KSART - Kunstvormen

Categorie: Algemeen of niet ingedeeld
Datum & Land: 02/10/2022, NL
Woorden: 16070

chigaidana
Ingebouwde asymmetrische en verspringende planken die men vaak tegenkomt in huizen die zijn ingericht in de shoin-stijl. Deze stijl werd populair aan het eind van de Muromachi-periode (1392-1573)

chignon
Grove haarnetjes die vaak zeer decoratief zijn en worden gebruikt om het haar onderin de nek of in een knot bij elkaar te houden; soms vastgemaakt aan de achterrand van een hoed. Gebruik 'huiven (hoofddeksels)' voor nauwsluitende netkappen of haarnetjes, meestal van goud-, zilver-, zijde- of woldraad, die werden gedragen van de 13e tot de 17e eeuw

Chinees Chippendale
Verwijst naar Engels chinoiseriemeubilair in navolging van ontwerpen die werden gepubliceerd door kastenmaker Thomas Chippendale in 'The Gentleman and Cabinet Maker's Director' uit 1754. De stijl wordt meestal toegepast bij kleine kasten en stoelen, en kenmerkt zich door traliewerk en vierkante en hoekige vormen

Chinese bandversiering
Meanderpatronen die worden gekenmerkt door uitgerekte, rechthoekige, meanderachtige elementen die in de Chinese kunst zijn ontstaan en zijn aangepast aan chinoiserie in Europa in de 18e eeuw

Chinese hemlockspar
Kegeldragende boomsoort die voorkomt in China, Taiwan, Tibet en Vietnam. Hij kent tal van variëteiten, waarvan sommige in bepaalde classificaties als afzonderlijke soort worden beschouwd

chipendani's
Gesteunde mondbogen van de Shona in Zimbabwe, gemaakt van een enkele houten staaf, waarbij de snaar met een lus halverwege de boog is vastgemaakt

chlamyse
Korte wollen mantels die op de rechterschouder worden vastgemaakt en werden gedragen door mannen in het oude Griekenland

chloor
Element met symbool Cl en atoomnummer 17, bij normale temperaturen een geelgroen gas dat toxisch is en de ogen en het ademhalingssysteem aantast. Bij -34 graden Celsius wordt chloor vloeibaar. De stof komt veel voor in natuurlijke verbindingen, bijvoorbeeld in keukenzout. Vrije chloor wordt gebruikt voor sterilisatiedoeleinden, bijvoorbeeld van water

Choiseul
Beschrijft kunstwerken die zijn vervaardigd door de bewoners van het eiland Choiseul. De stijl waarin de figuren op de zuidelijke eilanden zijn uitgevoerd, was doorgaans naturalistischer qua menselijke proporties en detaillering

choker
Nette herendassen die aan de voorkant zijn gevouwen of geknoopt met de uiteinden in het jasje gestopt. Ook stukken kant, zijde of ander fijn materiaal die om de hals worden gedragen door mannen en vooral in de mode waren in de 17e eeuw. Gebruik 'stropdassen' voor lange, smalle stroken stof die om de hals onder de boord worden gedragen en in een knoop, lus of strik worden vastgemaakt

Chongzhen
Verwijst naar de porseleinstijl die ontstond tijdens de regeerperiode van de laatste keizer van de Ming-dynastie, 1628-1643

chopper
Prehistorisch stenen werktuig uit het vroege paleolithicum. De steen had slechts één ruwe, onregelmatige snijrand; de andere zijde was stomp zodat men de steen kon vastnemen. Later ontwikkelde deze zich tot de geavanceerdere 'chopping tool'

chorochromatische kaart
Op luchtfoto's gebaseerde kaarten waarbij gebieden worden ingedeeld met behulp van verschillende kleuren of tinten; de meeste geologische en politieke kaarten en bodemkaarten zijn van dit type

