KSART - Kunstvormen

Categorie: Algemeen of niet ingedeeld
Datum & Land: 02/10/2022, NL
Woorden: 16070

deurdorpel
Duidt de lagere kanten en de bodem van deuropeningen aan. Gebruik 'drempels' voor de strips die aan de vloer worden vastgemaakt om verbindingsstukken te bedekken of die beschermen tegen het weer

deurpost
De verticale delen die de zijkanten van een deuropening vormen

deurveerscharnier
Scharnieren waarin zich een of meer veren bevinden om een deur dicht te doen. Zowel voor deuren die naar één kant als voor deuren die naar twee kanten open kunnen

den
Kleine, informele privévertrekken in huizen of appartementen die worden gebruikt om in te werken, te lezen of te ontspannen

dengaku
Japans woord met de betekenis 'veldvermaak', verwijzend naar de rituele dans- en muziekvormen van de agrarische volksreligie van middeleeuws Japan (ca. 11de-17de eeuw). Dengaku werd uitgevoerd in de rijstvelden, rond de jaarwisseling of tijdens het plantseizoen, in de vroege zomer. De dans en muziek dienden om kami (Shinto-goden) te vermaken en gunstig te stemmen voor een overvloedige oogst, en om de verveling van de landarbeiders te verdrijven. Gedurende de 14de eeuw werden bepaalde vormen van dengaku in de stad geïntroduceerd en aan het hof opgevoerd; door deze vorm van verbreiding liet de dengaku ook zijn invloed gelden op bepaalde klassieke uitvoerende kunsten, zoals het Nō-drama

desemer
Weegschalen met vaste tegenwichten aan één uiteinde van een horizontale balk, met een verschuifbaar draaipunt waardoor de verhouding van de lengte van de armen kan worden veranderd, en met een enkel haakje om het te wegen voorwerp aan te hangen; gebruik 'unsters' voor weegschalen met een soortgelijke vorm maar met een vast draaipunt en verschuifbare gewichten

de groene mat
Te gebruiken voor de volledige speelvelden waarop voetbal wordt gespeeld

deegplank
Gladde, platte planken die zijn gemaakt van hout, steen of plastic waarop deeg wordt uitgerold of gekneed

deeltitelpagina's
Bladzijden die het begin van afzonderlijke grote onderdelen van boeken aanduiden en waarop de titel en/of het nummer van het onderdeel wordt vermeld

Dermestidae
Familie die wel 700 soorten in vier geslachten kevers omvat, waaronder de gewone spekkever, de huidenkever, de tapijtkever en de khaprakever. De wormachtige larven van de leden van deze familie zijn de enige keverlarven die bedekt zijn met haar

deurmat
Matten die voorr of net binnen een deur op de grond liggen en waarop modder en vuil van schoenen wordt afgeveegd

De Drie Rijken
Verwijst naar de periode in de Chinese geschiedenis tussen het jaar 220 en 280, na de val van de Han-dynastie

declinatorium
Instrumenten voor het meten van de richting van een magnetisch veld in verhouding tot astronomische of landmeetkundige coördinaten

deformity masks
Masker dat fysieke misvormingen nabootst, zoals verlamming, melaatsheid of een ander soort beschadiging van het gezicht door ziekte

dekblad
Wordt gebruikt voor de delen van schutbladen van een boek die aan de band worden vastgeplakt

demi-commode
Kleine, smalle ladenkasten of kabinetten die zijn bestemd om onder een spiegel te staan

demograaf
Zij die zich bezighouden met de statistische bestudering van de kenmerken van menselijke bevolkingsgroepen, vooral met betrekking tot omvang en dichtheid, groei, verdeling, migratie en levensverwachting, en de uitwerking die al deze aspecten hebben op sociale en economische omstandigheden

dendrometer
Instrumenten voor het meten van de hoogte en de diameter van bomen met gebruik van principes die zijn gebaseerd op de relatie tussen de zijdes van gelijkvormige driehoeken

densimeter
Diverse instrumenten die de dichtheid of het soortelijk gewicht meten van vloeistoffen, vaste stoffen of gassen

densitometer
Instrumenten die de optische densiteit van materialen of voorwerpen meten door de intensiteit van doorgelaten of gereflecteerd licht te meten; ze worden bijvoorbeeld in de fotografie gebruikt om de zwarting van beelden te meten of om de snelheid van een film vast te stellen

