KSART - Kunstvormen

Categorie: Algemeen of niet ingedeeld
Datum & Land: 02/10/2022, NL
Woorden: 16070

geslagen hakkebord
Te gebruiken voor Amerikaanse hakkeborden die met houten hamertjes worden bespeeld. Gebruik 'Appalachische hakkeborden' voor hakkeborden met snaren die over een klankkast zijn gespannen en die tokkelend worden bespeeld

gezichtskruik
Gestileerde vaten van steengoed die een menselijk gezicht voorstellen, met witte klei op de plaats van de ogen en de tanden. In de 19de eeuw gemaakt door Afro-Amerikanen in Zuid-Carolina, mogelijk ook in Alabama en het noorden van Florida

gehydrolyseerd
De chemische reactie van water en een andere stof, waardoor twee of meerdere nieuwe stoffen ontstaan. Hierbij worden de watermoleculen geïoniseerd en wordt de gehydrolyseerde stof gesplitst. Door de hydrolyse van zout ontstaat bijvoorbeeld een licht zure of alkaline oplossing

gekalkt
Het weken van pas gevilde huiden en vellen in alkalische oplossingen om lanoline te verwijderen en de epidermale structuren los te maken als voorbereiding op het ontharen

geneutraliseerd
Wordt in de chemie gebruikt als aanduiding voor procédés waarbij zuren en basische stoffen betrokken zijn en waarbij uiteindelijk noch alkali noch alkaline wordt gevormd

gebonden zoutpapierprocedé
Fotografische procédés waarbij het lichtgevoelige zout gevormd wordt in de vezels van het papier in plaats van in het bindmiddel. Soms alleen bedoeld om ontwikkeld te worden, zoals bij het kalotypie, soms om ook afgedrukt te worden, zoals bij gebonden zoutpapierafdrukken

gebouw met slechts enkele verdiepingen
Wordt gebruikt voor gebouwen met vijf verdiepingen of minder die alleen langs trappen kunnen worden bereikt; wordt algemeen toegepast in flatgebouwen en sommige commerciële gebouwen. Geen Nederlands equivalent. Zie 'laagbouw'

gebrandschilderd glas
Verwijst naar gekleurd glas dat is vervaardigd door metaaloxiden toe te voegen aan het gesmolten glas, waardoor verschillende kleuren ontstaan. Deze term wordt soms gebruikt voor beschilderd glas, waarbij pigment op het oppervlak is gesmolten. Strikt genomen is de term alleen van toepassing op glas waaraan metaaloxiden zijn toegevoegd om gesmolten glas te kleuren

gebroken mansardedak
Mansardedaken waarvan alleen de twee tegenover elkaar liggende zijden hellen

gecomposteerd
Het verwijderen van de vlezige delen van bladeren, zaden of andere vegetatie om alleen de meest duurzame vezels over te houden

geheimschriften
Codes die speciaal worden gebruikt om de inhoud van een bericht te maskeren, aan de hand van een regel die is opgesteld met een geheime sleutel, die alleen bekend is bij de verzenders en de rechtmatige ontvangers van het bericht

gehoorzalen
Wordt gebruikt voor zowel ruimten als hele gebouwen bestemd voor een verscheidenheid aan activiteiten die op een podium voor een zittend publiek plaatsvinden. Voor ruimten en gebouwen die alleen voor theatervoorstellingen dienen wordt 'theaters' gebruikt; voor ruimten met vaste zitplaatsen, bestemd voor lezingen, wordt 'voordracht- of lezingenzalen' gebruikt

gelimiteerde competitie
Ontwerpwedstrijden die zich qua vorm tussen 'open' en 'besloten' competities bevinden; deelname is alleen mogelijk voor enkelen binnen een vakgebied, bijvoorbeeld alleen voor personen binnen een beperkt geografisch gebied

geluidspiegel
Wordt gebruikt voor betonnen bouwwerken van uiteenlopende vormen, meestal met een betonnen schotel die is verbonden aan microfoons, die dienen als vroege waarschuwingssystemen om het geluid van aankomende zeppelins waar te nemen en uit te zenden; langs de Engelse kust geïnstalleerd aan de kant van het Continent, aan het begin van de 20e eeuw

