KSART - Kunstvormen

Categorie: Algemeen of niet ingedeeld
Datum & Land: 02/10/2022, NL
Woorden: 16070

drager
Materialen waarbij zich een afbeelding op het oppervlak kan bevinden, zoals bij schilderijen, tekeningen, prenten of foto's. Gebruik 'opzetkarton (benodigdheden voor inlijsten en monteren)' voor de secundaire oppervlakken waarop de dragers zijn bevestigd

Driekoningen
Een feest dat op 6 januari wordt gevierd en tot de drie belangrijkste en oudste feesten van de christelijke kerk behoort (de andere twee zijn Kerstmis en Pasen). Dit feest werd oorspronkelijk in de oosterse christelijke kerken gehouden om de geboorte en doop van Jezus Christus te vieren. Sinds de 4de eeuw, toen 25 december de datum werd waarop Kerstmis werd gevierd, is het in de oosterse kerken het feest van de manifestatie van Christus' goddelijkheid bij zijn doop gebleven. Het verbreidde zich in de 4de eeuw naar het westen, waar het meer werd gekoppeld aan het bezoek van de Drie Wijzen uit het Oosten aan het kindje Jezus en met name de verschijning van Christus aan de niet-joden in de vorm van de Wijzen. Tijdens dit feest wordt ook Christus' eerste wonder tijdens de bruiloft te Kana in Galilea herdacht. In sommige landen is dit de datum waarop men elkaar geschenken geeft, in plaats van Kerstmis. In het westen wordt de avond voor Driekoningen 'driekoningenavond' genoemd

droogrek
Historische benaming die in de 18e eeuw werd gebruikt voor rekken waarop nat wasgoed werd gehangen om te drogen

drukproef
Verwijst naar proefvellen met gedrukt materiaal die worden vergeleken met oorspronkelijke manuscripten en waarop fouten kunnen worden gecorrigeerd en wijzigingen worden aangebracht

draadspanner
Klemmen die worden gebruikt om draad vast te houden terwijl het wordt gevijld en in de vorm een klinknagelkop wordt gehamerd

draadstriptang
Platte tangen waarvan de bek is gevormd om draad te trekken of vast te grijpen. Worden gebruikt bij het solderen van beugels en het maken van hoefijzers

draadwerk
Draden of strengen die als decoratie op een object worden aangebracht, in het bijzonder met betrekking tot glasdraden als versiering van in hoofdzaak de hals, steel en rand van drinkglazen en andere objecten. Draadwerk dient te worden onderscheiden van ‘trailings’ (glasdraden), in die zin dat bij draadwerk een zelfstandige, deels vrijstaande decoratie op het vat wordt aangebracht, terwijl ‘trailings’ slechts bestaan uit eenvoudige decoratieve lijnen op het glasoppervlak

draagbaar bidet
Historische term die vooral in de 19e eeuw werd gebruikt voor bidets met afschroefbare poten en afsluitbare bovenkant. Gebruik 'reisbidets' voor bidets die uit een kast te voorschijn komen

draagdoek
Doeken waarin men een kind over de schouder of op de rug vastbindt om te kunnen meedragen

draagmuur
Muren die naast hun eigen gewicht ook nog een verticale belasting dragen

draagstoel
Draagbare stoelen die op twee lange palen steunen en meestal uitvoerig zijn gestoffeerd en gedecoreerd. Gebruik 'brancards' voor het vervoer van één persoon die meestal bestaan uit canvas of soortgelijk materiaal dat over een draagstel wordt gespannen of gelegd om zo zieken, gewonden of doden te vervoeren. Gebruik 'draagkoetsen' voor meer uitgebreid vervoer dat doosvormig is, vaak door gordijnen wordt omsloten en door mensen of dieren op palen wordt gedragen

draagtas
Grote tassen, vaak van canvas, met een open bovenkant en twee hengsels, met name gebruikt voor het dragen van kleine pakketjes

draaibank
Machines waarin voorwerpen op een horizontale as worden vastgeklemd en rondgedraaid terwijl ze worden bewerkt met een vaste boor, schaaf of ander gereedschap; de objecten worden vastgehouden door een klauwplaat, stelplaat of leest, of tussen twee spilkoppen geklemd

draaibare geschutshouder
Opzetten die bestaan uit twee zijpaneeltjes die aan de onderkant samenkomen in een middenkolom, die draait op een vaststaand voetstuk, waardoor het wapen snel kan worden gericht en verticaal kan worden afgevuurd

