AAT-Ned - Nederlandse Art & Architecture Thesaurus

Categorie: Kunst, muziek en cultuur
Datum & Land: 15/02/2007, NL
Woorden: 19911

plastic cement
Materiaal in een kneedbare toestand, dat wordt gebruikt om smalle openingen te dichten.
Categorie: Materialen > vulstof.

plaster prints
Prenten die van gipsafdrukken van diepdrukplaten zijn gemaakt of de gipsafdrukken zelf.
Categorie: Beeldmateriaal > prenten naar proces of techniek.

plaster knives
Messen met een lemmet dat meestal aan één kant gebogen en aan de andere kant recht is, die worden gebruikt om pleister aan te brengen en glad te maken.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > messen: pleister-, cement- en metselspeciebewerkingsuitrusting.

plaquettes (platte objecten)
Platte, dunne objecten met inscriptie, ook voor sier; formaat ca. 5 x 10 cm.
Categorie: Objectgenres > objectgenres naar vorm.

plaquettes (metalen reliëfs)
In een oplage gegoten metalen reliëfs voor decoratieve doeleinden; achterzijde gewoonlijk leeg, vooral gebruikelijk in de Renaissance.
Categorie: Beeldmateriaal > beeldhouwwerken naar vorm.

plantkundigen
Wetenschappers die zijn geschoold in plantkunde of werken op het gebied van plantkunde.
Categorie: Personen > biologen.

plantkunde
De wetenschappelijke bestudering van alle plantaardig leven, inclusief structuur, eigenschappen en biochemische processen.
Categorie: Vakgebieden > biologische wetenschappen.

planterswoningen
Wordt gebruikt voor de belangrijkste en meestal grootste woningen op plantages.
Categorie: Bouwwerken > plattelandshuizen.

plantenkassen op zonne-energie
Wordt gebruikt voor plantenkassen die zijn ontworpen om straling van de zon op te slaan en te gebruiken als energiebron.
Categorie: Bouwwerken > kassen (tuinbouwgebouwen).

plantengemeenschappen
Natuurlijk groeiende verzameling planten die, met het oog op vegetatie-onderzoek, uitstekend als een eenheid kan worden opgevat.
Categorie: Nederzettingen en landschappen > vegetatieonderdelen.

plantenbakken
Kleine tafelachtige meubelstukken waarop planten of bloemen worden gezet voor vertoning.
Categorie: Interieurinrichting > standaarden naar functie.

planten (vegetatie)
Organisme dat kooldioxide opneemt en zuurstof uitscheidt, vaak van stengel (stam) en bladeren voorzien gewas dat zijn voedsel uit de aarde opneemt.
Categorie: Nederzettingen en landschappen > vegetatieonderdelen.

planten (activiteit)
poten (activiteit) Ruimere term: bos- en natuuractiviteiten
Categorie: Lichamelijke Activiteiten > bos- en natuuractiviteiten.

plantages
Grote landgoederen in een tropisch of subtropisch gebied die over het algemeen worden bewerkt door ongeschoolde of laagopgeleide werkkrachten onder centraal toezicht.
Categorie: Gebouwde complexen en gebieden > landbouwcomplexen.

plantaardige gom
Een vloeibaar hechtmiddel gemaakt met Arabische gomoplossing, conserveringsmiddel en odorant.
Categorie: Materialen > plantaardig hechtmiddel.

plantaardige olie
Olie verkregen uit planten.
Categorie: Materialen > olie naar samenstelling of herkomst.

plantaardig looien
Het behandelen van huiden of vellen met plantaardige looizuren om leer te produceren; een behandeling waardoor het leer gevoelig blijft voor rode rot.
Categorie: Procédés en Technieken > looien.