Chosen
Verwijst naar de periode die samenviel met de heerschappij van Choson in Korea, gedurende het midden van de 4de eeuw v. Chr. Tijdens deze periode vonden er verbeteringen plaats op het gebied van de landbouw, door het gebruik van ijzeren gebruiksvoorwerpen en door betere levensomstandigheden dankzij de constructie van de eerste houten huizen. Artefacten die zijn overgebleven uit deze periode zijn ijzeren wapens, sarcofagen van hout en steen, harnassen en sieraden die getuigen van de opkomst van de heersende klasse. Het koninkrijk overleefde een eeuw lang, voordat het werd veroverd door de Chinezen tijdens de Han-dynastie (206 v. Chr. - 221 n. Chr.)

christelijk
Verwijst naar de wereldreligie en -cultuur die in de eerste eeuw n. Chr. tot ontwikkeling kwam op basis van de leer van Jezus Christus van Nazareth. De wortels van deze religie liggen in de joodse traditie en het Oude Testament. Een van de kenmerkende grondbeginselen is het geloof in de dood en wederopstanding van Jezus. De religie omvat een traditie van geloof, rituelen en een vorm van kerkelijke autoriteit of leiderschap

chronofotografie
Te gebruiken voor het maken van chronofoto's, waarbij beweging of verandering in een serie fotografische beelden wordt vastgelegd door afzonderlijke foto's na elkaar te nemen of met één lange opname beweging te registreren. De bewegende mensen of voorwerpen op de foto's krijgen een wazig effect. Niet te verwarren met 'cinematografie', waarbij bewegende mensen of voorwerpen worden vastgelegd met behulp van een filmcamera

chronograaf
Uurwerken die worden gebruikt om de tijd van een gebeurtenis te registreren of om tijdsintervallen in een grafiek vast te leggen, bijvoorbeeld voor de duur van gebeurtenissen

chronoscoop
Wordt gebruikt voor elektronische instrumenten die zeer korte tijdsintervallen heel nauwkeurig meten, bijvoorbeeld voor het vaststellen van de snelheid van projectielen

church bass
Grote chordofonen met een basbereik, verwant aan de viool. Ze werden gemaakt in New England in de 19e eeuw, hoofdzakelijk om kerkkoren te begeleiden

chronologie
Documenten waarin data, periodes of gebeurtenissen in chronologische volgorde zijn gecatalogiseerd

checker
Kleine dubbele rilapparaten met evenwijdige snijranden

Chelicerata
Onderstam waartoe schorpioenen behoren, spinnen, mijten, degenkrabben en zeespinnen. Deze dieren hebben allemaal zes paren ledematen

Chinese netelhout
Hout van de boom behorende tot de soort Celtis sinensis. Het wordt gebruikt voor meubilair, vaten en tonnen, carrosserieën van voertuigen en houtwaren

Chiromyiformes
infraorde met daarin de familie van aye-ayes of vingerdieren, kleine primaten die in bomen leven

chromogeen procedé
Fotografische procédés waarin subtractieve verfstoffen worden gevormd door het oxidatieproduct van de ontwikkelagens (als resultaat van de ontwikkeling van het latente beeld) te laten reageren met een koppelmiddel, dat ofwel in de film, ofwel in de ontwikkelvloeistof aanwezig is

chronografen
Auteurs die gedetailleerde en doorlopende beschrijvingen van gebeurtenissen maken of verzamelen in chronologische volgorde. Het gaat in het bijzonder om beschrijvingen waarin de feiten worden verhaald zonder te filosoferen en zonder een literaire stijl na te streven

chesterfield
Dik opgevulde, beklede sofa's waarvan het houtwerk niet zichtbaar is

chahar bagh
Wordt gebruikt voor vierdelige islamitische tuinen

cilinderboor
Gereedschap dat bestaat uit een lang boorijzer dat door een spoelvormig lichaam loopt en wordt gebruikt in combinatie met een boog, om gaten te boren in koper, ijzer en staal. Wordt meestal gebruikt door klokken- en horlogemakers

cilinderprojectie
Verwijst naar een projectiesysteem dat wordt gebruikt om informatie van een bol over te brengen op een plat vlak. Het wordt algemeen gebruikt in de cartografie, waarbij een deel van de aarde of een ander hemellichaam wordt weergegeven alsof het op een cilindermantel is overgebracht, die vervolgens tot een plat vlak is afgewikkeld waarop de parallellen zijn afgebeeld als horizontale lijnen en de meridianen als verticale lijnen