draaiend gevormd
Vormingsproces voor plastic waarbij een korrelig, verpoederd of vloeibaar plastic in een afgesloten gietvorm wordt gegoten die zowel horizontaal als verticaal wordt geroteerd. Het plastic wordt dan tegen de wanden van de vorm geperst

draaistoel
Stoelen met een draaiende zitting die aan een vast frame is bevestigd

drachme
Kleine zilveren Griekse munten die oorspronkelijk gelijk waren aan zes obolen; ze werden in de 6e eeuw v.C. uitgegeven en daarna gebruikt door de Parthen en de Sassaniden tot de 7e eeuw n.C

drakentapijt
Tapijten uit de laat-17e en 18e eeuw die waarschijnlijk oorspronkelijk uit de Kaukasus komen. Ze worden gekenmerkt door een ingedrukte wollen schering in twee niveaus en een eveneens wollen, meestal rode, symmetrische geknoopte inslag. Het veldpatroon bestaat uit een dalend herhaald rastermotief in één bepaalde richting en gekartelde bladvormen die gestileerde draken omsluiten

dramatici
Personen die toneelstukken schrijven, zoals tragedies, komedies of drama's of die thema's uit fictionele of historische bronnen aanpassen voor toneeluitvoeringen

drankenkastje
Containers waarin vierkante karaffen kunnen worden geplaatst (tot maximaal vier karaffen op een rij), met een aan de bovenkant scharnierend frame dat op slot kan worden gedaan wanneer het verticaal staat, en opzij gedraaid wanneer van het open is gemaakt, zodat de karaffen eruit gehaald kunnen worden

dreggen
Het uitgraven of leeghalen met een dreg, voornamelijk met het doel een watermassa dieper te maken, maar ook voor het zoeken naar vreemde voorwerpen in een watermassa, of om waterwegen schoon te houden

dresser cloths
Doek, vaak versierd met borduurwerk, bedoeld om het blad van een commode te beschermen tegen krassen of andere beschadigingen

dressing the loom
Het plaatsen van de ketting op het weefgetouw door deze te wikkelen om de kettingboom, het inrijgen van de hevels, het gebruiken van de weefkam als het weefgetouw hierover beschikt, het vastmaken van de ketting aan de boom en vervolgens het gelijkmatig verdelen van de ketting over het weefgetouw

dressoirtafel
Wandtafels die in de eetkamer worden gebruikt en waarvan sommige tafelbladen aan de wand kunnen zijn bevestigd. Gebruik 'dressoirs (meubelen)' voor lage, brede ladenkasten of bergmeubels op poten die ook in eetkamers worden gebruikt

drie-eilandenschip
Te gebruiken voor vaartuigen met een bovenbouw die bestaat uit een achterschip of kampanje, brug of middenkasteel en een voorkasteel; over het algemeen gebruikt als vrachtschepen

driehoek
Platte voorwerpen van plastic, hout of ander materiaal die in diverse driehoekige vormen en maten worden gemaakt. Worden gebruikt als geleiders om lijnen onder verschillende hoeken te tekenen

driekaars
Stok met een drietakkige kaars die in de Paaswake aan het nieuwe vuur werd ontstoken, de kerk werd ingedragen als symbool van het licht van de verrezen Christus en werd gebruikt om de paaskaars aan te steken

driekoningenkandelaar
Kandelaar voor drie kaarsen. Op een pin in het midden staat een waskaars, in de twee houders ter weerszijden staan vetkaarsen. Wordt gebruikt op het feest van Driekoningen (6 januari)

driemastschoener
Te gebruiken voor schoeners met drie masten, alle bijna even hoog

driepas
Figuren samengesteld uit drie gelijke bogen of lobben, en afgescheiden door uitsteeksels

drie-puntsslot
Assemblages waardoor twee deuren of de scharnierende vleugels van deuren op drie punten worden vastgeklonken

drijfpen
Taps toelopende pinnen die worden gebruikt in staalconstructies om gaten op een lijn te brengen voor het bouten en vastnagelen

drinkfonteintje
Sanitair dat bestaat uit een waterstraal en vaak een ondiep bassin en dat ontworpen is om drinkwater te verschaffen voor menselijk gebruik

drinkglas
Drinkvaatwerk van glas bedoeld voor één enkel persoon

droge collodiumglasnegatief
Negatieven vervaardigd met het droge collodiumprocédé, een procédé waarbij het bindmiddel is gedroogd vóór de belichting, of een hygroscopische agens bevat om voldoende vocht vast te houden, zodat het na lange tijd kan worden verwerkt. In Nederland niet tot nauwelijks gekend

