KSART - Kunstvormen

Categorie: Algemeen of niet ingedeeld
Datum & Land: 02/10/2022, NL
Woorden: 16070

dactyloscopie
De tak van forensische wetenschap die zich bezighoudt met de bestudering van vingerafdrukken, om de identiteit vast te stellen van de persoon die ze achterliet of van wie ze zijn genomen. Gebruik 'dactyloscopie (techniek)' voor de methode of techniek van het analyseren of identificeren van vingerafdrukken

dagzeiler
Te gebruiken voor kleine open zeilboten zonder of met zeer beperkt verblijf, ontworpen voor overdag zeilen, hoewel velen ook als klasseboot worden gebruikt om te racen

dakpannen
Een tegel voor dakbedekking die meestal is gemaakt van gebakken klei, beton of asbestcement en verkrijgbaar is in vele samenstellingen en soorten zoals platte dakpannen, enkelsnedige dakpannen en tegels die in elkaar grijpen

dakvensters
Openingen in een dak met daarin glas of een ander doorzichtig of doorschijnend materiaal, dat dient om licht door te laten naar een onderliggende ruimte

dakvorsttegel
Tegel die als een soort zadel om de bovenrand van een dak past, waardoor een dakvorst ontstaat

Dalbergia sissoo
Boomsoort van hardhout die inheems is in het Indiase subcontinent en die voornamelijk wordt aangetroffen langs rivieroevers. De soort is internationaal vooral bekend om zijn hoogwaardige palissanderhout, maar wordt lokaal vooral gebruikt voor de productie van het percussie-instrument kartaalsan, als een belangrijke brandstof en voor schaduw en beschutting

dalle de verre
Montage van dikke stukken gebrandschilderd glas, meestal met een dikte van 2,5 cm, samengevoegd met cement of epoxyhars. In het oppervlak worden vlakken uitgesneden om een glinsterend effect geven

damasten
Gefigureerd enkelvoudig weefsel waarin het patroon wordt gevormd door het contrast tussen twee bindingseffecten. In de oorspronkelijke vorm werd gebruik gemaakt van het ketting- en het inslageffect van dezelfde binding, meestal een satijnbinding. Hierdoor is de figurering van de verkeerde kant identiek aan die van de goede kant. Men kan echter ook twee of meer verschillende bindingen toepassen

damesbureau
Benaming die meestal van toepassing is op verschillende kleine bureaus die voor vrouwen zijn ontworpen. Dit type werd populair in de 18e eeuw

damesfauteuil
Benaming die meestal van toepassing is op verschillende soorten stoelen met een lage zitting

damschijf
Gelijkvormige schijven van hout, plastic of samengestelde materialen van minstens 2,5 cm in diameter en 1 cm dik, meestal beschikbaar in twee kleuren en gebruikt als spelstukken voor spelletjes als dammen of triktrak

das
Algemene term voor doeken in diverse vormen die om de hals worden gedragen

dasklem
Metalen sierklemmen die de twee uiteinden van een stropdas aan de voorkant van een overhemd en aan elkaar klemmen

daskwast
Grote, meestal ronde kunstenaarskwasten van eekhoorn- of dassenhaar, die worden gebruikt om grote hoeveelheden waterverf aan te brengen en om wassingen te mengen en verzachten

dasspeld
Sierspelden die met een grote verscheidenheid aan decoratieve knoppen worden gemaakt; de punt steekt door een stropdas en een overhemd, zodat ze aan elkaar vast zitten, en wordt aan de achterzijde gesloten met een sluiting of knoop

dasspelden
Lange, rechte sierspelden met een versierde knop en soms een dopje als omhulsel voor de punt

dasturs
Verwijst naar hedendaagse Zoroastrische hogepriesters. Dasturs houden toezicht op de liturgie in de belangrijke vuurtempels waaraan ze zijn verbonden, met hulp van een groep mobeds. Deze priesterrang is vergelijkbaar met die van een christelijke bisschop. De dasturs staan van oudsher bekend om hun grote geleerdheid, met name onder de Parsi's van Bombay

dasymeter
Bollen van dun glas die worden gebruikt voor het meten van de dichtheid van gassen door een bol te wegen in een gas