cinéma vérité
Stilistische stroming die een documentaireachtige stijl hanteert. De naam betekent 'waarheidsgetrouwe cinema' en is afgeleid van de titel van een serie Sovjet-Russische nieuwsitems. Oorspronkelijk waren er geen sets, acteurs of scripts en in vele opzichten kan het worden gezien als een documentaristische manier van filmen. De Franse etnografische documentairemaker Jean Rouch paste deze formule zeer strikt toe, maar in de latere jaren 60 manipuleerden Rouch en zijn aanhangers de films wel door ze te monteren. De term cinéma vérité wordt gebruikt voor het beschrijven van zowel de stroming als de techniek waarbij wordt gestreefd naar een realistische weergave van de werkelijkheid door het gebruik van een draagbare camera, schokkerige bewegingen, flets licht en een onvolmaakte belichting. Deze technieken werden steeds meer overgenomen door filmmakers uit de Franse stroming Nouvelle Vague en door Amerikanen als John Cassavetes. Een van de belangrijkste werken uit de cinéma vérité is 'Le chagrin et la pitié' (1969) van Marcel Ophüls, een compromisloze visie op de bezetting van Frankrijk tijdens de Tweede Wereldoorlog

cipollino
Een witte marmersoort met groene en grijze strepen vanwege lagen met mica en mica-achtige mineralen. Het is afkomstig van het eiland Euboea in de Egeïsche Zee. Het marmer lijkt op een dwarsdoorsnede van een ui, vandaar de naam, die afgeleid is van het Italiaanse woord voor ui (cipolla). De term wordt tegenwoordig gebruikt voor elke vorm van kristalvormig wit marmer met groenkleurige mica, in het bijzonder de schisteuze soorten

citroengeel
Een reeks gele of groenachtige kleuren die lijken op de kleur van de vrucht van de citroenboom of een van de verschillende pigmenten met de naam 'citroengeel'

citroenhout
Hout van de boom behorende tot de soort Calycophyllum candidissimum, inheems in Cuba, Mexico, Colombia en Venezuela. Het kernhout is niet duurzaam en varieert in kleur van lichtbruin tot licht geelachtig bruin. Het wordt gebruikt voor het maken van schietbogen, vishengels en handvatten voor gereedschap

cicim
Geweven tapijten in effenbinding met een aanvullende inslagstructuur

cinquedea
Lange dolken of korte zwaarden, hoofdzakelijk civiel, met een brede, zeer taps toelopende kling, voorzien van brede groeven in lengterichting, met een sterk omlaag gebogen pareerstang; vervaardigd in Italië in de 15e en 16e eeuw

circussen
Ronde schouwplaatsen, strijd-, renbanen, worstelperken, ook met ovale banen, die aan een eind gebogen zijn, met rijen zitplaatsen langs drie kanten en gebouwd voor wedstrijden met paard en wagen. Gebruik 'hippodromen' voor soortgelijke antieke Griekse gebouwen. Gebruik 'paardenrenbanen' voor sportbouwwerken die worden gebruikt voor paardenraces in moderne context

circuswagen
Diverse soorten wagens, vaak getrokken door paarden, die bij circussen worden gebruikt voor het transport van rekwisieten, uitrusting en dieren; vaak rijkelijk versierd

cisterciënzer aardewerk
Verwijst naar Engels aardewerken vaatwerk met loodglazuur, met een rode romp en een bruinzwart glazuur, die vaak in de buurt van Cisterciënzer kloosters in Engeland zijn aangetroffen. Het merendeel van dit vaatwerk dateert uit het begin van de 16de eeuw. Hoewel de meeste exemplaren van vóór de ontbinding van de kloosters in 1540 dateren, bewijst een gedateerd exemplaar uit 1599 dat de productie ook daarna is voortgezet. De makers van cisterciënzer keramiek waren gespecialiseerd in bekers, maar men vervaardigde ook kannen, pelgrimsflessen, kandelaars, schotelwarmers, zoutvaten en kommen. Cisterciënzer aardewerk is meestal niet gedecoreerd, maar sommige exemplaren hebben opvallende horizontale ribben, of zijn versierd met witte engobe of rozetten of medaillons. Pottenbakkerijen waar dergelijk aardewerk werd vervaardigd, bevonden zich in Abergavenny (Monmouthshire), Tickford (Derbyshire) en Wrotham (Kent)

