KSART - Kunstvormen

Categorie: Algemeen of niet ingedeeld
Datum & Land: 02/10/2022, NL
Woorden: 16070

fijngraveernaald
Divers gereedschap waarmee dunne, verfijnde gegraveerde lijnen worden gemaakt, zoals om een gekleurd gebied in een diepdruk of houtgravure te maken

film noir
Door Franse critici bedachte term waarmee een genre films wordt omschreven die zich kenmerken door een donkere, sombere toon en een cynische, pessimistische stemming. Zulke films laten gewoonlijk de duistere, sombere onderwereld van criminaliteit en corruptie zien, waarin zowel de helden als de schurken cynisch en gedesillusioneerd zijn, gevangen in hun verleden en onzeker of apathisch over de toekomst. Typerende voorbeelden van het genre zijn zwart-witfilms uit Hollywood in de jaren 40 en vroege jaren 50 van de 20ste eeuw, hoewel er ook latere voorbeelden in kleur bestaan

filmen
Verwijst naar de kunst en expressievorm van het maken van films en bewegende beelden, die worden geproduceerd op film of videoband en waarop een reeks beelden in zo'n snel tempo worden gepresenteerd, dat de visuele illusie van natuurlijke beweging ontstaat. Het kan ook verwijzen naar vergelijkbare kunst die wordt geproduceerd op digitale media. De kunstvorm wordt meestal gekenmerkt door de presentatie van dramatische gebeurtenissen die emoties oproepen, waarbij op grote schaal gebruik wordt gemaakt van andere uitvoerende en visuele kunsten, in combinatie met een groot aantal technische mogelijkheden. Het kwam in de loop van de 20ste eeuw tot grote bloei en wordt qua populariteit en invloed door geen enkele andere kunstvorm geëvenaard. Gebruik 'films (informatiedragers)' voor de feitelijke werken die worden bestudeerd of gecreëerd

fibro
Bekleding van cement en asbest, hoofdzakelijk in Australië toegepast bij de bouw van goedkope woningen

Fichtelgebirgehompen
Verwijst naar een Duits type hoog, cilindrisch drinkglas dat in email is versierd met berglandschappen

fichu
Damessjaals van een lichte stof, vaak wit en doorschijnend, die om de hals en schouders worden gedrapeerd en worden vastgeknoopt, waarbij de uiteinden loshangen

figured flask
Flacons met opgewerkte patronen op een of beide zijden

figuurnaden
Inzetstukken in velerlei vormen zoals een ruit of een driehoek van bijvoorbeeld stofof leer, die in een naad worden geplaatst zoals in een mouw of handschoen om meer bewegingsvrijheid te bewerkstelligen. Wordt ook gebruikt voor de maliën of plaatstukjes voor de openingen van scharnierpunten in een harnas. Gebruik 'geren' voor panden die het gehele kledingstuk aan de bovenzijde versmallen

filatelist
Zij die postzegels, belastingzegels, gefrankeerde enveloppen, poststempels, briefkaarten, couverts en soortgelijke materialen met betrekking tot de postale of fiscale geschiedenis verzamelen of bestuderen

filigrainglas
Verwijst naar glasdraden die als decoratie zijn aangebracht, meestal op de romp, de voet of het handvat van een vat. De draden kunnen in rechte rijen, in een bepaald patroon of in een kettingvorm zijn aangebracht. Trailings verschenen voor het eerst op oud Romeins glas, en waren ook populair bij glas uit de Middeleeuwen en later. Er is een kenmerkend verschil met draadwerk, waar het zelfstandige, vaak deels vrijstaande ontwerpen betreft

filmcassettes
Frame waarin fotografische film wordt vastgezet alvorens het in een camera of onder een scanner te schuiven. De vorm en grootte van het frame hangt af van het formaat van de film

filmer
Te gebruiken voor makers van persoonlijke, zelfstandig geproduceerde films, die verantwoordelijk zijn voor het ontwerp, de sponsoring en uitvoering van alle aspecten van de film

filmlasapparaat
Apparaten die worden gebruikt om twee filmdeeltjes of bandopnames in de juiste volgorde bijeen te houden terwijl ze aan elkaar worden gelast

