KSART - Kunstvormen

Categorie: Algemeen of niet ingedeeld
Datum & Land: 02/10/2022, NL
Woorden: 16070

gastenboek
Boeken, meestal bestaande uit voorgedrukte vellen, waarin bezoekers hun naam en adres, soms aangevuld met enige korte opmerkingen, kunnen schrijven

Garhwal
Verwijst naar een regionale school van Pahari-miniatuurschilderkunst die wordt geassocieerd met Garhwal, in het uiterste zuidoosten van het heuvelgebied van Punjab; de Garhwal-school kende een bloeitijd vanaf de tweede helft van de 18de eeuw tot aan het einde van de 19de eeuw, met name in Srinagar, de hoofdstad van dit gebied. De school was weliswaar niet productief maar heeft wel een belangrijke bijdrage geleverd aan de Pahari-schilderkunst. Kenmerkende elementen zijn een krachtige en zorgvuldige lijnvoering, heldere kleuren, expressieve figuren, krachtige composities en weelderige, sfeervolle landschappen. De invloed van de Guler-schilderkunst staat nog volop ter discussie, aangezien er diverse stilistische overeenkomsten bestaan tussen de twee scholen. Vermoedelijk hebben zich schilders uit Guler in Garhwal gevestigd, terwijl kunstenaars uit Garhwal op hun beurt mogelijk in de leer zijn geweest bij andere kunstcentra. Niettemin heeft Garhwal zijn eigen identiteit weten te behouden. De figuren in de Garhwal-schilderijen dragen steevast het halvemaanvormige shiva-teken op het voorhoofd, terwijl dit element doorgaans ontbreekt in andere Pahara-schilderijen. Andere onderscheidende kenmerken zijn tijgers, luipaarden en vogels die in paren worden afgebeeld, lotusvijvers en bloemen met puntige bloemblaadjes. De productie van de schilderschool liep geleidelijk terug in de 19de eeuw, toen Garhwal te lijden had onder invallen door vreemde mogendheden en onder aardbevingen

gave
Te gebruiken om zeer uitzonderlijk creatief vermogen aan te duiden, waaronder originaliteit, verbeelding, het vermogen om te denken en werken in gebieden die tot dusver niet verkend of beschouwd werden. Vaak gebruikt om het vermogen om iets van waarde of nut voor de maatschappij aan te duiden

gazon
Stukken gecultiveerd gras of andere bodembedekkers, die worden onderhouden om de esthetische waarde of voor recreatieve doeleinden

Gadidae
Familie van straalvinnige zeevissen waaronder de kabeljauw, schelvis, koolvis en wijting

Gadiformes
Orde van straalvinnige vissen waaronder de kabeljauw en zijn familieleden

gangspil
Apparaten die worden gebruikt voor het tillen van zware voorwerpen; ze bestaan meestal uit een horizontale trommel die door een hefboom of slinger wordt gedraaid. Een kabel loopt van het object via een katrol naar de trommel waar deze wordt opgewikkeld of afgerold om het object te verplaatsen

gabbeh
Tapijten met een grove, lange pool en versierd met krachtige, abstracte patronen, doorgaans gebruikt om op te slapen. Aangenomen wordt dat ze gemaakt werden door nomaden uit het centrale Zagros Gebergte

gamber
Natuurlijke, bijna permanente kleurstof die vooral wordt verkregen van verschillende soorten acacia en mimosa. Wordt gebruikt om bruine, zwarte en olijfkleurige tinten te maken en wordt ook toegepast bij het leerlooien

Ganesha Chaturthi
Een hindoeïstisch feest waarin de geboorte van Ganesha, de god met de olifantenkop, wordt gevierd. Dit feest, dat zeven tot tien dagen duurt, bereikt op de vierde dag van de maanmaand Bhadra (augustus-september) zijn hoogtepunt. Het is met name populair in de Indiase deelstaat Maharashtra. Aanbidders brengen gereedschappen en dergelijke naar Ganesha, de god van wijsheid en voorspoed, om deze te laten zegenen. Tijdens het feest zijn talrijke standbeelden en afbeeldingen van Ganesha te zien, met als hoogtepunt een spectaculaire optocht, de Ganesha Visarjana. Op deze dag mogen de aanbidders niet naar de maan kijken, omdat de maan Ganesha heeft uitgelachen toen die van zijn rijdier, een rat, viel

gas T
Luchters met een T-vorm die aan het plafond hangen. Ze hebben twee of meer gasbranders