Dasyuromorphia
Orde van 2 bestaande families met ongeveer 60 soorten vleesetende buideldieren en de niet lang geleden uitgestorven familie van de buidelwolf (Thylacinus cynocephalus). Bestaande leden van de orde zijn onder meer de buidelmarters, de smalvoetbuidelmuizen, numbats en de Tasmaanse duivel

database
Gestructureerde verzamelingen van logisch verwante, meestal machinaal leesbare gegevens, bestemd voor verschillende toepassingen, maar onafhankelijk daarvan beheerd

datrecorders
Digital-audio-taperecorders: tapedecks die geluid met behulp van digitale technologie vastleggen op magneetband

daklei
Een dun, vaak rechthoekig, stuk van bepaalde soorten lei of ander gesteente welke makkelijk in dunne platen gespleten worden en kunnen worden gebruikt als dakbedekking

dactyloscopisch
De methode of techniek van het analyseren of identificeren van vingerafdrukken. Gebruik 'dactyloscopie (wetenschap)' voor de tak van forensische wetenschap die vingerafdrukken bestudeert

Daemonorops
Genus van rotanpalmen die hoofdzakelijk in de tropische en subtropische gebieden van Zuidoost-Azië inheems zijn. De stammen worden geoogst voor hun kern, die wordt gebruikt voor de vervaardiging van wandelstokken en meubilair. De vruchten van bepaalde soorten produceren een rode hars die als bron dient voor 'drakenbloed', dat als geneesmiddel en als lak wordt gebruikt. De zaden van sommige soorten worden geoogst voor de productie van Boeddhistische gebedskralen

dagboek
Wordt gebruikt voor boeken die het dagelijkse, persoonlijke verslag bevatten van de eigen ervaringen, standpunten en observaties van de schrijver. Gebruik 'journalen (verslagen)' wanneer het gaat om het verslag van de activiteiten of de transacties van personen of organisaties

dagboekschrijver
Personen die boeken bijhouden waarin zij dagelijks verslag doen van persoonlijke ervaringen, meningen en waarnemingen. Meestal schrijven ze voor privédoeleinden, maar in enkele gevallen is hun werk bedoeld voor publicatie

dagkantbeelden
Gebeeldhouwde figuren op de stijlen of de neggen van een portaal

dag-nachtschoot combinatieslot
Deursloten waarvan de veergrendels worden bediend met een of meer knoppen, maar waarvan de nachtschoten met een sleutel in werking worden gesteld

daguerreotypie
Foto's vervaardigd met het daguerreotypieprocedé waarbij een direct positief wordt verkregen op een verzilverde koperplaat. De foto's zijn vaak gevat in speciale etuis bekleed met rood fluweel of leer

dagvaarding
Bevelen om op een bepaalde tijd en plaats in een bepaalde zaak te getuigen

daily’s
Grof gemonteerde beeld- en geluidopnamen die elke dag tijdens het opnemen van een film worden gemaakt en dezelfde of de volgende dag worden vertoond zodat de regisseur en andere betrokkenen het resultaat kunnen beoordelen

dakloosheid
Het ontbreken van onderdak of een permanente behuizing

dakveer
Stroken hout of metaal die de rand van een dak bedekken

Dalbergia cearensis
Soort hardhoutboom die inheems is in Zuid-Amerika, voornamelijk in Brazilië

Dalbergia retusa
Boomsoort die inheems is in Midden-Amerika

dalmatiek
Gedecoreerde tunica's met lange mouwen, gedragen als liturgische gewaden bij christelijke eucharistievieringen. Ze vallen tot op de knieën en worden door diakenen over de albe heen gedragen, terwijl priesters een kazuifel dragen en subdiakenen een tunica. De term kan ook verwijzen naar soortgelijke gewaden gedragen als niet-kerkelijke kledij in het Romeinse Rijk of door Engelse koningen, in het bijzonder bij kroningen

