AAT-Ned - Nederlandse Art & Architecture Thesaurus

Categorie: Kunst, muziek en cultuur
Datum & Land: 15/02/2007, NL
Woorden: 19911

ventielen (aërofoononderdelen)
Apparaten die toegepast zijn op aërofonen en hoofdzakelijk op koperen instrumenten, om de lengte van de buis met een vastgestelde hoeveelheid te veranderen tijdens het spelen.
Categorie: Onderdelen > aërofoononderdelen.

venstertralies
Metalen beschemroosters, vaak gedetailleerd en decoratief.
Categorie: Onderdelen > tralies.

venstersluitingen
Wordt gebruikt voor allerlei bevestigingsmiddelen waarmee twee delen van een raam bijeen worden gehouden om te voorkomen dat ze open gaan of gaan klapperen. Raamsluitingen worden meestal bevestigd aan de sluitrail van een dubbel gehangen raam.
Categorie: Onderdelen > sloten naar locatie of context.

vensters met een wijds uitzicht
Extra grote ramen (zoals in een huiskamer) die geplaatst zijn om, als het ware, een gewenst uitzicht te omlijsten. Vaak tussen twee smallere ramen geplaatst.
Categorie: Onderdelen > vensters naar vorm.

vensterponskaarten
Kaarten met één of meer openingen waarin beelden uit een microfilmstrook zijn geplaatst.
Categorie: Informatievormen > microfiches.

vensters
Een opening in de muur van een gebouw, om licht binnen te laten, meestal om te kunnen kijken, en vaak om lucht binnen te laten.
Categorie: Onderdelen > vensters en vensteronderdelen.

vensterluiken
Verplaatsbare schotten of panelen, warrmee een vensteropening geheel of gedeeltelijk kan worden afgesloten. VWB.
Categorie: Onderdelen > openingsonderdelen.

vensterbanken
Het horizontale onderste deel van een raamlijst.
Categorie: Onderdelen > kozijnonderdelen.

vensterlood
Dunne staven van gegoten lood, met of zonder groeven, die worden gebruikt in openslaande ramen of gebrandschilderde ramen om de verschillende stukken glas op hun plaats te houden.
Categorie: Onderdelen > vensteronderdelen.

vennootschappen
Te gebruiken voor twee of meer personen die contractueel zijn verbonden als mede-eigenaren in ondernemingen. Voor zakelijke ondernemingen die wettelijk worden beschouwd als rechtspersonen wordt `naamloze vennootschappen` gebruikt.
Categorie: Organisaties > bedrijven.

Venn-diagrammen
Wiskundig figuur uit de verzamelingenleer waarbij een bewerking wordt weergegeven met behulp van cirkels en vierkanten die op een bepaalde manier met elkaar in verhouding staan.
Categorie: Informatievormen > diagrammen.

Venetiaanse tapijten
Tapijten die bestaan uit stroken van een kamgaren ketting die de inslag bedekken en meestal gestreept zijn.
Categorie: Interieurinrichting > geweven tapijten.

Venetiaanse jaloezieën
Jaloezieën waarbij de lamellen horizontaal lopen, elkaar overlappen en kunnen worden geopend of gesloten, met name de jaloezieën waarbij het mogelijk is om de lamellen omhoog en bij elkaar te trekken boven de opening door aan een koord te trekken.
Categorie: Interieurinrichting > jaloezieën (bedekkingen).

Venetiaanse gondels
Lange, smalle, tweezijdig asymmetrische platbodems met een hoge decoratieve boeg; voortbewogen met een enkele wrikriem en gebruikt als watertaxi`s in de kanalen van Venetië.
Categorie: Vervoermiddelen > platbodems.

velum
Textiel geweven van het haar van dieren, gebruikt voor tenten en andere bedekkingen.
Categorie: Materialen > textielmaterialen naar samenstelling of origine.

velouteren
Het creëren van een suède- of viltachtig effect door vezels van katoen, zijde. nylon of een ander materiaal op een kleverige, meestal papieren ondergrond, te plakken.
Categorie: Procédés en Technieken > coaten.