cijfer
Wordt gebruikt voor de geschreven of gedrukte tekens die de eenheden in een getallen reeks aangeven. Voor de abstracte eenheden die behoren tot het wiskundige systeem, en die zijn onderworpen aan gespecificeerde wetten van opvolging, toevoeging en andere functies wordt 'getallen' gebruikt

cilindervormige lekythos
Standaard grote lekythoi (grafvazen) met een cilindervorm en gewoonlijk met basiskleur wit. Men gebruikte dit type vazen voornamelijk voor begrafenisrituelen. Dit weet men op grond van de afbeeldingen op de vazen en omdat ze zijn opgegraven op begraafplaatsen. Aan het eind van de vijfde eeuw werden enorme exemplaren vervaardigd die men mogelijk gebruikte als een soort grafzerken

ciné-afdruk
Foto's die opeenvolgende fasen van een actie weergeven, meestal van een mens of dier in beweging. Het kan een enkele opname, een compositie of een serie aparte afbeeldingen zijn

Citrus aurantifolia
Middelgrote subtropische citrusboom, met langwerpige elliptische bladeren met een fijn getande rand en een kleine bolvormige geelgroene vrucht. De boom is afkomstig uit Zuidoost-Azië en werd geïntroduceerd in het Midden-Oosten, Noord-Afrika, Sicilië en Spanje. Limoenen werden in Europa ingevoerd rond de twaalfde, dertiende eeuw. Columbus nam de citrusvrucht mee naar West-Indië, waar ze al snel op grote schaal werden verspreid, onder meer naar de Florida Keys (in het Engels wordt de vrucht 'key lime' genoemd) en Californië. Voor de handel plukt men de vrucht gewoonlijk als die groen is. De vrucht is iets zoeter dan andere soorten limoenen. Limoenolie wint men doorgaans met behulp van stoomdestillatie. De olie gebruikt men voor parfums en als smaakstof, insecticide en antisepticum. De vrucht gebruikt men als smaakmiddel en als een bron van vitamine C

cisterciënzer
Een rooms-katholieke orde die in 1098 in Citeaux, Frankrijk werd opgericht door de heilige Robert van Molesme. De cisterciënzers houden zich strikt aan de Regula Benedicti en hechten belang aan afzondering, armoede, uniformiteit en vooral lichamelijke arbeid. In de middeleeuwen was het een vooraanstaande orde, vooral onder het leiderschap van de heilige Bernardus van Clairvaux (1090-1153). In de 13de eeuw waren er meer dan 500 huizen in Europa, maar daarna raakte de orde in verval. Door de nadruk op lichamelijke arbeid, voornamelijk landbouw, speelden de cisterciënzers een belangrijke rol in de economische vooruitgang van de 12de eeuw en in de ontwikkeling van landbouw- en handelstechnieken. Na de hervormingsbewegingen van de 16de en 17de eeuw werd de orde uiteindelijk opgesplitst in de Orde van de Strikte Observantie (in de volksmond vaak de trappistenorde genoemd) en de Orde van de Commune Observantie. Tegenwoordig is er sprake van een grote verscheidenheid binnen de kloosters van beide orden en is het literaire werk van beide orden opgeleefd. Strikte Observantie is actief in Frankrijk, Engeland en Polen, terwijl Commune Observantie actief is in de Verenigde Staten en delen van West-Europa

cipres
Genus van 12 soorten groenblijvende sier- en productieconiferen die voorkomen in warm-gematigde regio's van het noordelijk halfrond, met inbegrip van het westen van Noord-Amerika, Midden-Amerika, het noordwesten van Afrika, het Midden-Oosten, de Himalaya, het zuiden van China en het noorden van Vietnam

cilinder
Het omhulsel waarin zich het tuimelmechanisme en het sleutelgat bevinden, die alleen met de juiste sleutel kunnen worden bediend

