AAT-Ned - Nederlandse Art & Architecture Thesaurus

Categorie: Kunst, muziek en cultuur
Datum & Land: 15/02/2007, NL
Woorden: 19911

bases (rokken)
Wijde en geplooide rokken van stof, vaak fluweel of brocaat, of van maliën of pantsermetaal, die aan het begin van de 16e eeuw in Europa werden gedragen over, of in plaats van, liesbeschermers.
Categorie: Kleding > persoonlijke wapenrusting: benen.

baselards
Niet-militaire lange dolken of korte zwaarden, waarvan de gevestknop dezelfde vorm heeft als de pareerstang: oorspronkelijk afkomstig uit Duitsland of Zwitserland; van het einde van de 13e eeuw en tot het einde van de 15e eeuw door heel Europa gebruikt.
Categorie: Wapens en Munitie > dolken.

base rings
Ringen van glas die toegevoegd worden aan de onderzijden van reeds vervaardigde glazen vaten. Zij worden meestal plat gedrukt zodat hun randen uitsteken buiten de bodems van de vaten.
Categorie: Onderdelen > houderonderdelen.

base valances
Valletjes aan de onderrand van een bed of bedkleed om de onderkant van het bed aan het oog te onttrekken.
Categorie: Interieurinrichting > bed valances.

base ring (pottery style)
Verwijst naar de aardewerkstijl zoals aangetroffen op Cyprus in de laat-Cypriotische periode van circa 1600 tot 1050 v. Chr. De stijl kenmerkt zich door vaten met een ingewerkte ringvormige voet, afgewerkt met gepolijste bruine slip met ingekerfde of in reliëf aangebrachte decoraties, of met witte geschilderde lijnen.
Categorie: Stijlen en Perioden > Cypriotische aardewerkstijlen.

base flashing
Waterdichte membranen langs daken of andere vlakke oppervlakken, die tegen de intersectie met verticale oppervlakken liggen en deze overdekken, zoals schoorstenen of balustraden, de blootliggende bovenste rand is gewoonlijk bedekt door loodslabbe.
Categorie: Onderdelen > voeglood (bouwonderdelen).

base color
De eerste kleur die wordt afgedrukt en dient als de achtergrond waarop andere kleuren worden gedrukt.
Categorie: Materialen > materialen naar functie.

base cloths
Lagen grof geweven, zwaargewicht textiel dat gebruikt wordt bij het stofferen, vastgemaakt over een webbing om een zitholte te creëren en om te voorkomen dat het vulsel eruit valt.
Categorie: Onderdelen > basisonderdelen voor stoffering.

base
Substantie die hydroxylionen afgeeft wanneer het in water wordt opgelost.
Categorie: Materialen > materialen naar eigenschap.

bascules
Weegschalen waarbij de balansschaal voor de ladingen een platform is dat bovenop de balansarm of op een reeks hefbomen is bevestigd; hij wordt meestal gebruikt voor zware goederen, vaak onverpakt.
Categorie: Meetinstrumenten > weegschalen.

basculebruggen
Bruggen waarbij delen van de overspanning omhoog draaien met gebruik van tegengewichten.
Categorie: Bouwwerken > beweegbare bruggen.

basalt
Een compact, hard, donkerbruin tot zwart vulkanisch gesteente dat is samengesteld uit veldspaat en magnesium- en ijzerrijke mineralen zoals augiet of olivien.
Categorie: Materialen > basisch stollingsgesteente.

Basa (Nigeria)
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in het noorden van Nigeria.
Categorie: Stijlen en Perioden > Benue-Congo tak.