Gafat
Verwijst naar werken die zijn vervaardigd door de gelijknamige Afrikaanse etnische groep, die in Centraal-Ethiopië leeft

Gagu
Beschrijft werk dat is vervaardigd door het gelijknamige Afrikaanse volk, dat in het westen van de Ivoorkust leeft

Gamo
Beschrijft werk dat is vervaardigd door het gelijknamige Afrikaanse volk, dat in Ethiopië leeft

Gan
Beschrijft werk dat is vervaardigd door het gelijknamige Afrikaanse volk, dat in Burkina Faso en Ivoorkust leeft

Garamantes
Te gebruiken om werken te beschrijven van het gelijknamige Noord-Afrikaanse volk dat leeft in de oases van de Fazzan in Libië

gaatjessteen
Baksteen met verticale perforaties of gaatjes. Door gaatjes te gebruiken wordt de baksteen lichter zonder dat deze minder sterk wordt

galajaponnen
Japonnen bedoeld voor formele of semiformele gelegenheden gedurende de avond, bijvoorbeeld theaterbezoek

gala-uniform
Militaire uniformen voor formele gelegenheden

gaffelkanonneerboten
Te gebruiken voor relatief kleine oorlogsschepen die met een of meer vuurwapens zijn bewapend; dergelijke schepen worden voornamelijk gebruikt voor plaatselijke verdediging en binnenwaterpatrouilles, maar de kanonneerboten uit de late 19e en vroege 20e eeuw kunnen behoorlijk groot zijn

galvanometer
Instrumenten voor het meten van zwakke elektrische stroom

galvanoplastisch gereproduceerd
Het maken van drukplaten door gebruik te maken van een gietvorm of een ander drukoppervlak, zoals een houtgravure of zetsel, en het te galvaniseren met koper

galei
Langwerpige bladen met rechtopstaande kanten die worden gebruikt om lettervormen in te zetten

garvey
Te gebruiken voor kleine vaartuigen met platte bodems met gebogen balktrek, vlakke zijkanten en brede vierkante uiteinden. Ze komen voornamelijk, maar niet uitsluitend, voor aan de kust van New Jersey

garde
Klein, vaak van draad gemaakt keukengerei dat wordt gebruikt voor het handmatig kloppen van voedsel, zoals eieren, room of aardappelen

gauged arche
Wordt gebruikt voor bogen die zijn gebouwd van enigszins wigvormige stenen, zodat de voegen van de bogen vanuit een gemeenschappelijk middelpunt stervormig uitwaaieren

gas-armatuur
Verlichtingsarmaturen die zijn uitgerust met gasbranders

gaaswals
Verwijst naar een cilindrisch onderdeel van papiermachines waarmee men patronen, bijvoorbeeld watermerken, op het papier kan aanbrengen, zodat het lijkt of ze met de hand gemaakt zijn

gaol
Aanduiding voor lokale huizen van bewaring voor armen, zwervers of mensen die op hun rechtszaak wachten; werden gebruikt in Groot-Brittannië tussen de 11e en de 18e eeuw. Geen Nederlands equivalent. Zie 'huizen van bewaring'

garbhagṛha's
Letterlijk 'baarmoederkamers' of 'embryokamers'. Het binnenste gedeelte, het belangrijkste heiligdom van een hindoetempel, waar het object van aanbidding, een afbeelding of lingam, wordt vereerd

galerijlijst
Gelijkvormige lijsten die door de eigenaar worden geselecteerd zodat alle kunstwerken in de collectie op dezelfde manier omlijst kunnen worden. Zulke lijsten waren toonaangevend voor eigendom en status en werden daarom ook vaak veranderd, soms elke generatie, om zo de nieuwste stijlen en smaken te volgen