Plant Style
verwijst naar een stijl van Minoïsch aardewerk die zich rond 1550 v. Chr. ontwikkelde. De stijl kenmerkt zich door afwijkende geschilderde versieringen, waarbij de vazen vaak in zones zijn verdeeld. De motieven werden ontleend aan de kaders van fresco’s en aan ijzerbewerking, zoals dubbelkoppige bijlen, spiralen met brede randen die door raaklijnen met elkaar werden verbonden, en geometrische patronen. In latere voorbeelden worden de motieven strikt afgewisseld aangebracht rond de lege velden op de vaas.
Categorie: Stijlen en Perioden > Minoïsche aardewerkstijlen.

planologie
Wetenschappelijke studie van menselijke nederzettingen.
Categorie: Vakgebieden > sociale wetenschappen.

planologen
Te gebruiken voor personen die zijn opgeleid of werkzaam zijn op planologisch gebied.
Categorie: Personen > personen in de bouwtechniek, bouwhandel en planning.

planobladen
Grote berichtgevingen of advertenties die bestaan uit één blad dat aan één of beide kanten is bedrukt, meestal met tekst en zonder afbeeldingen, en gedrukt om opengevouwen te worden lezen. Voor dichtgevouwen bladen waarvan de opdruk de vouwen niet overschrijdt wordt `folders (drukwerk)` gebruikt.
Categorie: Informatievormen > aankondigings- en reclamedragers.

plannen
Vaste tijden bepalen voor gebeurtenissen of voor het begin en de voltooiing van projecten of reeksen van gebeurtenissen.
Categorie: Functionele activiteiten > organisatiefuncties.

plankmaskers
Afrikaanse maskers in de vorm van een langwerpige verticale plank die voor het gezicht van de gemaskerde wordt geplaatst en daarboven uitsteekt. Gedragen in Burkina Faso door de Gurunsi, Mossi, Bwa en andere volkeren.
Categorie: Kleding > maskers (kleding).

plankenpaden
Wordt gebruikt voor paden gemaakt van latten of planken, meestal geplaatst langs de kust, met name langs stranden.
Categorie: Open ruimten en landschappelijke elementen > wandelwegen.

planken kisten
Eenvoudige kisten uit zes platen die samen zijn gevoegd, gelapt, gespijkerd en van scharnieren voorzien. Ze vormen een goedkoop alternatief voor kisten van schrijnwerk.
Categorie: Interieurinrichting > kisten.

planken (objecten)
Dunne, platte, onbuigzame voorwerpen, met - in vergelijking tot de dikte - een aanzienlijke lengte of breedte; meestal van hout, karton of een samengesteld vezelmateriaal.
Categorie: Objectgenres > objectgenres naar vorm.

plank-grain blocks
Houtblokken die evenwijdig aan de houtnerf zijn gesneden en worden gebruikt voor het maken van houtsnedes.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > houtcliché`s.

plank (materiaal)
Een lang, breed, vierkant gezaagd dik stuk hout.
Categorie: Materialen > hout naar vorm of functie.

planimetrische tekeningen
Wordt gebruikt voor projectietekeningen waarop parallelle lijnen parallel blijven; twee ruimtelijke assen zijn parallel aan het projectievlak (tekenvlak) en de derde staat in een hoek van 90 graden daarop.
Categorie: Beeldmateriaal > axonometrische tekeningen.

planimetrische kaarten
Kaarten waarop landschapskenmerken worden weergegeven alsof ze zich in een plat vlak bevinden, dus zonder dat rekening wordt gehouden met de hoogteverschillen in het betreffende gebied.
Categorie: Informatievormen > kaarten naar vorm.

planetaria (modellen)
Schaalmodellen (door een raderwerk in beweging gebracht) van het zonnestelsel die de beweging van enkele of alle planeten rond de zon uitbeelden, en soms ook de beweging van manen rond hun planeten. Gebruik `planetaria (gebouwen)` voor gebouwen waarin een projectietoestel is geplaatst dat de bewegingen van de hemellichamen in het zonnestelsel uitbeeldt door middel van projectie tegen de witte binnenwand van een koepel of voor die projectietoestellen zelf.
Categorie: Beeldmateriaal > schaalmodellen.

