler de vrije hand in Oost-Europa werd gelaten. Van deze missie was Hitler niet op de hoogte en Hess bleef gedurende de oorlog als krijgsgevangene in Engeland. Na de oorlog werd hij in Neurenberg wegens samenzwering en misdaden tegen de vrede tot levenslange gevangenisstraf veroordeeld. Hij stierf in ........

Hessen
Begrippenlijst: Amerikaanse Revolutie - Bijna 30.000 Duitse huursoldaten vochten aan Britse zijde mee.Vaak worden ze als `Hessen` aan- geduid, maar 1-3 deel was niet uit dat gebied af- komstig.Als soldaat waren ze gedrild in de traditie van Frederik de Grote; dat maakte hen minder ge- schikt voor de guerilla-achtige operaties, waarmee ze te maken kregen. Ze wonnen dan ook geen en- kele slag waarin zij de tegenstanders van de kolo- nisten waren. In het begin werden ze gehaat vanwege hun wreedheid. Van hen deserteerden circa 5000 man; 7.754 kwa- men er om door ziekten en in de strijd.

Himmler, Heinrich
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - (1900-1945), Duits nationaal-socialistisch politicus. In 1923 nam hij deel aan de mislukte putsch van Munchen. In 1929 kreeg hij de leiding van de SS, toen nog een als lijfwacht van Hitler optredende eliteformatie van de SA. Na de machtsovername door Hitler werd hij in april 1934 door Göring benoemd tot plaatsvervangend chef van de Gestapo in Pruisen, in welke hoedanigheid hij op 30 juni 1934 een hoofdrol speelde bij de uitschakeling van de SA. In de daarop volgende jaren slaagde hij erin in samenwerking met Heydrich de gehele politiemacht van het Derde Rijk onder zijn leiding onder te brengen in een nauw met de SS vervlochten organisatie. Als `Reichsführer SS und Chef der deutschen Polizei` was Himmler na Hitler de machtigste nazileider. Tijdens W.O.II oefende hij over Duitsland en geheel bezet Europa een terreurregime uit en samen met Hitler en Heydrich draagt hij de grootste verantwoordelijkheid voor de concentratiekampen en de daar gepleegde massamoorden. In 1943 werd hij tevens rijksminister van binnenlandse zaken en in juli 1944 (na de aanslag op Hitler) bovendien nog commandant van de binnenlandse strijdkrachten. Toen de ondergang van het Hitler-regime onvermijdelijk was geworden, deed hij in april 1945 vergeefse pogingen met de westelijke geallieerden in onderhandeling te treden, op grond waarvan hij door Hitler als verrader uit de partij werd gestoten. Na zijn arrestatie door de Engelsen pleegde hij zelfmoord.