gematigd
Meestal alleen verwijzend naar weer, seizoen of klimaat en een aanduiding voor een aanhoudend gemiddeld warmteniveau: niet te warm en niet te koud; van milde en gelijkmatige temperatuur

genkan
Hal of veranda die men passeert bij het binnengaan van een Japans gebouw, waar men wordt begroet door de gastheer of -vrouw en waar men de schoenen kan uitdoen. Vroeger gebruikte men deze term alleen voor alkoven in zenboeddhistische tempels, maar tegenwoordig wordt de term gebruikt voor alle soorten ontvangstruimtes. Ze zijn meestal versierd met schilderingen

geknoopte foularde
Voorgevormde herensjaaltjes in de vorm van brede banden die zacht of stijf zijn en meestal op de rug worden vastgemaakt. Ook soortgelijke sjaaltjes die door mannen en vrouwen worden gedragen als onderdeel van formele rijkleding

gemarmerd kalfsleer
Bont geschakeerd leer, meestal (maar niet altijd) kalfsleer, versierd met een onregelmatig gespikkeld patroon, dat ontstaat door het besprenkelen met verf of ijzersulfaat. Het verschil met gespikkeld kalfsleer is dat de verf of ijzersulfaat op dit laatste wordt aangebracht met een spons of een stuk katoen om een gespikkeld patroon te verkrijgen

gespikkeld kalfsleer
Bont geschakeerd leer, meestal (maar niet altijd) kalfsleer, versierd met een onregelmatig gespikkeld patroon, dat ontstaat door het aanbrengen van verf of ijzersulfaat met een spons of een stuk katoen. Het verschil met gemarmerd kalfsleer is dat dit laatste is besprenkeld met verf of ijzersulfaat om een gespikkeld patroon te verkrijgen

gevelstijl
Korte paaltjes die zich aan de punt van een fronton bevinden en waarin de gevellijst wordt bevestigd

geworpen schaduwen
De schaduw van een geportretteerde figuur of geportretteerd object, die valt of wordt 'geworpen' op een ander oppervlak. Vaak gebruikt in de context van schilderen of tekenen

gealuminiseerd
Het aanbrengen van een aluminium deklaag, bijvoorbeeld op ijzer- en staalplaat

geprepareerde piano’s
Piano’s waarvan afzonderlijke noten zijn veranderd qua timbre, toonhoogte en dynamiek door verschillende voorwerpen, zoals vlakgommen, schroeven, bouten en stokjes op bepaalde punten tussen of op de snaren te plaatsen. Het idee is afkomstig van de Amerikaanse componist Henry Cowell, maar de eerste geprepareerde piano werd rond 1940 gemaakt door de Amerikaanse minimalistische componist John Cage

gestreept kleed
Amerikaanse tapijten uit het begin van de 19e eeuw die overlangs in wijde strepen met een grove, zelfgesponnen wollen draad werden geweven. De breedte van de tapijten was precies geschikt voor traplopers, of ze werden aan elkaar genaaid om zo een kamerbreed tapijt te maken

geanodiseerd
Het procédé waarbij het oppervlak van een metaal wordt bedekt met een beschermende of decoratieve laag als gevolg van elektrolyse

geel
Eén van de drie primaire additieve kleuren; dat deel van het spectrum dat zich bevindt tussen groen en oranje, met een golflengte tussen 565 en 590 nanometer. De term kan verwijzen naar alle in helderheid en verzadiging variërende kleurschakeringen binnen deze groep kleuren. Voorbeelden van de kleur geel in de natuur zijn de kleur van rijpe citroen en van eigeel

getijdenboek
Boeken die de exacte volgorde van gebeden, voordrachten uit de Heilige Schrift en kerkelijke ceremonies voor de canonieke uren bevatten

getint
Fotografische ontwikkeltechniek waarbij het zilver of een deel daarvan wordt omgezet in een zwart-wit beeld met behulp van anorganische zouten of bijtende kleurstoffen, waardoor meestal de gehele toon van het beeld verandert

gewassen
Levende structuren die deel uitmaken van het plantenrijk; doorgaans zijn ze niet in staat tot voortbeweging en bezitten ze geen specifiek gevoels- of denkorgaan of spijsverteringskanaal, en kunnen ze zich volledig in leven houden op anorganische stoffen