planetaria (gebouwen)
Wordt gebruikt voor gebouwen die apparaten huisvesten voor het projecteren van beelden van de hemel op de binnenkant van een koepel voor openbare bezichtiging; kan ook gebruikt worden voor de projectiemechanismen. Gebruik `planetaria (modellen)` voor mechanische modellen van het zonnestelsel.
Categorie: Bouwwerken > tentoonstellingsgebouwen.

planeren
Metaal voorzien van een gladde afwerklaag door het lichtjes met een hamer met een gladde bovenkant te bewerken, of door metaal of andere materialen door een rol te halen.
Categorie: Procédés en Technieken > vormen.

planeerhamers (2)
Licht gebogen, vierkante tassen die worden gebruikt om hamerafdrukken op bladmetaal weg te werken.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > tassen (gereedschappen).

planeerhamers
Hamers met een glad slagvlak die worden gebruikt om metalen oppervlakken te planeren.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > hamers: metaalbewerkingsgereedschap.

plamuurmessen
Lemmeten in diverse vormen, zonder snijkant, die worden gebruikt om stopverf aan te brengen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > messen: pleister-, cement- en metselspeciebewerkingsuitrusting.

plamuur
Een pasta die wordt gebruikt om gaten en scheuren in pleisterwerk, wandplaat, hout of andere oppervlakken op te vullen.
Categorie: Materialen > vulstof.

plakspanen
Lange, getande platen die worden gebruikt om pleister af te vlakken en in te krassen, ter voorbereiding op de volgende deklaag.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > krabbers.

plakbandrolhouders
Houders die rollen plakband afgeven, gewoonlijk drukgevoelig.
Categorie: Houders > dispensers.

plakboeken
Wordt gebruikt voor albums waarin zich een grote verscheidenheid aan voorwerpen bevind, vooral wanneer deze voorwerpen als memorabilia dienen.
Categorie: Informatievormen > albums.

plains rifles
Zware, voorladende geweren met een groot bereik die werden ontwikkeld voor gebruik in het westen van de Verenigde Staten, globaal tussen 1800 en 1870. Meestal hadden ze geen versieringen, waren ze gemaakt van gebruineerd metaal en uitgerust met percussiesloten en dubbele trekkers.
Categorie: Wapens en Munitie > American long rifles.

plaids
Bovenkleding bestaande uit lange, rechthoekige stukken stof die vaak, maar niet altijd, van Schotsgeruite wollen stof zijn gemaakt; traditionele kleding van de Schotse Hooglanden, later overgenomen door de Hooglandregimenten van het Britse leger als onderdeel van het uniform.
Categorie: Kleding > bovenkleding.

plain papers
Behang met alleen een effen grondkleur.
Categorie: Interieurinrichting > behang naar patroon of motief.

plagioklaas
Een groep van triclienveldspaten die wordt onderscheiden van alkaliveldspaten, die natrium- of kaliumrijk zijn.
Categorie: Materialen > veldspaat.

plagiaat
Het overnemen van de ideeën of woorden van iemand anders, of het opzettelijk gebruiken van iemands werk zonder de bron te vermelden.
Categorie: Abstracte Begrippen > diefstal.

plaggenhutten
Aanduiding voor half onder de grond gelegen bouwconstructies met aarden vloer en bekleed met heideplaggen; gebruik `holwoningen` voor prehistorische huizen waarvan de verdiepingen meestal diep beneden grondniveau zijn gelegen.
Categorie: Bouwwerken > bouwwerken naar vorm: omvang of vormgeving.

plafonds
De oppervlakken boven binnenruimten, soms gemaakt om bouwsystemen of bouwelementen te verbergen.
Categorie: Onderdelen > oppervlakte-elementen.

plafondhaken
Haken die aan plafonds of aan de onderkanten van planken kunnen worden bevestigd.
Categorie: Onderdelen > haken (bevestigingsmiddelen).

plafondbehang
Behang voor plafonds, vaak met kleine, terugkerende patronen of astronomische motieven.
Categorie: Interieurinrichting > muurbedekkingen naar locatie of context.

plafondbalken
Liggers die een plafond dragen. Ook kleine balken waaraan het plafond van een kamer is bevestigd.
Categorie: Onderdelen > kinderbalken.

