Gezondheidsplein - woordenboek

Categorie: Medisch
Datum & Land: 21/10/2007, NL
Woorden: 2205

Bacteriostaticum
Engels:Bacteriostatic stof die de toename van bacterien belemmert

Balanitis
Engels:Balanitis ontsteking van de eikel bij de man

Barrier
Engels:Barrier begrenzing, bescherming

Basaal
Engels:Basal aan de basis liggend

Basalioom
Het basalioom is een van de meest voorkomende huidkankers, maar tegelijk een die zich niet uitzaait naar andere lichaamsdelen. Langdurige blootstelling aan fel zonlicht is meestal de oorzaak van een kwaadaardige celbeschadiging vlak onder de huid. Het kan jaren duren voordat daaruit een basalioom ontstaat. Eerst ontstaat een kleine verhevenheid met een glanzend parelmoerachtig oppervlak, die geleidelijk groter wordt en waarin een krater ontstaat. Hierdoor gaat het gezwel eruit zien als een zweer (ulcus rodens) met een onregelmatige rand die zich steeds verder uitbreidt. Het gezwel komt vooral voor op die delen van het lichaam, die jarenlang intensief zijn blootgesteld geweest aan fel zonlicht zoals het gezicht, vooral naast een oog of opzij van de neus.

Bacteriod
Engels:Bacteroid gelijkend op bacterien

Bacteriologisch
Engels:Bacteriological met betrekking tot bacterien

Bactericide
Engels:Bactericide bacteriedodend middel

Bacterinmie
Engels:Bacteraemia aanwezigheid van bacteriën inhet bloed

Bacteriële vaginose
In de vagina is een evenwicht tussen verschillende bacteriën die daar leven. Hiervoor is een zekere zuurgraad nodig. Soms raakt dit evenwicht verstoord en verandert de zuurgraad. Als de zuurgraad stijgt, krijgen bepaalde bacteriën de kans om overmatig te groeien. Deze krijgen de overhand en zo ontstaat een `bacteriële vaginose` (gardnerella). Dit geeft een grijswitte afscheiding uit de vagina. De afscheiding ruikt zurig en kan een vislucht hebben.

Bacil
Engels:Bacillus staafvormige bacterie

Baarmoedermonderosie
Als er zweertjes en ontstekingen op de baarmoedermond ontstaan wordt dit erosie genoemd. Meestal ontstaat dit doordat het weefsel van de baarmoederhals zich ook over de baarmoedermond heeft verspreid. Dit kan dan gemakkelijk beschadigen en ontsteken, bijvoorbeeld na geslachtsgemeenschap, waardoor afscheiding ontstaat. Indien deze afscheiding erg hinderlijk wordt of als je toch niet vertrouwt is het goed een arts te raadplegen en een uitstrijkje te laten maken. De poliklinische behandeling heet electrocauterisatie. Hierbij wordt het kwetsbare weefsel vernietigd zodat er weer steviger weefsel overheen kan groeien. De behandeling is pijnloos. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Baarmoederhalskanker
Baarmoederhalskanker is het gevolg van kwaadaardige celveranderingen in of op de baarmoedermond.

Baarmoedergezwel
Een gezwel of tumor in de baarmoeder die goedaardig of kwaadaardig kan zijn. De meest voorkomende abnormale gezwel van de baarmoeder is een myoom( goedaardige spiertumor, vleesboom). Vleesbomen komen voor bij ten minste 20% van alle vrouwen boven de 35, bij negroïde vrouwen vaker dan bij blanke vrouwen. De oorzaak is onbekend, hoewel oestrogeenspiegels invloed lijken te hebben: vaak worden vleesbomen groter tijdens een zwangerschap en kleiner na de menopauze. Meestal kan de diagnose worden gesteld tijdens een inwendig onderzoek. De diagnose kan worden bevestigd door een echografie. De meeste vleesbomen hoeven niet te worden behandeld, maar een patiënte met een vleesboom moet wel elke zes tot twaalf maanden opnieuw worden onderzocht. Chirurgische verwijdering van een vleesboom (myomectomie) kan noodzakelijk zijn als de vleesboom groter wordt of ernstige klachten geeft. Om de vleesboom kleiner te laten worden, kunnen gedurende een aantal maanden vóór de operatie antihormonen worden voorgeschreven.

Baarmoederafwijking
Aan de baarmoeder kunnen verschillende afwijkingen voorkomen. Zie hiervoor de overige beschrijvingen zoals baarmoederverzakking, baarmoedergezwel, baarmoederpoliep. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Baarmoeder(hals)poliepen
Een poliep is een over het algemeen onschuldige woekering van slijmvlies. Slijmvlies bekleedt inwendige lichaamsholten en komt op verschillende plaatsen in het lichaam voor, bijvoorbeeld in de neus, de blaas, de darmen en in de baarmoeder of baarmoederhals.

Base
Engels:Base loog, stof die zout vormt

Bedplassen
Het ene kind is eerder zindelijk dan het andere. Driekwart van de kinderen blijft voor het vierde jaar de hele nacht droog. Pas vanaf een leeftijd van zes jaar wordt bedplassen als een probleem gezien. Eén op de zes kinderen heeft hier last van. Sommige kinderen zijn dan nog nooit `s nachts droog gebleven, anderen gaan na een periode van zindelijkheid weer in bed plassen.

Bewustzijn verlaagd
Een verlaagd bewustzijn kan een verschijnsel zijn bij een (ernstige) aandoening van de hersenen. Voorbeelden zijn epilepsie, hoogteziekte en meningitis (hersenvliesontsteking). Zie voor meer informatie hierover bij deze aandoeningen.

