Digischool - geschiedenislokaal

Categorie: Geschiedenis en volkskunde
Datum & Land: 07/06/2007, NL
Woorden: 694

Trias Politica
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Staatsleer van Montesquieu over `scheiding der machten`, in wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht.

triple alliantie
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - 1668: bondgenootschap tussen de Republiek, Engeland en Zweden en gericht tegen Frankrijk. 1717: bondgenootschap tussen de Republiek, Engeland en Frankrijk, men garandeert elkaars grondgebied en men verzekert elkaar de Vrede van Utrecht te zullen handhaven.

Truman-Doctrine
Begrippenlijst: Koude Oorlog - (1947) Leer van president Truman dat de VS elk land zouden helpen dat bedreigd werd door het communisme.

Truman, Harry
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - (1884-1972), Amerikaans staatsman, was in 1944 vice-president en werd, toen Roosevelt op 12 april 1945 stierf, president van de VS en was als zodanig ook opperbevelhebber van de Amerikaanse strijdkrachten. De belangrijkste beslissing die hij in deze functie nam, was het gebruik van de atoombom tegen Japan. Tot aan het eind van de oorlog werd Truman grotendeels in beslag genomen door de conferentie van Potsdam (17 juli tot 2 augustus 1945). Reeds toen bleek zijn wantrouwen tegen de Sowjetunie, dat zijn buitenlandse politiek gedurende de hele periode van zijn presidentschap (tot 1953) beinvloedde.

Tsjeka
Begrippenlijst: Rusland - Van 1918 tot 1922 de geheime politie van de Sowjetunie, belast met de uitschakeling van andersdenkenden.

Tweede front
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - In de contacten tussen de Sowjetunie en de westelijke geallieerden gebruikte benaming voor het door de Sowjets hevig gewenste offensief in West-Europa, dat tenslotte met de landing in Normandië werd begonnen. De Sowjetunie beschouwde het front in eigen land als het eerste en hoopte dat de druk daarop zou worden verminderd door de opening van een tweede front. Vanaf 1942 drong de Sowjetunie dan ook hevig op de vorming van zo`n front aan. Dat deze wens pas in juni 1944 werd vervuld, was te wijten aan de enorme logistieke problemen die de landing op het Europese vasteland opriep.

tweede stadhouderloze tijdperk
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - periode tussen 1702 en 1747 waarin geen stadhouder regeert. Periode tussen de regeringsperioden van de stadhouders Willem III en Willem IV, bij uitstek de periode waarin de regenten de macht hadden. Door termen als oligarchie en groepsbevoordeling heeft deze periode een slechte naam gekregen.

tweefrontenoorlog
Begrippenlijst: Eerste Wereldoorlog - Oorlog die op twee fronten gevoerd wordt. Duitsland vocht zowel in de 1e WO als de 2e WO zowel tegen Engeland en Frankrijk in het westen als tegen Rusland in het oosten. Hierdoor moest het Duitse leger de krachten splitsen.

tweefrontenoorlog
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - Oorlog die op twee fronten gevoerd wordt. Duitsland vocht zowel in de 1e WO als de 2e WO zowel tegen Engeland en Frankrijk in het westen als tegen Rusland in het oosten. Hierdoor moest het Duitse leger de krachten splitsen.

Uebermensch
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - Duitse term, afkomstig uit de rassenleer van de nationaal-socialisten, waarmee een persoon van `hoger` ras of volk werd aangeduid, het Arische ras.

Uitvoerende macht
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Macht om wetten uit te voeren, eigenlijk de macht om te regeren.

Ultimatum
Begrippenlijst: Koude Oorlog - Laatste eis; als daar niet aan wordt voldaan, volgt meestal wapengekletter.

Umkhonto we sizwe
Begrippenlijst: Dekolonisatie - Speer van de natie. Ondergrondse querillabeweging van het in 1960 verboden ANC.