deodorant
Een middel of preparaat dat geur bestrijdt of maskeert

Deogarh
Verwijst naar een regionale school van Rajasthan-miniatuurschilderkunst met als centrum Deogarh, een afsplitsing van de Mewar-school; de stijl kende een bloeitijd aan het einde van de 18de eeuw, toen het werk van het Mewar-hof, waartoe Deogarth behoorde, aan kwaliteit had ingeboet. Duidelijk herkenbaar is een doelbewuste terugkeer naar pre-islamitische conventies, met name in het krachtige kleurgebruik en de vervormde weergave van figuren (bijvoorbeeld vissenogen, overdreven grote hoofden). Andere opvallende kenmerken van de Deogarth-schilderkunst zijn een dromerige blik, opgezwollen lichamen, bijzondere kledij, losjes geschilderde vormen en een voorkeur voor modderige kleuren, met name groentinten. Deogarh-kunstenaars brachten vaak een perspectivisch element in hun miniaturen aan door verder gelegen objecten kleiner weer te geven

depositobewijs
Wordt gebruikt voor de bewijzen die door een bank worden verstrekt om te bevestigen dat een bepaalde som geld is ontvangen en - dikwijls voor een vastgestelde tijdsduur en tegen een vastgesteld rentetarief - op de rekening is gezet

depot
Gebouwen, terreinen of andere faciliteiten waar men goederen, materialen of voertuigen in bewaring kan geven of opslaan. Gebruik 'stations' voor faciliteiten waar transportvoertuigen stoppen langs een route om passagiers of goederen te laten in- of uitstappen of in- of uit te laden, en die niet in eerste instantie voor de opslag van voertuigen of goederen worden gebruikt

desk and bookcase
Bureaus waar een boekenkast op staat waarvan de deuren zijn beglaasd of met panelen zijn bekleed. Gebruik 'bureau-bookcases' voor soortgelijke Engelse vormen met een schuingeplaatst schrijfblad

desks-over-bookcase
Ondiepe bureaus met een schuin geplaatst schrijfblad op het onderstel van een boekenkast

dessertglas
Dessertglazen op voet voor het serveren van zoetigheden. Gemaakt in een verscheidenheid aan vormen en stijlen, vaak in de stijl van eigentijdse drinkglazen

deur met holle kern
Fineerdeuren met een ruimte tussen de panelen die opgevuld is met een structuur van met lucht of isolatiemateriaal gevulde cellen, gemaakt van hout, plastic of ander geschikt materiaal

deurketting
Kettingen die kunnen worden vastgezet door middel van een schuifbout. Het ene uiteinde is bevestigd op de deur en het andere op de deurpost om de deur op een kier te kunnen openen terwijl hij toch goed vast blijft

deurplaat
Wordt gebruikt voor alle soorten deurplaten die zijn bevestigd om het deuroppervlak te beschermen of om te fungeren als basis voor deurknoppen of hefboomgrepen

deurtje
Wordt gebruikt voor kleine deuren of hekken die in grotere zijn gezet en voor kleine ramen of andere openingen, meestal afgesloten door roosters, die plaatsen van communicatie vormen, zoals voor kassiers of kasbedienden

deuvelen
Het vastmaken van twee stukken hout met behulp van paspennen

development class boat
Te gebruiken voor wedstrijdzeilboten die conform bepaalde regels zijn gebouwd, volgens welke romp en tuigage verschillende vormen mogen hebben, maar die nog steeds genoeg op elkaar lijken om tegen elkaar te mogen wedstrijdzeilen zonder compensatie door een handicap te bepalen

devotionele voorwerpen
Wordt algemeen gebruikt voor voorwerpen die worden geassocieerd met of gebruikt bij particuliere godsdienstige verering

dekplaat
Wordt gebruikt voor plaatjes die om de gaten voor lichtschakelaars heen zitten

demonstratie
Het instrueren van of het uitleggen of toelichten aan anderen met betrekking tot de praktische operatie of resultaten van methoden, processen, producten, apparaten of theorieën

demy
Drukpapier met een formaat van 445 x 572 mm. Schrijfpapier van het formaat Demy meet 394 x 508 mm in Groot-Brittannië en 406 x 533 mm in de Verenigde Staten

deurplaat
Platen die aan deuren worden gemonteerd om die te beschermen tegen vuil en slijtage wanneer ze open worden geduwd of wanneer de sloten worden gebruikt