Hitler, Adolf
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - (1889-1945), Duits nationaal-socialistisch staatsman. Hij werd geboren te Braunau in Oostenrijk. Artistieke ambities voerden hem naar Wenen, maar hij slaagde er niet in aldaar op de kunstacademie te worden toegelaten. In 1913 verhuisde hij naar München. Tijdens W.O.I vocht hij als vrijwilliger aan het westelijk front en verwierf het Ijzeren Kruis. Zwaar geschokt door Duitslands capitulatie, de revolutie van november 1918 en de vernederende vrede van Versailles, werd hij in 1919 lid van de rechts-radicale `Deutsche Arbeiterpartei`, die mede onder zijn leiding werd gereorganiseerd tot de `National-Sozialistische Deutsche Arbeiterpartei` (NSDAP). In november 1923 bracht het mislukken van een putsch tegen de Beierse regering hem voor negen maanden in de gevangenis, waar hij Mein Kampf schreef. Als gevolg van de in 1929 ingetreden economische crisis werd zijn NSDAP bij de verkiezingen van 1930 de op een na grootste en in 1932 de grootste partij in de Rijksdag. In januari 1933 stemde president Hindenburg erin toe Hitler te benoemen tot rijkskanselier. De Rijksdagbrand (februari 1933) en zogenaamde verkiezingen in de maand daarop stelden hem in staat de macht over te nemen en de weg te effenen naar een totalitaire staat. Op 30 juni 1934 ontdeed hij zich in een bloedige zuivering van dissidente kopstukken binnen en buiten de Partij, waarna de dood van president Hindenburg in augustus 1934 hem de gelegenheid gaf de functie van staatshoofd te combineren met die van regeringsleider (Führer und Reichskanzler). Zijn geslaagde poging door middel van een werkgelegenheidspolitiek die was gekoppeld aan zijn bewapeningspolitiek, een eind te maken aan de werkloosheid verhoogde zijn populariteit, die nog verder steeg door zijn indrukwekkende resultaten in de buitenlandse politiek: de herbezetting van het Rijnland (maart 1936), de `Anschluss` van Oostenrijk (maart 1938) en de annexatie van Sudetenland (september 1938) en Bohemen-Moravië (maart 1939). Al van meet af aan had Hitler zich voorbereid op een grote oorlog die `de schande` van Versailles zou moeten uitwissen. In september 1939 ontketende hij met zijn aanval op Polen W.O.II, waarin de Duitse legers tijdens de jaren 1939-1941 zo succesvol opereerden, dat half Europa in zijn macht werd gebracht. Eind 1942 voltrok zich de wending. Ondanks de steeds hopelozer wordende strijd zette Hitler elke gedachte aan capitulatie van zich af. Op 20 juli 1944 ontsnapte hij op zijn hoofdkwartier in Oost-Pruisen ternauwerdood aan een moordaanslag door officieren die Hitler Duitsland naar een totale ondergang zagen voeren. In april 1945 werd hij door de oprukkende Russische legers in Berlijn ingesloten, waar hij in de bunker van de Rijkskanselarij zelfmoord pleegde.

Hitlerjugend
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - Duitse nazi-jeugdorganisatie voor jongens. Vormde voor de nazi`s een belangrijk element om een volledige greep op het leven in Duitsland te krijgen, terwijl zij tevens hoopten uit de oudere leden hun toekomstige kaders te kunnen putten. De in uniformen gestoken, met dolken uitgeruste Hitlerjongens moesten deelnemen aan kampen, sportevenementen etc., terwijl zij bovendien een semi-militaire opleiding kregen en naar speciale scholen werden gezonden voor een politieke opleiding. In 1939 werd het lidmaatschap van de Hitlerjugend voor elke Duitse jongen verplicht gesteld. Kort voor de val van Berlijn bestond Hitler het leden van 14, 15 jaar in te zetten ter verdediging van de stad. Bewapend met o.a. pantservuisten vochten deze knapen tot het bittere einde.

Holland
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - in 1572 kwamen de Staten van Holland voor het eerst op eigen initiatief bijeen. Tussen 1581 en 1588 werd de soevereiniteit definitief. Belangrijkste gewest van de Republiek. Oorspronkelijk graafschap Holland.

hongerwinter
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - De winter van 1944-1945 werd gekenmerkt door grote schaarste, met name in het onbevrijde, westelijke deel van Nederland. Doordat de Duitsers weigerden om dit deel van Nederland met hun treinen te bevoorraden, ontstonden er in de winter grote tekorten op het gebied van voedsel, kleding, brandstof en andere voor de eerste levensbehoefte belangrijke zaken.

Hotline
Begrippenlijst: Koude Oorlog - Rechtstreekse telexverbinding tussen het Witte Huis en het Kremlin, aangelegd na de Cuba-crisis.

Howe, William
Begrippenlijst: Amerikaanse Revolutie - (1729-1814) Voerde het Britse leger aan 1775-1778 maar had weinig succes tegen de rebellerende kolonisten. Volgens zijn vijanden was dit het gevolg van een reeks nalatigheden. Zijn plannen zouden steeds gebaseerd zijn op de beschikbaarheid van meer troepen dan zijn regering hem wilde leveren.

Hugenoten
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - Franse calvinisten, gevlucht naar de Nederlanden

Hussieten
Begrippenlijst: Reformatie - Aanhangers van de Tsjechische hervormingsprediker Jan Hus (± 1415).

