AAT-Ned - Nederlandse Art & Architecture Thesaurus

Categorie: Kunst, muziek en cultuur
Datum & Land: 15/02/2007, NL
Woorden: 19911

vleugels (schouderaccessoires)
Te gebruiken voor accessoires die uitsteken vanaf de schouder van een kledingstuk en zijn gemaakt van textiel of metaal.
Categorie: Kleding > schouderaccessoires.

vleugels (delen van gebouwen)
Zijgedeelten van gebouwen, meestal min of meer ondergeschikt aan de hoofdpartij. VWB
Categorie: Onderdelen > delen van gebouwen.

vleugelpiano`s
Piano`s, met horizontale, vleugelvormige kast met een gebogen en een rechte kant, waarin de snaren evenwijdig lopen aan de toetsen.
Categorie: Geluidsmiddelen > piano`s.

vleugelmoeren
Moeren die uitgerust zijn met vleugelvormige uitsteeksels om het aandraaien met duim en vingers te vergemakkelijken.
Categorie: Onderdelen > moeren.

vleugeldammen
Wordt gebruikt voor ondoordringbare, vaste barrières die uit de oever van een rivier zijn gebouwd om de stroom een andere richting te geven waardoor de bodem minder of juist meer wordt weggespoeld. Gebruik `strandhoofden (erosiebeschermingswerken)` voor dergelijke bouwconstructies langs de kust; gebruik `havendammen (erosiebeshermingswerken)` wanneer zulke constructies zijn gebouwd om dichtslibben te voorkomen.
Categorie: Bouwwerken > constructies tegen erosie.

vleug
het oppervlak tot stand gekomen door de vezels op het oppervlak van een weefsel rechtop te zetten, vooral door middel van borstelen. Gebruik `pool` voor het opstaande oppervlak tot stand gekomen door aanvullende ketting of inslag die uitsteekt van de grondlaag van een weefsel.
Categorie: Onderdelen > textielonderdelen.

vletten
In de ruimste zin een kleine roeiboot voor alle werk. In engere zin is een vlet een open, doorgaans overnaads beplankte roeiboot met ronde spantvorm en een boven het water uitstekend voorschip, dat gaandeweg smaller wordt. De boorden van de romp lopen samen op een klein spiegeltje of een klos. Het achterschip is gebouwd met een U-vormig spiegeltje. Soms wordt met een vlet gezeild, maar doorgaans zijn ze bestemd om gewrikt te worden. Vletten worden ook van ijzer gebouwd.
Categorie: Vervoermiddelen > roeiboten.

vlekken
Het aanbrengen van een kleurstof die doordringt in of zich mengt met de substantie waarop de kleurstof wordt aangebracht.
Categorie: Procédés en Technieken > kleuren (procédé).

vleeszijde
Beschrijft de oppervlakte van het leer waarvan het vlees en de onderhuid en het vet verwijderd zijn.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > positionele kenmerken naar context: leer.

vleeskuipen
Grote houders met deksels waarin rauw vlees wordt geconserveerd met zout of pekel, cilindrisch of dikbuikig van vorm, van uiteenlopende afmetingen en gemaakt van aardewerk, hout, steen of cement.
Categorie: Houders > houders voor voedselbereiding.

vleesmolens
Mechanische vermalers die worden bediend door een zwengel of elektriciteit en worden gebruikt voor het snijden, fijnhakken of snipperen van vlees of groenten.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > vermalers (keukengereedschap).

vleesvermalsers
Houten of metalen voorwerpen, vaak in de vorm van een hamer en soms met een grote, platte, getande of op andere wijze bewerkte kop, die worden gebruikt voor het fijnslaan en dus mals maken van vlees.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > stampers (keukengerei).

vleesverwerkingsbedrijven
vleesfabrieken; vleesverwerkingsfabrieken Ruimere term: voedingsmiddelenfabrieken
Categorie: Bouwwerken > voedingsmiddelenfabrieken.

vleesvorken
Grote vorken met lange handvatten die worden gebruikt voor optillen van vlees uit de pot of pan waarin het is gebakken.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > keukengereedschap voor het hanteren van voedsel.