deuvik
Stoppen voor de openingen in vaten. Soms met een doorboring waarin een tap(kraan) kon worden gekneld

debossed
Vergelijkbaar procedé als bij bosseleren, maar dan omgekeerd; er wordt bijvoorbeeld een plaat met reliëf onder een vel papier geplaatst en door een pers gevoerd, waardoor de betreffende gedeelten niet verhoogd maar verdiept worden aangebracht

dekseldozen
Verpakkingen, vaak rechthoekig, meestal met een klep of deksel, waarin iets niet-vloeibaars wordt bewaard of gedragen

desks-on-frame
Bureaus met een schuin geplaatst schrijfblad en een laag, afneembaar onderstel, die in de Queen Anne-periode populair waren

debtor's prisons
Wordt gebruikt voor plaatsen van bewaring die voornamelijk worden gebruikt voor schuldenaren. Geen Nederlands equivalent. Zie 'gevangenissen'

decanteerkaraf
Sierflessen, vaak met een stopper, gebruikt voor het bewaren en serveren van dranken, met name wijn of likeur

decretaal
Brieven van de paus waarin een besluit wordt meegedeeld omtrent een punt of vraagstuk in het kerkelijk recht, die binnen de rooms-katholieke kerk kracht van wet hebben

deegsnijrol
Kleine werktuigen, gemaakt van verschillende materialen en in verschillende vormen die een ronddraaiend wiel hebben dat een gegroefde, gekartelde of getande of op andere wijze bewerkte rand heeft. Worden gebruikt voor het snijden, plooien of versieren van gebak of deeg

deelgemeenteraden
Bestuurslichamen van deelgemeenten die beschikken over beperkte bevoegdheden. N.B. in andere landen soms uitgerust met dezelfde bevoegdheden als 'gemeenteraden'

deelstaat
De constituerende, staatkundige en bestuurlijke districten van modern federaal Duitsland

definiëren
Het bepalen van de betekenis van woorden of uitdrukkingen

deflector
Branderonderdelen die bestaan uit schijven, kegels of koepels, meestal van metaal, die een luchtstroom naar de vlam voeren

degamehout
Hout van de boom behorende tot het genus Oxandra lanceolata, inheems in Jamaica, Cuba en Hispainola. Het heeft donker kernhout, maar de handel betreft vooral het vale, roomgele spinthout, dat voorheen werd gebruikt voor het maken van wielspaken, wagenbomen, vishengels en schietbogen

degelpers
Drukpersen waarin het papier en het drukvlak beide plat liggen en met elkaar in contact komen door als een oesterschelp te openen en sluiten

deken
Grote rechthoekige dekkleden van dik, zacht materiaal ter beschutting tegen koude

dekenkist
Diepe kisten met een grote opslagcapaciteit, ten minste één lade en een deksel met scharnier. Veelvuldig gebruikt voor het bewaren van dekens

dekgoed
Voorwerpen die over andere objecten heen liggen om deze te beschermen, in te sluiten of te verbergen; vooral die voorwerpen die speciaal voor dit doel zijn ontworpen

deklaag
Algemeen te gebruiken elke substantie die ter bescherming of decoratie wordt aangebracht op een oppervlak

deksteen
Het topje van een Egyptische piramide dat op zichzelf ook een miniatuurpiramide vormt. Werd vervaardigd uit dioriet, graniet of kalksteen en bedekt met een laagje goud of electrum

dekvermogen
Het vermogen van verf of lak om met één laag een oppervlak te bedekken

demi-metoop
Halve of incomplete metopen van Dorische friezen, die zich meestal op hoeken bevinden

democrat wagon
Vierkante, doosachtige en pretentieloze buggy's met twee of meer uitneembare zitplanken op dezelfde hoogte als de bestuurdersplaats

demografie
Statistische gegevens over een bevolking, vooral met betrekking tot dichtheid, groei, verdeling en bevolkingsstatistieken

demonstreren
Het openlijk uiten van bezwaar, afkeuring of een afwijkende mening

denehole
Wordt gebruikt voor opgravingen uit de oudheid die bestaan uit een schacht in kalksteenformaties die onderaan horizontaal en breder wordt en uitkomt in één of meerdere kamers; o.a. voorkomend in Essex en Kent, Engeland en het Somme-dal in Frankrijk; tijdperk en doel onbekend

dennenfamilie
Familie van meer dan 230 soorten, met inbegrip van de ceder, zilverspar, hemlockspar, lariks, pijnboom en spar