gewone haagbeuk
Hout van de soort Carpinus betulus, inheems in Europa, Azië en Iran. Het wordt gebruikt voor het maken van toetsmechanismen voor piano's, draaiwerk, biljartkeus en vioolbruggen

gebruiker
In het algemeen te gebruiken voor personen die gebruik maken van een product of dienst van de informatieindustrie, zoals software, thesauri of registers, inclusief personen die zelf gebruik maken van deze bronnen om inlichtingen te verstrekken aan anderen. Gebruik 'eindgebruikers' voor klanten of vaste bezoekers van een bibliotheek, informatiecentrum of een instelling waar men informatie kan terugvinden of ophalen uit een database

gecontroleerde terminologiebronnen
Een gecontroleerd vocabulaire is een georganiseerde rangschikking van woorden en zinsdelen bedoeld voor het indexeren van content en/of het ophalen van content middels browsen of zoekopdrachten. Meestal bevat een dergelijk vocabulaire voorkeurstermen en termvarianten, en betreft het een beperkt of specifiek gebied. Gecontroleerd vocabulaire is een breder begrip dan geautoriseerde termenlijst, aangezien een dergelijk vocabulaire zowel geautoriseerde termenlijsten als andere gecontroleerde terminologielijsten omvat

geflankeerde zuil
Wordt gebruikt voor zuilen die zijn ingebouwd door wandpijlers aan de zijkanten

gelatine-zilver transparant
Transparanten met gelatine als bindmiddel, met zilver als het materiaal waaruit het beeld uiteindelijk vervaardigd is

geruit
Te gebruiken voor figuren die bestaan uit geroteerde vierkanten of ruiten zodat hun hoeken op de horizontale en verticale assen liggen. Veel voorkomend als los motief, in een ruitpatroon of in een doorlopende serie

gewelfkapiteel
Wordt gebruikt voor de kapitelen van penanten of schachten die gewelven of ribben van gewelven lijken te ondersteunen

gewone serpentijn
Een serpentijn met meestal een groene hoofdkleur, hoewel er ook enkele paarse varianten zijn. Vaak lijkt het erg op graniet. Het beste gewone serpentijn komt uit het Italiaanse Ligurië

gebroken fronton
Wordt gebruikt voor frontons waarvan de lijnen hetzij bovenaan, hetzij onderaan, hetzij op beide plaatsen zijn onderbroken. Wordt vooral gevonden op laat-antieke, barokke en maniëristische architectuur, en op Chippendale meubels

gelijkvloers
Appartementen of huizen waarvan alle kamers zich op één niveau bevinden

geappeld mahonie
Verwijst naar een gespikkeld soort mahoniehout

gemarbreerde papieren
Decoratief papier dat meestal als schutblad wordt gebruikt in gedrukte of blanco boeken. Gemarmerd papier wordt vel voor vel gemaakt; het procedé begint met een bad of trog met vloeibare gom, waarin de kleuren voor het marmerpatroon op het oppervlak worden gesprenkeld. Vaak worden ook terpentijn en olie, of gal, gebruikt. Vervolgens worden de patronen aangebracht door met een kam door de oplossing te roeren, of een andere methode te gebruiken die tot het gewenste ontwerp leidt. Als er dan een vel papier in het bad wordt gelegd, hechten de kleuren in de oplossing zich aan het papier. Het papier wordt daarna te drogen gehangen. Doorgaans wordt aangenomen dat het procedé in de 16de eeuw in het Nabije Oosten is uitgevonden en zich daarna al snel naar Europa verspreidde. Inmiddels worden er tal van verschillende, door het ontwerp geïnspireerde benamingen gehanteerd voor de diverse gemarmerde papiertypen; wetenschappelijk onderzoek heeft evenwel langs indirecte weg uitgewezen dat deze namen willekeurig zijn en zelfs misschien verkeerd zijn gebruikt in de loop der jaren

gemeenschappelijk bestuurd gebied
Politiek afhankelijke territoria onder gezamenlijk bestuur van twee of meer buitenlandse mogendheden

gemeenschappelijke tuin
Wordt gebruikt voor groenstroken binnen gemeenschappen of buurten die beschikbaar zijn voor bewerking, gewoonlijk door ingezetenen, en die door plaatselijke comités worden beheerd

gemeenschappelijke vertrek
Kamers in bijvoorbeeld hotels en universiteiten voor informele samenkomst

