ECN Petten - ABC van Kernenergie

Deze woordenlijst kan afkomstig zijn van een online bron die niet meer beschikbaar is, of kan zijn samengesteld door externe bronnen. De informatie kan sinds de oorspronkelijke publicatie zijn veranderd. We raden aan om kritisch te zijn bij het beoordelen van de waarde en actualiteit ervan.
Categorie: Chemie, chemische- en kernindustrie > Kernenergie
Datum & Land: 01/01/1993, NL
Woorden: 724


Volgdosisequivalent
Dosisequivalent dat een orgaan of weefsel door eenmalige opname in het lichaam van één of meer radionucliden ontvangt gedurende de 50 jaar daarna.

Voedseldoorstraling
Eliminatie van ziekteverwekkende (micro)organismen in voedsel door gammastraling. Zie ook gammaster BV.

Waterstofbom
Kernwapen dat gebruik maakt van de energie die vrijkomt van kernfusiereacties. Er zijn twee in aanmerking komende fusiereacties: 6Li (n,) 3H + 4,8 MeV 3H (d,n) 4He + 17,6 MeV. Voor de ontsteking, d.w.z. voor het bereiken van de voor kernfusie vereiste hoge temperatuur en dichtheid, wordt een kleine uraniumbom gebruikt. De met een waterstofbom bereikbare explosieve kracht overtreft verre die van de grootste kern(splijtings)bom.

Waterstof
Waterstof is het lichtste (Z = 1) en het meest in het heelal voorkomende element. Symbool H. Waterstof is samengesteld uit twee stabiele isotopen: 99,985% licht waterstof (symbool 1H) en 0,015% zwaar waterstof of deuterium (2H of D). Hiernaast is nog een derde, maar radioactief waterstofisotoop bekend. Dit isotoop, tritium genaamd, met symbool 3H of T, komt in zeer geringe hoeveelheden voor in de atmosfeer, waar het door kosmische straling wordt aangemaakt, zie ook Tritiumkweek. Alle drie waterstofisotopen spelen een belangrijke rol bij kernfusie.

WANO
Acroniem van `World Association of Nuclear Operators'. Deze wereldwijde organisatie van exploitanten van kerncentrales beoogt de veiligheid en betrouwbaarheid van het bedrijven van centrales te vergroten. Vestigingen te Atlanta, Londen (hoofdkantoor), Moskou, Parijs en Tokyo.

Werkzame doorsnede
Zie Reactiedoorsnede.

Wereldenergievoorraad
Onderstaande gegevens voor kolen, olie en gas hebben betrekking op bewezen reserves welke met bestaande technologie en verwachte lokale economische condities gewonnen kunnen worden. De gegevens voor uranium hebben betrekking op bewezen reserves welke met bestaande technologie gewonnen kunnen worden voor prijzen lager dan US$ 130 per kg. Met betrekking tot de uraniumvoorraden zij voorts vermeld dat veelvouden van de genoemde hoeveelheden op aarde beschikbaar zijn, maar dan in lagere concentraties. Bij de fosfaatwinning in Marokko bijvoorbeeld komt uranium vrij als bijprodukt, in concentraties van 120 ppm. Op die manier zou alleen al in Marokko meer dan 6 miljoen ton uranium gewonnen kunnen worden.

Weglooptijd
Zie Respijtperiode.

Weglengte, gemiddelde vrije
De door een deeltje (neutron, foton, atoom of molecuul) tussen achtereenvolgende botsingen afgelegde gemiddelde weglengte.

Weefselweegfactor
Een maat voor de relatieve gevoeligheid van de diverse weefsels en organen voor straling. Symbool: wR. De som van alle weefselweegfactoren is gelijk aan 1. De weegfactoren staan vermeld in ICRP-60 (1991):

Weefselequivalent
Begrip uit de leer der stralingsbescherming; weefselequivalent is een kenmerk voor een stof, waarvan de absorberende en verstrooiende eigenschappen voor een gegeven straling voldoende overeenkomen met die van een bepaald biologisch weefsel.