filmliefhebbers
Te gebruiken voor mensen met een passie voor de filmwereld, die veel weten van films en het maken van films. Niet te gebruiken voor mensen die zich bezighouden met de filmproductie, zoals regisseurs, cineasten, enzovoort

filmproducent
De mensen die de supervisie en controle hebben over alle aspecten van de productie van films. Bij commerciële films is de producent eindverantwoordelijk voor het succes of falen van een film

filmregisseur
Mensen die de eindverantwoordelijkheid hebben voor alle creatieve en technische aspecten van een film

fineer
Verwijst naar een dunne laag materiaal, vaak hout of plastic maar soms ook een kostbaar materiaal als ivoor, dat wordt verbonden met een meestal inferieur materiaal, om dit te bedekken

fiscaal belasten
De oplegging van verplichte bijdragen door een overheidsinstantie om inkomsten te verkrijgen

fixer mason
Metselaars die in een bouwwerk de grote steenblokken precies op de juiste plek plaatsen

fietsplaten
Te gebruiken voor meestal metalen platen met een officieel identificatienummer, bijvoorbeeld op gebouwen, voertuigen en uitrusting

fiool
Kleine of middelgrote vaten, hoofdzakelijk voor medicinaal gebruik en toiletbereidingen

fjord
Verwijst naar inlaten van de zee die lang, diep en nauw zijn en steile wanden hebben. Gewoonlijk gevormd door gletsjererosie

flacon
Afgevlakt, bol of peervormig vaatwerk met korte smalle hals en smalle mond; gewoonlijk van glas, aardewerk of metaal en gebruik voor uiteenlopende doeleinden. Ook gebruikt voor vaatwerk met een rond lichaam en een nauwe hals, meestal van glas, dat gebruikt wordt in laboratoria

flamberge
Tweehandige zwaarden uit de zestiende eeuw met een golvend kling, gelijkend op een vlam, en een uitzonderlijk lang gevest. Werd onder andere gebruikt door de zogenaamde Landsknechten, Duitse huursoldaten

flamingo's
Familie bestaande uit ongeveer drie geslachten en vijf levende soorten grote rozekleurige waadvogels met lange nek, lange poten, grote vleugels met dikke omlaag gerichte snavels. De vogels werden voorheen op basis van bepaalde lichaamskenmerken geclassificeerd bij de langpotige Ciconiiformes, maar worden nu meestal tot een aparte familie gerekend

flesetiket
Labels die de fabrikant aanbrengt op flessen sterkedrank of wijn of met een andere drank, met daarop de naam van de producent, de wijngaard, het wijnjaar of het jaar waarin het product is gemaakt, de ingrediënten, enzovoort. Deze etiketten kunnen door verzamelaars, en in bepaalde gevallen door musea, als waardevolle objecten worden beschouwd

flexatoon
Slaginstrumenten rond 1920 uitgevonden, bestaande uit een klein, buigzaam stalen blad of lamel die is opgehangen in een raamwerk van ijzerdraad dat uitloopt in een handvat. Aan weerszijden bevinden zich metalen staafjes met aan de uiteinden houten of rubberen knoppen die afwisselend op elke kant van het blad slaan als de speler met het instrument zwaait;

flessenstandaard
Standaarden waarin flessen en glazen passen

flabella
Schijf of andere vorm, vervaardigd uit metaal, leer, veren of zijde, bedoeld om vliegen weg te houden bij zowel de priesters als de hostie tijdens liturgische plechtigheden

fluit
In algemene zin te gebruiken voor aërofonen, geluid voortbrengend door middel van een luchtstroom die vanaf de lippen van de bespeler over de scherpe rand van een opening wordt geblazen. In specifieke zin: de uit drie of meer delen bestaande, zijdelings aangeblazen fluiten, met of zonder (Boehm)kleppensysteem, in hout of metaal in westerse orkest-, kamer- en solomuziek

flipboekjes
Een reeks afbeeldingen van een levendig tafereel die zodanig aan elkaar vast zijn gemaakt dat de illusie van beweging kan worden gecreëerd door de afbeeldingen snel door te bladeren