velourstapijten
Tapijten die lijken op Brusselse tapisserieën maar een langer gesneden pool hebben zodat het oppervlak lijkt op dat van Wiltontapijten.
Categorie: Interieurinrichting > Brusselse tappisseriën.

vellen (informatiedragers)
Stukken papier, anders dan plano`s, waarop materiaal aan TTn of beide kanten is geschreven, afgedrukt of getekend. Als het gaat om drukwerk zijn ze zo afgedrukt dat ze kunnen worden gevouwen om de opeenvolgende bladen van een publicatie te vormen.
Categorie: Informatievormen > informatiedragers naar fysieke vorm.

velijn
Goede kwaliteit kalfsperkament. De termen `velijn` en `perkament` werden en worden nog altijd met elkaar verward en door elkaar gebruikt.
Categorie: Materialen > perkament.

velijnpapier
Papier gemaakt met een geweven of gelijkmatig patroon wanneer er licht doorheen valt; te onderscheiden van `vergépapier` dat een patroon van dikke en dunne strepen vertoont.
Categorie: Materialen > papier naar productiemethode.

velhevels met kartelhaak
Een combinatie van de velhevel en de kanthaak, die door houtvlotters wordt gebruikt om boomstammen te wrikken en te rollen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > haken: houtbewerkingsgereedschap.

velhevels
Gereedschap met een lang handvat dat eindigt in een ijzeren punt; wordt door houtvlotters gebruikt om boomstammen los te wrikken. Later gecombineerd met de kartelhaak.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > wood-holding and -assembling tools.

velgzagen
Grote spanzagen die worden gebruikt om rechte of licht gebogen stukken hout te zagen. Worden vaak gebruikt door wagen- en meubelmakers.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > spanzagen (1).

veldwerk
Het bestuderen of onderzoeken van een bepaald onderwerp in zijn natuurlijke omgeving.
Categorie: Functionele activiteiten > wetenschappelijk onderzoeken.

veldversterkingen
Versterkingen van min of meer tijdelijke aard, opgebouwd in de open lucht.
Categorie: Bouwwerken > verdedigingswerken.

veldtelefoons
Telefoons die worden gebruikt door de gewapende strijdkrachten, voor communicatie tussen het slagveld en het hoofdkwartier.
Categorie: Onderdelen > onderdelen van telecommunicatiesystemen.

veldspaatachtig
Een relatief zeldzaam steenvormend mineraal verwant aan veldspaat maar met minder siliciumdioxide.
Categorie: Materialen > mineraal.

veldspaat
Algemene benaming voor een mineraal dat overvloedig voorkomt. Het wordt gebruikt voor emaille, aardewerk, tegels en glas en in kunstmest, vloeimiddelen en korrelige dakbedekkingsmaterialen. Verder wordt het gebruikt als schuurmiddel in zeep en schoonmaakmiddelen.
Categorie: Materialen > mineraal.

veldslagen
Te gebruiken voor op zichzelf staande gevallen van gewapend conflict tussen twee of meer groepen.
Categorie: Gebeurtenissen > gewapende conflicten.

veldmaarschalken
Officieren met de hoogste rang in het leger van Groot-Brittannië, Duitsland en enkele andere landen, overeenkomstig met generaals in het leger van de Verenigde Staten. In het tegenwoordige Frankrijk en voor het begin van de 17e eeuw in Groot-Brittannië was dit de op één na hoogste rang na de generaals.
Categorie: Personen > officieren.

veldkijkers
Verrekijkers die buiten worden gebruikt.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > verrekijkers.

veldgidsen
Handboeken waarin zaken in bepaalde klassen worden ondergebracht, met name levende organismen of andere natuurlijke elementen.
Categorie: Informatievormen > gidsen (documenten).

veldgeschut
Geschut ontworpen om door het terrein of over de weg te kunnen worden vervoerd voor gebruik op het slagveld.
Categorie: Wapens en Munitie > geschut naar locatie of context.