Wisselwerking, sterke
De sterke wisselwerking is onder andere verantwoordelijk voor de samenbindende kracht van de nucleonen in de atoomkern. De sterke wisselwerking verhoudt zich tot de elektromagnetische, tot de zwakke en tot de gravitatiewisselwerking als: 1 : 10-3 : 10-15 : 10-40.

Wisselwerking, zwakke
Wisselwerking tussen elementaire deeltjes waarbij de pariteit niet behouden blijft, bij voorbeeld het bètaverval.

Wisselwerking
Met wisselwerking bedoelt men de invloed van een elementair deeltje of een fysisch lichaam op een ander deeltje of lichaam. Vaak wordt ook de koppeling tussen een veld en zijn bron met wisselwerking aangeduid. Er bestaan wisselwerkingen van zeer verschillende aard, bijvoorbeeld gravitatiewisselwerking, elektromagnetische wisselwerking, zwakke wisselwerking, sterke wisselwerking.

Wigner-energie
Opgeslagen energie in bestraald grafiet dat als moderator aanwezig is in een reactor. De op tussenroosterplaatsen zittende grafietatomen hebben een hogere bindingsenergie dan die op de roosterplaatsen. Bij temperaturen van het grafiet boven 250oC herstellen deze roosterfouten zich. Daarbij komt het verschil in bindingsenergie, de Wigner-energie, vrij.

Wigner-effect
Door bestraling --- overwegend door snelle neutronen --- ontstane verandering in de roosterstructuur van grafiet.

Xenonvergiftiging
De vermindering van de reactiviteit van een reactor, veroorzaakt door de neutronenvangst in het splijtingsprodukt Xe-135. De verhoging van de Xe-135-concentratie na het uitschakelen van de reactor (het maximum wordt na circa 10 uren bereikt) kan bewerkstelligen dat de reactor pas na enige tijd weer kan worden gestart.

Yellow cake
Amerikaanse benaming voor uraniumertsconcentraat met een gehalte van 70 tot 80% uranium, dat als beginmateriaal wordt gebruikt voor de bereiding van belangrijke technologische uraniumverbindingen zoals UO2 en UF6. De chemische vorm is UO3.xNH3.(2-x)H20. De naam `gele koek' spruit voort uit de kleur van het produkt.

Zelfverhitting
Als er een grote concentratie van radionucliden aanwezig is in een systeem, kan in bepaalde gevallen de produktie van vervalwarmte de warmteafvoer uit het systeem overtreffen. Dan heeft er zelfverhitting plaats. Zelfverhitting kan bijvoorbeeld bij de opslag van afgewerkte splijtstofelementen en hoogradioactieve afvaloplossingen met behulp van een koelinstallatie voorkomen worden.

Zelfabsorptie
Absorptie van straling in de substantie die de straling uitzendt.

Zircaloy
Legering op basis van zirkonium en tin die onder meer als buismateriaal voor splijtstofstaven gebruikt wordt.

Zoutmijn
In een ondergrondse zoutafzetting gedolven mijn. Een zoutmijn is vanwege de eigenschappen van steenzout --- met name plasticiteit waardoor scheuren dichtvloeien, en het ontbreken van water dat radioactieve stoffen kan transporteren naar de biosfeer --- uitermate geschikt voor definitieve opberging van langlevend radioactief afval. Zie ook Asse.

Zwaarwaterreactor
Een kernreactor welke met zwaar water wordt gekoeld en gemodereerd. Omdat zwaar water vrijwel geen neutronen absorbeert, kan in dit reactortype gebruik worden gemaakt van natuurlijk in plaats van verrijkt uranium. Schema zwaarwaterreactor. Het principe van een zwaarwaterreactor lijkt veel op dat van een drukwaterreactor.

Zwaar water
Water gevormd door moleculen waarin de waterstofisotoop 1H is vervangen door het zwaardere waterstofisotoop deuterium, 2H of D. In tegenstelling tot in (licht) water, H2O, worden in zwaar water, D2O, neutronen niet of nauwelijks weggevangen. De soortelijke massa van zwaar water bedraagt 1108 kg.m-3.