garderobe
Ruimten waar bagage, pakjes, kleding of andere persoonlijke artikelen tijdelijk in bewaring worden gegeven aan een toezichthouder. Gebruik voor ruimten in openbare gebouwen waar jassen en dergelijke kunnen worden opgehangen 'vestiaires', voor ruimten om kleding te bewaren in de huiselijke sfeer 'kleerkamers'

gaarkeuken
Te gebruiken voor gebouwen waar soep, brood en andere basisvoeding wordt verstrekt aan behoeftigen, gratis of tegen een kleine vergoeding

gajdy
Doedelzakken met een enkel riet uit Oost- en Zuidoost-Europa en Klein-Azië. Ze komen in allerlei per streek of cultuur verschillende vormen voor, met een wisselend aantal pijpen, en worden aangeblazen met de mond of met een blaasbalg

galerijgraven
Te onderscheiden van '@passage graves' door het gebrek aan onderscheid tussen de grafkamer en de toegang

galilea
Voorkerken, westelijke voorgebouwen van grote kloosterkerken uit de 10e tot de 12e eeuw. Gebruik 'narthexen' voor de westportalen van vroeg-christelijke basilica's en de westelijke ingangsportalen van latere kerken

galjoen
Middelmatig tot grote zeevarende zeilschepen uit de late 16e en 17e eeuw die worden gekenmerkt door een hoog achterkasteel, een laag voorkasteel, een galjoenconstructie, fijnbesneden uiteinden en een groot middenschip; werden als handels- en als oorlogsschepen gebruikt en vormden in de 17e eeuw de ruggengraat van de zeevloten van de meeste Europese landen

gamben
De basleden van de viola-familie, meestal met zes, soms met zeven snaren

Gambier eilanden
Beschrijft werken die zijn vervaardigd door de bewoners van de Gambier eilanden. Er is slechts een handjevol Gambier-kunstwerken bewaard gebleven, aangezien de meeste in de loop van de 19de eeuw op last van missionarissen zijn vernietigd. De weinige nog resterende beeldhouwwerken en fragmenten laten zien dat hun kunstambacht een hoge graad van ontwikkeling kende; in figuratief opzicht staat deze kunst dichter bij de Europese technieken dan bij de kunst van de andere Polynesische eilanden in de 19de eeuw

gampi
Japans papier dat is gemaakt van vezels uit de korte bast (binnenste schors) van de soort Wikstroemia canescens, die inheems is in de bergachtige gebieden van Azië. De eerste gevonden vermelding van het papier stamt uit ca. 850 n.Chr. Gampi is een fijn vezelachtig papier dat wordt geproduceerd op een papierbewerkingsraster dat is bedekt met een waterdichte zijdedoek, hetgeen resulteert in het zijdeachtige geweven uiterlijk. Hoewel gampi transparant, glad en sterk is, heeft het een slechte dimensionele stabiliteit. Het wordt gebruikt als calqueerpapier en als tussengeschoten bladen voor goudbeslag, maar niet voor schutbladen

gangbanken
Banken die vaak bijpassend met stoelen of halspiegels worden gemaakt, meestal zonder opvulling en stoffering. Ze zijn bedoeld om in hallen en gallerijen te gebruiken

gankogui's
Dubbele klepelloze ijzeren bellen van de Ewe in Ghana, die aan een uitsteeksel aan de bovenkant worden vastgehouden en aangeslagen met een stok, vaak in paren, als begeleiding van dansen

gardbrace
'Double pieces' van plaatharnas voor het schouderstuk; ze worden gedragen om de onderste driekwart van de voorkant van het schouderstuk te versterken en zijn eraan vastgemaakt met pennen, pinnen of klinknagels; verschenen voor het eerst in het begin van de 15e eeuw

gareel
De gebogen delen van harnassen, zodanig gevormd dat ze rond de nek van een dier passen en waartegen het kracht kan uitoefenen om een lading te vervoeren

garenloos gebonden
Boekbindtechniek waarbij schuine insnijdingen worden gemaakt over de rug van een boek waar draden doorheen gaan die worden vastgemaakt met lijm