Unie van Zuid-Afrika
Begrippenlijst: Dekolonisatie - Bestond uit de Kaapkolonie, Natal, Oranje-Vrijstaat en Transvaal. De unie kreeg in 1910 zelfbestuur van Engeland.

Universele rechten
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Zie natuurrecht en universele verklaring van Europese conventie tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden.

Untermensch
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - Duitse term, afkomstig uit de rassenleer van de nationaal-socialististen, waarmee een persoon van `minderwaardig` ras of volk werd aangeduid.

Varkensbaai
Begrippenlijst: Koude Oorlog - (1961) Plaats aan de Cubaanse kust, waar Cubaanse ballingen met steun van de CIA een mislukte landingspoging deden.

Veiligheidsraad
Begrippenlijst: Koude Oorlog - Het bestuur van de VN, bestaande uit vijf permanente lidstaten (met vetorecht) en tien tijdelijke.

Veiligheidsraad
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Bestuur van de VN, bestaande uit vijf permanente leden (landen met een vetorecht) en tien tijdelijke.

Venlo-incident
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - Actie die de SD op 9 november 1939 bij Venlo uitvoerde. Twee in Nederland werkzame agenten van de Britse geheime dienst zouden samen met luitenant Dirk Klop van de Nederlandse inlichtingendienst vertegenwoordigers van Duits militair verzet tegen Hitler ontmoeten. Deze verzetslieden waren echter provocateurs van de SD. De agenten en Klop werden naar Duitsland ontvoerd; in het gevecht werd Klop dodelijk gewond. Toch werd van Duitse zijde beweerd dat Klop voor zijn dood had toegegeven dat de Engelse en de Nederlandse generale staf een komplot hadden gesmeed om de Duitse regering omver te werpen.

verdrag met Frankrijk
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - 1662: offensief en defensief verbond tussen de Republiek en Frankrijk

Verdun
Begrippenlijst: Eerste Wereldoorlog - Stad in noordoost Frankrijk, die tijdens de Eerste Wereldoorlog zwaar belegerd werd. Voor de Duitsers was de stad belangrijk als mogelijke doorbraak naar Parijs. Voor de Fransen was de stad hierdoor ook belangrijk; als Verdun door de Duisters ingenomen werd, lag de weg naar Parijs open.

Verenigde Naties
Begrippenlijst: Koude Oorlog - (VN) Internationale organisatie, oipgericht in 1945, met het doel vrede en veiligheid in de wereld te bewaren.

Verenigde Naties
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - (VN) Internationale organisatie, in 1945 opgericht, met als doel vrede en veiligheid in de wereld te handhaven.

Verenigde Oost-Indische Compagnie
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - in 1602 opgerichte handelsonderneming die van de Staten-Generaal het monopolie kreeg voor het handeldrijven ten oosten van de Kaap de Goede Hoop

Verenigde Oostindische Compagnie
Begrippenlijst: Dekolonisatie - (VOC) Nederlandse handelsmaatschappij, opgericht in 1602, die het alleenrecht had voor de handel op Azië.

Verenigde Provinciën
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - zie Republiek

verlicht despotisme
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - staatsvorm met absolute macht bij de vorst en die door de verlicht ideeën van de tijd is beïnvloed: niets door het volk, alles voor het volk

verlichting
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - rationalistische en sceptische stroming in het denken in de 18e eeuw

Verlichting
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - (18e eeuw) Beweging die vrijheid en gezond verstand wilde gebruiken om vooroordelen aan te pakken en het bestaan te verhelderen.

Vertrouwenskwestie
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Een minister kan door zijn beleid het vertrouwen van het parlement verliezen en gedwongen worden af te treden.