vlechtwerk (objectgenre)
mandwerk Ruimere term: objectgenres naar materiaal
Categorie: Objectgenres > objectgenres naar materiaal.

vlechtwerk (patronen)
Verschillende typen patronen die bestaan uit dooreengevlochten lijnen of strepen. Gebruik `meander (patronen) of snijwerk als ze rechtlijnig zijn; gebruik `guilloche` voor een zeer regelmatige reeks van bijna-cirkelvormige vormen.
Categorie: Ontwerpelementen > patronen naar specifiek type.

vlechtwerk (materiaal)
Gevlochten rietstengels, rotan, takken of ander materiaal, vooral gebruikt voor het maken van meubilair.
Categorie: Materialen > materialen naar vorm.

vlechten
Het vormen van strukturen waarbij de draden van een of meer dradenstelsels elkaar kruisen of door elkaar getwijnd worden volgens een bepaald systeem. In ruime zin is weven een vorm van vlechten.
Categorie: Procédés en Technieken > textielvervaardigingsprocédés en -technieken.

vlechtbandmotieven
Ornament dat bestaat uit gedraaide en vervlochten banden, oorspronkelijk gebaseerd op leren repen of linten; populair in Noord Europa in de 16e en 17e eeuw en in de negentiende-eeuwse herleving.
Categorie: Ontwerpelementen > patronen naar specifiek type.

vlechtbanden
in elkaar grijpende cirkels; vervlochten banden Ruimere term: geometrische motieven
Categorie: Ontwerpelementen > geometrische motieven.

vlavormpjes
Kopjes voor het serveren, en soms ook voor het bakken, van een individuele portie vla of dergelijke etenswaren. Worden meestal in sets gemaakt. Kunnen een deksel hebben en een of meer handvatten.
Categorie: Houders > schalen.

vlammende harten
brandende harten Ruimere term: harten (motieven)
Categorie: Ontwerpelementen > harten (motieven).

vlammenwerpers
Draagbare of vervoerbare wapens die lange, brandende stralen vloeibare of halfvloeibare brandstof onder druk kunnen afschieten.
Categorie: Wapens en Munitie > brandwapens.

vlammen
Te gebruiken voor motieven die een gestileerde afbeelding van vlammen weergeven, vaak golvende, puntige vormen.
Categorie: Ontwerpelementen > motieven van natuurlijke elementen.

vlakweven
Een weefsel dat geen pool van uitstekende draden of lussen heeft.
Categorie: Procédés en Technieken > weefprocédés en -technieken (textiel).

vlakvijlen
Universeel bruikbare taps toelopende stalen vijlen die voornamelijk worden gebruikt voor metaalbewerking maar ook om hardhouten oppervlakken te bewerken.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > vijlen (gereedschap).

vlakten
vlaktes Ruimere term: landschapsvorm naar vorm of ligging: niveau
Categorie: Nederzettingen en landschappen > landschapsvorm naar vorm of ligging: niveau.

vlaktemeters
Instrumenten voor het meten van het oppervlak van een plat vlak door de omtrek van het oppervlak te volgen.
Categorie: Meetinstrumenten > meetinstrumenten voor het meten van afmeting.

vlakplaatsystemen
Wordt gebruikt voor bouwsystemen gebaseerd op betonnen kruisvloeren waarbij geen gebruik wordt gemaakt van balken, panelen of zuilkapitelen.
Categorie: Onderdelen > two-way structural systems.

vlakke spies (gereedschap)
Metalen staven die worden gebruikt om rotssteen te splijten door ze in het oppervlak te slaan.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > steen- en metselwerkuitrusting.

vlakke spiegels
Benaming die in het algemeen wordt gebruikt voor spiegels met een vlak, reflecterend oppervlak, in tegenstelling tot spiegels met een hol of bol oppervlak.
Categorie: Interieurinrichting > spiegels naar vorm.

vlakke figuren
Tweedimensionale geometrische samenstellingen.
Categorie: Abstracte Begrippen > meetkundige figuren.

vlakhamers
Hamers met losse steel en vlakke kop waarop met een andere hamer geslagen wordt om een werkstuk vlak te maken.
Categorie: > .