plafondarmaturen
Verlichtingsarmaturen die aan het plafond hangen.
Categorie: Interieurinrichting > verlichtingsarmaturen naar locatie of context.

placemats
Tafelmatjes om het eet- en drinkgerei voor één persoon op te plaatsen.
Categorie: Interieurinrichting > tafelbedekkingen.

plaatsspecifieke werken
Gebruik deze term voor kunstwerken gemaakt op een door de kunstenaar bepaalde plaats in relatie tot de specifieke kenmerken van die plaats, zó dat de betekenis of het karakter van het werk verloren zou gaan of zou veranderen bij verplaatsing ervan. Term vooral toegepast vanaf de jaren zestig.
Categorie: Beeldmateriaal > beeldmateriaal naar locatie of context.

plaatspassers
Instrumenten met een vast been en twee beweegbare benen of linialen die om één middelpunt draaien en hoeken vormen met het vaste been.
Categorie: > .

plaatskaartenbureaus
Ruimten waar kaartjes worden verkocht, zoals bijvoorbeeld voor films, sportevenementen of openbaar vervoer.
Categorie: Onderdelen > kantoren (kamers).

plaatselijke brandalarmsystemen
Wordt gebruikt voor brandalarmsystemen die alleen in het beschermde pand signalen produceren en die vooral zijn bedoeld om de bewoners te waarschuwen.
Categorie: Objectgroepen en systemen > brandalarmsystemen.

plaatselijke belichting
Belichtingstechniek waarbij licht wordt verspreid over een relatief klein gebied of een beperkte ruimte, zonder de verlichting van de omgeving ervan wezenlijk te veranderen.
Categorie: Procédés en Technieken > belichtingstechnieken naar verdeling.

plaatschroeven
Meestal parkerschroeven die rond of plat zijn of een cilinderkop hebben, met schroefdraad van de kop tot de punt en die zonder een moer worden gebruikt om metalen platen en een aantal andere materialen vast te maken.
Categorie: Onderdelen > schroeven naar vorm.

plaatscharen
Grote, voetbediende machines die stukken bladmetaal langs een geleider recht afknippen, door middel van een soort guillotine.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > scharen: metaalbewerkingsgereedschap.

plaatsanalyse
Wordt gebruikt voor het complete onderzoek dat wordt uitgevoerd ter inspectie van het bodemoppervlak, de bodemsamenstelling en de algemene gesteldheid van een bepaald stuk grond.
Categorie: Procédés en Technieken > analyse- en testtechnieken.

plaatsaanwijzers
Personen die optreden als portiers en begeleiders, verantwoordelijk voor het naar hun plaatsen escorteren van bezoekers in een theater, kerk, gerechtszaal of andere plaats van samenkomst.
Categorie: Personen > personen in dienstverlenende beroepen.

plaats
Te gebruiken voor een ruimte of gebied in de wereld van dagelijkse ervaringen, die duidelijk en als één geheel wordt waargenomen en die naast fysieke kenmerken en eigenschappen ook emotionele, doelgerichte en sociale connotaties heeft. Gebruik `locatie` voor de louter fysieke positie in het heelal die nauwkeurig kan worden omschreven door middel van geografische of astronomische maten, of door de positie in relatie tot geografische of astronomische elementen van de bebouwde omgeving.
Categorie: Abstracte Begrippen > milieupsychologische begrippen.

plaatmaaswerk
Maaswerk waarvan de openingen schijnbaar of echt in stenen platen zijn geboord. Wordt vooral gebruikt in vroeg gotische ramen.
Categorie: Onderdelen > maaswerk.

plaatfunderingen
Wordt gebruikt voor ononderbroken funderingen onder de volle oppervlakte van een structuur.
Categorie: Onderdelen > funderingen met versnijdingen.

plaatdrukpersen
Drukpersen die worden gebruikt bij diepdrukken en waarin de plaat, het papier en de beschermlagen tussen de druk uitoefenende cilinders worden gehaald waardoor het papier in de groeven met inkt wordt geduwd.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > drukpersen.