veldflessen
Flesachtige houders om water of andere vloeistoffen in te vervoeren, bijvoorbeeld voor wandelaars of soldaten; meestal gemaakt van metaal en gedragen in een omhulsel van stof.
Categorie: Houders > vaten voor het opslaan of vervoeren van voedsel.

velden
Te gebruiken voor de ondergrond of plaats waarop patronen of andere ontwerpen of afbeeldingen zijn geplaatst, zoals op kleden of vlaggen; de ondergrond van elk vlak op wapenvlaggen en schilden waarop het wapenbeeld zich bevindt; en de lege plaatsen op de voor- of achterkant van munten, penningen of medailles die niet het centrale ontwerp, de legendes of opschriften bevatten.
Categorie: Ontwerpelementen > ornamenttypen.

veldblouses
In Amerikaans militair woordgebruik: korte op een jas gelijkende bovenkleding, als onderdeel van een militair uniform gedragen door legerpersoneel, hoofdzakelijk tijdens velddienst en corvee, en in verband gebracht met generaal Dwight D. Eisenhower tijdens de Tweede Wereldoorlog. In Brits militair woordgebruik ook getailleerde bovenkleding met een gordel aan de binnenzijde en met knopen vastgemaakt aan de broek, gedragen door land- en luchtsoldaten.
Categorie: Kleding > bovenkleding.

veldbedden
Wordt gebruikt voor `@high-post beds` met een gewelfde in plaats van een rechte hemel. In de Federale periode werd ook vaak een hemel met slingers gebruikt. De posten zijn meestal minder dan 1.80 cm hoog.
Categorie: Interieurinrichting > baldakijnbedden.

veldaantekeningen
Aantekeningen, vaak in boeken, die door onderzoekers of onderzoeksgroepen op de plaats van onderzoek worden gemaakt.
Categorie: Informatievormen > aantekeningen.

veilleuses (kookgerei)
Keukengerei, vaak keramisch, dat wordt gebruikt voor het warmhouden van de inhoud van een schaal, theepot of mok die op een holle standaard met een warmtebron staat.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > kook- en verhittingsapparaten.

veilingmeesters
Personen die de leiding hebben over de verkoop van goederen tijdens een openbare veiling, vaak als handelend persoon op commissie.
Categorie: Personen > personen in de handel en zakenwereld.

veilinggebouwen
veilinghallen Ruimere term: handelsgebouwen
Categorie: Bouwwerken > handelsgebouwen.

veilingen
Openbare verkoop van bezit aan de hoogste bieder, waarbij steeds hoger wordt geboden.
Categorie: Gebeurtenissen > uitverkopen.

veilingcatalogi
Catalogi van manuscripten, boeken of andere voorwerpen die bij een veiling te koop worden aangeboden.
Categorie: Informatievormen > verkoopcatalogi.

veiligheidsspelden
Spelden om afzonderlijke onderdelen aan elkaar vast te maken, zoals kledingstukken. Ze zijn zo teruggebogen dat ze een veer vormen, en zijn voorzien van een veiligheidskapje of schede om de punt te bedekken en onbedoeld opengaan te voorkomen.
Categorie: Onderdelen > pennen (bevestigingsmiddelen).

veiligheidspallen
Sluitmechanismen die, wanneer gebruikt, het per ongeluk afvuren van een wapen voorkomen.
Categorie: Onderdelen > slotonderdelen.

veiligheidslampen
Lampen met eigenschappen die ervoor zorgen dat vluchtige brandstoffen veilig kunnen branden.
Categorie: Interieurinrichting > lampen naar functie.

veiligheidshelmen
Beschermende, vaak gele, hoofddeksels gemaakt van versterkt, onbuigzaam materiaal met een schokdempende voering; worden gedragen in gevaarlijke arbeidsomstandigheden, ter bescherming en ter bevordering van de zichtbaarheid.
Categorie: Kleding > beschermende kleding.

veiligheidsgordels
veiligheidsriemen Ruimere term: beschermings- en reddingsuitrusting
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > beschermings- en reddingsuitrusting.