Verzet in Nederland
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - De nadruk van het verzet lag op hulp aan hen die door de Duitsers werden vervolgd, terwijl een bloeiende illegale pers het door de gelijkgeschakelde media geboden beeld doorbrak. Tot openlijk verzet kwam het vooral na de eerste bezettingsjaren. Ofschoon de kerken verscheidene malen stelling namen tegen Duitse maatregelen, speelden zij in het verzet zelf een bescheiden rol. Wel telde de illegaliteit verhoudingsgewijs veel gereformeerden, alsook communisten. In de periode tot september 1944, tot de merkbare nadering van de geallieerden, namen ca. 10.000 meest jonge mannen en vrouwen actief deel aan het verzet. Vanaf september 1944, toen de bevrijding van Nederland in zicht kwam en velen rechtstreeks in hun persoonlijk leven door de Duitse maatregelen werden aangetast, nam het ledental van de verzetsgroepen sterk toe.

Verzorgingsstaat
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Een land met een goed stelsel van sociale voorzieningen, een vangnet tegen honger en gebrek.

Vesting Holland
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - Een gebied in het westen van Nederland, in het westen grenzend aan de Noordzee, in het oosten aan de Nieuwe Hollandse Waterlinie en in het zuiden aan het Haringvliet, het Hollands Diep en de Biesbosch. In dit door verdedigingslinies en -stellingen omgeven gebied hoopte het Nederlandse leger in mei 1940 lang genoeg stand te kunnen houden tot hulptroepen uit Frankrijk en Engeland waren gearriveerd. De Duitsers penetreerden de Vesting Holland echter al de eerste oorlogsdag met parachutisten. Doordat zij de bruggen bij Moerdijk en Zwijndrecht onbeschadigd in handen kregen, konden ook gemotoriseerde troepen weldra de vesting binnendringen.

Vetorecht
Begrippenlijst: Koude Oorlog - Het recht om te verbieden. Dat heeft elk permanent lid van de veiligheidsraad.

Vetorecht
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Het recht om te verbieden. Dat heeft ieder permanent lid van de veiligheidsraad.

Vichy-Frankrijk
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - Het gedeelte van Frankrijk dat krachtens de wapenstilstandsovereenkomst van 20 juni 1940 niet door de Duitsers was bezet; de Franse regering van dit gedeelte, onder maarschalk Petain, zetelde in Vichy.

Vietcong
Begrippenlijst: Koude Oorlog - Communistische guerillabeweging die gesteund door Noord-Vietnam de Amerikanen wilde verdrijven.

Vietminh
Begrippenlijst: Dekolonisatie - Vietnamese communisten en nationalisten, samengebracht in het verzet tegen het Franse koloniale bewind.

Vietminh
Begrippenlijst: Koude Oorlog - Vietnamese communisten en nationalisten, samengebracht in het verzet tegen het Fransen koloniale bewind.

Vijfde colonne
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - Aanhangers die men heeft in de gelederen van de vijand.

Vijfde Republiek
Begrippenlijst: Dekolonisatie - Nieuwe staatsinrichting van Frankrijk na de grondwetswijziging van 1958: veel macht voor de president.

Vijfjarenplannen
Begrippenlijst: Rusland - Overheidsplannen om binnen vijf jaar een of andere economische doelstelling te halen, bijv. hogere produktie.

VOC
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - afkorting voor Verenigde Oost-Indische Compagnie

Volkenbond
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Intenationale organisatie, in 1919 opgericht, om via onderhandelingen oorlogsdreiging tussen landen weg te nemen.

Volkenrecht
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Internationale rechtsregels die gelden voor het samenleven van zelfstandige staten.

Volkenrechtelijke Organisaties
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Organisaties zoals de VN en de EU.

Volkisch Nationalisme
Begrippenlijst: Europese geschiedenis - Duits nationalisme dat vernieuwers en joden verantwoordelijk stelde voor de ondergang van de Duitse cultuur.

Volksraad
Begrippenlijst: Dekolonisatie - Vertegenwoordiging van verschillende volksgroepen in Nederlands Indië; in 1918 ingesteld, bezat weinig macht.

Volksregering
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Regeringsvorm waarbij het hele volk bij beslissingen betrokken is.