Bestralingsbeschadiging
Bij bestraling in de geneeskunde (radiotherapie) maakt men gebruik van 2 soorten straling: de ioniserende straling waartoe de röntgenstraling en de deeltjesstraling behoren en de niet-ioniserende straling zoals microgolf, infrarood en ultraviolet.

Beta-Blokkeerder
Engels:Betablocker geneesmiddel dat de bloeddruk regelt

Beta-Mimeticum
Engels:Betamimetic geneesmiddel dat beta-dgedeelte van het onwillekeurig zenuwstelsel stimuleert

Bevalling, complicaties
Bij een bevalling kunnen zich verschillende complicaties voordoen. De oorzaak kan bijvoorbeeld een afwijking aan het bekken van de moeder zijn of een afwijkende ligging van het kind. De meest voorkomende oorzaken worden hier kort besproken:

Bevriezing
Treedt op wanneer delen van de huid en eventueel onderliggende weefsels bevroren raken ten gevolge van (langdurige) blootstelling aan temperaturen onder het vriespunt. Denk bijvoorbeeld aan schaatsmarathons of wintersport. De bloedtoevoer naar de weefsels stopt en de cellen kunnen beschadigd raken. Het is een zeer ernstige toestand die snel medisch moet worden behandeld. In principe kan elk deel van het lichaam bevroren raken, maar de handen, voeten, neus en oren lopen het meeste risico. De bevroren huid is hard, bleek, koud en gevoelloos en wordt na ontdooien rood en pijnlijk. Er moet goed worden opgelet omdat bevriezing op kan treden zonder dat je het in de gaten hebt!

Beschermend
Engels:Protective beschermend

Beroepsziekte
Beroepsziekten zijn in het algemeen ziektes die direct te maken hebben met de werkomstandigheden. Het verband tussen een bepaald beroep en specifieke klachten ligt echter niet altijd direct voor de hand. Soms zijn uitgebreide vergelijkende onderzoeken nodig voordat een bepaalde risicofactor herkend wordt. Zo is nog pas recent gebleken dat mensen die blootstaan aan bepaalde chemicaliën bij de fabricage van PVC (plastic) een verhoogde kans lopen om leverkanker te krijgen. Ook als je elke dag veilig en wel achter je bureau zit loop je een verhoogd risico, namelijk op een ziekte van de kransslagaders van het hart door aderverkalking. Geen enkel beroep is waarschijnlijk geheel zonder risico maar er zijn een aantal types die extra gevaar met zich meebrengen:

Beroerte centrale netvliesslagader
Een beroerte is een aandoening van een bepaald gedeelte van de hersenen, doordat de bloedtoevoer naar dit gedeelte gestoord is. Deze storing kan het gevolg zijn van een bloedprop, een embolie (vreemd voorwerp) of een bloeding.

Beroepsastma
In een aantal beroepen kan blootstelling aan bepaalde stoffen een vernauwing van de luchtwegen geven. Deze beroepsastma komt onder andere voor in de gezondheidszorg, de broodbakkers-industrie, de plastic- en kunstofverwerkende industrie en onderzoeksinstituten waar met laboratoriumdieren wordt gewerkt.

Bekkenontsteking
Het bekken of de bekkengordel vormt de verbinding tussen de wervelkolom en de benen en omvat behalve de twee heupbeenderen ook delen van de wervelkolom, namelijk het heiligenbeen en het staartbeen. Elk heupbeen bestaat uit drie vergroeide botstukken: het zitbeen, het schaambeen en het platte darmbeen. De beide darmbenen vormen als het ware een wijde schaal, het grote bekken, dat de ondergrens van de buikholte vormt. Hierin ligt weer een kleinere schaal, het kleine bekken, met o.a. de geslachtsorganen, de endeldarm en de blaas.

Benigne
Engels:Benign goedaardig

Bergziekte
Bergziekte wordt ook wel hoogteziekte genoemd. Het ontstaat door zuurstofgebrek, wanneer mensen die dat niet gewend zijn de bergen in trekken om bijvoorbeeld te gaan wandelen of klimmen. Naarmate de hoogte toeneemt, daalt de luchtdruk en bevat de ijlere lucht minder zuurstofmoleculen. Deze afname van de hoeveelheid beschikbare zuurstof heeft talrijke gevolgen voor het lichaam. Tempo en diepte van de ademhaling nemen toe, waardoor het evenwicht tussen de gassen in de longen en in het bloed wordt verstoord. Het bloed wordt basischer (minder zuur) en de verdeling van onder andere kalium- en natriumzouten in de cellen verandert. Hierdoor verandert ook de verdeling van het water tussen het bloed en de weefsels. Deze veranderingen zijn de hoofdoorzaak van hoogteziekte. Op grote hoogten bevat het bloed minder zuurstof, waardoor de huid, lippen en nagels een blauwige kleur krijgen (cyanose). Het lichaam reageert hierop door meer rode bloedcellen te produceren om meer zuurstof naar de weefsels te kunnen transporteren. De eerste symptomen zijn duizeligheid, hoofdpijn, loomheid, sufheid, rillen en misselijkheid. De patient kan gaan braken, is prikkelbaar, kan zich niet meer goed concentreren en klaagt over duizeligheid en oorsuizen. Ook treden slapeloosheid, hartkloppingen en zwakte bij inspanning op.

Bekkeninstabiliteit
Bekkeninstabiliteit is een veelvoorkomende klacht bij zwangere vrouwen. Het kan overigens ook ontstaan zonder dat je ooit zwanger bent geweest. De oorzaak is dan vaak een ongeval of de overgang. Deze informatie gaat met name in op bekkeninstabiliteit tijdens de zwangerschap.