Dama
Genus waartoe twee soorten levende herten en één uitgestorven hertensoort behoren

dame
In het algemeen vrouwen met aanzien in een samenleving zonder exacte aanduiding van rang. Vrouwen die door de samenleving worden beschouwd als zijnde van goede afkomst en opvoeding

dameskappers
Gebouwen of delen van gebouwen die zijn ontworpen of gebruikt voor kappers, manicures, gezichtsbehandelingen, en make-up aanbrenging, gewoonlijk met afgeschermde hokjes of ruimtes voor individuele kappers of specialisten om hun werk te doen. Meestal met grote spiegels, en faciliteiten voor haardrogers en andere apparatuur

dankbetuiging
Schriftelijke uitingen van dank voor daden of prestaties

danser
Te gebruiken voor personen die zich bezig houden met het dansen of die de danskunst beoefenen, vooral als beroep

dansmeesterviooltje
Kleine vedels zonder fretten die meestal vier snaren hadden en in een groot aantal verschillende vormen werden gemaakt. Ze werden bespeeld tussen de 16e en 19e eeuw

darm
Behandelde darm die bijvoorbeeld wordt gebruikt voor het maken van snaren voor muziekinstrumenten en tennisrackets

davenport
Grote, beklede sofa's die vaak in een bed kunnen worden veranderd

daisywielprinter
Seriële mechanische printers,waarbij de tekens worden gemaakt aan het eind van verende haken die straalsgewijs vanuit een centraal draaipunt lopen

dakkapel in tentdak
Lage dakkapellen in een dak waarboven het dak in een vloeiende kromming doorloopt

dakruiter
Kleine torenspitsen op de nokken van daken of op de snijvlakken ervan, die op het dak lijken te rijden. Gebruik 'kruisingstorens' voor hogere en omvangrijkere torens op kruisingen van kerken

Dalmatisch
Verwijst naar de inheemse cultuur en stijlen van het gebied en de eilanden langs de Adriatische kust, zowel in historisch als modern opzicht

decanteerlabels
Wordt gebruikt voor plaques, vaak van zilver, met een ketting eraan om ze aan de hals van een fles te kunnen binden en met de naam van de inhoud erop geschreven. Meestal voor wijn of sterke drank, soms voor andere substanties

decor
Meestal rechthoekige decorstukken die bestaan uit een geraamte van lichtgewicht hout bedekt met doek, linnen of ander materiaal

decorzolder
Wordt gebruikt voor open geraamtes van balken boven een podium, onder het dak maar met werkruimte tussen het rooster en het dak, wordt voornamelijk gebruikt voor het ophangen van gordijnen en decors

deurplaat
Wordt gebruikt voor platen, meestal van metaal, die op deuren worden aangebracht, meestal van huizen, appartementen of kamers, en waarop de naam van de bewoner staat

decumanus
Aanduiding voor de oost-west-as die de oude Romeinen gebruikten bij het opmeten en indelen van stukken land waarop ze steden wensten te bouwen, en, bij uitbreiding, ook voor de belangrijkste, lees de breedste en meest grootschalige straten die van oost naar west lopen in regelmatig aangelegde Romeinse steden

deelcontract
Contracten die worden opgesteld tussen opdrachtgevers en aannemers die geen hoofdaannemers zijn; de aannemers worden in dit geval ingehuurd voor onderdelen van een bouwproject

deelaanzicht
Verwijst naar afbeeldingen die slechts een gedeelte van de volledige persoon, locatie of zaak weergeven

deklat
Lijsten of kleine uitstekende delen met een plat aanzicht die onder andere in open lijstwerken worden gebruikt of bij het wegwerken van een verbinding tussen houtplaten

decadrachme
Oude Griekse zilveren munten ter waarde van tien drachmen, geslagen in de 5e en de 4e eeuw v.C., voornamelijk in Sicilië