Volkssturm
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - Een soort Duitse burgerwacht. Op 25 sept.1944 kondigde Hitler bij decreet de oprichting van de Volkssturm af, waarin alle weerbare mannen van 16 tot 60 jaar dienst moesten nemen. De Volkssturm werd ingezet bij de verdediging van de eigen woonplaats.

Volksvertegenwoordiging
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Door het volk zelf gekozen afgevaardigden, die meebeslissen in het bestuur; ook: parlement.

Volksverzekeringen
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Verzekeringen waar alle Nederlanders aanspraak op kunnen maken, bijvoorbeeld AOW en Kinderbijslag.

Vrede van Aken
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - bestand gesloten in 1748 die de Oostenrijkse Successieoorlog beëindigde; de Zuidelijke Nederlanden komen opnieuw onder Oostenrijks bestuur en de Staten mogen opnieuw garnizoenen leggen in de ontmantelde barrièresteden.

Vrede van Munster
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - maakte in 1648 een eind aan de tachtigjarige strijd met Spanje dat hierbij de onafhankelijkheid van de Republiek erkende. De katholieken verwierven geen rechten en sluiting van de Schelde werd aanvaard.

Vrede van Nijmegen
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - 1678: beëindigde de oorlog tussen de Republiek en Frankrijk

Vrede van Parijs
Begrippenlijst: Amerikaanse Revolutie - Na de nederlaag van Cornwallis in 1781 begonnen in april 1782 te Parijs vredesbesprekingen.Het Congres had de Amerikaanse delegatie opgedra- gen hierbij een lijn te trekken met de Fransen maar Jay,Franklin en Adams stoorden zich hieraan niet toen ze gunstige voorwaarden konden krijgen. Nadat ook de voorbereidende gesprekken met Frankrijk en Spanje waren voltooid beeindigde de Engelse regering op 4 febr.1783 de vijandelijkhe- den.Het Congres volgde na zich akkoord te hebben verklaard met de onderhandelingsresulta- ten.Op 3 sept.1783 werd uiteindelijk de vrede ge- tekend: Engeland erkende de onafhankelijkheid, de grens met Canada werd voorlopig geregeld en de VS kregen bepaalde visserijrechten rond New Foundland.Het Congres zou van zijn kant de deelstaten ernstig aanraden om de rechten en eigendommen van de loyalisten te eerbiedigen.

Vrede van Versailles
Begrippenlijst: Eerste Wereldoorlog - Vredesverdrag van 1919 tussen de geallieerden en de centralen. Duitsland werd als de hoofdschuldige van W.O.I aangewezen. De bepalingen die Duitsland opgelegd kreeg waren hierdoor ook van enorme omvang: geen eigen leger en vloot, gebiedsverlies, enorme herstelbetalingen. Voor de Duitsers was deze vrede niet acceptabel. Zij spraken dan ook van een `Dictat`. Uit de onvrede over deze Vrede ontstaat de partij van Hitler, de NSDAP, en zal later W.O.II ontstaan.

vriendschappen
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - officiële stukken, waarbij een aantal regenten zich onderling verbond, alle macht aan zich en hun familie te houden en om beurten alle vrijgekomen ambten te vergeven

Vrije Vrouwen Vereeniging
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - In 1889 opgerichte vereniging die zich tegen politieke en maatschappelijke achterstelling van vrouwen keerde.

Vrijzinnig Democratische Bond
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - (VDB) Parij van vooruitstrevende liberalen die in 1901 uit de Liberale Unie gestapt waren.

vroedschap
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - wetgevende vergadering van een stad in de Noordelijke Nederlanden