Behcet syndroom
Het Behcet syndroom is een zeer ernstige ziekte die wordt gekenmerkt door ontstekingen in de mond, aan de ogen, aan gewrichten (knieën en enkels), de geslachtsorganen en aan het centrale zenuwstelsel. Huidzweren en vaatontstekingen komen eveneens voor. De oogontstekingen kunnen blindheid veroorzaken. Het ziekteverloop kan chronisch zijn, maar wordt vaak gekenmerkt door perioden van herstel en verslechtering. Dit syndroom komt over het algemeen vaker voor bij mannen. Het treedt gewoonlijk op bij patiënten tussen de 20 en 30 jaar, maar soms ontstaat het al in de kindertijd. De ziekte van Behçet komt niet vaak voor in de Verenigde Staten en Noordwest-Europa. Mensen uit de landen rondom de Middellandse Zee en uit Japan, Korea en het gebied langs de zijderoute door China lopen het meeste risico. De oorzaak van de ziekte van Behçet is niet bekend, maar mogelijk spelen virussen en auto-immuunziekten een rol. Corticosteroïden en immuunonderdukkende medicijnen hebben een gunstig effect op het verloop van deze ziekte. Het syndroom is genoemd naar de Turkse oogarts die de ziekte voor het eerst beschreef. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Beenverwonding
Een verwonding aan het been kan verschillend van aard zijn. Te denken valt aan snijwonden, brandwonden of botbreuken.

Beenmergontsteking
Beenmergontsteking of osteomyelitis is een ontsteking van het beenmerg, die zich naar het omringende bot uitbreidt. Meestal zijn bacteriën de oorzaak, bijvoorbeeld afkomstig van een wondje of van ontstoken huid. Deze bacteriën komen in het bloed terecht en veroorzaken vervolgens een ontsteking in het nabijgelegen bot, waarbij etter en pus ontstaat net zoals bij een steenpuist. Als de infectie lang doorgaat kunnen hele botgedeelten afsterven.Wanneer een bot is geïnfecteerd, zwelt het zachte binnenste deel (beenmerg) vaak op. Wanneer het gezwollen weefsel tegen de harde buitenwand van het bot drukt, kunnen de bloedvaten in het merg worden samengedrukt waardoor de bloedtoevoer naar het bot wordt verminderd of afgesneden. Wanneer de bloedtoevoer onvoldoende is, kunnen er delen van het bot afsterven. De infectie kan zich ook vanuit het bot naar buiten verspreiden en zo pusophopingen (abcessen) vormen in aangrenzende weke delen, zoals het spierweefsel. Beenderen, die gewoonlijk goed beschermd zijn tegen infecties, kunnen op drie manieren geïnfecteerd raken: via het bloed, doordat bacteriën rechtstreeks in het bot komen en door infecties van de omliggende weke delen.

Beenaderbloedstolsel
Een bloedprop of thrombus kan een bloedvat (ader of slagader) helemaal of gedeeltelijk verstoppen. Dit proces heet trombose en treedt relatief vaak op in de diep gelegen bloedvaten van de benen, meestal in de kuit of de dij en vaak na langdurige bedrust. Het gedeelte wordt dik en pijnlijk, omdat de normale bloeddoorstroming belemmerd is waardoor de druk in de aderen en haarvaten stijgt en een vochtophoping (oedeem) ontstaat.

Beenaderverstopping
Zie beenaderbloedstolsel. Goedgekeurd door: S.J. Gerbers, huisarts

Bioavailability
Engels:Bioavailability biologische beschikbaarheid

Biochemisch
Engels:Biochemical met betrekking tot de chemische omzetting van stoffen in levende wezens

Biodegradatie
Engels:Biodegradation natuurlijke afbreekbaarheid

Bio-Equivalent
Engels:Bioequivalent biologisch vergelijkbaar, met dezelfde kracht en uitwerking

Biologisch
Engels:Biological met betrekking tot levende wezens

Binnenoorontsteking
Een binnenoorontsteking (otitis interna) is meestal een gevolg van een uitbreiding van een middenoorontsteking. Een binnenoorontsteking gaat gepaard met gehoorverlies dat in zeer korte tijd optreedt. Vaak is er oorsuizen, duizeligheid en een vol gevoel in het oor.

Bindweefselontsteking van het oog
Het bindvlies (conjunctiva) is het dunne, stevige vlies dat de binnenzijde van het ooglid bedekt en dat doorloopt tot over het oogwit (de sclera). Het bindvlies helpt mee het oog te beschermen tegen binnendringende voorwerpen en infecties, maar het kan zelf geïrriteerd raken door chemische stoffen en allergische reacties of het kan geïnfecteerd raken door virussen en bacteriën. Daarbij ontstaan vaak pijn en jeuk en wordt het oogoppervlak rood.Deze aandoening (episcleritis) is een ontsteking van de weefsels die de sclera (witte harde oogrok) bedekken. Meestal gaat dit samen met met een totale of vlekkerige roodheid van het oog, dat zich over het wit uitstrekt. Dit geeft een licht gevoel van onbehaaglijkheid. De aandoening is verder niet ernstig en verdwijnt meestal na een week of twee vanzelf, hoewel zij van tijd tot tijd kan terugkeren.