droge collodiumprocedé
Collodiumprocédé waarbij het bindmiddel is gedroogd vóór de belichting, of een hygroscopische agens bevat om voldoende vocht vast te houden, zodat het na lange tijd kan worden verwerkt; een verbetering van het natte collodiumprocédé, omdat hierdoor het gebruik van een draagbare donkere kamer overbodig werd; wordt gebruikt om negatieven en lantaarnplaatjes te maken

droge naaldgravures
Diepdrukken, waarbij het beeld met een scherp voorwerp direct in de metalen plaat is ingekrast. Door het krassen wordt het metaal niet weggesneden, maar vormen zich bramen naast de groeven. Dit zorgt voor de kenmerkende, zachte en fluweelachtige lijnen in de uiteindelijke afdruk

droogdok
Bassins die leeggepompt om er schepen in droog te zetten

droogglansapparaat
Geventileerde kasten die zijn uitgerust met stangen waaraan de films, na het ontwikkelen, te drogen kunnen worden gehangen

droshke
Te gebruiken voor rijtuigen met vier wielen die eenvoudig van bouw zijn en waarin de passagiers schrijlings op een smalle bank zitten die tussen de twee assen is bevestigd; komen vooral voor in Rusland

drukkersteken
Gedrukte cijfers, letters of symbolen die af en toe onder aan de pagina's van sommige, met de hand gedrukte boeken zijn aangebracht met het doel de druktechniek of de drukker en uitgever vast te leggen

drukknop
Sluitingen die met een klik sluiten wanneer de twee delen stevig in elkaar worden gepast

drukmeter
Instrumenten voor het meten van druk, meestal van gassen of vloeistoffen

drukpaal
Palen (meestal delen van een pijp die aan elkaar zijn gelast) die in de grond worden gedreven in een dragende laag en dit omhoog drijven tegen een gebouw of structuur erboven. Wordt voornamelijk gebruikt voor het onderheien

druppelvormig maaswerk
Maaswerk dat van het binnengewelf van een boog afhangt

dry sink
Houten keukengootstenen, met name uit de 19e eeuw, die niet met een externe wateraanvoer zijn verbonden. Ze hebben boven een ondiepe zinken of tinnen bak waarin een afwasteil kan worden geplaatst en eronder meestal een kastje

dry sink hutches
Een 'dry sink' met een gesloten kast of open planken erboven

draaiorgel
Orgels met een mechanisme dat bediend wordt door middel van een ronddraaiend handvat dat lucht uit de balg perst en tegelijkertijd een cilinder met stiften pennen laat draaien, waardoor de kleppen omhooggaan die de juiste pijpen laten klinken

dragger
Te gebruiken voor kleine otter trawlers van verschilldende soort en grootte die worden gebruikt bij het vissen langs de Atlantische kust van de Verenigde Staten en meestal niet verder gaan dan 80 km uit de kust; zijn halverwege de 20e eeuw geïntroduceerd

dreven
Wordt gebruikt voor smalle weggetjes, vaak tussen heggen, hekken of muren, die meestal maar juist breed genoeg zijn om één persoon of één voertuig tegelijk door te laten. In de Nederlandse situatie vaak niet omgeven door hekken, heggen of muren

Drie Rijken
Verwijst naar de periode van de heerschappij van drie families in Korea, vanaf 37 v. Chr. - 668 n. Chr. De heersende families consolideerden hun autoriteit door de raad der geslachten af te schaffen en de titel van heerser eerst van broer op broer en daarna van vader op zoon te laten overgaan. Tot de opmerkelijke artefacten die uit deze periode zijn overgebleven behoren rijk versierde graftomben die Chinese invloeden laten zien

drijvend dok
Bakvormige toestellen die men in het water kan laten dalen en neerlaten en rijzen, en waarin schepen binnen kunnen varen en dan boven water gebracht worden en aldus droog komt te liggen, zoals in een droogdok

drive-inbioscoop
Aanduiding voor openluchtbioscopen die zijn ontworpen om bezoekers te laten toekijken vanuit hun auto's

drop key
Sleutels met ogen of handvaten die zodanig op de schacht zijn gedraaid dat ze parallel met het oppervlak van de deur kunnen komen te liggen

drukpers
Machines die worden gebruikt om een afdruk te maken van gietvormen, blokken, platen of stenen, gewoonlijk op papier

drukplaat vervaardigen
Het maken van drukplaten

draagbaar bureau
Kleine bureaus met een schuin geplaatst tafelblad om op te schrijven of te lezen. Soms hebben ze een inkpotje of een strooibusje met zand

draagbare baldakijn
Baldakijnen die makkelijk te vervoeren zijn omdat ze klein of opvouwbaar zijn. Gebruikt als bescherming tegen de zon bij religieuze ceremonies in de openlucht, bij triomftochten of om hoogwaardigheidsbekleders op een andere manier te beschermen of te markeren