fleuron
Decoratief motief in de vorm van een gestileerde bloem, blad, ruit, ster of andere grafische figuur als een enkel teken in de boekdruk, dat wordt gebruikt om onder meer afzonderlijke paragrafen en opmerkingen van elkaar te scheiden en die kunnen worden herhaald voor de vorming van een decoratief kader

fletton
Bouwsteen of gewone baksteen, in Engeland vervaardigd uit Oxford-klei in het district Peterborough en algemeen gebruikt in Londen en omgeving

flong
Absorberend papier of karton dat bestaat uit verschillende bevochtigde en aan elkaar geplakte vellen en dat wordt gebruikt voor het maken van mallen voor het gieten van drukplaten en stereotypen

fluitglas
Hoge smalle wijnglazen met een conisch gevormde kelk op een stam; ook gebruikt voor het drinken van champagne. Gebruik 'champagneglazen' voor glazen met een ondiepe, schaalachtige kelk

flintglas
Glinsterend en glanzend glas dat is gemaakt van een samenstelling van loodoxide, zand en alkali. Vaak gebruikt in lenzen en prisma's vanwege de hoge brekingsindex

Flores
Verwijst naar de stijl die in verband wordt gebracht met de regio Flores in Indonesië. De stijl wordt gekenmerkt door bewerkte schelpen en botten, gedetailleerd kraalwerk en vergulde, met edelstenen bezette sieraden. Bij deze stijl worden ook niet-inheemse materialen zoals glas en koraalkralen toegepast in inheemse ontwerpen. Hoofd- en halssieraden worden vaak gegoten met het verlorenwasgietprocedé, en versierd met motieven van buffelkoppen en -hoorns. Monumentale beeldhouwwerken in deze stijl dragen sterke religieuze invloeden, met offeraltaren en heilige megalietstructuren, menhirs, dolmens en terrasvormige grafheuvels. Na de introductie van het hindoeïsme en het boeddhisme werden in de monumentale beeldhouwkunst ook symbolen van Boeddha en Shiva gebruikt. In de beeldhouwkunst in deze stijl bestaat een sterke houtsnijwerktraditie, waarbij vaak een mythische draak-slang wordt afgebeeld ter versiering en als symbool van bescherming

Floresmens
Uitgestorven mensensoort die tussen 94.000 en 18.000 jaar geleden leefde, dus ruim binnen de periode van de moderne mens, vermoedelijk op het Indonesische eiland Flores en mogelijk ook elders. In 2004 vond een team van Australische en Indonesische antropologen de skeletresten van een volwassen vrouw en van andere personen in de Liang Bua-grot op Flores. Deze mensen van deze soort werden ongeveer een derde van de grootte van de moderne mens. Ze vervaardigden gereedschappen, jaagde op dwergolifanten en andere dieren en kookten voedsel. De Floresmens stamt mogelijk af van de H. erectus, een veel oudere en grotere mensensoort waarvan wellicht ook de moderne mens afstamt. De geringe lengte van H. floresiensis was mogelijk het gevolg van eilanddwerggroei. Aangezien er geen resten van H. erectus op Flores zijn aangetroffen, is een alternatieve theorie dat deze soort al een gering postuur had toen hij op het eiland kwam, mogelijk als gevolg van een veel vroegere afstamming van een gemeenschappelijke voorouder van H. erectus

flow blue
Verwijst naar een glazuur dat bestaat uit een transfergedrukt blauw ontwerp op wit porselein of steengoed en dat wordt gekenmerkt door het zachte, luchtige of wazige ontwerp of door de vervaagde randen van het ontwerp, alsof het blauw is uitgelopen op de witte ondergrond. Dit effect werd bereikt door het werk te bakken in een omgeving met vluchtige chloriden, waardoor het blauwe pigment werd verspreid over het glazuur. Het glazuur werd ontwikkeld in de vroege 19e eeuw, oorspronkelijk in Staffordshire; het was populair in de Engelse en Amerikaanse Victoriaanse en Edwardiaanse tijd. Het blauw kan variëren van grijsachtig blauw tot groenachtig blauw, maar de meest gewilde kleur is helder kobaltblauw

flambouw
Fakkels die uit stukken touw of een soortgelijk materiaal bestaan die met was, talk, hars of teer zijn doordrenkt