Bindweefselontsteking
Allerlei onderdelen van ons lichaam worden bij elkaar gehouden door bindweefsel. Dat geeft steun aan organen en houdt het geheel bijeen dankzij vezelelementen. Door een verkeerde houding en chronisch gespannen spieren zou dat weefsel ontstoken kunnen raken. Er wordt dan gesproken van bindweefselontsteking. Dit is een samenvattende benaming voor allerlei ontstekingsachtige aandoeningen van het bindweefsel. Klachten zijn plaatselijke spierpijn in het lichaam, veel in de rug of schouders. Soms is er een afgeleide pijn, dus in de buurt van de zere plek. En soms kun je zelfs `spierknopen` voelen, veel in de bovenrug. Je ruggengraat past zich ook aan om de spierspanning op te vangen maar helaas doet het dat meestal niet veel goed.

Bindvliesontsteking (trachoom)
Een trachoom is een chronische oogontsteking die veroorzaakt wordt door een bacterieachtig organisme (Chlamydia trachomatis). De ziekte komt vooral veel in Zuid-Europa en het Midden- en Verre Oosten voor, is zeer wijdverbreid en behoort tot de belangrijkste oorzaken van slechtziendheid in de wereld.

Bindweefselgezwel
Een gezwel of tumor is een toename van weefsel veroorzaakt door een abnormale celgroei. Een gezwel kan goedaardig of kwaadaardig zijn. Een goedaardig gezwel groeit niet door in het omringende weefsel en zaait ook niet uit, in tegenstelling tot een kwaadaardig gezwel (kanker), dat deze gevaarlijke eigenschappen wel heeft en dus zo snel mogelijk behandeld moet worden. Een bindweefselgezwel (fibroom) is dus een abnormale toename van bindweefselcellen. Deze aandoening komt veel voor, maar is gelukkig goedaardig. De gezwelletjes kunnen overal op de huid en in het lichaam voorkomen.

Biliair
Engels:Biliary met betrekking tot gal

Bindvliesontsteking
Bindvliesontsteking (conjunctivitis) is een oogaandoening. Hierbij raakt het slijmvlies van het oog ontstoken. Dit slijmvlies zit op de buitenste laag van de oogbol en aan de binnenkant van de oogleden. De oorzaak is een virale of bacteriële infectie, maar kan ook een allergische reactie of irritatie door prikkelende stoffen zijn. Voorbeelden hiervan zijn o.a. stuifmeel, cosmetica en vloeistof voor contactlenzen. Andere mogelijke oorzaken zijn een vuiltje of zwemwater met chloor dat in het oog komt.

Bilharziasis
Ook wel schistosomiasis genoemd, naar de tropische parasitaire worm Schistosoma, die in het bloed leeft. Bij de mens komen 4 soorten voor. De belangrijkste twee zijn die, die in de vaten rondom de blaas of de darm zitten. De eieren van deze ongeveer 1 cm lange wormpjes dringen dwars door de bloedvatwand en het omringende weefsel heen en komen vervolgens in de darm of blaas terecht, afhankelijk waar ze zaten. Ze worden met de ontlasting of urine uitgescheiden en komen in het oppervlaktewater terecht.

Bijziendheid
Ook wel myopie genoemd. Iemand die bijziend is kan dichtbij wel goed zien (vandaar de naam), maar ziet voorwerpen op grotere afstand niet goed. De oorzaak moet gezocht worden in de lengte van de oogbol die te lang is waardoor de scherpste beeldvorming juist voor het netvlies plaatsvindt in plaats van er precies op. Het gevolg is een wazig beeld. Het kan ook veroorzaakt worden door een te sterk brekend vermogen van het hoornvlies of de lens.

Bilateraal
Engels:Bilateral aan 2 kanten, in twee richtingen (buitenkanten)

Bijwerking medicijnen
Mogelijke bijwerkingen van medicijnen staan meestal beschreven in de bijsluiter. Bewaar van een nieuw medicijn altijd de bijsluiter met informatie. Soms worden de bijwerkingen veroorzaakt door een combinatie met een ander medicijn, daarom is het altijd wenselijk dat als je nieuwe medicijnen voorgeschreven krijgt, de arts weet welke medicijnen je nog meer gebruikt. Als het medicijn niet de gewenste werking heeft of zelfs een ongewenste (bij)werking, kan de bijsluiter misschien opheldering geven. Zo niet, dan toch maar even melden aan de arts.

Bijniervergroting (aangeboren)
Aangeboren bijniervergroting betekent meestal een vergroting van de bijnierschors. Oorzaak is een gebrek aan een bepaald eiwit dat de aanmaak van een belangrijk hormoon regelt (cortisol). Het kan zijn dat het gebrek niet totaal is, waardoor de verschijnselen pas op de lagere school of in de pubertijd zichtbaar worden.

Bijniermerggezwel
Een feochromocytoom is een tumor die ontstaat uit de chroomaffiene cellen in de bijnier en die leidt tot overproductie van catecholaminen, krachtige hormonen die hoge bloeddruk en andere symptomen veroorzaken. Bij ongeveer 20% van de feochromocytomen is er sprake van groei van chroomaffiene cellen buiten de normale locatie in de bijnieren. Van de feochromocytomen die groeien in de bijnieren is ongeveer 5% kwaadaardig. Buiten de bijnieren is dat 30%. Feochromocytomen komen voor bij minder dan 1 op de miljoen personen. Ze kunnen voorkomen op elke leeftijd bij zowel mannen als vrouwen, maar komen het meest voor tussen de 30 en 60 jaar.