vlakglas
plaatglas Ruimere term: glas naar vorm
Categorie: Materialen > glas naar vorm.

vlakgommen
Middelen, zoals stukjes rubber of vilt, waarmee tekens gemaakt met pen, potlood, krijt en dergelijke kunnen worden verwijderd.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > schets-teken-en schrijfbenodigdheden naar specifiek type.

vlakfilm
vlakke film; bladfilm; planfilm Ruimere term: fotografische film
Categorie: Materialen > fotografische film.

vlakdrukken
Prenten waarbij in de drukvorm de lijnen en vlakken die afgedrukt moeten worden even hoog liggen als de niet-drukkende delen; gebaseerd op het elkaar afstoten van water en vet.
Categorie: Beeldmateriaal > prenten naar procédé: overdrachtmethoden.

vlakdruk-cilinderpersen
Cilinderpersen waarin het drukvlak horizontaal ligt.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > cilinderpersen.

vlakdruk
Wordt gebruikt voor afdrukprocédés waarbij het beeld vanaf een plat oppervlak wordt afgedrukt.
Categorie: Procédés en Technieken > drukken.

vlakciseleren
Een wijze van ciseleren met behulp waarvan veeleer platte oppervlakken worden versierd dan dat er reliëfversieringen worden aangebracht..
Categorie: Procédés en Technieken > drijven.

vlak (vormkenmerken)
Een ononderbroken oppervlak hebbend zonder noemenswaardige buiging, helling, verhogingen of verlagingen. Verwijst ook naar tweedimensionale beelden zonder ruimtelijke eigenschappen en naar gekleurde vlakken zonder variatie. Gebruik `mat` voor de afwerking van een oppervlak zonder glans of schittering.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > vormkenmerken.

vlaglazen
Dessertglazen voor het serveren van een individuele portie vla, die soms op een voet staan en een enkel handvat kunnen hebben.
Categorie: Houders > dessertcoupes.

vlaggenmasten
vlaggenstokken Ruimere term: landschapselementen
Categorie: Open ruimten en landschappelijke elementen > landschapselementen.

vlaggen
Wordt gebruikt voor stukken stof of ander buigzaam materiaal dat meestal langs één kant aan een paal of een koord is bevestigd, en die zijn bedoeld als symbool van een land of organisatie, of als een signaal.
Categorie: Informatievormen > identificatiedragers.

Vladimir-Suzdalian
Verwijst naar de stijl in de architectuur en de kunst die zich aan het eind van de 12de eeuw ontwikkelde in Vladimir in het prinsdom Rostov-Sizdal. De stijl kenmerkt zich door een samensmelting van oosterse Byzantijnse kunst en elementen van westerse Romaanse kunst, waaronder decoratieve effecten die bestonden uit Romaanse figuratieve en ornamentele motieven.
Categorie: Stijlen en Perioden > Russisch-Byzantijnse stijlen.

Vlaamse tuitlampen
Tuitlampen, meestal van koperplaat, met een cilindervormig reservoir en een koepel- of kegelvormige deksel en een enkele pithouder, met een kanaal meteen eronder om de druppels op te vangen. Het geheel staat op een standaard met een verzwaard voetstuk. Dit type is afgebeeld op een schilderij van de Vlaamse school.
Categorie: Interieurinrichting > tuitlampen.

Vlaamse reuzen
Konijn van een bepaald groot ras.
Categorie: dieren > konijnen.

Vlaamse klinker
Harde, geelachtige straatklinker.
Categorie: Materialen > straatklinker.

Vlaams verband
Een verband waarbij de kopstenen en de strekstenen afwisselend horizontaal en verticaal liggen, waarbij elke kopsteen precies in het midden ligt van de boven- en de onderliggende streksteen.
Categorie: Materialen > metselverbanden.