decanteerfles
Voorloper van de karaf, die werd gebruikt voor het overbrengen van wijn van het vat naar de tafel; gemaakt in verschillende vormen en materialen zoals steenwerk, Delfts aardewerk en glas

deegtafel
Bakken met een deksel, staande op poten of standaarden, waarin deeg werd gemengd om te rijzen en gekneed op de bovenkant

degenstok
Zwaarden of dolken verborgen in wandelstokken

deïsme
Verwijst meestal naar de ideeën van een heterogene religieuze beweging uit de late 17de en de 18de eeuw die voornamelijk in Groot-Brittannië bloeide. Het deïsme werd ook erg populair in het 18de-eeuwse Duitsland. De beweging hield zich bezig met de verdediging van de rationaliteit van de religie en het geloof in God tegenover het, vooral als gevolg van de wetten van Newton, toenemende scepticisme. Volgens de deïstische schrijvers bestaat er een opperwezen dat de schepping is begonnen en daardoor de basis van de werkelijkheid vormt, maar dat niet ingrijpt in de wereld en haar natuurwetten (dat wil zeggen: geen gebeden verhoort of wonderen verricht). Desondanks stelt het deïsme dat religie een natuurlijk aspect van de mensheid is en legt het de nadruk op natuurlijke godsdienst in tegenstelling tot geopenbaarde godsdiensten of de leer van kerken. Natuurlijke godsdienst komt voort uit een zekere hoeveelheid religieuze kennis die iedereen is aangeboren of die kan worden verworven door middel van de rede. Tot de belangrijke deïstische geschriften behoort 'Christianity as Old as the Creation' (1730) van Matthew Tindal, dat wel de 'deïstische Bijbel' wordt genoemd. Andere belangrijke Engelse deïsten waren Lord Herbert of Cherbury en Anthony Ashley Cooper

dekpaarden
Bankje waarop een riet- of strodekker bij zijn werk staat

Delfts aardewerk
Verwijst naar aardewerk met tinglazuur dat voor het eerst aan het begin van de 17de eeuw in Delft werd vervaardigd. Dit type tinglazuur werd later door de Hollanders in Engeland geïntroduceerd. In het moderne taalgebruik is de term van toepassing op al het aardewerk dat in Nederland of Engeland wordt geproduceerd, ter onderscheiding van de 'faience' uit Frankrijk, Duitsland, Spanje en Scandinavië, en het Italiaanse 'majolica'. Delfts aardewerk kwam tot ontwikkeling nadat de productie van Chinees porselein halverwege de 17de eeuw ernstig te lijden had gekregen van de oorlog tussen de heersende Ming-dynastie en de binnenvallende Qing, waarbij belangrijke Chinese industriële ovens verloren gingen. Zo kwam er een einde aan de voorheen omvangrijke invoer van Chinees porselein in de Nederlanden; de Delftse aardewerkfabrieken De Porceleynen Schotel, De Porceleynen Lampetkan en andere fabrieken begonnen nu met de grootschalige productie van faience gedecoreerd met schilderwerk in Chinese stijl. In 1665 telde Delft circa 20 faiencefabrieken. Ze hielden zich hoofdzakelijk bezig met de massaproductie van imitatieporselein dat als kopie van het Chinees Kraakporselein was bedoeld. Rond 1680 gingen de makers van het Delftse aardewerk met verschillende kleuren experimenteren om hun aanbod te verbreden

Delfts blauw
Een reeks middenblauwe kleuren die lijken op de kleuren van geglazuurd aardewerk, dat oorspronkelijk werd gemaakt in Delft

devaluatie
Een vermindering of reductie van waarde

demontabele sleutel
Sleutels die zo zijn gemaakt dat de baard of het deel waarmee het tuimelmechanisme wordt bediend, van de schacht of het oog van de sleutel kan worden verwijderd, zodat deze gemakkelijker is mee te nemen