flamboyante gotiek
Verwijst naar de laatste jaren van de Gotische periode en stijl in de architectuur en andere kunsten in Europa, beginnend aan het eind van de 13de eeuw. De stijl kenmerkt zich door een steeds grotere regionale verscheidenheid, die vaak gepaard gaat met een tendens naar extreme complexiteit, verrassings- en fantasie-effecten, een ambitieus spel van licht en schaduw en een overweldigende rijkdom aan lineaire vormen. Zie voor individuele regionale stijlen onder ‘Middeleeuwse regionale stijlen’

flora
Wordt gebruikt als aanduiding voor de totale plantengroei in een bepaald gebied of tijdspanne

flora's
Opsomming of beschrijving van de planten uit een bepaald geografisch gebied, een bepaalde geologische periode, enzovoort, in boekvorm, op een internetsite of op een ander medium

fleurons
Kleine decoratieve bloemachtige elementen; een term losjes gebruikt ter verwijzing naar architectuur en meubilair en meer specifiek naar letterornamenten die door drukkers worden gebruikt

flipglas
Hedendaagse verzamelaarsterm die verwijst naar grote wijd uitlopende glazen vaten voor het verwarmen van flip (een soort advocaat), waarvan de populariteit een hoogtepunt beleefde in de 18de en 19de eeuw; verwijst soms ook naar de kleinere glazen vaten waaruit de flip werd gedronken

flanelbord
Een met flanel bekleed (school)bord waarop plaatjes kunnen worden gehecht voor leerdoeleinden

flashmobs
Grote groepen mensen die zich via internet hebben georganiseerd. Ze ontmoeten elkaar op een bepaalde locatie op een bepaald tijdstip, voeren geschreven of minder nauwkeurige instructies uit en verspreiden zich dan weer

flipperkast
Tafelachtige machines om op te flipperen, meestal bedekt met een schuin aflopende glazen plaat en werkend op munten

floatglas
Vlakglas dat wordt gemaakt door een lint gesmolten glas boven een bad gesmolten tin te gieten. Het proces is in 1959 ontwikkeld door Pilkington Brothers en is nu de meest gebruikte methode ter wereld voor het maken van plaatglas van goede kwaliteit dat helder en vlak is met parallelle en met hitte gepolijste randen

flessen met stop
Vaten waarvan hals en mond aanzienlijk smaller zijn dan de buik; om er vloeibare en droge stoffen in te doen

Flakturm
Grote bunkers met luchtafweergeschut die de Luftwaffe in de Tweede Wereldoorlog gebruikte om geallieerde vliegtuigen neer te halen, te schuilen tegen luchtaanvallen en de luchtverdediging te coördineren. Ze hadden betonnen muren van soms wel 3,5 meter dik en werden als onverwoestbaar beschouwd

formisme
Verwijst naar stijl en beweging die is verbonden met een groep Poolse schilders en beeldhouwers die werkzaam waren tussen 1917 en 1922 en die van 1917 tot 1919 hoofdzakelijk bekend waren als Poolse Expressionisten. De Formisten stelden voor het eerst werken tentoon in Kraków in 1917, en streefden ernaar een duidelijke nationale stijl te creëren die in overeenstemming was met de ideologieën achter het Poolse modernisme

fotografische kaart
Commercieel geproduceerde foto's, aangebracht op dik opzetkarton, dat iets groter is dan de afbeelding. In de resterende ruimte rond de afbeelding is op de kaart doorgaans de naam of het embleem van de fotograaf gedrukt of gebosseleerd, terwijl op de achterkant doorgaans het impressum van de fotograaf te vinden is. Ze werden gemaakt volgens verschillende procedés in diverse standaardformaten

formele tuin
Tuinen waarvan de beplantingen, paden, vijvers, fonteinen en andere elementen volgens een duidelijk herkenbaar patroon, vaak symmetrisch en met nadruk op geometrische vormen, zijn aangelegd