ciborium
Overdekte constructies met vier of meer zuilen die over een altaar heen zijn gebouwd. Voor opgehangen, uitstekende of vrijstaande overhuivingen boven bijvoorbeeld altaren, tronen of deuropeningen wordt 'baldakijnen' gebruikt

circustent
Circustenten zijn in circa 1825 geïntroduceerd door het Amerikaanse reizende gezelschap van J. Purdy Brown. Deze vernieuwing werd spoedig de standaard voor circusvoorstellingen over de hele wereld. Wanneer een circus meerdere tenten heeft, wordt de term 'circustent' gebruikt voor de hoofdtent

City Beautiful Movement
Verwijst naar de stroming in de late 19de en vroege 20ste eeuw waarin Amerikaanse architecten en landschapsarchitecten ernaar streefden het niveau en prestige van de stedelijke planning en stadsontwikkeling in Amerika naar een hoger plan te brengen door middel van gemeentelijke hervormingen en verfraaiing in plaats van sociale hervormingen. Met de World's Columbian Exposition in Chicago (1893) als ruggensteun bewerkstelligde de stroming de actieve ontwikkeling van grootstedelijke parksystemen en de oprichting van hervormingsgezinde kunstenaarsverenigingen in grote steden

citer
Een citer is een muziekinstrument dat circa 1850 vanuit Oostenrijk in Engeland en Amerika werd geïntroduceerd. Het heeft dertig tot veertig snaren die onder aan de ondiepe houten klankkast het instrument in gaan. Het instrument is voorzien van meestal vijf metalen melodiesnaren met fretten, die met mechanische schroeven te stemmen zijn, en soms wel dertig of meer snaren zonder fretten van darm of nylon, die worden gestemd met metalen polsschroeven. Het instrument wordt bespeeld door met de vingers en duim te tokkelen. In sommige varianten is een toets met fretten aangebracht op een hartvormige klankkast (strijkciter) of een vioolvormige klankkast (vioolciter), en wordt het instrument bespeeld met een strijkstok

citole
Europese, luitachtige, getokkelde chordofonen uit de Middeleeuwen, met een platte klankkast, korte hals en sleutelkast die allemaal uit één stuk hout zijn gesneden, en met een kam, één centraal klankgat of twee klankgaten aan de zijkanten, fretten en meestal met vier maar soms ook drie of vijf snaren

citroenzuur
Kleur- en geurloos zuur dat in het sap van de meeste vruchten zit, maar ook in andere planten, veel dierlijke weefsels en vloeistoffen

Citrus
Genus van planten, waaronder de sukadeboom, citroenboom, limoenboom, sinaasappelboom, grapefruit, mandarijnboom, pompelmoes en vele andere soorten. De meeste produceren vlezige vruchten met een tamelijk dikke schil. Men denkt dat het genus oorspronkelijk uit Zuidoost-Azië komt. Sinds de oudheid is men deze bomen in een steeds groter gebied gaan kweken. Het precieze aantal natuurlijke soorten is onduidelijk en hun classificatie is complex omdat veel soorten kruisingen zijn die door middel van klonering zijn gekweekt. Er is genetisch bewijs dat zelfs een aantal soorten die in het wild voorkomen oorspronkelijk kruisingen waren. Gekweekte citrusbomen stammen misschien af van niet meer dan vier oersoorten

ciderglas
Drinkglazen voor cider; soms gegraveerd met motieven van appeltakken of appelbloesems

cidermakerij
Gebouwen voor het persen van appels om er cider van te maken

ciderpers
Persen om sap uit appels te verkrijgen. Worden gebruikt voor het maken van cider

cilinderglas
Plat vensterglas dat zich kenmerkt door rechte ribbels. Vervaardiging vindt plaats met behulp van een oude techniek, waarbij een grote bol glas wordt geblazen en aan een blaaspijp wordt uitgeslingerd, zodat het een lange fles vormt. Vervolgens worden de halfronde uiteinden afgesneden. Door de ontstane cilinder daarna in de lengte door te snijden en opnieuw te verwarmen, kan men het met een houten vlak platstrijken of laten inzakken tot het plat is. Glas kenmerkte zich traditioneel door een grote variabiliteit in textuur, kleur en dikte. Vervaardigd met moderne methoden is het echter regelmatiger. Cilinderglas verving kroonglas grotendeels toen het productieproces werd gemechaniseerd

cilindermolen
Werktuig waarmee o.a. graan gemalen wordt door middel van twee met een verschillende snelheid tegen elkaar indraaiende gegroefde cilinders