WA
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - Weer- of Weerbaarheidsafdeling van de NSB. De WA, in november 1932 opgericht naar voorbeeld van de SA van de NSDAP, werd ingevolge een regeringsverbod van alle particuliere `weerkorpsen` op 31 december 1935 opgeheven, maar kort na de Duitse inval in Nederland opnieuw opgericht. Hun grootscheepse provocaties in de Amsterdamse Jodenbuurt leidden indirect tot de Februari-staking van 1941. Tot in de zomer van dat jaar waren bovendien veel leden van de WA bij de Waffen-SS en de NSKK in dienst getreden, maar na de oprichting van het Vrijwilligerslegioen Nederland in juli 1941 meldden vele WA`ers zich voor dit legioen aan. Sinds het najaar van 1943 traden ook vele WA-leden toe tot de Landstorm, een speciaal SS-regiment, dat een geallieerde inval in Nederland moest helpen keren, en tot de zeer gehate Landwacht, een soort hulppolitie die in Nederland het verzet moest bestrijden, economische delicten moest opsporen enz. Ook op de Landwacht kreeg de SS echter steeds meer greep, vooral na Dolle Dinsdag.

waardgelders
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - troepen die door de steden in dienst werden genomen ter handhaving van de orde

Waffen-SS
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - Zelfstandige militaire organisatie. De leden van de Waffen-SS wisten zich in `de strijd tegen het bolsjewisme` verbonden en zij beschouwden zich als een elitekorps. Hun buitengewone inzet aan het front maakte dat de legerleiding hen bij voorkeur op zwakke en bedreigde punten inzette. Hun optreden was berucht en bij de Neurenbergse processen werd de Waffen-SS tot misdadige organisatie verklaard.

Waldenzen
Begrippenlijst: Reformatie - Ketterbeweging uit de 12e eeuw, genoemd naar stichter Pierre Valdès. Hij veroordeelde de kerkelijke macht en rijkdom.

Wannsee-conferentie
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - Conferentie gehouden op 20 januari 1942 in Wannsee, bij Berlijn. De conferentie ging over de organisatorische problemen van de massale jodenvernietiging. De aanwezigen kregen medegedeeld dat in het kader van de `Endlosung der Judenfrage` was besloten tot `evacuatie` van 11 miljoen Europese joden naar het Oosten. Met `evacuatie` werden deportatie en systematische vernietiging bedoeld.

wapenstilstand
Begrippenlijst: Eerste Wereldoorlog - Onderbreking, opschorting van de vijandelijkheden tussen oorlogvoerenden (bijv. om elkaar de gelegenheid te geven voor de doden en gewonden te zorgen). Is de wapenstilstand van zeer korte duur, dan spreken we van een wapenschorsing. Vaak gaat de wapenstilstand aan een definitieve vrede vooraf, zoals de wapenstilstand van 11 november 1918, die een eind maakte aan de Eerste Wereldoorlog.

War Powers Act
Begrippenlijst: Koude Oorlog - (1973) Wet die de Amerikaanse president verplicht over de inzet van troepen binnen 60 dagen verantwoording af te leggen.

Warschaupact
Begrippenlijst: Europese geschiedenis - Militair bondgenootschap van Oosteuropese landen o.l.v. de Sowjetunie; in 1955 opgericht, in 1991 ontbonden.

Warschaupact
Begrippenlijst: Koude Oorlog - Militair bondgenootschap van de Sowjetunie en haar satelietstaten; opgericht in 1955, ontbonden in 1991.

Washington, George
Begrippenlijst: Amerikaanse Revolutie - (1732-1799) Planterszoon uit Virginia die als 22-jarige betrok- ken was bij de strijd van de Britten tegen de Fransen en Indianen.Hij had toen de plantage Mount Vernon al geerfd van zijn overleden broer. In 1758 werd hij lid van het House of Burgesses in Virginia, huwde vervolgens een rijke weduwe en werd planter.Na 1770 stelde hij zich achter de ei- sen van de kolonisten. Als lid van het tweede Continentale Congres werd hij tot opperbevelheb- ber benoemd van het revolutionaire leger. Zijn tactiek was ontwijken en verrassen, want een groot strateeg bleek hij niet te zijn.Maar door zijn zorg voor de manschappen wist hij het leger bijeen te houden in de vreselijke winter van 1777-78 en zelfs successen te boeken in de winter van een jaar eerder.Het tij keerde toen de Fransen in 1778 aan de strijd gingen deelnemen. Onder zijn leiding dwong het leger de Britten bij Yorktown tot capitu- latie. In 1787 werd hij president van de grondwetgeven- de vergadering te Philadelphia,twee jaar later van de nieuwe republiek der VSA.In 1796 weigerde hij een derde ambtstermijn. Zijn grote verdienste was het dat hij, ondanks de vele conflicten tussen de verschillende partijen,steeds de eenheid wist te handhaven.