Vlaams
Verwijst naar de cultuur van de zuidelijke Nederlanden, het gebied dat globaal samenvalt met het huidige België, Luxemburg en een deel van Frankrijk, vooral tijdens de historische periode waarin Vlaanderen een onafhankelijk prinsdom was.
Categorie: Stijlen en Perioden > Nederlands.

vluchtstroken (wegkantelementen)
De zijkanten of randen langs een weg, onverschillig aan welke kant, met name dat gedeelte waar voertuigen kunnen parkeren in noodsituaties.
Categorie: Onderdelen > weg en wegkantelementen.

vluchtigheid
De eigenschap van een stof om snel te verdampen.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > fysische eigenschappen.

vluchtheuvels
Stukjes verhoogd trottoir (eilandjes) op de rijweg of op pleinen, waar men veilig kan staan voor het verkeer. VDW.
Categorie: Onderdelen > weg en wegkantelementen.

vluchtelingenkampen
Wordt gebruikt voor tijdelijke, langs de grenzen van naburige landen , vaak spontaan opgerichte nederzettingen van vluchtelingen, die doorgaans niet veel onderdak bieden, waar voorraden en sanitaire voorzieningen beperkt zijn en die zijn opgebouwd zonder dat er formeel asiel is verleend.
Categorie: Gebouwde complexen en gebieden > huisvestingscomplexen naar bewoners.

vlinderdassen
Kleine stropdassen die in een strik worden vastgeknoopt.
Categorie: Kleding > stropdassen.

vorsten (daken)
Hoogste horizontale delen van daken. VWB
Categorie: Onderdelen > niet-overdekte ruimten.

vormstudies
Wordt gebruikt voor tekeningen die meer zijn bedoeld als experimenten dan om te worden uitgevoerd, en die niet zo speculatief zijn als fantastische kunst of architectuur.
Categorie: Beeldmateriaal > tekeningen naar functie.

vormgieten
Wordt gebruikt voor de handeling van het maken van gietvormen of het vormen met behulp van een gietvorm; meestal wordt de vorm gevuld met een vloeibare of vloeibaar gemaakte stof. De uitdrukking "in een vorm gieten" dient te worden onderscheiden van `modelleren` waarbij een materiaal door drukken in een bepaalde vorm wordt gebracht.
Categorie: Procédés en Technieken > vormen.

vormgeving
ontwerpen (vakgebied) Ruimere term: vakgebieden gerelateerd aan kunst
Categorie: Vakgebieden > vakgebieden gerelateerd aan kunst.

vormgeblazen glas
Te gebruiken voor glaswerk waarbij een deels vergrote klomp gesmolten glas een vorm in wordt geblazen.
Categorie: Materialen > geblazen glas.

vormen
Vorm geven, kneden of modelleren in een bepaalde staat of toestand.
Categorie: Procédés en Technieken > procédés en technieken naar specifiek type.

vorm (beeldende kunst)
Te gebruiken in verband met kunstwerken en architectuur om de schikking van de visuele onderdelen, zoals lijn, massa, vorm en kleur aan te duiden.
Categorie: Abstracte Begrippen > vorm- en compositiebegrippen.

vorktracering
Wordt gebruikt voor maaswerk waarin de centrale middelpost doormidden splijt tot een Y-vorm.
Categorie: Onderdelen > streepjesmaaswerk.

vorkheftrucks
Te gebruiken voor kleine vrachtwagens met twee aangedreven uitsteeksels aan de voorkant, die onder zware ladingen kunnen worden geschoven en dan omhooggebracht om deze te vervoeren of op te stapelen.
Categorie: Vervoermiddelen > vrachtwagens.

vorken
Keukengerei, voor het bereiden, opdienen of nuttigen van voedsel, met twee of meer tanden aan een steel.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > schepwerk.

voorzittershamers
presidentshamers Ruimere term: ambtssymbolen
Categorie: Informatievormen > ambtssymbolen.

voorzien van geweergroeven
Wordt gebruikt voor het procédé waarbij spiraalvormige groeven in het oppervlak van een vuurwapenprojectiel of in het kaliber van de loop worden gesneden, en voor het systeem van groeven die op die manier zijn gemaakt. De groeven geven het projectiel een draaiende beweging waardoor zijn balans in de lucht gelijk wordt getrokken en zijn baan gestabiliseerd.
Categorie: Procédés en Technieken > oppervlaktebedekkingsprocédés en -technieken.

voorzichtigheid
Behoedzaamheid, omzichtigheid.
Categorie: > .

voorzetramen
Buitenramen die op bestaande ramen worden geplaatst om extra bescherming tegen het weer te bieden.
Categorie: Onderdelen > vensters naar functie.