Basa-Nge
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in centraal Nigeria.
Categorie: Stijlen en Perioden > Nupe.

bas-reliëfs
Beeldhouwwerken uitgevoerd in relatief laag reliëf.
Categorie: Beeldmateriaal > reliëfs (objecten).

bas-reliëf
Beeldhouw-reliëftechniek waarbij de uitspringende figuren zich maar weinig van het vlak verheffen.
Categorie: Procédés en Technieken > reliëftechniek.

barzetknechten
V-gevormde voorwerpen die de hiel van een laars vasthouden om deze gemakkelijker uit te kunnen trekken. Wordetook gebruikt voor een inkeping of afgietsel dat in een soortgelijke vorm wordt gesneden of gegoten en wordt gebruikt voor hetzelfde doel.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > kledinguitrusting.

barytons
Viola`s met het bereik van een bas, gelijkend op de gamba maar met tien of meer extra metalen snaren vlak boven het bovenblad en onder de hals, die meeklinken of kunnen worden getokkeld met de linkerduim.
Categorie: Geluidsmiddelen > viola`s.

barware
Glaswerk of gebruiksvoorwerpen waarin alcoholische dranken worden geserveerd. Geen Nederlands equivalent. Gebruik `drinkgerei`.
Categorie: Objectgenres > objectgenres naar functie.

barststerkte
Vermogen van een materiaal, meestal in de vorm van een plaat, om hydrostatische druk te weerstaan zonder te breken.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > mechanische kracht.

barsten (procédé)
Wordt gebruikt voor het ontstaan van scheuren in een materiaal of een voorwerp, meestal langs een enkelvoudige of vertakte lijn.
Categorie: Procédés en Technieken > wijzigingen in oppervlakte of structuur.

barsten
Scheuren of patronen van scheuren zonder dat iets volledig uit elkaar valt.
Categorie: Toestanden en Invloeden > toestanden en invloeden.

bars (gebouwen)
Plaatsen waar aan togen alcoholische dranken, maar ook lichte maaltijden kunnen worden besteld; meestal ook met wat stoeltjes en tafeltjes.
Categorie: Bouwwerken > eet- en drinkgelegenheden.

barristers
Raadslieden die zijn gemachtigd om tijdens een proces te pleiten en die openbare rechtszaken behandelen bij hogere rechtbanken.
Categorie: Personen > advocaten.

barrels (aerophone components)
Korte cilindervormige secties van blaasinstrumenten die het mondstuk aan de rest van de buis verbinden.
Categorie: Onderdelen > aërofoononderdelen.

barriada`s
Zelfgebouwde sloppenwijken die zich bevinden in de buitenwijken van grote steden in Latijns-Amerika.
Categorie: Gebouwde complexen en gebieden > sloppenwijken.

barrio`s
Wijken met een Spaanssprekende bevolking in steden, vooral in de Verenigde Staten.
Categorie: Gebouwde complexen en gebieden > buurten.

barrel chairs
nog vertalen: Chairs with a solid, rounded wood back, the cruder type being made by cutting away parts of a barrel. For easy chairs having a semicircular back, use "circular easy chairs."
Categorie: Interieurinrichting > stoelen naar vorm.

barrel bolts
Cilindervormige grendels die op een plaat zijn gemonteerd met een slotkast als omhulsel. Vanuit die slotkast loopt de grendel door tot in een keep van de stijl of een andere cilindervormige holte.
Categorie: Onderdelen > grendels (onderdelen van sloten en klinken).

barrel ceilings
Plafonds in de vorm van een halve cilinder.
Categorie: Onderdelen > plafonds.

barouchetten
Te gebruiken voor rijtuigen met vier wielen die meestal worden gekenmerkt door een hoge zitplaats voor de koetsier buitenop, zitplaatsen voor passagiers met opklapbare of vaste kappen, en een koetsachtig lager deel en onderstel.
Categorie: Vervoermiddelen > vierwielige rijtuigen.

barothermohygrografen
Instrumenten die automatisch atmosferische druk, temperatuur en vochtigheid vastleggen in een grafiek.
Categorie: Meetinstrumenten > meteorografen.

barothermografen
Meteorologische instrumenten die automatisch de temperatuur en druk vastleggen.
Categorie: Meetinstrumenten > meteorografen.

baronnen
Edelen die de titel van baron dragen. In Groot-Brittannië en Japan wordt de term gebruikt voor een lid van de laagste stand van de adel. Op het vasteland van Europa wordt dit gebruikt voor een edele wiens rang en status in verhouding tot anderen per land varieert .
Categorie: Personen > edelmannen.

barometers
Instrumenten voor het meten van de luchtdruk.
Categorie: Meetinstrumenten > meteorologische meetinstrumenten voor het meten van luchtdruk.