Cingulata
Orde van één familie met ongeveer twintig levende soorten. Ze hebben een pantser dat bestaat uit verbeende huidschilden en gewoonlijk scherpe klauwen, waarmee ze naar larven graven en holen uitgraven

Ciconiiformes
Orde van 120 soorten in 6 families, waaronder schoenbekooievaars, condors, ibissen en roerdompen. Het zijn langpotige waadvogels met lange snavels en poten zonder zwemvliezen

Cinnamomum
Genus van ongeveer 350 soorten bomen en struiken, waaronder de soorten waarvan men de schors gebruikt om de specerij kaneel te maken

citruspers
Persen met een harde en puntige kegel waarop de helft van een stuk fruit wordt gedrukt om het sap eruit te krijgen

cista's
Cilindervormige, meestal bronzen dozen, versierd met gravures, die door de Etrusken vanaf de vijfde eeuw voor Christus gebruikt werden om toiletartikelen en juwelen in te bewaren

ciborievelum
(Wit)zijden, cirkelvormig velum van kostbare stof, dat de ciborie met de geconsacreerde hosties omhult. Het velum heeft een centraal gat dat over het kruisje op het deksel past

cilinderbureau en boekenkast
Bureaus en boekenkasten met een scharnierend, rond deksel of bedekking die op een gedeelte van een cilinder lijkt en in de schrijftafel kan worden gerold. Ze werden voornamelijk aan het eind van de 18e en het begin van de 19e eeuw gemaakt. Gebruik 'cylinder fall desks' voor soortgelijke bureaus zonder boekenkast

cilinders
Uniforme vaste lichamen met rechte zijden en cirkelvormige doorsneden, gevormd door het samenvoegen via rechte lijnen van corresponderende punten in twee congruente vlakgebieden die identiek geplaatst zijn in parallelle vlakken

cilinderschroef
Vaste schroeven die een cilinder op zijn plaats houden om te voorkomen dat die na installatie gaat draaien

cilinderslot
Sloten waarvan het sleutelgat en het tuimelmechanisme in een cilinder of een sleutelplaat zijn gevat, apart van de slotkast

cineast
Personen die toezicht houden op alle fotografische aspecten in een televisie- of filmproject, met name de belichting. Ze zijn in het bijzonder belast met het bereiken van fotografische beelden en effecten die door de regisseur worden verlangd. Gebruik 'cameramensen' voor bedieners van film- of televisiecamera's

CinemaScope
Anamorfotisch breedbeeldprocedés dat in het begin van de jaren vijftig van de 20ste eeuw werd ontwikkeld en geïntroduceerd door filmtechnici van Twentieth Century-Fox. CinemaScope gebruikt een beeldverhouding die varieert van 2,66:1 tot 1,66:1 en een speciale anamorfotische lens, die eveneens 'Cinemascope' wordt genoemd

Cinerama
Breedbeeldprocedé dat werd ontwikkeld door Fred Waller en sinds 1952 commercieel wordt gebruikt. Het systeem gebruikt een groot gebogen scherm met drie overlappende 35mm-projectoren, elk in een aparte cabine. De camera rechts projecteert op het linker derde deel van het scherm, de camera in het midden is recht vooruit gericht en de camera links projecteert op het rechter derde deel van het scherm. De meeste producties waren reisfilms; 'How the West Was Won' (1962) was een van de weinige fictiefilms die werden gefilmd in Cinerama