Fostat
Verwijst naar een aardewerkstijl die bloeide in Fostat (het oude Cairo) gedurende de Fatimidische periode. Fragmenten uit de vroegere Tulunidische periode laten zien dat de techniek van lustrewerk in deze periode werd geïntroduceerd in de ateliers van Fostat, in nauwe samenhang met het Samarra-aardewerk. Nuances in het lustre zijn te herkennen in het aardewerk dat tijdens de Fatimidische periode werd vervaardigd, hoewel ieder stuk van slechts één laag lustre is voorzien. Ook de decoratieve motieven worden rijker en gevarieerder en bevatten elementen uit diverse culturen, een bewijs dat Fatimidisch Egypte openstond voor invloeden uit het gehele Middellandse Zee-gebied en zelfs daarbuiten. Afbeeldingen van dieren in rollen, vissen, vogels en wensinscripties in decoratief Kufic zijn populair; ook fantasiewezens en menselijke figuren zijn in trek, evenals meer schematische motieven zoals hartpalmetten. Sommige afgebeelde dieren zijn geïnterpreteerd als symbolen van de maan of de zon of als astrologische symbolen. In Egypte werd uitsluitend vaatwerk vervaardigd, geen tegels. De productie van Fostat-lustrewerk lijkt te zijn opgehouden tijdens de periode van de mammeluks, toen de pottenbakkers een voorkeur voor reliëfdecoraties gingen ontwikkelen

folksonomie
Informatieverzamelmethodieken op internetbasis, bestaande uit gezamenlijk gegenereerde labels voor het categoriseren van webcontent, met inbegrip van webpagina's, weblinks en online-foto's. Het verschil met een taxonomie is dat de schrijvers van een folksonomie meestal incidentele contentgebruikers zijn en geen professionele indexontwikkelaars die standaardprotocollen en gestandaardiseerde gereguleerde terminologie hanteren; folksonomieën maken geen deel uit van onderliggende World Wide Web-protocollen. Aangezien het binnen een grote gevarieerde gemeenschap van internetbouwers en -gebruikers onmogelijk is om op consequente en onafhankelijke wijze metadata toe te voegen, worden folksonomieën meestal gekenmerkt door een individueel bepaalde, niet standaardconforme wijze van tagging, hetgeen afbreuk doet aan de efficiëntie en nauwkeurigheid bij het ophalen van informatie

fosforescentie
Lichtemissie die het gevolg is van energieabsorptie door een stof uit bronnen zoals zichtbaar licht, infrarood licht, ultraviolet licht, elektriciteit, kathodestraling of röntgenstraling, en die vrij lang na het stopzetten van de energievoorziening aanhoudt

fotodoos
Dozen om foto's in te bewaren, met name de kenmerkende dozen die in de negentiende en vroege twintigste eeuw werden gemaakt en die waren bedoeld om op tafel neer te zetten. De doos is vaak gemaakt van hout, metaal of een ander materiaal en is vaak van boven open. Vaak ook heeft de doos poten en handvatten, een constructie om foto's verticaal te bewaren. Sommige dozen hebben een decoratieve opening aan de voor- en achterkant die het mogelijk maakt om een foto uit te stallen. De term kan ook worden gebruikt voor moderne dozen met hetzelfde doel, ook al hebben ze een ander ontwerp

fotolijst
Verwijst naar lijsten die zijn gemaakt om foto's in standaardformaten (in Nederland: 9 x 13 cm, 10 x 15 cm, 13 x 18 cm enz.) in te lijsten. Ze worden doorgaans voorzien van glas(platen) ter bescherming van de foto en een uitklapbare staander aan de achterkant, zodat de lijst rechtop op een tafel, plank of ander vlak kan worden gezet

foto
Niet bewegende afbeeldingen vervaardigd met van stralingsgevoelige materialen (gevoelig voor licht, elektronenstralen of nucleaire straling), met uitzondering van reproductieve afdrukken van documenten en technische tekeningen. Gebruik daarvoor termen, die bijeengebracht zijn onder 'reprografische kopieën'. Foto's kunnen positief of negatief zijn, ondoorschijnend of transparant (in vaktermen: opzicht of doorzicht)

fotoarchief
Instellingen die uitsluitend of hoofdzakelijk foto's bewaren, onderhouden en verzorgen. Kan ook verwijzen naar collecties van digitaal opgeslagen afbeeldingen