Barok
Verwijst naar een stijl en periode in de architectuur, beeldende kunst, muziek en literatuur in West-Europa en Amerika van circa 1590 tot 1750. De stijl kenmerkt zich door evenwicht en volledigheid, vaak met de nadruk op het spectaculaire en emotionele, en een neiging tot contrasten van licht en donker, massa en leegte, alsmede het gebruik van krachtige diagonalen en curven.
Categorie: Stijlen en Perioden > Renaissance- en Barokstijlen en -perioden.

barografen
Barometers die de gegevens vastleggen.
Categorie: Meetinstrumenten > barometers.

Barocchetto
Verwijst naar de stijl in de 18de-eeuwse Italiaanse architectuur en beeldhouwkunst die wordt geassocieerd met het Rococo en zich kenmerkt door luchtige, fantasierijke, elegante en decoratieve werken. De beeldhouwkunst toont dramatische gebaren, open houdingen en hangende draperieën, zoals in het werk van Camillo Rusconi, wiens composities een onorthodox gevoel voor speelsheid en intimiteit vertonen.
Categorie: Stijlen en Perioden > Italiaanse renaissance- en barokstijlen.

barkrukken
Hoge krukken die meestal deel uitmaken van een reeks dezelfde krukken die voor een bar staan. Ze bestaan vaak uit een ronde zitting die op een centrale staander is bevestigd.
Categorie: Interieurinrichting > krukken naar locatie of context.

barking axes
Bijlen die worden gebruikt om hout te splijten voordat de schors wordt verwijderd.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > bijlen: houtbewerkingsgereedschap.

barkentijnen
Te gebruiken voor zeilschepen met drie of meer masten, waarvan slechts de fokkenmast vierkant tuig heeft; de resterende masten hebben gaffeltuig.
Categorie: Vervoermiddelen > vierkant getuigde vaartuigen: drie of meer masten.

barken
Te gebruiken voor zeilschepen met drie of meer masten, vierkand getuigd aan alle masten behalve de achterste, die gaffeltuig heeft.
Categorie: Vervoermiddelen > vierkant getuigde vaartuigen: drie of meer masten.

barkassen
Te gebruiken voor de grootste sloep aan boord, vooral uit de 18e eeuw en vroeger, die een recht voorsteven, vierkant achtersteven en relatief hoge zijkanten hebben en voorzien zijn van zeilen; worden gebruikt om voorraden, water, mensen, proviand en vracht te vervoeren. Gebruik `motorsloepen` voor de grootste sloep aan boord uit 19e en 20e eeuw.
Categorie: Vervoermiddelen > bijboten.

bark canoes
Kano`s waarbij de buitenste laag van boomschors is gemaakt; zijn oorspronkelijk door de Noord-Amerikaanse Indianen ontworpen.
Categorie: Vervoermiddelen > kano`s.

baritons
Aërofonen met een conische boring en drie of soms vier ventielen die ongeveer 2, 70 m lang zijn, in Bes-stemming.
Categorie: Geluidsmiddelen > blaasinstrumenten, bespeeld door lipspanning, met conische boring, met kleppen.

Bargu
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in Benin en Nigeria.
Categorie: Stijlen en Perioden > Gur; Gur-sprekende volken.