voorzangers
Synagogefunctionarissen die liturgische muziek zingen en de congregatie voorgaan in gebed.
Categorie: Personen > joodse geestelijken.

voorwoorden
Teksten die voorafgaan aan het hoofdwerk, waarin de auteur bijvoorbeeld ingaat op de redenen waarom of de omstandigheden waaronder hij zijn boek heeft geschreven, of waarin iemand anders iets over die auteur schrijft.
Categorie: Informatievormen > soorten documenten naar vorm: partiële documenten.

voorwerk
Wordt gebruikt als verzamelnaam voor de delen van een boek die aan het hoofdwerk voorafgaan, zoals de titelpagina, het voorwoord of de inhoudsopgave.
Categorie: Informatievormen > soorten documenten naar vorm: partiële documenten.

voorwaardelijk vrijlaten
Het officieel toestaan van een voorwaardelijk ontslag uit de gevangenis.
Categorie: Functionele activiteiten > juridische functies.

voorwaardelijk vrijgelatenen
Gedetineerden die voorwaardelijk uit de gevangenis worden vrijgelaten voordat hun volledige straf erop zit.
Categorie: Personen > veroordeelden.

vooruitspringende podia
Tonelen die zich uitstrekken tot in het publiek.
Categorie: Onderdelen > tonelen.

voortuinen
Wordt gebruikt voor de ruimten aan de buitenkant van boerderijen gelegen aan het hoofdhuis, de keuken en de hoofdschuurdeur.
Categorie: Open ruimten en landschappelijke elementen > erven.

voortonelen
Gedeelten van tonelen die voor het gordijn zijn. VDW
Categorie: Onderdelen > toneelonderdelen.

voortgangsrapporten
voortgangsverslagen Ruimere term: documenten met betrekking tot het werktempo
Categorie: Informatievormen > documenten met betrekking tot het werktempo.

voorstudies
Studies die een eerste verkenning zijn van een onderwerp. Meer afgewerkt dan `voorbereidende schetsen` en meer gericht op één deel van een ontwerp dan `voorlopige ontwerptekeningen`. Gebruik voor architectuur liever `studies (beeldmateriaal)` of `detailstudies`.
Categorie: Beeldmateriaal > studies (beeldmateriaal).

voorstellen
Hieronder vallen door een persoon of een organisatie bij een andere partij geponeerde voorstellen over bepalingen en voorwaarden met betrekking tot een werk of een onderneming, alsmede plannen en schema`s die ter overweging, discussie of acceptatie worden aangedragen.
Categorie: Informatievormen > soorten documenten naar functie.

voorstelling (expressievorm)
Een wijze van uitdrukken van een kunstenaar waarin het onderwerp zo voorgesteld wordt dat de waarnemer aan daadwerkelijke, zichtbare vormen wordt herinnerd.
Categorie: Abstracte Begrippen > expressievormen: beeldende kunsten.

voorstellingen (beeldmateriaal)
Beeldende werken, die in werkelijkheid bestaande objecten herkenbaar tonen.
Categorie: Beeldmateriaal > beeldmateriaal naar vorm: afbeeldingsvorm.

voorstedelijke landschappen
Gebieden aan de periferie van een stad, die worden gekenmerkt door een heterogene mix van woonwijken, bedrijvenparken, akkerland, beplantingen en ongerept natuurgebied.
Categorie: Nederzettingen en landschappen > cultuurlandschappen naar locatie of context.

voorsteden
Gebieden, gewoonlijk woonwijken, die zich compact ontwikkeld hebben of zich aan het ontwikkelen zijn, aan de periferie van een centrale stad. Te onderscheiden van centrale steden door hun meer homogene sociaal-economische en fysieke karakter, hoewel er zelden een duidelijke scheiding is tussen buitenwijken en centrale steden
Categorie: Nederzettingen en landschappen > nederzettingen naar locatie.

voorstanders van stemrecht
Zij die zich bezighouden met het uitbreiden of verlenen van politiek stemrecht aan personen die dit ontberen, zowel in het algemeen als aan specifieke groepen in de samenleving.
Categorie: Personen > hervormers.