dendrogliefen
Geometrische of beeldende graveringen in de bast van levende bomen. Het uitsnijden vindt gewoonlijk plaats met een metalen instrument. Dendrogliefen zijn een kenmerkende vorm van beeldhouwwerk van de Australische Aboriginals, gemaakt om ceremoniële plaatsen of de graven van notabelen te markeren

dekkleden
Accessoire bestaande uit stofachtige plooien of rolwerk, geschilderd achter of boven een heraldische verdienste

della Robbia blue
Een reeks blauwe kleuren die lijken op de heldere middenblauwe kleuren die worden gebruikt in keramiek, genoemd naar het opvallende blauwe glazuur dat werd gebruikt in achtergronden en andere details in werken van de werkplaats van Renaissance-keramist Luca della Robbia

dekplank
Voorwerpen die worden gebruikt om delen met afbeeldingen van een drukplaat of -steen te beschermen tegen contact met de hand tijdens het tekenen

deva-kulikās
Te gebruiken voor heiligdommen die een onderdeel vormen van grotere structuren: cellen met heilige afbeeldingen rond sommige Noord-Indiase tempels

devotieafbeeldingen
Voor devotie bedoelde afbeeldingen die tweedimensionaal of in bas-reliëf zijn uitgevoerd

devotiebeeld
Tweedimensionale afbeeldingen of driedimensionale beeldende werken, gebruikt bij persoonlijke godsdienstbeleving in de kerk of thuis, bedoeld als ontvanger van of inspiratie tot gebed. De term heeft geen betrekking op beeldende werken die worden gebruikt in de liturgie of die primair een didactisch doel dienen

deurknop
Een vorm van deurbeslag dat bestaat uit een tweetal knoppen aan tegenovergestelde uiteinden van een spindel, die worden gebruikt om een klink los te maken. Te onderscheiden van 'kastknoppen', die een knop hebben aan één kant van de spindel en aan de andere kant een afdekplaatje o.i.d

decaan
Personen die aan het hoofd staan van één van de afdelingen, faculteiten, 'colleges' of studierichtingen van een universiteit

departement
Belangrijke uitvoerende of bestuurlijke eenheden binnen een organisatie. Gebruik 'afdelingen (organisatorische eenheden)' voor belangrijke autonome of semi-autonome eenheden van een organisatie. Het gebruik van deze termen, vooral met betrekking tot de officiële benamingen van organisatorische eenheden, is idiosyncratisch en vaak zonder consistent onderscheid

Degha
Beschrijft werken die zijn vervaardigd door het gelijknamige Afrikaanse volk, dat in centraal Ghana leeft

deksel
Afsluiting van allerlei soorten houders; zitten daar soms met een scharnier of op andere wijze aan vast

debitage
Neven- of afvalproducten die tijdens de vervaardiging van stenen werktuigen worden geproduceerd

decanteerfleswagentjes
Karafhouders of flessenbakken, gewoonlijk van zilver, op wieltjes gemonteerd met een draaihandvat en met elkaar verbonden door een koppeling. Ze zijn in Engeland ontwikkeld tijdens de regering van George IV om te voorkomen dat disgenoten aan weerszijden van de koning moesten opstaan om de wijn door te geven

deeg
Deeg is het ongebakken basisproduct voor diverse soorten gebakken etenswaren, zoals brood, gebak en pasta. Het basisingrediënt van deeg is meel, aangevuld met een vloeistof en rijsmiddelen en smaakstoffen

deegmenger
Voorwerpen die bestaan uit een paar draden die parallel lopen aan elkaar en die in een halve cirkel zijn gebogen en vastzitten aan een handvat. Worden met name gebruikt voor het mengen van bakvet en bloem om gebaksdeeg te maken

delta's
Uitgestrekte, vrijwel volledig vlakke waaiervormige vlakte die door talrijke waterstromen wordt doorsneden en die is ontstaan door langdurige aanslibbing van sediment

de-urbanisatie
Te gebruiken voor het proces waarbij het stedelijke karakter van een gemeenschap of district wordt tenietgedaan