gemeenschapsgrond
Wordt gebruikt voor uitgestrekte stukken land, al dan niet met verharde paden, die gemeenschappelijk bezit zijn

gemenebest
Groepen van soevereine staten en hun gebiedsdelen die zijn verenigd uit eigen wil en verbonden door gemeenschappelijke doelen en belangen. Voor het begrip naties of staten gebruikt men 'naties'

gesloten helm
Nauwsluitende helmen met een vizier en kinstuk die het hoofd en gezicht omsluiten; alle hoofdonderdelen werken door middel van een gemeenschappelijk stel draaipunten bij de slapen. Ze werden alom gebruikt van de 16e tot halverwege de 17e eeuw

gegrond
Het aanbrengen van een eerste laag, zoals appretuur, (grond)verf of vernis op een ondergrond die geverfd moet worden

geaquarelleerd
Het maken van schilderijen met behulp van transparante waterverfkleuren; te onderscheiden van de ondoorzichtige methode waarbij gouache wordt gebruikt

gewassen inkt
Transparante lagen of laagjes die op een tekening worden aangebracht, met inkt of aquarelverf, om een atmosferisch effect te creëren

gewassen pentekeningen
Tekeningen die met een pen zijn gemaakt en vervolgens zijn verfraaid met transparante inkt of aquarelverf in de wasverftechniek, teneinde een atmosferisch effect te creëren

geschoolde arbeider
Te gebruiken voor personen die de bevoegdheid hebben om een bepaald beroep, vak of ambacht uit te oefenen dat een hoge mate van vaardigheid vereist en vaak wordt uitgeoefend als onderdeel van een aantal samenhangende activiteiten die worden uitgevoerd met een minimum aan leiding of toezicht

geassocieerd architect
Architecten die met andere architecten samenwerken volgens een tijdelijke overeenkomst of als deelgenoot in een joint venture

gekrulde frontons
Zowel op meubilair als in de architectuur aangetroffen gebroken frontons met S-vormige zijden die eindigen in naar binnen gerichte krullen en in het middelpunt vaak worden gescheiden door een fioel of urn

general records schedule
Archiveringsschema's voor bepaalde soorten officiële documenten, die door sommige of alle regeringslichamen worden gebruikt

gemeenschapspark
Te gebruiken voor parken, meestal groter dan 80.000 m2, met een grote verscheidenheid aan voorzieningen en aanmerkelijk meer open ruimte dan 'buurtparken'

geborduurd
Verwijst naar het procedé waarbij een naald en een draad of een dunne metaaldraad worden gebruikt voor het stikken van decoratieve patronen in stof, leer, papier of ander materiaal. Gebruik 'brocheren' voor de techniek van het aanbrengen van inslagpatronen, waarmee verhoogde patronen worden ingeweven in een geweven stof

geel marmer
Marmer dat overwegend geel van kleur is

geglanspolijst
Methode waarmee op collodiumafdrukken een glanzend oppervlak wordt verkregen door ze tussen twee rollers te persen

geknopte kruisen
Kruisen met armen die uitmonden in een vorm die lijkt op drie knoppen of knopachtige uitstekende delen, vergelijkbaar met een klaverblad

gekopieerd
Wordt gebruikt voor allerlei procédés of technieken waarmee voorwerpen of documenten worden gemaakt, nagemaakt of gereproduceerd. Te onderscheiden van 'falsificeren (kopiëren)', omdat daarbij bedrog wordt gepleegd

gescherpte kruisen
Kruisen met gecoupeerde en puntige armen, de twee puntige uiteinden van elke arm zijn afgesneden en vormen zo een centraal punt zoals bij het uiteinde van een zwaard; meestal gebruikt als symbool in de heraldiek

gevlekt marmer
Een ruw brecciëmarmer, bestaande uit witte en roze fragmenten in een donkerdere matrix; afkomstig uit Serravezza in Italië. Lijkt erg op Egyptisch brecciëmarmer

gezweet
Een voorlooiproces waarbij het haar op huid of vel vóór het ontharen wordt losgemaakt door deze in een warme omgeving te plaatsen en een beheerst rottingsproces mogelijk te maken

gebedsvlag
Vlag of vaantje met daarop gebedstekst

geconstrueerd
Wordt gebruikt voor het creëren van iets door middel van het combineren van onderdelen of elementen, en wordt ook gebruikt voor de manier waarop het ding in elkaar is gezet