veiligheidsfilm
Fotografische film met een ondergrond van celluloseacetaat, triacetaat of polyester, die niet spontaan kan ontbranden.
Categorie: Materialen > fotografische film.

veiligheidsagenten
Personen ingehuurd door een instituut of organisatie om bescherming te bieden tegen inbraak, diefstal of vandalisme.
Categorie: Personen > personen in beveiligings- en beschermingsberoepen.

veiligheid
Het in veiligheid zijn, beschermd tegen gevaar.
Categorie: Abstracte Begrippen > veiligheid en aanverwante begrippen.

vegetatie
plantengroei Ruimere term: vegetatie en vegetatieonderdelen
Categorie: Nederzettingen en landschappen > vegetatie en vegetatieonderdelen.

veewagens
Te gebruiken voor goederenwagons die zijn ontworpen voor vee, meestal voorzien van zijkanten en deuren met latten.
Categorie: Vervoermiddelen > goederenwagons naar functie.

veerunsters
Wordt gebruikt voor weegschalen waarbij het wegen is gebaseerd op de vervorming van een elastisch materiaal.
Categorie: Meetinstrumenten > weegschalen.

veestallen
Schuren voor vleeskoeien; gebruik `melkschuren` voor de behuizing van melkkoeien; gebruik `schutstallen` voor overwegend open onderdak voor runderen.
Categorie: Bouwwerken > schuren (gebouwen) naar functie.

veeteelt
De wetenschap en de praktijk van het fokken, grootbrengen, voeden, en verzorgen van huisdierenvee, vooral, maar niet uitsluitend, dieren op een boerderij, inclusief zijderupsen.
Categorie: Vakgebieden > landbouw.

veerstoepen
Naar het water afdalende wegen waaraan een veerboot of pont aanlegt.
Categorie: > .

veertangen
Diverse kleine, nijptangachtige gereedschappen die worden gebruikt om iets te plukken, vast te houden of te hanteren.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > grijp- en klemgereedschap.

veertien-karaats goud
Goudlegering die 14 delen goud bevat op 10 delen legeringsmetaal.
Categorie: Materialen > goudlegering naar kwaliteit.

veertiende dynastie
Verwijst naar de periode van circa 1630 tot 1540 v. Chr. in Egypte. Sommige bronnen rangschikken deze dynastie onder de veertiende dynastie. De wordt gekenmerkt door politieke onrust en wellicht de eerste stroom Aziaten in het Noorden. Er is weinig bekend over de kunst en architectuur in deze periode.
Categorie: Stijlen en Perioden > Tweede tussenperiode.

veerploegen
Stel van twee schaven, de groef- en de messingschaaf, waarmee de groef en de messing geschaafd worden voor de verbinding van planken.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > groefschaven.

veerploegen met lijstschaaf
Schaven om een kraal of een ander simpel figuur mee uit te schaven, die zijn voorzien van een geleider, zodat de vorm in het midden van het hout kan worden uitgeschaafd.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > eenvoudige profielschaven.

veerklemmen
Alle klemmen die een veer gebruiken om druk uit te oefenen; worden gebruikt om delen bij elkaar te houden tijdens het lijmen of als een tijdelijke elektrische verbinding.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > klemmen: houtbewerkingsgereedschap.

veerdrukwapens
Luchtgeweren waarbij de stoot samengeperste lucht wordt voortgebracht door middel van een zuiger die door een veer in werking wordt gesteld en die tussen twee schoten door opnieuw moet worden gespannen.
Categorie: Wapens en Munitie > luchtgeweren.

veerhard
De geïnduceerde hardheid, meestal in staal, bedoeld om de uiterste limiet van de elasticiteit te verhogen.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > hardheid.

veerboten
Te gebruiken voor schepen die personen, voertuigen of stortgoederen over rivieren, baaien of andere kleine wateren vervoeren, meestal volgens een vast dienstregeling.
Categorie: Vervoermiddelen > koopvaardijschepen naar type dienstverlening.