Bari
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in Soedan.
Categorie: Stijlen en Perioden > Oost-Soedanese stijlen; Oost Hamitisch.

barietpapier
Fotopapier voorzien van een coating met wit bariumsulfaat, dat tot doel heeft de fotografische emulsie niet in het papier te laten wegzinken. De witte barietlaag maakt het gemakkelijker verschillende oppervlakte structuren aan het papier mee te geven.
Categorie: Materialen > fotopapier.

baretten
Slappe, platte, kleploze petten met een nauwsluitende hoofdband; worden in militaire context gedragen als formeel hoofddeksel.
Categorie: Kleding > petten en mutsen naar vorm.

barge stones
Rij stenen langs de rand van een gevel, daarmee een hellend dak afsluitend.
Categorie: Onderdelen > geveltoponderdelen.

barens
Term van Japanse origine voor gladde, platte, ronde of ovale kussentjes met handvatten die worden gebruikt om een vel papier tegen de voorkant van een reliëfcliché te drukken om een afdruk te maken.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > beeldoverdrachtsgereedschap.

bardiglio
Een Italiaans marmer dat over het algemeen een donkergrijze of blauwachtige ondergrond heeft, waar kruislings aderen overheen lopen. De voornaamste soorten komen voor in de buurt van Carrara en Corsica.
Categorie: Materialen > grijs marmer.

bardiches
Pollaxes met een zeer langgerekt, gebogen blad, aan de bovenzijde verlengd ten behoeve van het stoten; voornamelijk gebruikt in Noordoost-Europa, in het bijzonder Rusland.
Categorie: Wapens en Munitie > pollaxes.

barbuta-helmen
Open helmen, meestal uit één stuk gesmeed, aanvankelijk met een ogivaalvormige, later met een ronde helmkap die ter bescherming doorliep tot de wangen, met een kleine opening voor het gezicht. Ze werden gebruikt van halverwege de 14e tot aan het eind van de 15e eeuw.
Categorie: Kleding > persoonlijke wapenrusting: helmen.

barbotine
Aardewerk dat is versierd uit de vrije hand, met opgelegde slipmotieven; slip kan worden aangebracht door middel van slipdecoratie met pipet of @piping.
Categorie: Objectgenres > aardewerk.

barbettes
Middeleeuwse hoofddoeken voor vrouwen, meestal bestaande uit een lange linnen of wollen doek die van één van de schouders over het hoofd, onder de kin langs en vervolgens over de rug naar de andere schouder werd gedrapeerd alwaar hij los bleef hangen.
Categorie: Kleding > hoofddoeken (hoofddeksels).

barbecues
Draagbare grill met metalen spijlen waarop voedsel direct boven een houtskoolvuur of andere warmtebron wordt gebraden.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > grills (braadroosters).

Barambo
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in de Democratische Republiek Congo.
Categorie: Stijlen en Perioden > stijlen van het Zande-Mangbetu gebied.

Baradostian
Verwijst naar de paleolithische periode van circa 38.000 tot 25.000 v. Chr. in het Zagrosgebergte in Iran. De periode kenmerkt zich door technologische vernieuwingen bij de vervaardiging van gereedschappen, het gebruik van kleur op stenen en menselijke beenderen en de aanwezigheid van ornamenten gemaakt van kiezelstenen.
Categorie: Stijlen en Perioden > prehistorische perioden van de Zagrosbergvolken.

baoli`s
Wordt gebruikt voor putconstructies in India, meestal architectonisch versierd, met traptredes die diep zijn uitgehakt tot aan de plaats waar het water wordt geput; worden ook vaak gebruikt als beschutting tegen de warmte.
Categorie: Bouwwerken > putten naar constructie.

Banziri
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in de Centraal-Afrikaanse Republiek en het noordwesten van de Democratische Republiek Congo.
Categorie: Ubangi Rivier regionale stijlen > Ubangi Rivier regionale stijlen.

Bantoe Kavirondo
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in de Democratische Republiek Congo.
Categorie: Stijlen en Perioden > stijlen van de Noordelijke Afrikaanse Grote Meren.