gas
Verwijst naar een stof in gasvormige toestand. De gasvormige toestand is de toestand die zich onderscheidt van de vloeibare en vaste toestand door een zeer lage dichtheid en viscositeit, relatief hoge uitzetting en inkrimping bij wijzigingen in druk en temperatuur, de mogelijkheid om zich snel te verspreiden en de spontane tendens om zich evenwichtig te verdelen over elke willekeurige houder

gasbrander
Branders voor de verbranding van gas, meestal met gaten die op verscheidene wijzen geschikt zijn en waardoor gas naar buiten komt

gasbril
Gasdichte brillen ter bescherming bij een gasaanval

gasbron
Putten voor de winning van natuurlijk gas

gaselier
Kroonluchters met drie of meer gaslampen

gasfabriek
Gebruik voor fabrieken waar gas voor verwarming en verlichting wordt geproduceerd

gashouder
Grote cilindrische of bolvormige tanks met gas dat men als brandstof gebruikt

gaslamp
Lampen met gasbranders

gasmeter
Stroommeters voor het meten en vastleggen van de hoeveelheid gas die door een buis loopt, bijvoorbeeld voor het berekenen van het verbruik van een huishouden

gasmotor
Gebruik voor interne verbrandingsmotoren aangedreven door een mengsel van gasvormige brandstof en lucht

gasontladingslamp
Lampen die branden door het vergassen van een vluchtige vloeistof

gastenverblijf
Wordt gebruikt voor afzonderlijke verblijven voor gasten, bijvoorbeeld een huis op een particulier landgoed of een kloostergebouw, speciaal voor het onderbrengen van gasten

gastronomie
Het selecteren, koken en nuttigen van verfijnd voedsel, of de kunst die dit omvat

gasturbine-elektriciteitscentrales
Krachtcentrale waarin gas wordt verbrand met samengeperste lucht of olie, om stoom aangedreven turbines die elektrische energie produceren aan te drijven

gaszwart
Type carbonzwart dat ontstaat door verbranding van aardgas

gazometer
Instrumenten voor het meten van gas en voor het ijken van andere apparaten om gas te meten

gamel
Grote, open vaten, vooral die welke boven een open vuur worden gehangen

garagedeur
Wordt gebruikt voor deuren die bedoeld zijn om voertuigen garages in laten gaan

garenloos gebrocheerd
Methode waarbij bladen samen worden gebonden tot een boekblok. Door de vellen van een katern worden sleuven of gaten gesneden of geslagen, door de gaten wordt dun kleefmiddel geperst om de vellen van de katern samen te kleven, vervolgens wordt een tweede, dikker kleefmiddel aan de rugzijde van de stapel katernen aangebracht om een boekblok te maken

galvanisch gecoat
Het aanbrengen van een beschermende of versierende laag van het ene metaal op een ander metaal met behulp van een elektrolytisch bad

galvaniseur
Metaalwerkers die een beschermende of decoratieve metaallaag aanbrengen op een ander metaal met behulp van een elektrolytisch bad

gaslantaarn
Gasbranders die worden afgeschermd door keramieken of ondoorzichtig glazen kokers, zodat ze op kaarsen lijken

Gbagyi
Beschrijft werken die zijn vervaardigd door het gelijknamige Afrikaanse volk, dat in het noorden van Nigeria leeft

Gbaya
Beschrijft werken die zijn vervaardigd door het gelijknamige Afrikaanse volk, dat in Kameroen, de Centraal Afrikaanse Republiek, de Republiek Congo en de Democratische Republiek Congo leeft

geassembleerd
Het samenvoegen van verschillende onderdelen teneinde een werkzaam geheel te krijgen

geautoriseerde termenlijst
Een geautoriseerde termenlijst is een elektronisch of fysiek bestand of andersoortige verzameling van geautoriseerde catalogustermen voor namen, onderwerpen of overige informatie. Hierin wordt de geautoriseerde of voorkeursvorm van de naam of het onderwerp voor een bepaalde entiteit vastgelegd