veerbalansen
Balansen waarbij het gewicht van het specimen of de toepassing van een kracht wordt gecompenseerd, zodat er gewogen wordt aan de hand van de uitrekking van een veer.
Categorie: Meetinstrumenten > balansen (meetinstrumenten).

veer en groef
Voegen die gemaakt worden door een uitstekende ribbe van een deel in een groef van een ander deel te plaatsen. Wanneer de delen van metaal zijn kan de voeg ook gelast worden. Bij plastic of hout kan de voeg gelijmd worden.
Categorie: Onderdelen > enkelvoudige verbindingen.

veer (verbinding)
Voegen tussen twee in een rechte hoek dicht tegen elkaar staande planken die worden gemaakt door een groef te maken over de lengte van elke plank en ze in elkaar te zetten met een gemeenschappelijke messing.
Categorie: Onderdelen > sluitnaden.

veer
Een van de grote veerschachten van de vleugel of staart van een vogel.
Categorie: Materialen > veren (materiaal).

veentuinen
Wordt meestal gebruikt als aanduiding voor heuvelachtige tuinen met terrassen die kunnen worden beplant, en die worden gestut door of opgebouwd uit blokken turf.
Categorie: Open ruimten en landschappelijke elementen > tuinen naar vorm.

Veense pramen
Klein platboomd vaartuig, dat voor en achter licht opgeboeid was. Het platte vlak werd door leggers bij elkaar gehouden. Deze praam had geen berghout. Het roer was tamelijk groot. Hij kon worden geroeid, gezeild of geboomd.
Categorie: Vervoermiddelen > pramen.

veenmoerassen
Verwijst naar met water verzadigde, sponsachtige grond met een karakteristiek plantenleven (zoals veenmossen), waarin de vegetatie verrot en waarbij uiteindelijk veen met hoge zuurgraad wordt gevormd. Verschilt van `moerasgebieden`, waarin het water alkalisch blijft.
Categorie: Nederzettingen en landschappen > waterrijke gebieden.

veelpassen
Figuren samengesteld uit meer dan vijf lobben of bogen, afgescheiden door uitsteeksels,
Categorie: Ontwerpelementen > geometrische motieven.

veelpassen (bogen)
Cirkelvormige of bijna cirkelvormige lobben die de binnenzijde van een grotere boog raken, zoals bij een gewelf, of die bijeenkomen in uitstekende pieken.
Categorie: Onderdelen > top- en randornamenten.

veelvlakken
polyeders Ruimere term: driedimensionale lichamen (geometrisch)
Categorie: Abstracte Begrippen > driedimensionale lichamen (geometrisch).

veelkleurig
Wordt gewoonlijk gebruikt voor het gebruik van vele kleuren.
Categorie: Kleur > eigenschappen met betrekking tot kleur.

veefokkerijen
vetweiderijen Ruimere term: ranches
Categorie: Gebouwde complexen en gebieden > ranches.

veeartsenijscholen
Hogere beroepsscholen die zijn gewijd aan het lesgeven in veeartsenijkunde en het opleiden van dierenartsen.
Categorie: Bouwwerken > scholen naar onderwerp.

vedute ideate
Realistisch ogende, doch imaginaire topografische aanzichten, vooral 18e-eeuwse Italiaanse schilderijen, tekeningen en prenten. Te onderscheiden van `capricci`, die gebouwen waarheidsgetrouw, maar in een denkbeeldige groepering tonen.
Categorie: Beeldmateriaal > beeldmateriaal naar onderwerp.

vedute
Topografische aanzichten, vooral 18e-eeuwse Italiaanse schilderijen, tekeningen of prenten, meestal van steden.
Categorie: Beeldmateriaal > topografische aanzichten.

vedels
Strijkinstrumenten met klankkast; bespeeld met een strijkstok.
Categorie: Geluidsmiddelen > luitachtige chordofonen: gestreken.

vederbossen
Te gebruiken voor pluimen gemaakt van veren, vaak drie in getal, gebruikt als versiering boven op een helm, hoed of pet, of als hoofdtooi. Ook veel gebruikt als motief op wapenschilden en als versiering op meubels en andere objecten.
Categorie: Kleding > accessoires die op het hoofd worden gedragen.

vectorgrafiek
Computergrafiek waarbij een reeks lijnen als grafische elementen wordt gebruikt, en waarbij een lijst wordt gegeven waarop de coördinaten staan van het begin- en eindpunt van elke lijn.
Categorie: Procédés en Technieken > computergrafiek.