delicatessenhandel
Wordt gebruikt voor winkels die eten verkopen dat al is bereid of waar weinig bereiding meer voor nodig is, zoals vleeswaren, kaas en salades, om te worden meegenomen of ter plaatse opgegeten

degenkwast
Lussen van leer, lint of koord waarbij de twee uiteinden worden verbonden door een knoop, een kwastje of een met vilt bedekte versiering. Ze worden vastgemaakt aan het gevest van het zwaard en om de pols van de gebruiker gedaan zodat het een beveiligende werking heeft wanneer het zwaard valt of uit de hand wordt gestoten

deltavlieger
Zweefvliegtuigen waarbij de piloot de vlieghoogte en de baan van de glijvlucht bepaalt door te manoeuvreren in een hangend stoeltje of tuig; eind vorige eeuw zijn ze ontwikkeld en sinds de jaren zestig zijn het ultralichte luchtvaartuigen met soepele vleugeloppervlakken

denier
Wijdverbreide Franse zilveren muntjes, aangemunt sinds halverwege de 8e eeuw en, met een verlaagd edelmetaalgehalte, gehandhaafd tot de Franse Revolutie. Gebruik 'pennies' voor soortgelijke Engelse munten die eveneens zijn afgeleid van de Romeinse denarii

dessertbord
Borden voor een individuele portie van de dessertgang van een maaltijd, gelijk aan platte borden, maar dan kleiner

dessertservies
Een soort servies voor het dessert dat wordt geserveerd als de laatste gang van een maaltijd, meestal bestaand uit dessertbordjes, dessertschaaltjes, dessertvorken, dessertmessen, dessertlepels en soms een opscheplepel en vingerkommetjes

demi-cannon
Een van de veelvoorkomende typen kanonnen in de 16e en 17e eeuw, gemaakt in diverse gewichten. De grootte en het gewicht van de lading die ermee werd afgevuurd varieerde; meestal hadden ze een kaliber van tussen de 15 en 17,5 cm in doorsnede

demi-culverin
Een van de veelvoorkomende typen veldslangen uit de 16e en 17e eeuw, waarvan het kaliber lag tussen de 10,5 en 12 cm en waarmee kanonskogels werden afgevuurd met een gewicht van tussen de 3,5 en 5 kg

democratie
Een regeringsvorm waarbij het volk zichzelf regeert of vertegenwoordigers kiest die zijn belangen behartigt. Democratische verkiezingen moeten regelmatig plaatsvinden, anoniem zijn en er moeten verschillende kandidaten zijn. Het gekozen parlement moet bovendien vrij zijn om wetten uit te vaardigen en het regeringsbeleid te bekritiseren

debat
Te gebruiken voor formele wedstrijden waarbij de positieve en negatieve kanten van een stelling door sprekers met tegengestelde standpunten worden verdedigd

debutantenbal
Feestjes die worden gehouden om jonge vrouwen, meestal van de hogere stand, in het volwassen sociale leven van hun stand te introduceren

deegrollen
Cilinders gemaakt van hout of andere materialen, met gewoonlijk aan beide kanten een kort handvat, die worden gebruikt voor het uitrollen van deeg

demonstratie
Presentaties ter instructie, verklaring of illustratie van de werking of resultaten van methoden, processen, producten, apparaten of theorieën aan anderen, zoals studenten of mogelijke klanten

demonstratiebord
Borden of berichtgevingen, meestal van stug papier of karton, die in het openbaar worden aangeplakt of gedragen, bijvoorbeeld door stakers of demonstranten

dennenappel
Min of meer kegelvormige vrucht van bepaalde bloemloze planten, met name coniferen, die uit overlappende of klepvormige schubben bestaan waarin zaadknoppen of zaden zitten

depêche
Wordt meestal gebruikt voor speciale berichten die met spoed overgebracht of bezorgd moeten worden, zoals belangrijke officiële berichten. Gebruik 'primeurs' voor belangrijke nieuwsberichten die door correspondenten zo snel mogelijk naar kranten of persbureaus worden gestuurd