voorspannen (beton)
Een methode om gewapend beton van te voren te spannen waarbij de pezen, zoals stalen kabels of staven, worden aangespannen voordat het beton hard is geworden.
Categorie: Procédés en Technieken > voorspannen.

voorspannen
Een constructie of een materiaal, bijvoorbeeld beton, verzwaren en het daarbij op zodanige wijze te vervormen dat het een bepaalde belasting beter kan weerstaan of zodat het minder zal doorbuigen.
Categorie: Procédés en Technieken > versterken.

voorsnijvorken
Vorken die tijdens het snijden worden gebruikt voor het vasthouden van vlees en soortgelijk voedsel. Zijn over het algemeen voorzien van twee lange tanden die ietwat gebogen kunnen zijn en hebben soms aan het begin van het handvat een voorwerp waarop men de wijsvinger en duim kan rusten. Gaan soms samen met een voorsnijmes.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > keukengereedschap en keukengerei voor snijden.

voorsnijplanken
Ronde of rechthoekige platte schalen, in het algemeen gemaakt van hout, keramiek of metaal, waarin vlees of ander voedsel wordt gesneden of opgediend. Vroege houten exemplaren hebben vaak een dieper gedeelte voor het voedsel en een tweede kleinere uitsparing voor zout. Gebruik `platte schotels` voor grote borden, meestal rond of ovaal en vaak van aardewerk of metaal, die worden gebruikt voor het serveren van vlees.
Categorie: Houders > schalen.

voorsnijmessen
Grote messen met een scherp, gebogen en vaak puntig lemmet die worden gebruikt voor het snijden van vlees en soortgelijk voedsel. Gaan soms samen met een voorsnijvork.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > keukengereedschap en keukengerei voor snijden.

voorschriften
Wordt in zijn algemeenheid gebruikt voor grondbeginselen, regels of wetten, bedoeld voor het beheersen of reguleren van het gedrag van personen en bedrijven enz.
Categorie: Informatievormen > ambtelijke stukken naar functie.

voorrangswegen
Wegen waarop het verkeer bij kruispunten voorrang heeft boven de voertuigen die van links of rechts komen.
Categorie: Open ruimten en landschappelijke elementen > straten naar locatie of context.

voorraadmanden
Grote manden die gebruikt worden om iets in te bewaren. Wordt vooral gebruikt met betrekking tot manden met een deksel en met vierkante of ronde bodem en bovenrand.
Categorie: Houders > opslaghouders.

voorraadkamers
Kamers waarin voedsel en eet- en drinkgerei worden bewaard en vanwaar uit wordt uitgeserveerd.
Categorie: Onderdelen > bewaar- en opslagruimten.

voorpleinen
Open ruimten, pleinen voor de hoofdingangen van gebouwen en aan twee of drie zijden door vleugels of armen omvat. VWB
Categorie: Onderdelen > binnenplaatsen.

voorouders
Diegenen van wie iemand afstamt, vaak slaand op de personen die verder weg staan in de familiestamboom dan de grootouders.
Categorie: Personen > personen naar familierelatie.

voormannen
Speciaal getrainde arbeiders die met een werkploeg werken en deze ook vaak leiden.
Categorie: Personen > opzieners.

voorlopige specificaties
Specificaties, die vaak bij voorlopige tekeningen worden gevoegd, waarin in het kort de (afwerkings)materialen worden opgesomd die bij een bouwproject zullen worden gebruikt. Deze gegevens zijn bedoeld om een voorlopige kostenraming te kunnen maken.
Categorie: Informatievormen > specificaties.

voorlopige ontwerptekeningen
Gemaakt ter voorbereiding op verder werk, meestal voor werk door middel van een andere techniek dan tekenen, vooral voor het maken van prenten. Gedetailleerder dan schetsen. Gebruik andere termen, zoals `schetsontwerpen` of `ontwerptekeningen` voor tekeningen ter voorbereiding van architectonische bouw.
Categorie: Beeldmateriaal > tekeningen naar functie.

voorlopers
Bankschaven met een licht gebogen beitel, die worden gebruikt om de vlakke oppervlakken van ruwe planken te effenen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > bankschaven.