Vezzi
Verwijst naar een Italiaanse keramiekstijl die werd vervaardigd door Francesco Vezzi in Venetië tussen 1720 en 1729. Deze stijl werd beïnvloed door de porseleinstijlen uit wenen en Meissen, en kenmerkt zich door een vochtig ogende, heldere glans en scherp afgetekende geschilderde decoraties, waaronder chinoiserie, wapenschilden en vormen die werden afgeleid van Europees zilver.
Categorie: Stijlen en Perioden > Italiaanse keramiekstijlen van Renaissance en Barok.

Vezo
Te gebruiken om de werken of de cultuur te beschrijven van de gelijknamige grootste vissersstam op Madagaskar. Deze groep bewoont tegenwoordig de zuidwestkust van het eiland.
Categorie: Stijlen en Perioden > Malagasy.

vezelplaat
houtvezelplaat Ruimere term: vezelproducten
Categorie: Materialen > vezelproducten.

vezeloptica
Tak van de optica die zich bezighoudt met de doorlating van licht door glas of plastic; wordt met name toegepast bij de transmissie van tekstuele gegevens of beelden. Gebruik `optische vezel` voor het glas of plastic dat zelf licht doorlaat.
Categorie: Vakgebieden > optica.

vezelmateriaal
Te gebruiken voor compositiemateriaal gemaakt van vezels in een bindmiddel, zoals bij sommige soorten versterkt plastic.
Categorie: Materialen > samengesteld materiaal.

vezelig pleister
Met vezels (als manillahennep of sisal) versterkt pleister of pleister met een ondergrond van doek. Wordt hoofdzakelijk gebruikt als afwerking en voor kroon- of deklijsten.
Categorie: Materialen > pleister naar samenstelling of herkomst.

vezel
fibril Ruimere term: vezel en vezelproducten
Categorie: Materialen > vezel en vezelproducten.

vetvangers
Ondiepe houders van metaal om druipend braadvet op te vangen uit vlees dat geroosterd wordt.
Categorie: Houders > bakgerei.

vette kolen
vette steenkolen; bitumineuze kolen Ruimere term: kool
Categorie: Materialen > kool.

vetplanten
Naam voor planten van de familie der Crassulaceae, met vlezige, saprijke bladeren.
Categorie: Nederzettingen en landschappen > planten (vegetatie).

vetlampen
Elke lamp die op vet brandt.
Categorie: Interieurinrichting > lampen naar verlichtingsmethoden.

vetkrijtjes
Zwarte of gekleurde krijtjes, gewoonlijk in staafvorm, met een verwijderbaar, papieren omhulsel.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > potlood (medium).

veters
Koorden, banden of soortgelijke flexibele voorwerpen die worden gebruikt als sluitingen, met name door middel van verstrengeling, bijvoorbeeld met een knoop of strik.
Categorie: Onderdelen > bevestigingsmiddelen.

veteranen
Personen met veel ervaring op het gebied van een activiteit, met een verwijzing naar militair personeel. Wordt gebruikt voor soldaten die in een oorlog hebben gediend of die de dienst hebben verlaten om met pensioen te gaan.
Categorie: Personen > personen naar toestand of omstandigheid.

vet-over-mager schilderen
Kleurlagen die rijk aan olie zijn aanbrengen op een onderliggende verflaag die minder olie bevat en daardoor minder flexibel is.
Categorie: Procédés en Technieken > schildertechnieken naar wijze van toepassing.

vet (lettertypen)
Een dikkere versie lettertypen van dezelfde stijl.
Categorie: Onderdelen > lettertypen naar gewicht of dichtheid.