gedraaid
De manier waarop een keramisch voorwerp op een draaischijf gemaakt wordt

geglaceerd
Het bedekken met een dunne, meestal glanzende, soms doorzichtige, deklaag. De term omvat tevens het aanbrengen van doorzichtige, gekleurde verf over gedeelten waarop reeds andere verf is aangebracht, om het uiterlijk of de kleur te veranderen

geluidsopnamen
Schijven, banden, filamenten of andere media waarop geluid is opgenomen

gemacrameed
Verwijst naar een techniek waarbij touwtjes of dikke garens worden geknoopt tot een grof soort kant of tot decoratieve franje. Het wordt doorgaans uitgevoerd met behulp van een gevuld kussen op een houten lijst waarop de knoopdragende steuntouwen of de zoom van een stuk stof worden vastgezet. Vanaf de zoom of een lijn met knoopdragende touwen worden lange garens of touwen met knopen vastgezet en de lange garens worden vervolgens aan elkaar geknoopt met diverse knopen om zo patronen of ontwerpen te vormen. Tijdens het werken kunnen pennen worden gebruikt om de garens op het kussen vast te zetten. De techniek werd in het 19e-eeuwse Genua (Italië) ontwikkeld, maar de term is afgeleid van het Turkse woord voor 'handdoek' omdat het proces is geïnspireerd op de decoratieve franje op Turkse handdoeken en andere stoffen. het is ook gebaseerd op de technieken van 16de-eeuwse Italiaanse handwerkslieden bij het maken van 'punto a groppo'

geopoliticus
Specialisten op het gebied van de geopolitiek, de studie van de geografische aspecten van politieke verschijnselen, waaronder de geografische bases van de macht van landen en de geografische invloeden op machtsverhoudingen in de internationale politiek

geplet marokijnleer
Marokijnleer voor boekbanden, meestal Levantijns leer, waarvan de nerf is afgevlakt voordat het aan de kaft wordt bevestigd. Vervolgens wordt het zeer glad gepolijst

geribd marokijnpatroon
Korrelpatroon voor boekbinderslinnen dat van circa 1833 tot 1866 in gebruik was

gesjabloneerd werk
Beeldende werken, vervaardigd met behulp van celluloid, karton of ander materiaal, waaruit de gewenste belettering of ontwerpen zijn uitgesneden, zodat door inkt of verf daarop aan te brengen de belettering of ontwerpen kunnen worden afgedrukt op het oppervlak eronder

gewone es
Grote soort es waarvan het blad uit 7 tot 11 deelblaadjes bestaat. De boom komt veel voor in heel Europa. De soort is bekend in diverse variëteiten, waaronder productiebomen en bomen die al eeuwenlang worden gebruikt voor de landschapsinrichting. Er zijn opmerkelijke variëteiten die dwergachtig zijn of hangende takken hebben, of met meerkleurige bladeren, wratachtige twijgen en takken of gekrulde bladeren

gezangborden
Borden die in de kerk zijn opgehangen voor de congregatie, waarop de nummers van hymnen en lezingen van diensten staan aangegeven

geperst glas
Geperst glas gemaakt in de jaren 20 van de 20ste eeuw door automatische machines in fabrieken in het Midden-Westen van Amerika. Het wordt gezien als kenmerkend voor de soberheid van het naoorlogse leven. Sommige patronen doen denken aan 19de-eeuwse ontwerpen, terwijl in andere de scherpe hoeken en precieze lijnen van de Art Deco-stijlen zijn terug te vinden

Gebruiksartikelen en Uitrusting
Het gedeelte 'gebruiksartikelen en uitrusting' bevat descriptoren voor artefacten die primair en oorspronkelijk een gebruiksbestemming hebben (persoonlijke aankleding of inrichting van een ruimte) of die comfort, gemak of bescherming moeten bieden. Dergelijke artefacten zijn vaak verfraaid en worden in enkele gevallen zuiver als sierobject beschouwd

gedrukte efemera
Artikelen die voor een specifiek, beperkt gebruiksdoel zijn vervaardigd en meestal zijn bedoeld om na gebruik te worden weggegooid