Huurlingen
Begrippenlijst: Europese geschiedenis - Beroepssoldaten, die zich tegen betaling van soldij door het een of andere leger lieten inhuren.

Huursoldaten
Begrippenlijst: Amerikaanse Revolutie - Bijna 30.000 Duitse huursoldaten vochten aan Britse zijde mee.Vaak worden ze als `Hessen` aan- geduid, maar 1-3 deel was niet uit dat gebied af- komstig.Als soldaat waren ze gedrild in de traditie van Frederik de Grote; dat maakte hen minder ge- schikt voor de guerilla-achtige operaties, waarmee ze te maken kregen. Ze wonnen dan ook geen en- kele slag waarin zij de tegenstanders van de kolo- nisten waren. In het begin werden ze gehaat vanwege hun wreedheid. Van hen deserteerden circa 5000 man; 7.754 kwa- men er om door ziekten en in de strijd.

ICBM
Begrippenlijst: Koude Oorlog - Intercontitentale ballistische raket. Zware atoomraketten die een groot bereik hebben.

Ideologie
Begrippenlijst: Europese geschiedenis - Overtuiging van een individu of een groep mensen. De ideologie beïnvloedt denken en handelen.

Indianen
Begrippenlijst: Amerikaanse Revolutie - Toen de kolonisten in opstand kwamen riep het Congres de indianen op om neutraal te blijven. Het stelde ook fondsen beschikbaar om dit doel te hel- pen bevorderen. Een deel van de kolonisten aas- de echter op hun land en trok tot woede van de indianen nog steeds westwaarts.Tegelijk deed de scalp van een volwassen mannelijke indiaan in New Hampshire $70.Toch waren er indianen die de kolonisten steunden in hun strijd. De Britten,die eerder in de French and Indian wars met weinig succes hadden geprobeerd de indianen aan hun kant te krijgen,slaagden daarin nu wel, omdat de door het Congres gevoteerde fondsen te gering waren.Zo ontstonden er `indianen-fronten`: in het Zuiden (de Carolina`s,Georgia) speelden de Cherokee en Creek een rol, in het westen verzet- ten de stammen zich tegen de blanke landhonger en in de grensstreken met Canada werkten de Iro- kezen samen met de loyalisten en het reguliere le- ger.Van beide kanten werd de strijd met grote wreedheid gevoerd, maar voor het verloop van de oorlog is de rol van de indianen toch van geringe betekenis geweest.

Indirect Rule
Begrippenlijst: Dekolonisatie - Het indirect besturen van koloniën door gebruik te maken van inheemse machthebbers.

Individualisering
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Ontwikkeling naar een situatie waarin het individuele belang voorrang heeft boven het groepsbelang.

Industrialisatie
Begrippenlijst: Europese geschiedenis - Meer fabrieken vestigen om zo de werkgelegenheid en de welvaart in een land te vergroten.

INF-Akkoord
Begrippenlijst: Koude Oorlog - (1987) Akkoord tussen VS en Sowjetunie over beperking van raketten voor de middellange afstand.

Inkatha-beweging
Begrippenlijst: Dekolonisatie - Politieke beweging van de Zoeloebevolking. die i.t.t. het ANC voor samenwerking met de blanke regering koos.

Inquisiteur
Begrippenlijst: Reformatie - De onderzoeker die tot taak had de ketterij te bestrijden. De inquisiteur was tegelijkertijd aanklager en rechter.

Inquisitie
Begrippenlijst: Reformatie - Rechtbank in de rooms-katholieke Kerk, met de opdracht ketters op te sporen en te berechten.

Inquisitio
Begrippenlijst: Reformatie - Onderzoek naar een misdrijf. Oorspronkelijk door de wereldlijke overheid uitgevoerd.

Internationaal hof van justitie
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Rechtbank van de VN, gevestigd in Den Haag; kan zijn oordeel niet afdwingen. Wordt ook Internationaal Gerechtshof genoemd.

Internationale rechtsorde
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Omgangsvormen in de contacten tussen landen en burgers uit verschillende landen.