plaatconstructies
Wordt gebruikt voor constructies gebaseerd op horizontale, onbuigzame, vlakke elementen, meestal van monolithische materialen, met een geringe diepte in verhouding tot de andere afmetingen.
Categorie: Onderdelen > skeletbouwsystemen.

plaag
De voortdurende aanwezigheid van ongedierte, vooral in groten getale.
Categorie: Abstracte Begrippen > milieubegrippen.

pluviografen
Regenmeters die automatisch de verzamelde hoeveelheid neerslag en de intensiteit ervan in een bepaald tijdsbestek vastleggen.
Categorie: Meetinstrumenten > regenmeters.

pluten
Platboomd vissersvaartuig van de Zuiderzee, vooral van de Oostwal. Gelijkt enigszins op de schokker, maar heeft een smaller vlak, minder zeeg en is slanker gebouwd. De laatste pluut is in 1948 te Harderwijk gebouwd.
Categorie: Vervoermiddelen > vissersschepen naar vorm.

pluriarcs
Snaarinstrumenten met 2-8 gebogen houten halzen die aan de achterkant uit de klankbodem steken; aan elke hals is een snaar gespannen naar de voorkant van de klankbodem; Afrika, Cuba.
Categorie: Geluidsmiddelen > luitachtige chordofonen met lange hals: getokkeld.

pluralisme
Filosofische theorie die meer dan één ultime werkelijkheid of waarde herkent die alle in staat zijn tot rationele steun en alle naar behoren zijn opgenomen als opties voor individuele keuze. Gebruik `multiculturalisme` voor de culturele beweging die de volledige deelname van verschillende etnische, raciale, godsdienstige of sociale groepen bevordert binnen de grotere gemeenschap.
Categorie: Abstracte Begrippen > filosofische stromingen en opvattingen.

plunjezakken
Grote cilindervormige tassen, vaak van canvas of een met rubber beklede stof, gebruikt om persoonlijke bezittingen in te dragen.
Categorie: Houders > houders voor persoonlijke zaken.

pluimkokers
Metalen kokertjes die op helmen en hoofdplaten van paarden werden gemonteerd, bijna altijd bedekt door een klein decoratief plaatje, schijf of schildje om een pluim in te steken.
Categorie: Onderdelen > helmonderdelen.

pluimen
Ornamenten gemaakt van veren, zijde, haar of andere betrekkelijk fijne materialen, die worden gedragen of getoond als versiering of als symbool van aanzien of rang.
Categorie: Objectgenres > objectgenres naar vorm.

plugging chisels
Stalen staafjes met een stervormige punt. Worden gebruikt om gaten in metselwerk te maken door er met een hamer op te slaan.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > beitels: steen en metselwerkuitrusting.

plugbajonetten
Bajonetten met spits toelopende greep die in de mond van het vuurwapen gestoken kan worden.
Categorie: Wapens en Munitie > bajonetten.

pluggen
Pinnen van hout of metaal die worden gebruikt om de verbinding van twee stukken hout te verstevigen; is tevens de benaming voor dunne ronde staafjes hout.
Categorie: Objectgenres > objectgenres naar vorm.

pluche
Een gesneden fluweelsoort met een zeer hoge pool.
Categorie: Materialen > gesneden fluweel.

pluchen speelgoed
Te gebruiken voor speelgoed, meestal in de vorm van dieren of poppen, die zijn gevuld en bedekt met zachte materialen.
Categorie: Ontspanningsmiddelen > knuffelspeelgoed.

plow hammers
Combinatiegereedschap in de vorm van een ijzeren hamer, vaak met een steeksleutel, een schroevendraaier of iets dergelijks.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > hamers: metaalbewerkingsgereedschap.

pneumatische bouwconstructies
Wordt gebruikt voor membraanconstructies die stabiliteit krijgen door inwendige (lucht)drukregeling.
Categorie: Onderdelen > membraanstructuren.

pneumatische boren
pneumatische boormachines Ruimere term: boren naar werkwijze
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > boren naar werkwijze.