fotoboeken
Boek met of zonder tekst waarin de essentiële informatie wordt overgedragen middels een verzameling fotografische afbeeldingen. Het boek kan het werk bevatten van één of meer kunstenaars of fotografen, of kan door een redactie zijn samengesteld. De afbeeldingen in een fotoboek zijn vaak bedoeld om in context te worden bekeken, als deel van een groter geheel. Meestal verwijst de term naar mechanisch gereproduceerde en commercieel verspreide werken. Gebruik 'fotoalbums' voor albums waarin fotografische afdrukken, al dan niet voorzien van een toelichting, zijn ingeplakt

fotochroomafdrukken
Verwijst naar fotomechanische kleurenafdrukken die lithografisch werden geproduceerd van fotografische negatieven. De techniek werd in de jaren 90 van de 19de eeuw ontwikkeld door het Zwitserse Art Institute Orell Füssli, ook bekend als Photoglob Zürich. De techniek werd geïntroduceerd tijdens de Wereldtentoonstelling in Parijs in 1898 en werd gebruikt tot de jaren 30 van de 20ste eeuw. De techniek was een van de meer succesvolle pogingen om kleurenafbeeldingen te produceren voor de komst van de kleurenfotografie. Fotochroomafbeeldingen lijken inderdaad bedrieglijk veel op kleurenfoto's, tenzij ze worden bekeken met een vergrootglas. Een zwart-witfoto diende als basis en een vorm van fotolithografie met maximaal zestien kleuren werd gebruikt voor de uiteindelijke afbeelding. Fotochroomafdrukken onderscheiden zich van chromolithografieën door hun harde, heldere coating. Het gepatenteerde proces werd in licentie gegeven aan bedrijven in Engeland en Amerika. De meeste fotochroomafdrukken zijn vergezichten van het westen van de Verenigde Staten, Europa en het Midden-Oosten. William Henry Jackson en de Detroit Publishing Company produceerden een groot aantal fotochroomafbeeldingen. Voor de onderschriften werden vaak gouden letters gebruikt in het onderste gedeelte van de recto's, met vermelding van de locatie op de afbeelding en soms de maker. Het proces was arbeids- en tijdintensief en er kwamen snellere en eenvoudigere technieken voor in de plaats

fotograferen
De kunst om door chemische inwerking van licht op een gevoelige plaat resp. film afbeeldingen van voorwerpen te maken

fotomechanische afdruk
Afbeeldingen gemaakt via verschillende werkwijzen, waaronder een fotografisch procédé (dat wil zeggen, het gebruik van lichtgevoeligheid) om een afbeelding over te drukken, en een ander procédé voor de afdruk, die op zich zelf nooit lichtgevoelig is geweest

fotomontage
Wordt gebruikt voor combinaties van fotografische beelden, of voor fotografische met andere afbeeldingen, zoals bouwtekeningen, die meestal worden gerangschikt tot een op zekere hoogte verenigd beeld. Voor foto's die voortkomen uit het afdrukken van twee of meer negatieven als één beeld wordt 'compositiefoto's' gebruikt. Gebruik de term 'collages' wanneer stukken foto of andere relatief platte materialen zijn vastgeplakt in een minder verenigde afbeeldingen

fotozetmachine
Letterzetmachines die afbeeldingen van lettertekens projecteren op lichtgevoelige film of papier waardoor een afdruk wordt geproduceerd waarvan een drukplaat wordt gemaakt

fosforzuur
Elk van de drie zuren, orthofosforzuur (H3PO4), metafosforzuur (HPO3) of pyrofosforzuur (H4P2O7), afgeleid van fosforpentoxide (P205) en verschillende hoeveelheden water

forum
Open ruimten in oude Romeinse nederzettingen, die werden gebruikt als marktplaatsen of als algemene openbare ontmoetingsplaatsen, en plaatsen voor gerechtelijke of openbare zaken. Gebruik 'agora's' voor vergelijkbare ruimten in oud-Griekse nederzettingen

foneticus
Specialisten op het gebied van de fonetiek, het bestuderen van de productie, overbrenging, perceptie, classificatie en fysieke en akoestische eigenschappen van spraakklanken en de manier waarop deze zijn georganiseerd binnen taal. Gebruik 'fonologen' voor specialisten op het gebied van de fonologie, de bestudering van geluidspatronen en taalsystemen