depa's
Egeïsche drinkbekers uit de vroege bronstijd met twee oren

depositie
Verklaringen van getuigen, onder ede of belofte, voor een persoon die bevoegd is tot het afnemen van de eed

deregulering
Stopzetting of versoepeling van overheidsregels voor bedrijven en/of instellingen

designeren
Aanstellen of plaatsen in een functie of betrekking

dessertcoupe
Benaming voor glazen serveerschalen voor verschillende soorten desserts, voor individueel gebruik. In de 18e eeuw werd de term ook gebruikt voor grote glazen houders voor het serveren van zoetigheden en fruit

dessertlepel
Lepels die in grootte tussen een theelepel en een eetlepel liggen en worden gebruikt voor het eten van een dessert. Kunnen samen worden gebruikt met een dessertvork. Maken soms deel uit van een dessertbestek

dessertmes
Messen die kleiner zijn dan een tafelmes en worden gebruikt voor het eten van desserts. Ze hebben in het algemeen een korter handvat en kunnen een gebogen en gepunt lemmet hebben; soms onderdeel van een dessertbestek. Gebruik 'fruitmessen' voor messen met een scherp, soms getand lemmet en vaak een versierd handvat die aan tafel worden gebruikt voor het schillen en snijden van fruit

dessertschaal
Schalen van uiteenlopende vorm, voornamelijk bedoeld voor het serveren van het dessert

dessertvork
Vorken die kleiner zijn dan eetvorken en voornamelijk worden gebruikt voor het eten van desserts. Hebben in het algemeen een kort handvat en twee, drie of vier tanden. Kunnen samen met een dessertlepel worden gebruikt. Maakt soms deel uit van een dessertbestek

destilleerkamer
Wordt gebruikt voor kamers of ruimten in grote huizen, die meestal in verbinding staan met de keuken en waarin drank, confituren en taarten worden bewaard

detail
Wordt gebruikt voor minuscule delen van een grotere structuur, object of beeld. Voor architectonische ontwerptekeningen of bouwdetails wordt 'detailtekeningen' gebruikt. Gebruik voor voorbereidende studies van beeld- of ontwerpdetails de term 'detailstudies'

detailhandelaar
Handelaars die zich in hoofdzaak bezighouden met de rechtstreekse verkoop aan consumenten

detailstudie
Voorstudies van details van beeldende werken of ontwerpen van voorwerpen. Gebruik 'detailtekeningen' voor tekeningen van details van architectonische constructies of ontwerpen van architectonische constructies

detailtekening
Wordt gebruikt voor tekeningen van bouw- of ontwerpdetails. Gebruik 'details' voor minuscule delen van een grotere structuur, object of afbeelding. Gebruik 'detailstudies' voor voorbereidende studies van schilder- of ontwerpdetails

determinisme
Leer die ervan uitgaat dat alle wilshandelingen het gevolg zijn van oorzaken die een zo sterk bepalende invloed hebben dat er geen andere handeling mogelijk is, of dat er nog wel sprake is van een vrije wil, in die zin dat men niet onder dwang handelt. Volgens het determinisme zijn alle gedragshandelingen en gebeurtenissen, voordat ze plaatsvinden, beschikt door God of door de wetten van het universum. Het determinisme kent verschillende vormen binnen de diverse religies, maar wezenlijk is de vraag hoe men de almacht van God of de onvermijdelijke effecten van het karma kan rijmen met de vrijheid en verantwoordelijkheid van het individu

deugdenteller
Snoer met donker- en lichtgekleurde kralen, met aan het einde soms een kruisje of medaille.Het werd aan de riem van het habijt gedragen in sommige vrouwenkloosters. Dagelijks werden de donkere en lichte kralen naar het midden geschoven om respectievelijk de begane fouten en deugden te tellen

deun
Eenvoudige composities die worden gekenmerkt door enkelvoudige noten en waarbij een aantal woorden of lettergrepen een onbepaald aantal malen kan worden herhaald

deurbel
Bellen, gongen, zoemers of sets belletjes die in een gebouw klinken wanneer ze, meestal met een knop die zich nabij een ingang bevindt, worden geactiveerd

deurbriquet
Scharnieren die op het oppervlak van een deur en een stijl kunnen worden geplaatst zonder dat ze een pen-en-gat verbinding nodig hebben