cipresfamilie
Familie van coniferen die circa 30 genera (waarvan 17 monotypisch) en 140 soorten omvat, met wereldwijde verspreiding. Het betreft eenhuizige, semi-tweehuizige of soms tweehuizige bomen en heesters met een hoogte van 1-116 m. De schors van volwassen bomen is meestal oranjebruin tot roodbruin, met een vezelige structuur, die vaak afbladdert in verticale stroken. Bij sommige soorten is de schors evenwel glad, geschubd en met vierkante barsten

cirkelzaag
Dunne metalen schijven met tanden langs de buitenrand, die ronddraaien op een machinaal aangedreven as. Worden gebruikt als handgereedschap of gemonteerd op een tafel

cister
Europese luitachtige, getokkelde chordofonen met metalen snaren die met een plectrum werden bespeeld en zeer geliefd waren in de 16e en 17e eeuw. Ze hebben een wigvormige klankkast met een gebogen onderkant en rechte schouders die naar de hals toe smaller worden, en een lage, platte kam die uitsluitend op zijn plaats wordt gehouden door de snaren die erdoor ondersteund worden. Het meest kenmerkende onderdeel van de cister is de lange hals met fretten waarvan achter de toets, aan de baskant, een sleuf is aangebracht voor de duim om gemakkelijk hogere posities te bereiken

citatenboek
Boeken waarin bijzondere of beroemde passages, citaten, gedichten, commentaren, recepten, voorschriften en allerlei soorten andere documenten bijeen zijn gebracht

citroengrasolie
Etherische olie die wordt gewonnen uit diverse soorten citroengras en die wordt gebruikt als stabiliseringsmiddel in zeep, parfums en cosmetica

cilinder rotatiepers
Drukpersen waarin de drukplaten om een cilinder worden gebogen

cilinderpers
Drukpersen waarin de gietvormen of platen op een horizontaal of verticaal draagvlak worden gehouden, waarna er door middel van een cilinder beurtelings inktrollers en vellen papier overheen worden gehaald

cimbalen
Concussievaten, bestaande uit een ronde, enigszins bolle metalen plaat, in diverse maten; bespeeld door ze tegen elkaar te slaan, of door ze aan te slaan met trommelstokken of brushes

citatenlijst
Indexen bij gepubliceerde werken die een bepaald werk hebben geciteerd, waarbij vaak is een onderwerp- en auteursindex is inbegrepen

citroenpers
Apparaten die worden gebruikt voor het verkrijgen van sap van citroenen en limoenen

cimeliarch
Ruimten om de kostbaarheden van een kerk te bewaren

cluniacenzer
Een christelijke kloosterorde die voortkwam uit de hervormingen binnen de benedictijnse orde in de 10de en 11de eeuw. De orde is vernoemd naar de stad Cluny in Bourgondië, de locatie van de beroemde abdij met dezelfde naam die in 910 werd gesticht door hertog Willem de Vrome van Aquitanië. De nieuwe orde herstelde de strenge naleving van de kloosterregel van de heilige Benedictus (Regula Benedicti), in een tijd dat kloosterorden over het algemeen minder strikt waren. De hervormingen van de cluniacenzer beweging werden overgenomen door andere kloosters en de opeenvolgende abten bouwden langzaam maar zeker in heel West-Europa aan een indrukwekkend netwerk van kloosters die de strikte cluniacenzer gewoonten volgden. De cluniacenzer orde werd niet feodaal geleid en was ook tegen feodale oorlogvoering. De orde hing de Treuga Dei en de Pax Dei aan, die respectievelijk geweld op bepaalde dagen of perioden en geweld tegen bepaalde personen verbood. Verder wordt de maatschappelijke integratie van monniken toegeschreven aan de cluniacenzer beweging. De belangrijkste cluniacenzer abten waren de heilige Odo van Cluny (879-942) en de heilige Hugo van Cluny (Hugues de Semur, 1049-1109). De heilige Odo verwierf voor alle cluniacenzer huizen (priorijen genaamd) immuniteit voor alle gezag behalve voor die van de paus, een centralisatie die voorheen ongekend was in benedictijnse orde. Onder de heilige Hugo bereikte het middeleeuwse kloosterwezen zijn hoogtepunt en stond Cluny bekend als het spirituele centrum van het westerse christendom. Met Hugo als abt werden er bijna 2000 nieuwe kloosters gesticht in Italië, Engeland en Spanje. In 1055 stichtte hij het eerste cluniacenzer nonnenklooster