Bantoe
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in het midden, zuiden en oosten van Afrika.
Categorie: Stijlen en Perioden > Afrikaanse culturele en regionale stijlen.

bansuri`s
Grote dwarsfluiten voor het spelen van Hindoestaanse of Noord-Indiase klassieke muziek.
Categorie: Geluidsmiddelen > dwarsfluiten.

banquettes de croisée
Muurbanken die bij een vensteropening staan.
Categorie: Interieurinrichting > window seats.

banquet cameras
Camera`s met groothoeklenzen waarmee bovenmaatse groothoekafbeeldingen met veel diepte en scherpte kunnen worden gemaakt.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > statiefcamera`s.

bannock boards
Dikke, houten planken, soms met een korte enkele steun, waarop cakes worden gebakken voor een vuur.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > kookgereedschap.

bankwezen
Het ontvangen en veilig stellen van geld in deposito, het uitlenen van geld, krediet verlenen en het vergemakkelijken van het overboeken van andere valuta door middel van cheque, wissel of inwisseling.
Categorie: Functionele activiteiten > zaken (handel).

bankschroeven
Spanschroeven die aan een werkbank vastzitten om voorwerpen vast te houden terwijl er aan wordt gewerkt.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > spanschroeven.

Banks dories
Rechte sloepen met een smalle achtersteven en bijna gelijke voor- en achterzijden, ontwikkeld in de jaren 90 van de 18de eeuw door vissers in de Noord-Atlantische wateren, en vooral gebruikt aan boord van visserijschoeners.
Categorie: Vervoermiddelen > dory`s.

bankschaven
Een soort schaven dat wordt gebruikt om hout bij te schaven, te effenen en glad te maken.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > egalisatieschaven.

banking rooms
Wordt gebruikt voor ruimten in banken waar het publiek zaken kan doen, en waar zich over het algemeen de kasbediendes, bureaus en soms ook leidinggevende functionarissen bevinden. Geen Nederlands equivalent. Gebruik `bankgebouwen` en `kantoren (gebouwen)`.
Categorie: Onderdelen > werk- en instructieruimten.

bankklemmen
Eenvoudig gereedschap dat op een werkbank wordt gebruikt, waarmee een stuk hout stevig op zijn plaats wordt gehouden in een V-vormige houder.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > klemmen: houtbewerkingsgereedschap.

bankknechten
Wiggen of pinnen die gedeeltelijk in gaten aan de randen van een werkbank worden gestoken om een werkstuk vast te zetten of om te voorkomen dat het van de werkbank glijdt.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > klampen.

bankhamers
Hamers met een achthoekig of rond slagvlak, afgekante nek en een pen met dikke ronde randen. Wordt gebruikt als aambeeld wanneer hij achter de kop van een klinknagel of spijker wordt gehouden om deze recht te houden terwijl de punt wordt geslagen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > hamers: houtbewerkingsgereedschap.

bankhaken
Apparaten, meestal van hardhout, die bij timmerwerk worden gebruikt om het werk vast te zetten aan de achterzijde van de werkbank, om te voorkomen dat de werkbank wordt gekrast of beschadigd doordat het werk verschuift.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > wood-holding and -assembling tools.

bankgebouwen
banken (gebouwen) Ruimere term: financiële instellingen
Categorie: Bouwwerken > financiële instellingen.

bankfilialen
Banken die tot een hoofdbank of centrale bank behoren.
Categorie: Bouwwerken > bankgebouwen.

banketwinkels
banketbakkerswinkels; confiseries Ruimere term: winkels naar verhandelde artikelen
Categorie: Bouwwerken > winkels naar verhandelde artikelen.

banketzalen
Zalen of andere grote ruimten voor feestelijke en plechtige aangelegenheden.
Categorie: Onderdelen > eet- en drinkruimten.

banketlampen
Decoratieve petroleum-tafellampen met een hoge schacht, daterend van het eind van de 19e en het begin van de 20e eeuw.
Categorie: Interieurinrichting > lampen naar vorm.

banketten
Doorgaande ophogingen achter de borstweringen van vestingwallen of in loopgraven, dienende als opstellingsplaatsen voor infanterie om over de borstweringen te kunnen schieten. (MvC).
Categorie: Gebeurtenissen > feestmaaltijden.