foulard
Foulards die uit lichtgewicht materiaal bestaan en die nonchalant over iets heen worden gedrapeerd. Ze worden voornamelijk gebruikt als decoratie maar ook vaak voor de warmte

fotoalbum
Albums met foto's erin geplakt, met of zonder informatie erbij

formule
Algoritmen, vaak uitgebeeld in algebraïsche tekens

foot curtain
Bedgordijnen aan het voeteneinde en de zijkanten van het voeteneinde van een bed, soms alleen aan de zijkanten

fopkan
Kannen met een geperforeerde hals en tussen de drie en acht tuiten langs de rand, waardoor normaal drinken of schenken onmogelijk is. Drinken of schenken kan alleen als bepaalde gaatjes langs de rand en onder de handvaten worden afgedekt met de vingers

fosfaatkartering
Het meten van het fosfaatgehalte in de grond van archeologische sites, om zo de begrenzingen van nederzettingen en agrarische percelen te bepalen

fotometer
Wordt gebruikt voor instrumenten die de intensiteit meten van licht dat op een oppervlak valt (verlichtingssterkte), of dat wordt gereflecteerd door een oppervlak (luminantie), of dat wordt uitgezonden door een lichtbron (lichtstroom of lichtsterkte)

foto in etui
Foto's, meestal daguerreotypieën, ambrotypieën of ferrotypieën, die zijn gemonteerd in stevige cassettes

folder
Wordt gebruikt voor gevouwen drukwerk, zoals circulaires of reclameblaadjes, waarbij de tekst doorgaans niet over de vouw heen wordt afgedrukt. Gebruik 'planobladen' voor drukwerk dat opengevouwen wordt gelezen

fotogalvanodruk
Afdrukken die gemaakt zijn met behulp van het fotogalvanografie-procédé

fotomozaïek
Montages van fotografische afdrukken, zodanig aaneengevoegd dat er een ononderbroken panorama ontstaat

Fome-Cor
Licht board met een kern van plasicschuim dat aan beide kanten is bekleed met papier; wordt vaak gebruikt om kunstwerken op te plaatsen of mee te ondersteunen

fontange
Term die van toepassing is op de hoge, kanten hoofdtooien die door vrouwen werden gedragen aan het eind van de 17e en het begin van de 18e eeuw

fossiel
Overblijfselen, afdrukken of sporen van dieren of planten uit vroegere geologische tijden, die zijn bewaard gebleven in de aardkorst

four-patch quilt
Patchwork quilts bestaande uit blokken en door een horizontale en een verticale naad zodanig verdeeld dat vier bijna of precies even grote vierkanten gevormd worden. Geen Nederlands equivalent

fotogravure
Fotomechanische afdrukken gemaakt aan de hand van het fotogravure-procedé. Hierbij wordt de metalen drukplaat geprepareerd met behulp van een bichromaat procedé, waardoor een gelatinelaag ontstaat van variërende dikte. De plaat wordt geëtst om cellen te vormen van variërende diepte die verschillende hoeveelheden inkt kunnen vasthouden. Gebruik 'heliogravure (procedé)' wanneer dit wordt gedaan met aquatint

fonautograaf
Vroege fonografisch opnameapparaten van het type dat in 1857 werd uitgevonden door Léon Scott de Martinville, bestaande uit een hoorn of trommel waarmee geluidsgolven op een membraan werden gericht. Aan het membraan zat een stekelhaar van een varken die over een lampzwarte cilinder heen en weer ging. Op die manier werden de geluidsgolven visueel vastgelegd. Het was het eerste apparaat waarmee geluid kon worden geregistreerd, maar men kon er nog geen geluid mee reproduceren