waterlinie
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - verdedigingsgordel langs de Utrechts-Hollandse grens die aan het eind van de 16de eeuw ontworpen is

Waterschap
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Instelling die bevoegd is regels te maken over de waterhuishouding in en rond de polders.

waterschappen
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - organisaties die verordeningen maken voor het lozen van overtollig water en voor het onderhoud van de dijken en die letten op de naleving ervan

Wehrmacht
Begrippenlijst: Koude Oorlog - De Duitse krijgsmacht onder Hitler van 1935 tot 1945.

Wehrmacht
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - De gehele Duitse strijdmacht, met inbegrip van de zeestrijdkrachten (Kriegsmarine) en luchtmacht (Luftwaffe).

Wereldfederatie
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Vreedzame samenwerking van alle staten in de wereld.

Werknemersverzekeringen
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Verzekeringen waardoor werknemers van bedrijven in geval van ziekte of werkloosheid toch inkomen hebben.

West-Indie
Begrippenlijst: Amerikaanse Revolutie - Een aantal eilanden in dit gebied speelde een be- langrijke rol in de Amerikaanse revolutie.De smok- kelhandel vanaf Bermuda en de Bahama`s (Brits gebied!) werd nog overtroffen door die vanaf het Franse Martinique,het Deense St.Croix en vooral het Nederlandse St.Eustatius.Van halverwege 1778 af was de regio tevens strijdtoneel van de Britse en de Franse vloot.Beide landen probeerden hun positie te verbeteren en tegelijk de ander zo- veel mogelijk schade toe te brengen.St.Lucia was de voornaamste Britse haven,Martinique de Franse Na de oorlogsverklaring van de Republiek der Ver- enigde Provincien veroverde de Britse vloot St. Eustatius.Ook probeerde een Frans-Spaanse vloot Jamaica te veroveren,maar dit mislukte. In deze tijd van zeilschepen moesten vlootcom- mandanten rekening houden met twee moeilijkhe- den: 1.Ongeveer driekwart van het jaar waaide er een passaatwind van oost naar west,die het ge- bied praktisch in tweeen deelde; westelijk van Puerto Rico had je de lijzijde,oostelijk de loefzijde Een vloot die aan de lijzijde terechtkwam schakel- de zichzelf als het ware uit voor deelname aan ac- ties. 2.Tussen begin augustus en begin november werd het gebied veel getroffen door orkanen zo- dat de meeste schepen dan naar elders uitweken.

West-Indische Compagnie
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - WIC, (ook (GWC) handelsonderneming die van de Staten-Generaal het octrooi kreeg om handel te drijven ten westen van de Kaap de Goede Hoop, dat wil zeggen op de westkust van Afrika en in Amerika

Westerbork
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - Concentratiekamp in Nederland, bedoeld als verzamelpunt en transport voor Nederlandse joden en tegenstanders van de nazi`s naar Duitse concentratiekampen.

Westfaalse Vrede
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - 1648: gezamenlijke naam voor de vredes van Munster en Osnabruck die respectievelijk een einde maakten aan de Tachtigjarige en de Dertigjarige Oorlog

Westwall
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - Door de geallieerden `Siegfriedlinie` genoemd, verdedigingslinie langs de westgrens van Duitsland, die zich in 1940 uitstrekte van de Zwitserse grens tot Emmerik bij Kleef.