pneumatisch gereedschap
Gereedschappen die worden aangedreven door het samendrukken of uitstoten van lucht.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > elektrisch gereedschap.

pneumatic tubes
Systemen voor het vervoeren van papier of kleine voorwerpen door buizen in speciaal gefabriceerde containers door middel van luchtdruk.
Categorie: Objectgroepen en systemen > diagonale en in meerede richtingen werkende transportsystemen.

postzegels
Wordt gebruikt voor door de overheid wettig verklaarde plakzegels, gedrukte of handmatig aangebrachte stempels of machinale frankeringen als bewijs van vooruitbetaling van het verschuldigde port.
Categorie: Ruilmiddelen > zegels (ruilmiddelen).

postzegeldoosjes
Verschillende soorten dozen, voornamelijk bedoeld voor het bewaren van postzegels.
Categorie: Houders > houders voor ruilmiddelen.

postwissels
Kredietpapieren waarop staat dat een bepaalde geldsom moet worden betaald. Gewoonlijk kan men ze bij een bank of postkantoor verkrijgen en verzilveren.
Categorie: Ruilmiddelen > betaalopdrachten.

postzakken
Wordt gebruikt voor grote zakken waarin post wordt vervoerd, hetzij schoudertassen die door postbestellers worden gebruikt, of zakken of tassen die gebruikt worden om post in grote hoeveelheden te transporteren, zoals van hoofdpostkantoren naar bijkantoren of van stad naar stad.
Categorie: Houders > houders naar functie of context.

poststempels
Officiële stempels die op een poststuk worden aangebracht, soms bij wijze van afstempeling, en waarop staat aangegeven in welke plaats, op welke datum en soms op welk tijdstip het postkantoor het beheer van het poststuk heeft aanvaard. Gebruik `afstempelingen` voor de stempels die op postzegels zijn aangebracht om hergebruik te voorkomen.
Categorie: Informatievormen > merktekens naar functie.

poststations
Aanduiding voor rustplaatsen of herbergen langs een route, waar vervangende paarden worden aangeboden voor koeriers.
Categorie: Bouwwerken > wegtransportgebouwen.

postkokers
brievenkokers Ruimere term: stortkokers
Categorie: Onderdelen > stortkokers.

postkolonialisme
Het historische, politieke en culturele complex van mondiale koloniale ervaringen en hun nasleep in het laatste deel van de 20ste eeuw; het omvat het koloniale verleden, de huidige tijd na beëindiging van de koloniale status in een bepaalde regio, de ballingschap en diaspora van de gekoloniseerde en koloniserende volkeren, en de politiek van het multiculturalisme.
Categorie: Abstracte Begrippen > begrippen met betrekking tot cultuur.

postkantoren
Openbare gebouwen, waar post wordt ontvangen en gesorteerd en gedistribueerd, waar postzegels worden verkocht en andere diensten verleend.
Categorie: Bouwwerken > openbare gebouwen naar functie.

postkoetsen
Rijtuigen met vier wielen die zowel passagiers als post vervoeren; werden gebruikt in de 18e en vroege 19e eeuw.
Categorie: Vervoermiddelen > vierwielige rijtuigen.

postkaarten
Kaarten waar al een postzegel op is afgedrukt en worden verkocht in het postkantoor.
Categorie: Informatievormen > briefkaarten.

postkamers
Kamers die specifiek zijn ontworpen of worden gebruikt voor het verwerken van post.
Categorie: Onderdelen > werk- en instructieruimten.

posthoorns
Blaasinstrumenten waarmee aandacht werd getrokken voor de postkoets, in allerlei vormen, van messing of koper, waarvan het geluid geproduceerd wordt met lipspanning; Europa.
Categorie: Geluidsmiddelen > blaasinstrumenten, bespeeld door lipspanning, met conische boring, natuurlijk.

postdirecteuren
Leidinggevende beambten van postkantoren.
Categorie: Personen > overheidsfunctionarissen.

postelein
Een moesplant die als groente gebruikt wordt.
Categorie: Materialen > stengelgroentes.

postauto`s
Auto`s voor het vervoer van poststukken.
Categorie: > .