Formosa marmer
Een grijs-wit gespikkeld marmer, soms ook met rode vlekken, afkomstig uit Nassau in Duitsland. Dit marmer bevat vaak een grote hoeveelheid fossielen

fotogekopieerd
Algemene aanduiding voor het reproduceren van relatief vlakke originelen, meestal documenten, met behulp van een machine waarmee een lichtgevoelig proces wordt toegepast, en die meestal voor reproducties zorgt op een één-op-één schaal. In het begin en halverwege de twintigste eeuw werd de term nog gebruikt voor een aantal verschillende processen, sinds het midden van de twintigste eeuw wordt de term eigenlijk uitsluitend gebruikt in verband met xerografisch procédés

foot ring
Enigszins uitstekende ringen op de bodems van vaten, waarop ze staan

foto-compact discs
Compactdiscs waarop grote aantallen fotografische beelden kunnen worden opgeslagen en bekeken

fotografische procedés
Procedés waarbij lichtgevoelige materialen worden gebruikt om een beeld te produceren. Gebruik 'fotografische technieken' voor aanduidingen van de manier waarop een foto wordt genomen of gearrangeerd, of wordt gemanipuleerd tijdens het ontwikkelen en het afdrukken. Gebruik 'fotomechanische procedés' voor drukprocedés waarbij in één fase lichtgevoeligheid aan de orde is, maar waarbij de uiteindelijke afdruk zelf nooit lichtgevoelig is geweest. Gebruik voor procedés waarbij gebruik wordt gemaakt van lichtgevoeligheid voor het maken van reproductieve afdrukken van documenten en technische tekeningen termen onder 'lichtgevoelige reprografische procedés'

fondi d'oro
Te gebruiken voor de onderkant van glazen bekers of schalen, versierd met ontwerpen in gegraveerd bladgoud, beschermd door een laag gesmolten en soms gekleurd glas. Ze werden voor het eerst gemaakt ten tijde van het Romeinse Rijk, tussen de 3de eeuw en de vroege 5de eeuw

fonograafcylinder
Geluidsdragers uitgevonden door Thomas Edison in 1877. Zij waren de vroegste vorm van fonografische opnames, en werden commercieel op de markt gebracht. Geluid werd gekanaliseerd via een hoorn en tegen een trillend membraan. De resulterende trillingen werden overgebracht naar een naald, die een spiraalvormig pad volgde langs een oppervlak, meestal van was, dat op een een roterende cilinder was aangebracht. De daaruit voortkomende cilinder kan worden gespeeld door een cilinder fonograaf

fonografen
Apparaten die geluid reproduceren door middel van een trillende naald die de groef volgt van een draaiende rol, gewoonlijk van was

font
Vroeger was dit een verzameling lettervormen die bestond uit alle letters, cijfers, leestekens en andere tekens die tot één ontwerp en puntgrootte behoorden, waarbij andere reeksen tekens, zoals het vet gedrukte soort van hetzelfde ontwerp, er niet bij werden gerekend. In de fotocompositie en desktop publishing is een font de reeks tekens en andere symbolen van één stijl die als eenheid beschikbaar is, bijvoorbeeld op een strook film of programmamodule

fonteinlamp
Lampen waarbij het stijgen van de olie wordt beïnvloed doordat een vloeistof met een grotere dichtheid druk uitoefent op een luchtkolom. Dit principe is gebaseerd op een bewerking van Hero's pompen (220 v.C.). Gebruik 'Cardanlampen' voor lampen die volgens het 'bird-fountain' principle werken

fopglas
Drinkgerei uit de 17e en 18e eeuw in de vorm van drie of meer koppen, waarvan de zijden aan elkaar vastzitten en aan de binnenkant zo aan elkaar bevestigd zijn dat het hele geval kan worden geledigd via één van de koppen

forensenvliegtuig
Kleine passagiersvliegtuigen die al of niet volgens een dienstregeling vliegen op korte routes die meestal niet door lijnvliegtuigen worden aangedaan

formularium
Wordt gebruikt voor werken die formules, recepten of voorgeschreven vormen of modellen uiteenzetten. In farmacologische context wordt het gebruikt voor niet-standaard werken die de ingrediënten en hoeveelheden geven die worden gebruikt in preparaten, maar geen aanbevelingen voor zaken als dosering en gebruik bevatten. Voor naslagwerken die het maken van geneesmiddelen en medicijnen gedetailleerd beschrijven, alsmede het gebruik en de dosering ervan, vooral werken die als officiële- of standaardbronnen worden beschouwd, gebruik 'farmacopees'