Gebeurtenissen
De hiërarchie Gebeurtenissen bevat descriptoren voor voorvallen, evenementen en gelegenheden van sociale, culturele, religieuze of persoonlijke aard (bijvoorbeeld verjaarsfeesten, concerten, geboorten en namen van feestdagen). Niet opgenomen zijn eenmalige gebeurtenissen met een eigennaam. Zo is bijvoorbeeld wel 'kroningen' opgenomen, maar niet 'kroning van Karel de Grote'. Relatie met andere hiërarchieën. Descriptoren voor activiteiten en methodieken die worden geassocieerd met een specifieke context (bijvoorbeeld belasting heffen en wetenschappelijk onderzoeken) zijn te vinden in de hiërarchie Functionele activiteiten. Descriptoren met betrekking tot bewerkingen die worden uitgevoerd met concrete objecten en materialen (bijvoorbeeld polijsten), zijn te vinden in de hiërarchie Procédés en technieken

gebinten
Assemblages van onderdelen (zoals balken, stangen of staven), vooral wanneer opgesteld in een driehoek of combinaties van driehoeken, om zo een onbuigzaam geraamte te vormen (om een gewicht over een groot gebied te ondersteunen), dat niet kan worden vervormd door de werking van een van buitenaf inwerkende kracht zonder dat een of meer van de onderdelen vervormen

gebogen erkerraam
Erkerramen die gebogen zijn van ontwerp

geboortepenning
Koperen of edelmetalen penning met naam en data geslagen ter herinnering aan de geboorte van een kind

gebouw
Bouwwerken van tamelijke of aanzienlijke grootte, in het algemeen van duurzaam materiaal, die meestal een of meerdere ruimten omsluiten en bedoeld zijn voor bewoning, samenkomst of andere maatschappelijke verrichtingen, tot berging of anderszins

gebrandschilderd glas
Verwijst naar werken van gekleurd glas, over het algemeen in de vorm van een venster, zelfstandig paneel of lampenkap, waarvan het ontwerp bedoeld is om te worden bekeken door gebroken licht en de uitwerking in hoge mate afhangt van de hoedanigheid van het licht. De fasen van het productieproces zijn in een handboek uit de vroege twaalfde eeuw beschreven door de monnik Theofilus en het proces is sindsdien nauwelijks veranderd. Het glasobject wordt gemaakt door stukken gekleurd glas te snijden op basis van een karton op ware grootte en de stukken vervolgens te vatten in stroken lood. Op het glasoppervlak kunnen details worden geschilderd die worden gebrand in een oven voordat de glasstukken worden samengevoegd. De methode waarmee het glas waterdicht wordt gemaakt en wordt bevestigd in een raam is vaak zeer decoratief en vormt een belangrijk onderdeel van het ontwerp. Als hoogtepunten van gebrandschilderd glas worden de werken uit de Europese gotiek en de 19de-eeuwse neogotiek beschouwd

gedachteniskruisje
Eenvoudig houten kruisje met de naam van een overleden parochiaan. Deze kruisjes hangen op een speciale plek in de kerk

gedeeld contract
Contracten waarbij het werk wordt verdeeld in verschillende hoofdcontracten, zoals een algemeen contract, een contract voor de mechanische werkzaamheden en een contract voor de elektriciteitswerkzaamheden, in plaats van dat het aan één aannemer wordt toegewezen

gedoezeld
Een tekentechniek, waarbij gebruik wordt gemaakt van een sigaarvormig hulpstuk, doezelaar genaamd, om houtskool, zacht potlood, pastel, krijt of crayon te mengen of uit te wrijven

geelkoper
Een legering van koper en zink, meestal met koper als het voornaamste element en met zink als maximaal 40% van het gewicht

gehamerd
Verwijst naar het procedé van met een hamer of ander gereedschap op metaal slaan om een vat of ander voorwerp te maken, of om versiering aan te brengen. De oudste techniek hierbij was mogelijk het maken van een dunne schijf van metaal door het metaal in een holte in een blok hout te hameren. Een vat kan langzaam worden gevormd doordat op het buitenste oppervlak wordt geslagen met behulp van een speciaal gevormde hamer en aambeeld. Bij bosseleren of repousséwerk wordt gebruikgemaakt van hameren om een dessin of patroon aan te brengen in een metalen voorwerp, gewoonlijk door op de achterkant van het voorwerp te hameren