Bijnieraandoeningen
De bijnieren zijn twee platte hormoonproducerende organen van 4 bij 3 cm die boven op elk van de nieren liggen. Ze bestaan uit twee delen, binnenin zit het merg en de buitenste laag wordt de schors genoemd. Het merg produceert twee belangrijke hormonen nl. adrenaline en noradrenaline die de hartslag en de bloeddruk beïnvloeden. De schors produceert drie groepen steroide hormonen. Het belangrijkste hormoon van de eerste groep is aldosteron. Dit hormoon regelt de concentratie en het evenwicht van verschillende stoffen in het lichaam, bijvoorbeeld de samenstelling van urine. In de tweede groep is hydrocortison het belangrijkste hormoon dat o.a. koolhydraten in de lever helpt omzetten in energierijk glycogeen. De derde groep bestaat uit de mannelijke hormonen, de androgenen, en de vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron. Deze hormonen zijn belangrijk voor de seksuele ontwikkeling en worden behalve door de bijnieren ook door de testikels en eierstokken geproduceerd. Bij mannen worden meer mannelijke hormonen gemaakt en bij vrouwen meer vrouwelijke, maar ze komen allebei zowel bij mannen als vrouwen voor!

Bijbalontsteking
Een ontsteking van de bijbal (epididymitis) en meestal eenzijdig. De ontsteking wordt door een bacteriële infectie veroorzaakt die zich vanuit de urinewegen heeft uitgebreid naar de zaadleider. De kenmerken ervan zijn: een zwelling aan de achterzijde van een van de testikels die warm aanvoelt en erg pijnlijk is. De zwelling kan zich in een paar uur tijd ontwikkelen en breidt zich vaak uit naar het scrotum (de balzak) dat eveneens hard en pijnlijk wordt. Koorts is meestal ook aanwezig.

Bijholteontsteking
Een bijholteontsteking is een ontsteking van de sinussen (bijholten). Bijholten zijn de met lucht gevulde holten in de schedel rond de neus. Bij een ontsteking zwelt het slijmvlies op waardoor geen vocht meer uit de ruimte kan worden afgevoerd, doordat het kanaal dat hiertoe dient, verstopt. Door die verstopping hoopt slijm op wat een pijnlijk en drukkend gevoel veroorzaakt. De neus kan verstopt raken met een dik, elastisch slijm. Het reukvermogen gaat (tijdelijk) achteruit. Andere bijkomstigheden zijn bloedneuzen, niezen, hoofdpijn, en een hevige pijn rond de ogen en wangen (vooral bij het bukken), die soms aanvoelt als kiespijn. Omdat de bijholten dichtbij de hersenen liggen kan een bijholteontsteking gevaarlijk zijn.

Bijbalcyste
Een cyste is een holte omsloten door een beschermende wand van cellen of bindweefsel. Deze holte bevat vloeistof of een gelachtige vloeistof. Een bijbalcyste is zo`n holte in de bijbal: een pijnloze zwelling in het bovenste, achterste gedeelte van een of beide testikels. Ze komen vrij veel voor (mannen van boven de veertig kunnen er tenminste één of twee hebben). Cysten zijn meestal goedaardig, een enkele keer is het wel ernstig. Een dergelijke aandoening moet dan ook altijd voor alle zekerheid door een arts worden onderzocht. Indien ze erg groot worden moeten ze operatief worden verwijderd, een dergelijke ingreep betekent meestal een sterilisatie van de aangedane testikel. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Bifasisch
Engels:Biphasic in twee fasen verlopend

Bicepspees gescheurd
Pezen zijn de lange vezelachtige strengen die (sommige) spieren met het bot verbinden. De bicepspees is het verlengde deel van de bicepsspier, de tweehoofdige bovenarmspier die de onderarm doet buigen. Bij een geheel gescheurde pees is het zaak om direct naar de arts te gaan. Steun de arm als eerste hulp in een driekante doek (mitella) of met een flinke handdoek. Bij een gescheurde pees is altijd een operatie nodig. De chirurg kan de losse peesuiteinden weer naar elkaar toetrekken en aan elkaar bevestigen. De resultaten van deze operaties zijn meestal goed, hoewel de beweeglijkheid soms iets minder is dan voorheen. Zonder behandeling kan de pees niet genezen, je kunt dan je onderarm niet meer goed buigen. Goedgekeurd door: N. van Hasselt, arts

Biopsie
Engels:Biopsy een stukje weefsel uit een orgaan verwijderen voor onderzoek

Blarenkoorts
Een niet zoveel voorkomende huidziekte met onbekende oorzaak (auto-immuun?), die beslist behandeld moet worden aangezien zij anders onherroepelijk binnen een paar jaar tot de dood leidt. De medische naam er voor is pemphigus en er worden verschillende vormen onderscheiden.

Blauw oog
Een 'blauw oog' is een blauwe plek rond de oogkas. Deze bloeduitstorting ontstaat door beschadiging van bloedvaatjes in de huid van de oogleden en rond het oog. Het bloed komt in de weefsels rond het oog terecht. Dit veroorzaakt de donkere verkleuring. Een blauw oog (een periorbitaal hematoom) wordt meestal veroorzaakt door een klap tegen het oog. De blauwe plek ondergaat diverse kleurveranderingen en eindigt meestal met lichtgeel. Laat een arts naar het oog kijken om te controleren of er geen beschadiging is opgetreden aan het oog of het bot eromheen.

Blauwzucht
Wordt ook wel cyanose genoemd en is een blauwe verkleuring van de huid en slijmvliezen ten gevolge van een abnormaal zuurstoftekort van het bloed. Gezicht en lippen zien er blauwachtig uit. Blauwzucht kan ontstaan als er in de longen onvoldoende zuurstof wordt opgenomen, door bijvoorbeeld longemfyseem, longfibrose, longontsteking, longoedeem of een hartafwijking. Andere oorzaken kunnen zijn: een enzymtekort, hartziekten, vaatziekten of vaatsamentrekkingen (ernstige kou).