deurdranger
Middelen die worden gebruikt om de beweging van een sluitende deur te vertragen en te voorkomen dat deze met een klap dichtslaat of klapt, maar er tegelijkertijd voor zorgen dat de deur sluit

deurkozijn
Constructies die in een muur zijn gebouwd en die bestaan uit twee staande delen (deurposten) en een horizontaal deel (bovendorpel) en die de steunpunten leveren waaraan de deur kan worden opgehangen

deurschel
Bellen bij ingangen die worden geactiveerd door aan een staaf of een duimstuk te draaien die aan de buitenkant van een deurlijst is geplaatst en in verbinding staat met een bel die ergens aan de binnenkant van de deurlijst is bevestigd

devil float
Handgereedschap met aan beide zijden spijkers. Wordt gebruikt om een gipslaag af te krabben voordat de volgende laag wordt aangebracht

deelgemeente
Stedelijke gebieden, geïncorporeerd in een grotere gemeente

deeltjesfysicus
Natuurkundigen die gespecialiseerd zijn in de eigenschappen, relaties en interacties tussen elementaire deeltjes, met name die deeltjes die ontstaan door botsingen welke een zeer grote mate van energie vereisen

definitieve gietmal
Mallen die de definitieve vorm en het uiteindelijke patroon vormen

degel
Het vlakke deel van een degelpers dat het papier en het ingeïnkte oppervlak tegen elkaar drukt

Deianira lekythoi
Een vroege zwartfigurige vorm van gedrongen lekythoi met een eivormige buik

dekens
Verwijst naar diverse functionarissen in de christelijke kerk, maar in hoofdzaak naar leidinggevende (onder de bisschop geplaatste) geestelijken in kathedraalkapittels of diocesen. De term verwees oorspronkelijk naar monniken die de leiding hadden over een tiental novicen

demonteerbare tussenwand
Niet-dragende scheidingsmuren gemaakt van montage-onderdelen die direct uit elkaar kunnen worden gehaald en verplaatst

denken
De activiteit waarbij men de hersenen gebruikt om tot gedachten te komen

detailzaak
Wordt gebruikt voor handelsplaatsen waar goederen direct aan de uiteindelijke consumenten worden verkocht

detailaanzichten
Verwijst naar afbeeldingen met een gedeeltelijk aanzicht dat is gericht op een bepaald detail van het geheel

deurveerscharnier
Scharnieren die gebruikt worden voor een klapdeur die naar twee kanten open klapt

dharma
Verwijst naar een sleutelbegrip met verschillende betekenissen in het hindoeïsme, boeddhisme en jaïnisme. In het hindoeïsme is de dharma de religieuze en morele wet die de samenleving en het individuele gedrag bestuurt en activeert. Deze dharma wordt aangetroffen in de eerste religieuze handboeken, de dharmasoetra’s, en is later uitgebreid tot grotere wetscompilaties genaamd dharmashastra. Dharma heeft in het boeddhisme de hindoeïstische betekenis van kosmische wet en orde behouden maar wordt daar ook toegepast op de lessen van Boeddha, die wordt gezien als een manifestatie van de universele waarheid die de dharma is. Zo is de dharma de praktische toepassing van deze waarheid in het boeddhisme. De triratna ('drie juwelen') is een fundamenteel aspect van het boeddhisme en bestaat uit Boeddha, de dharma en de sangha (gemeenschap van gelovigen). Binnen de boeddhistische metafysica verwijst de term in het meervoud (dharma’s) naar de onderling verbonden elementen waaruit de empirische wereld bestaat. Behalve dat dharma in de jaïnistische filosofie gewoonlijk wordt opgevat als morele deugd, verwijst de term hier ook naar een eeuwige 'substantie' (dravya) die het middel vormt waardoor levende wezens kunnen bewegen. Deze betekenis is uniek voor het jaïnisme. De term kan eenvoudigweg verwijzen naar de leerstellingen van de Jina. Voor de jaïnisten heeft dharma een tegenpool, adharma, dat 'fout' en 'immoraliteit' betekent maar ook 'de mogelijkheid om te rusten of pauzeren'

dhow
Te gebruiken voor een groot aantal verschillende vaartuigen met latijnzel die worden gebruikt voor de handel langs de Oost-Afrikaanse, Arabische en Indiase kust; hebben over het algemeen een lange overhangende boeg en een rondere achtersteven. Deze Europese term stamt uit het Swahili en wordt door de meeste mensen die op dit soort schepen varen niet gebruikt