geheng
Gesmeed ijzeren element, tenminste aan één zijde voorzien van een langwerpig blad, waaraan een luik, raam of deur draait. (VWB)

gekoppeld raam
Verschillende ramen die precies naast elkaar zijn gezet, zonder onderbrekende muurruimte, om een horizontale band van vensterindeling te vormen. Komt voor in de Modernistische stijl

gemeentelijke overheidsdocument
Stukken die zijn opgesteld of ontvangen door het bestuurlijke lichaam van lokale rechtspersonen

gemellions
Kommen van metaal of porselein die gemaakt zijn als paar en in elkaar passen. Eén kom heeft een kleine tuit om water over de handen te gieten en de andere kom dient als waterreservoir. Ze werden gebruikt om de handen te wassen voor het eten of tijdens liturgische ceremonies. Men begon ze in de dertiende eeuw te vervaardigen in Limoges, hoewel het ontwerp ouder is. De naam is afgeleid van 'gemellus', Latijns voor 'tweeling'

geograaf
Zij die geschoold zijn in of werkzaam zijn op het gebied van de geografie, de sociale wetenschap die zich bezighoudt met de aarde en het leven daarop, in het bijzonder de beschrijving van land, zee en lucht, en de verspreiding van flora en fauna, inclusief de mens met zijn bezigheden en territoriale organisatie

geoolog
Zij die geschoold zijn in of werkzaam zijn op het gebied van de geologie, de wetenschap die zich bezighoudt met de fysische geschiedenis van de aarde, de stenen waaruit deze bestaat en de fysische veranderingen waaraan deze onderhevig is en is geweest

gepantserde kabel
Met rubber geïsoleerde elektriciteitsdraden, in een buigzaam stalen omhulsel

geparafeerd
Ergens een handtekening op zetten die alleen bestaat uit de initialen van iemands naam

geraamte
De dragende en beschermende kalkhoudende structuur van een dier

geraamte
Het lichaam of de hoofdstructuur van meubilair waarop vernis wordt aangebracht

geronde-rug stoel
Stoelen uit het begin van de 18e eeuw, met of zonder armleuningen, met een vaasvormig middenblad in de rugleuning, die is gebogen om als aangenaam steuntje in de rug te dienen

getemperd
Procedé waarbij metaal, glas of een ander materiaal wordt verhit tot een temperatuur onder het transformatiepunt, en vervolgens gereguleerd wordt afgekoeld om zo de hardheid, sterkte of buigzaamheid ervan te veranderen

getouwen
Raamwerken of machines die worden gebruikt om twee of meer reeksen draden of garens onder een rechte hoek door elkaar heen te weven

gevoel
Het vermogen om een toestand van het lichaam, de lichaamsdelen of de zintuigen waar te nemen doordat boodschappen van de zintuiglijke receptoren van het lichaam in de hersenen worden geregistreerd als informatie over de omgeving

gevouwen
Iets, bijvoorbeeld stof of papier, over zichzelf heen buigen. De term wordt ook als meervoudsvorm gebruikt van het zelfstandig naamwoord 'vouwen' waarmee de delen die over elkaar zijn gevouwen worden aangeduid. Gebruik 'plooien' voor de ribbels of rimpels die door het vouwen ontstaan. Gebruik het adjectief 'opvouwbaar' voor voorwerpen die zijn ontworpen om klein te worden opgevouwen

gewapend
Het toevoegen van een structureel element, meestal van een ander materiaal, om ergens de sterkte of onbuigzaamheid van te verbeteren

gewatteerde wambuis
Gewatteerd kledingtextiel voor het bovenlichaam met mouwen en vaak een rok, uitgerust met veters om de wapenrustingen van hard materiaal aan te hechten, en vaak ingezet met okselstukken van maliën. Deze werden gedragen in de 14e en de 15e eeuw onder andere wapenrustingen, voor extra bescherming en om schuren te voorkomen

gewijzigd portlandcement
Een cement dat wordt gebruikt bij algemene constructiewerkzaamheden waarbij een gematigde bindingswarmte is vereist