geabsorbeerd
Het opnemen van gasmoleculen, opgeloste substanties of vloeistoffen door de oppervlakken van vaste stoffen en vloeistoffen waar ze mee in contact komen

geabsorbeerd
Het procédé waarbij een vloeistof of een mengsel van gassen en vloeistoffen binnen een poreus vast materiaal wordt getrokken en de doordringbare poriën daarvan vult. Gaat meestal samen met een fysieke en/of chemische verandering

geanalyseerd
Het nauwkeurig onderzoeken van een voorwerp, handeling, materiaal of begrip door het op te delen in basiselementen of samenstellende delen

geappliqueerd
Het uitvoeren van een ontwerp door middel van het aanbrengen van uitgesneden stukken materiaal of voorwerpen, zoals dekschilden van insecten of kralen op een basismateriaal. Wordt meestal geassocieerd met naaldwerk, maar ook wel gebruikt in keramiek, leer-, hout- en metaalbewerking

gebakjespan
Kleine vormen voor het bakken van kleine pasteitjes, die patty's worden genoemd

gebakken
Het prepareren, verduurzamen of opzettelijk transformeren van materialen, bijvoorbeeld klei, silicaat of glas, door middel van verhitting

gebladertemasker
Te gebruiken voor maskers die geheel of gedeeltelijk zijn gemaakt van bladeren en andere natuurlijke vezels. Deze maskers hebben soms een gepluimd helmstuk en zijn gangbaar bij het Bwa volk in Burkina Faso

geblazen
Vormingsproces waarbij een holle eenheid wordt gevormd, die door interne luchtdruk tegen een omliggende mal gedrukt wordt die zo gevormd is dat men er een fles of andere houder in kan maken. De term wordt meestal gebruikt in verband met glas en plastic

geblazen glas
Het vormen van glas door lucht door een blaaspijp in een massa gesmolten glas te blazen. Het glas wordt gevormd met tangen en snijbladen of door het te rollen op een harde ondergrond

geboetseerd
In algemene zin het gebruik van kneedbaar materiaal zoals was of klei om een driedimensionale vorm te creëren. In de keramische kunst verwijst het specifiek naar de vorming van een origineel keramisch object of het model of de maquette waarvan een mal wordt gemaakt

gebogen voorkant
Met betrekking tot kastmeubilair: met een voorkant die ononderbroken buitenwaarts is gebogen, van de randen naar het midden

geborduurde boekband
Boekbanden met stoffen kaften, meestal van fluweel, zijde of canvas, bewerkt met gouden, zilveren of zijden draad. Deze boekbandkunst kende zijn hoogtepunt in Europa in de 16de en 17de eeuw

gebruikersgroep
Groepen die de specifieke doelgroep van een bibliotheek vormen en alle anderen die gebruik maken van de collectie of diensten van de bibliotheek. Ook formele of informele groepen mensen die een bepaalde database of zoekprogramma gebruiken

gecanneleerd
Dichtbij elkaar geplaatste parallelle groeven gebruikt ter versiering van zuilen en pilaren; in de kunstnijverheid gebruikt op houtwerk, metaalwerk, glas en keramiek

gecharterd
Het leasen of huren van iets voor exclusief gebruik, meestal een boot, vliegtuig of bus

geconcentreerde belastingen
Belastingen op een zeer klein deel van een constructie

gecondenseerd
Handeling of procédé waardoor gassen of dampen worden verdicht tot een vloeistof of een vaste vorm

gedamasceerd
Het decoreren van metaal, meestal ijzer, met platte versieringen die in edelmetaal, zoals goud of zilver, worden aangebracht

gedecoreerd
Te gebruiken voor methoden en technieken toegepast om bouwwerken, meubels of andere objecten te verfraaien. Gebruik 'ornamenten' voor de verfraaiingen zelf, zoals cannelures, fioelen of monogrammen, als onderdelen van het gebouw of object die niet essentieel zijn voor de constructie ervan

gedenkteken
Bouwconstructies of aard- en nagelvaste voorwerpen die zijn opgericht als herinnering aan personen of gebeurtenissen. Gebruik 'aandenkens' voor andere voorwerpen die worden gemaakt, uitgebracht of gedragen om personen of gebeurtenissen te herdenken

gedraadopnaaid
Het borduren van een patroon door een draad plat neer te leggen en die met kleine steekjes op regelmatige afstanden vast te zetten