banketbakkers
Personen die zoete voedingswaren maken of verhandelen, zoals snoep, taarten, glazuur en ijs.
Categorie: Personen > personen in ambachten en beroepen naar product.

banker masons
Personen die het laatste voorbereidende werk verrichten op steenblokken.
Categorie: Personen > metselaars.

banken (meubilair)
Zitplaatsen voor twee of meer personen, meestal zonder rugleuning.
Categorie: Interieurinrichting > meubilair met meerdere zitplaatsen.

bankcirkelzagen
Cirkelzagen die onder het blad van een tafel zijn gemonteerd waarin een gleuf zit waardoor ze omhoog steken. Het zaagblad kan omhoog of omlaag worden gebracht om de diepte van de zaagsnede te bepalen en kan meestal worden gekanteld om onder een bepaalde hoek te kunnen zagen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > cirkelzagen.

bankbeitels
Beitels voor het gebruik in een draaibank.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > beitels: houtbewerkingsgereedschap.

bankautomaten
Wordt gebruikt voor bankmachines die automatisch verschillende transacties tussen bankinstellingen en klanten kunnen verwerken en die zich al dan niet in hetzelfde pand bevinden.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > uitrustingen voor zaken of financiële aangelegenheden.

bankaambeelden
Aambeelden met twee gevormde uiteinden.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > aambeelden (gereedschappen).

bankafschriften
Wordt gebruikt voor de afschriften die door een bank, meestal maandelijks, aan een rekeninghouder worden verstrekt.
Categorie: Informatievormen > financiële overzichten.

bank barns
Wordt gebruikt voor schuren met twee verdiepingen die meestal zijn ingegraven in een heuvel, waardoor beide verdiepingen een ingang hebben op de begane grond. Geen Nederlands equivalent.
Categorie: Bouwwerken > schuren (gebouwen) naar locatie of context.

banjospelers
Zij die de banjo bespelen.
Categorie: Personen > instrumentalisten: snaarinstrumenten.

banjoklokken
Amerikaanse hangklokken met slingers, met een ronde kast voor de wijzerplaat, een smal, taps toelopend lichaam en een doosachtige basis, waardoor het geheel lijkt op een banjo; het ontwerp werd bedacht en gepatenteerd door Simon Willard in 1802.
Categorie: Meetinstrumenten > wandklokken.

banjis
Veelkleurige gevlekte tapijten afkomstig uit het zuidwesten van het oude China.
Categorie: Interieurinrichting > Chinese tapijten naar patroon.

banjo`s
Amerikaanse getokkelde chordofonen met een lange, gitaarachtige hals met frets en een rond bovenblad van strak gespannen huid, perkament of kunststof waar de kam tegenaan wordt gedrukt door de vier, vijf of zes snaren.
Categorie: Geluidsmiddelen > luitachtige chordofonen met lange hals: getokkeld.

banister-back chairs
Wordt gebruikt om te verwijzen naar stoelen waarvan de rugleuning bestaat uit een reeks verticale spijlen tussen de zitting en bovenregel. Ze werden voor het eerst gemaakt in de 18e eeuw.
Categorie: Interieurinrichting > stoelen naar vorm: vorm van de rug.

banierdragers
Zij die een banier dragen met daarop de versiersel of het symbool van een leider, groep of natie om die te tonen bij publieke evenementen zoals een processie, ceremonie of gevecht.
Categorie: Personen > personen naar activiteit.

Bangubangu
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in de Democratische Republiek Congo.
Categorie: stijlen van de oost-Democratische Republiek Congo > Maniema regionale stijlen.

Bane
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in het zuiden van Kameroen.
Categorie: Stijlen en Perioden > Beti.

bandzagen
Mechanische zagen met een doorlopend stuk flexibel staal dat aan één of beide kanten tanden heeft en rond twee riemschijven loopt. Wordt voornamelijk gebruikt om hout te zagen maar kan, met het juiste blad, ook worden gebruikt voor het snijden van metaal.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > zagen (snijgereedschap).