Blaasvergroting
De blaas kan door verschillende oorzaken vergroot zijn. Dit geeft pijn en een zwelling midden in onderbuik, net boven het schaambeen.

Blaasverzakking
Een blaasverzakking is het uitzakken van de blaasbodem door verzwakking van de bekkenbodemspier, na een zware bevalling en gaat vaak gepaard met het uitzakken van de voorste vaginawand. De oorzaak is meestal een verslapping van of scheurtje in het steunweefsel van de voorste bekkenbodem. Deze aandoening geeft bij vrouwen een gevoel van uitzakking in de vagina en seksueel contact kan pijnlijk zijn. Soms ontstaat ook stressincontinentie als het steunweefsel bij de overgang van blaas naar urinebuis onvoldoende is.

Blaastumoren (goedaardig)
Een blaastumor is meestal kwaadaardig: in 95% van de gevallen. Een enkele keer gaat het echter om goedaardige poliepen. Beide aandoeningen, goedaardige en kwaadaardige tumoren, komen voort uit het slijmvlies van de blaaswand. Ze groeien (binnenwaarts) de blaasholte in. Goedaardige poliepen zaaien zich niet uit, dit geldt overigens ook voor de oppervlakkig groeiende kwaadaardige blaastumoren. Soms kunnen ze de uitgang van de blaas of de uitgangen van de urineleiders die van de nieren komen blokkeren. In het laatste geval kan de afvoer uit de nier geblokkeerd worden, waardoor een stuwing optreedt door de zich ophopende urine. Deze aandoening wordt hydronephrosis of waternier genoemd.

Blaasstenen
Net als de meeste nierstenen, bestaan blaasstenen hoofdzakelijk uit calcium. Vaak is de samenstelling een mengsel van verschillende kristallen, waaronder oxalaat- of urinezuur. Nierstenen ontstaan door 'verstening' van stoffen in de urine. Kleine steentjes blijven in de blaas achter en kunnen de plasbuis verstoppen. Dit kan tot een infectie leiden. In veel gevallen heb je er gelukkig geen last van.

Blaaskanker (blaascarcinoom)
Bij blaaskanker groeit er een kwaadaardig gezwel (meestal blaascarcinoom) in de blaas, uitgaande van het slijmvlies van de blaaswand. Bloed in de urine zonder pijn is de 'handtekening' van blaastumoren. Soms is er daarbij echter ook een branderige en veelvuldige aandrang om te plassen.

Blaashalsvernauwing
Een toename van het collageen bindweefsel tussen de spierbundels rondom de blaashals en urineleider. De aandoening kan spontaan optreden, zowel bij mannen als vrouwen, maar komt bij mannen soms ook voor na een prostaatoperatie.

Blaasirritatie
Blaasirritatie of Urge-incontinentie is een dwingende aandrang urine te lozen gevolgd door onwillekeurig urineverlies. Normaal kan men urine enige tijd ophouden nadat men voor het eerst voelt dat de blaas vol is. Dit in tegenstelling tot mensen met urge-incontinentie, die meestal te weinig tijd hebben om het toilet te bereiken. Bij vrouwen kan deze aandoening al dan niet voorkomen in combinatie met stressincontinentie in variabele mate (mixed-incontinentie). De meest voorkomende plotselinge oorzaak is een urineweginfectie. Urge-incontinentie zonder infectie is echter de meest voorkomende vorm van incontinentie bij ouderen en heeft vaak geen duidelijke oorzaak. Veelvoorkomende oorzaken van urge-incontinentie bij ouderen zijn overactiviteit van de blaas en neurologische aandoeningen, zoals een cerebrovasculair accident ('beroerte') en dementie, die het vermogen van de hersenen aantasten om de blaasfunctie te controleren. Urge-incontinentie is vooral problematisch wanneer men door ziekte of letsel niet snel bij het toilet kan komen.

Bloedingen onderhuids
Bij een tekort aan bloedplaatjes (thrombocytopenie) ontstaan stollingsproblemen, die zich uiten in allerlei veelvuldig optredende verschijnselen zoals onderhuidse bloedingen (purpura), neusbloedingen of heftige menstruaties.

Bloedingen (chronische)
Chronische bloedingen komen voor bij bloedstollingsziekten, waarbij gebrek bestaat aan een of meerdere bloedstollingsfactoren (hemofilie, ziekte van von Willebrand). Kijk voor meer informatie bij deze aandoeningen of bij de onderwerpen bloederziekte en bloeding. Goedgekeurd door: W. Stenvers, huisarts

Bloeding tussen hersenvliezen
Als de bloeding in de hersenen het gevolg is van een zwakke plek (aneurysma) in een van de buiten de hersenen gelegen bloedvaten (subarachnoïdale bloeding), dan stroomt het bloed vaak in de ruimte tussen twee hersenvliezen in. De verschijnselen hiervan verschillen van die van een echte hersenbloeding: het eerste teken hiervan is vaak een plotseling optredende, zeer hevige hoofdpijn alsof er iets knapt in het hoofd. De patient gaat daarna braken en wordt suf. Meestal is er geen volledig bewustzijnsverlies. Na 24 uur kan nekstijfheid optreden. De frequentie wordt geschat op ongeveer 1-10.000 inwoners per jaar. Er moet vaak operatief worden ingegrepen anders kan de afloop slecht zijn. Goedgekeurd door: W. Stenvers, huisarts

Bloeding in de oogbol
Bijvoorbeeld na een verwonding kunnen in het oog bloedingen optreden (zie bloeding). Vooral bij sommige sporten met kleine, vaak harde ballen (squash, hockey) zou het verstandig zijn om een beschermende bril te dragen om dit trauma te voorkomen.