draagbare zendontvanger
Compacte, draagbare radiozenders/ontvangers voor zeer hoge frequenties. Ze hebben een klein zendvermogen en bruikbaar binnen een beperkt gebied

driedimensionaal
Met of schijnbaar met de dimensies lengte, breedte en hoogte

drijfzand
Semivloeibaar los zand, dat zware objecten die zich op het oppervlak bevinden, kan opzuigen. Kunstenaar Robert Smithson gebruikte drijfzand in zijn werk 'The Hypothetical Continent in Stone: Cathaysia' (1969)

drevel
Kleine, taps toelopende stalen staafjes die worden gebruikt om een spijker of verzinknagel onder of op gelijke hoogte met een houten oppervlak te drijven

drievoet
Wordt gebruikt voor vlaggen, symbolische figuren of andere objecten die worden vertoond als het identificerend symbool van een leider, hooggeplaatste functionaris of organisatie, zoals de vlag van een land, de kleuren van een militaire eenheid of het banier van een adellijk huis

drijflamp
Gebruiken voor lampen met een pit op een klein plateau, meestal van kurk of hout, dat op het oppervlak van de olie drijft

drinkhoorn
Drinkgerei gemaakt van een hoorn, in zilver of brons gemonteerd

drinktafel
Kleine tafels met een houten blad die op een driehoekig frame met drie poten steunen

drinkvaatwerk
Houders gebruikt om vloeistoffen uit te drinken

drinkwater
Water dat veilig of geschikt is om te drinken

driveboat
Roeiboten die worden gebruikt bij het haringvissen om de vissen in netten te drijven. Ze zijn meestal 3,5 tot 4 meter lang en worden aan boord van 'menhaden steamers' meegenomen naar het visgebied

droge vruchten
Vrucht die eenmaal volgroeid een volledig droge vruchtwand heeft

dromos
Lange, nauwe doorgangen die naar grafkamers en tholoi leiden

droogfilter
Middelen voor het verwijderen van vervuilende stoffen uit de lucht van een systeem, door de lucht door verschillende roosters en droge poreuze materialen te leiden

Droopcup
Kylikes waarvan het gedeelte bij de handvatten is versierd met een rij knoppen, en het volgende gedeelte is versierd met ondersteboven gekeerde silhouetten van dieren of andere figuren; het onderste gedeelte van de kom is versierd met stralen, en wordt door strepen van de decoratie erboven gescheiden

druivenschaar
Gereedschap dat wordt gebruikt om van druiventrossen kleinere trossen te knippen

drukleiding
Pijpen die water van een hoofdsluis naar een waterrad leiden; ook pijpleidingen voor het overbrengen van water naar een elektriciteitscentrale

drukomzetter
Wordt gebruikt voor onderdelen van een instrument die de druk van vloeistoffen meten en een elektrisch signaal voortbrengen dat in verhouding staat tot die druk

dubbel raam
Twee ramen, de een aan de buitenzijde van de andere, die worden gebruikt voor betere warmte- en geluidsisolatie

duikerpak
Nauwsluitende pakken gemaakt van materiaal, bijvoorbeeld rubber, dat water doorlaat maar dat de lichaamswarmte vasthoudt; gedragen door waterskiërs of duikers, vooral in koud water

duimschroef
De duimschroef is een martelwerktuig. Het is een eenvoudige bankschroef, soms met uitstekende noppen op de binnenoppervlakken. Duim of vingers van het slachtoffer werden in de bankschroef geplaatst en langzaam verpletterd

duivenmand
Manden met deksel, gewoonlijk met een eivormige opening en een onbuigzaam handvat, die voornamelijk worden gebruikt om levende duiven in te vervoeren

duurzaamheid
Het vermogen van een materiaal of voorwerp mechanische slijtage of verval te weerstaan en langdurig mee te gaan. Gebruik 'onvergankelijkheid' met betrekking tot langdurige situaties of tot niet-mechanische eigenschappen die voor een onbepaalde tijd bestaan zonder noemenswaardige verandering

duplicaat
Wordt gebruikt voor aanvullende kopieën van hetzelfde formaat en medium in de context van een verzameling afbeeldingen of drukwerk

dubbelzijdige portretten
Portretten die aan twee zijden van een drager zijn beschilderd, waarbij één zijde een ander aanzicht of een met het onderwerp verwante allegorische compositie bevat

dubbele eagle
Gouden munten uit de VS, uitgegeven tussen 1849 en 1933, ter waarde van twintig dollar