Wetgevende macht
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Macht om wetten te maken. Deze zou bij de volksvertegenwoordiging moeten liggen.

Wethouders
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Samen met de burgemeester het dagelijks bestuur van een gemeente; gekozen uit en door de gemeenteraad.

Wetten
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - De regels die door de overheid zijn ingesteld om voor een ordelijke samenleving te zorgen.

Whig
Begrippenlijst: Amerikaanse Revolutie - Zie: Patriot Party. In Engeland was de Whig Party voorstander van een koloniaal beleid,dat aansloot bij de wensen van de kolonisten.Maar onder George III had deze partij geen enkele invloed.

WIC
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - afkorting voor West-Indische Compagnie

Winkelman, Henri G.
Begrippenlijst: Tweede Wereldoorlog - (1876-1952), Nederlandse generaal. Op 6 februari 1940 werd hij benoemd tot opperbevelhebber van land- en zeemacht. Na de korte strijd der Nederlandse strijdkrachten tegen de Duitse invaller (10-15 mei 1940) en het bombardement van Rotterdam tekende hij op 15 mei te Rijsoord de Duitse capitulatievoorwaarden teneinde verder zijns inziens zinloos bloedvergieten te voorkomen. Van juli 1940 tot mei 1945 verbleef hij in Duitse krijgsgevangenschap. Op 1 oktober 1945 werd hem eervol ontslag uit de dienst verleend.

Yorktown
Begrippenlijst: Amerikaanse Revolutie - (1781) In 1781 was de financiele situatie van de opstan- dige Amerikanen slecht en hun militaire positie niet veel beter.In Noord- en Zuid-Carolina waren de Britten heer en meester; ze bedreigden Lafayette in Virginia; de Franse vloot werd te Newport geblokkeerd door de Britse marine. In mei 1781 besloten Washington en Rochambeau tot een gecombineerde aanval op New York City, mede in de hoop hierdoor Britse troepen uit Virgi- nia weg te lokken. Aan Britse zijde bestond echter onduidelijkheid. Clinton in New York gaf Cornwallis in Virginia eerst bevel hem troepen te sturen,trok dat weer in en gaf uiteindelijk opdracht zijn leger in Virginia op een geschikte plek te concentreren.Cornwallis koos hiervoor een schiereiland in de Chesapeake Baai met Yorktown als centrum.Op dat moment kreeg Washington bericht dat De Grasse met een vloot en 3000 man vanuit West-Indie onderweg was voor gecombineerde operaties.Washington trok meteen alle plannen tegen New York in en trok met zijn - en Rochambeau`s - troepen naar het zuiden.Op 2 sept. 1781 ontscheepte De Grasse zijn troepen in Chesapeake Baai,vanuit Newport waren versterkingen onderweg en de Engelse vloot,die deze trachtte te onderscheppen werd door De Grasse verslagen.Washington sloot ver- volgens het schiereiland af en zonder maritieme ondersteuning zat Cornwallis in de val.Vanaf 6 oktober volgde een belegering van Yorktown dat op 17 oktober capituleerde; circa 10.000 Britten gaven zich over aan 11.000 Amerikanen en 9000 Fransen.De nederlaag van Cornwallis leidde het einde van de oorlog in.

zeegewest
Begrippenlijst: Nederland 1648-1780 - de rijke aan zee gelegen gewesten van de Republiek: Holland en Zeeland. Veel meer rijkdom dan in de agrarische landgewesten en domineerden in het bestuur van de Republiek. De burgers regeren er, dit in tegenstelling tot de landgewesten waar de adel nog veel macht bezat.

Zero-sum game
Begrippenlijst: Koude Oorlog - Aanduiding voor de koude oorlog, waarbij de winnaar alles had en de verliezer niks.

D66
Begrippenlijst: Staatsinrichting Nederland - Politieke partij, opgericht in 1966 door vooruitstrevende liberalen met grote vernieuwingsdrang.