Bloeding (inwendige)
Zie bloeding Goedgekeurd door: Siebrand Gerbers, huisarts

Bloeding (uitwendige)
Zie bloeding Goedgekeurd door: Siebrand Gerbers, huisarts

Bloeding
Een bloeding ontstaat na of door een beschadiging van een bloedvat. Er zijn verschillende soorten bloedingen: slagaderlijke, aderlijke en kleine haarvatbloedingen, die elk zowel inwendig als uitwendig kunnen voorkomen. Bij een inwendige beschadiging komt het bloed in en tussen de omringende weefsels terecht. Er ontstaat dan een blauwe plek bij onderhuidse bloedingen.

Bloederziekte, bloedstollingsziekte
Bij een bloederziekte of bloedstollingsziekte is er iets mis met de normale bloedstolling, waardoor langdurige bloedingen kunnen ontstaan. Aangezien er ongeveer 19 verschillende eiwitten (bloedstollingsfactoren) nodig zijn om een normale bloedstolling te krijgen en elk van deze eiwitten de oorzaak kan zijn van een storing, zijn er ook veel verschillende stollingsziektes bekend. Deze ziekten kunnen aangeboren zijn of later in het leven ontstaan. Belangrijke vragen om erachter te komen waar het probleem nou precies zit zijn dan ook:

Bloedarmoede zwangerschap
Bloedarmoede betekent dat je een tekort hebt aan rode bloedlichaampjes (vaak door ijzergebrek). Vrouwen hebben hier vaker last van vooral tijdens de zwangerschap. Het gevolg is dat je je slap en moe voelt. Een ijzerhoudende voeding kan de oplossing zijn. Is dat niet voldoende dan kun je door je arts of verloskundige ijzertabletten laten voorschrijven. Ook vitaminepillen voor zwangere vrouwen bevatten ijzer. Neem geen ijzertabletten zonder doktersvoorschrift en ook geen gewone vitaminepillen (die kunnen voor de zwangerschap teveel vitamine A bevatten). Goedgekeurd door: H. Vrij-Mazee, arts

Blindheid (aangeboren)
Lees verder bij het onderwerp blindheid in deze aandoeningengids. Goedgekeurd door: Siebrand Gerbers, huisarts

Blisterverpakking
Engels:Blister Pack verpakking van plastic

Bloedarmoede
In medische termen spreekt men van anaemie (dat is een tekort aan hemoglobine). In het normaal spraakgebruik wordt gesproken van 'een ijzergebrek'. Hemoglobine is de stof die zuurstof transporteert. Het bevindt zich in de rode bloedcellen.

Blindheid
Blindheid of amaurosis kan verschillende oorzaken hebben: aangeboren, door glaucoom, door uremie, door verwonding, door vergiftiging enz. Men spreekt van maatschappelijke blindheid als de gezichtsscherpte 1-30 van normaal is of het gezichtsveld minder dan 10% is. Het eerste is bijvoorbeeld al het geval als de gele vlek, het gedeelte van het netvlies waarmee we het scherpst kunnen zien, uitvalt. Maatschappelijke blindheid houdt in dat je de normale werkzaamheden niet meer kunt uitvoeren. In minder ernstige gevallen spreekt men van slechtziendheid en is met aanpassingen nog wel een soms redelijk normaal maatschappelijk leven mogelijk.

Blefaritis
Engels:Blepharitis ontsteking van een ooglid

Boulimia nervosa
Boulimia nervosa is een chronische, psychische eetstoornis waarbij de zieke herhaaldelijke en vaak stiekeme periodes heeft van het eten van enorme hoeveelheden voedsel in een relatief korte tijd (binge eating). Dit wordt meestal gecompenseerd door het zichzelf laten braken om het voedsel weer kwijt te raken. Ook worden laxeermiddelen, plaspillen, periodes van vasten en extreme oefeningen of sporten gebruikt ten einde maar niet in gewicht aan te komen. Dit gaat dan weer vaak samen met gevoelens van schuld, depressie en walging van zichzelf.

Botulisme
Dit is een zeldzame vorm van voedselvergiftiging, veroorzaakt door een bacterie (Clostridium botulinum) die meestal in slecht geconserveerd voedsel gevonden wordt. Tijdens warme zomers kan de bacterie echter ook massaal voorkomen in oppervlaktewateren, waardoor er gevaar van besmetting tijdens het zwemmen bestaat.

Botverweking
Deze ziekte (osteomalacie) wordt veroorzaakt door onvoldoende mineralisatie van het bot bij volwassenen. Meestal komt dit door een tekort aan vitamine D. Dat leidt bij kinderen tot rachitis (Engelse ziekte). De kans op deze ziekte wordt groter als je ook weinig buiten komt. Zonlicht kan namelijk vitamine D in de huid aanmaken. Ook een slechte opname van vitamine D in de darm, een nierziekte of het gebruik van medicijnen tegen epileptische aanvallen kunnen een vitamine D tekort doen ontstaan.

Botontkalking
Botontkalking is een veelgebruikte, maar eigenlijk onjuiste term voor osteoporose. Het is een ziekte waarbij het bot steeds poreuzer wordt. Wel is het zo dat de botten geleidelijk aan dunner en minder stevig worden. Mensen die botontkalking hebben, merken daar in het begin niets van. Het poreus worden van de botten gaat heel geleidelijk, maar uiteindelijk kunnen ze breken. Soms heeft botontkalking blijvende invaliditeit en langdurige pijn tot gevolg.