Clitellata
Klasse van circa 8000 soorten wormen die worden gekenmerkt door de aanwezigheid van een clitellum (kraag), die als voortplantingscocon fungeert tijdens een deel van de levenscyclus

Cladoxylopsida
Oude groep planten, alleen bekend in de vorm van fossielen afkomstig uit de periode van het Midden-Devoon tot het Vroeg-Carboon. Men denkt dat ze de voorouders zijn van varens en paardenstaarten

claymore
Houwdegens met een ingewikkeld beugelgevest van Schots ontwerp, gebruikt in het Britse leger sinds het begin van de 18e eeuw. Term oorspronkelijk gebruikt voor tweehandige slagzwaarden met een lange, zware en tweesnijdende kling, lange pareerstangen met een ruitvormige doorsnede die schuin staan ten opzichte van de kling en een kokervormig, met leer bedekt gevest met een ronde gevestknop; gebruikt door Schotse hooglanders en huurlingen van de 15e tot de 17e eeuw

climbing crane
Hefinrichtingen die bestaan uit een horizontale giek die is uitgerust met een lier en een kabel en aan de top van een verticale mast hangt. Worden gebruikt voor de bouw van flatgebouwen

clichés-verre
Fotografische afdrukken, zoutdrukken of albuminedrukken, gemaakt door lichtgevoelig papier in contact te brengen met een cliché-verre-negatief

clavecimbelpiano's
Combinatie-instrumenten die aan het begin van de 18e eeuw werden ontwikkeld, met het hamermechanisme van een piano maar met de tokkeldokjes van een klavecimbel

clavecimbels
Snaarinstrumenten in de vorm van een vleugelpiano met een toetsenbord waarmee een tokkelmechanisme bedient wordt om de snaren te bespelen, met snaren die evenwijdig aan de toetsen lopen

clubstoel
Zwaar gestoffeerde stoelen die zijn uitgerust met massieve zijkanten en lage rugleuningen

Clusiaceae
Familie van bloeiende planten

cloaca's
Wordt gebruikt riolen in het antieke Rome

classicistisch
Omvat alle uitingen van kunst en architectuur uit de late 18e en de 19e eeuw waarin de klassieke principes terugkeren. Gebruik 'neoklassiek' voor architectuur en ornamenten van de late 18e tot vroege 20e eeuw die betrekkelijk nauw zijn gebaseerd op oude klassieke vormen

claretwijnglas
Wijnglazen op stam, bestemd voor het drinken van rode wijn uit Bordeaux

Classicistische romein
Groep lettertypen ontstaan in Frankrijk in 1698, die onder meer gekenmerkt worden door verticaal accent, het sterke contrast tussen dikke en dunne pennestreken en losse schreven

clavichorden
Snaarinstrumenten met een rechthoekige klankkast met toetsenbord aan de lange kant. De snaren, meestal 2 per toon, lopen van hoge pennen aan de linkerkant over een kam naar de stemsleutels aan de rechterkant. De snaren worden van onderaf aangeslagen door koperen tangenten aan de achterzijde van elke toets

cleaver
Prehistorische vuistbijl. Het ging om een grote en langwerpige steen met een rechte snijrand die in een rechte hoek met de as van het werktuig liep. Werd gebruikt om dieren te slachten en het vlees en de huid ervan te bewerken

clichés-verre
Negatieven die worden gemaakt door op een geprepareerde ondergrond op een glasplaat te tekenen (subtractief proces) of door rechtstreeks op een glasplaat te tekenen (additief proces)

cliché-verre
Fotografisch procedé waarbij licht wordt gebruikt om een tekening op een glasplaat (of een ander doorschijnend oppervlak) af te drukken op fotogevoelig papier. Het resultaat bevat elementen uit zowel de boekdrukkunst als de fotografie. Met de term wordt vaak verwezen naar het procedé, het negatief en de resulterende afdruk. De techniek is in de jaren 30 van de 19de eeuw ontwikkeld