dunting
In keramiek het barsten dat zich voordoet tijdens het bakken of koelen als gevolg van de temperatuursveranderingen; kan voorkomen in biscuit of geglazuurd aardewerk

dupondius
Romeinse bronzen of koperen munten ter waarde van twee assen, aangemunt sinds begin 3e eeuw v.C. tot de tweede helft van de 3e eeuw n.C

dubbele guirlande
Gordijnen, vaak in paren, vervaardigd uit rechte stukken stof waarop ringen en koorden bevestigd zijn die aan de achterkant op diagonale wijze van het midden van de onderkant naar de buitenste zijde van de bovenkant lopen. Als er aan de koorden wordt getrokken, rimpelt de stof op in twee bundels aan de zijkant, waarbij de punten aan weerszijden afhangen

dubbelzijdig schilderij
Schilderingen meestal op een stevige ondergrond als een houten paneel of metaal, maar soms ook op canvas. Zowel aan de voor- als achterkant beschilderd en bedoeld om van beide zijden te bekijken

duff
Ronde, vierkante of achthoekige, één- of tweevellige lijsttrommen uit het Nabije Oosten, Centraal-Azië en zuidelijk Europa en delen van Afrika, Zuid-Azië en Latijns-Amerika. Ze kunnen rinkels of snaren hebben

Duits expressionisme
Filmstroming die gangbaar was in Duitsland voor de Tweede Wereldoorlog en die haar hoogtepunt bereikte in de jaren 20 van de 20ste eeuw. De stroming gebruikte vertekening en overdrijving om de fysieke wereld te transformeren in een weerspiegeling van het innerlijke en de innerlijke mens. Plots en thema's van de films waren vaak somber van aard, met de nadruk op lange, duistere schaduwen, onnatuurlijke ruimten in composities, een gestileerde manier van acteren en droomscènes. Belangrijke films uit deze stroming zijn 'Das Cabinet des Dr. Caligari' en 'Nosferatu, eine Symphonie des Grauens'

dubbeldruk
Fotografische afdrukken waarin twee of meer negatieven zijn afgedrukt als één afbeelding. Gebruik 'fotomontages' voor combinaties van afbeeldingen zoals foto's met bouwtekeningen. Gebruik 'fotocollages' wanneer foto's of delen van foto's zodanig zijn samengevoegd dat de afzonderlijke delen hun identiteit bewaren

dubbele pagina
Afbeeldingen of teksten die twee tegenover elkaar liggende bladzijden moeten beslaan

dubbele snedeschilderingen
Twee afzonderlijke afbeeldingen, geschilderd op de frontsnede van een boek, de ene gemaakt met de bladzijden uitgespreid in één richting, de andere met de bladzijden uitgespreid in de andere richting, zodat de afbeeldingen onafhankelijk zichtbaar zijn

Duma
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in het zuidoosten van Zimbabwe en in Mozambique

duurzame architectuur
Bouwmethodiek die nadrukkelijk milieubewust is, met gebruik van bouwmethoden en materialen die lokaal beschikbaar zijn en met een efficiënt gebruik van middelen in het gebouw zelf, met betrekking tot de verwarming, koeling, energie- en watervoorziening en de afvalverwerking. Biedt een betaalbare, afdoende vorm van onderdak met zo beperkt mogelijke negatieve gevolgen voor het plaatselijke en wereldwijde milieu; kan worden gedupliceerd en ter plaatse worden onderhouden

duiker
Wordt gebruikt voor waterafvoerbouwwerken die onder wegen, kanalen, dijken of andere druk bereisde routes doorlopen, met uitzondering van bruggen

dukaat
Uitsluitend te gebruiken voor gouden munten die vanaf het eind van de 13e tot aan de 19de eeuw geslagen werden in Venetië en voor soortgelijke Oostenrijkse en Tsjechoslowaakse munten die aan het begin van de 20e eeuw werden uitgegeven

dumbbell tenement
Wordt gebruikt voor flats die een vooruitgang bieden op de gebruikelijke lange smalle appartementen door lucht- en lichtkokers te maken tussen aangrenzende gebouwen, wat de kenmerkende handhaltervormige plattegronden geeft; veelvoorkomend in New York tussen 1897 en 1901, waarna de bouw werd verboden

dubbele spiltrap
Trappen waarin twee wenteltrappen in elkaar zijn gedraaid. Een van de meest beroemde voorbeelden hiervan is de hoofdtrap in het Chateau van Chambord

dubloen
Aanduiding voor verscheidene Spaanse en Zuid-Amerikaanse gouden munten die tussen de 15e en de 19e eeuw zijn uitgegeven