Botgezwel
Er komen zowel goedaardige (de meeste) als kwaadaardige primaire botgezwellen voor. Primaire bottumoren zijn gezwellen die in het bot zelf beginnen. Deze zijn zeldzaam en kunnen zijn opgebouwd uit beenweefsel, kraakbeen of bindweefsel. De kwaadaardige bottumoren verspreiden zich doorgaans snel door het lichaam.

Botbreuk, vertraagde genezing
Een botbreuk (medische term: fractuur) geneest normaal gesproken zonder problemen. Hoe snel een botbreuk geneest is afhankelijk van een aantal factoren: leeftijd van het slachtoffer, het soort breuk (hoe is het bot gebroken), de plaats van de breuk (verschillen in doorbloeding), is er sprake geweest van een open botbreuk (het botstuk steekt door de huid naar buiten), is er een infectie opgetreden, zijn er door het ongeval meerdere losse botstukken ter hoogte van de botbreuk, is er een operatie nodig geweest om de botbreuk te herstellen, de algehele voedingstoestand van de patient en is er bijvoorbeeld sprake van botontkalking (dit komt met name bij ouderen voor, medische term: osteoporose).

Botbreuk verkeerd aangegroeid
Botbreuken genezen doordat er nieuw botweefsel tussen de beide botstukken gevormd wordt. Het is daarom noodzakelijk dat beide delen goed tegen elkaar aanliggen in de juiste stand. Dit heet het zetten van de botstukken. Ook tijdens het genezingsproces mogen de botdelen niet van stand veranderen. Om dit te bereiken wordt vaak een star gipsverband om het gebied van de breuk gelegd en mag de patient dit lichaamsdeel een tijd niet belasten. Dit heet immobilisatie: het lichaamsdeel kan tijdelijk niet bewogen worden.

Botbreuk
Door bijvoorbeeld een ongeluk of een val kan je een bot breken. Botbreuken oftewel fracturen komen veel voor bij kinderen en bij ouderen (vooral vrouwen) boven de 65 jaar als zij vallen. De kans op breuken stijgt naarmate men ouder wordt. Dit heeft alles te maken met het brozer worden van de botten (zie: osteoporose). Oudere mensen breken vooral vaak een heup of pols. Als ze voorwaarts vallen proberen ze zich op te vangen met de handen en breken dan gemakkelijk een pols. Bij een val zijwaarts krijgt de heup het zwaar te verduren en kan deze breken.

Borstweefselgezwel (goedaardig)
Goedaardige gezwellen in de borsten komen het meest voor bij vrouwen op jongere leeftijd. Vrij dikwijls komen goedaardige bindweefselgezwellen in de borstklier voor en soms zijn er cysten (met vocht gevulde holtes), een veel voorkomende goedaardige aandoening. De klachten zoals pijn en een gespannen gevoel in de borsten verergeren vaak in de periode dat de menstruatie op gang komt. Andere oorzaken voor knobbeltjes kunnen zijn: een ontsteking (maar dan zijn er meestal ook andere verschijnselen zoals koorts of een rode plek) of een fibroadenose ofwel een verdikking in het melkklierweefsel.

Borstontsteking
Wanneer je in de week voor de menstruatie knobbelige en pijnlijke borsten krijgt, is het mogelijk dat er sprake is van een cyste. Een cyste is een goedaardig, met vocht gevuld blaasje in een klierbuisje van de borst. Cysten komen veel voor bij vrouwen tussen de 30 en 50 jaar.

Borstvoeding
Het geven van borstvoeding is puur natuur en over het algemeen prettig voor moeder én kind. Maar soms zijn er lastige probleempjes die samengaan met het geven van borstvoeding.

Borstomvang vergroot (hormonaal)
Abnormaal groot groeiende borsten (mammahypertrofie), vooral de vorm die al in de pubertijd ontstaat, kan belemmerend werken op de normale levensontplooiing van een meisje. Bovendien kunnen de te zware borsten pijn en houdingsstoornissen veroorzaken. Door een operatie kan eventueel een teveel aan klierweefsel weggenomen worden. Goedgekeurd door: Wouter Stenvers, huisarts

Borstkasverwonding
De borst is het lichaamsgebied dat wordt omsloten door de borstkas en de spieren die de ruimte tussen de ribben opvullen. Buiten de borstkas liggen een aantal spieren die dienen voor de beweging van de armen. Het geheel wordt door huid bedekt. Onder en in die huid liggen de beide borstklieren, die in aanleg zowel bij mannen als vrouwen te vinden zijn. De borstholte (dat is de holte binnen de borstwand waarin de longen en het hart liggen) heeft aan de bovenkant geen duidelijke begrenzing. Aan de onderzijde wordt deze afgesloten van de organen in de buikholte door het middenrif.

Borstkasgezwel (kwaadaardig)
De borst is het lichaamsgebied dat wordt omsloten door de borstkas en de spieren die de ruimte tussen de ribben opvullen. Buiten de borstkas liggen een aantal spieren die dienen voor de beweging van de armen. Het geheel wordt door huid bedekt. Onder en in die huid liggen de beide borstklieren, die in aanleg zowel bij mannen als vrouwen te vinden zijn. De borstholte (dat is de holte binnen de borstwand waarin de longen en het hart liggen) heeft aan de bovenkant geen duidelijke begrenzing. Aan de onderzijde wordt deze afgesloten van de organen in de buikholte door het middenrif.