AAT-Ned - Nederlandse Art & Architecture Thesaurus

Categorie: Kunst, muziek en cultuur
Datum & Land: 15/02/2007, NL
Woorden: 19911

polystyreen
Een helder plastic of stug schuim, een polymeer van styreen, die hoofdzakelijk wordt gebruikt als isolatiemateriaal in koelkasten en airconditioningsapparaten, en als verpakkingsmateriaal.
Categorie: Materialen > thermoplast.

polyptieken
Beeldende werken bestaande uit meer dan drie panelen, meestal gebeeldhouwd of geschilderd; komt vaak voor bij altaarstukken. Term ook gebruikt voor andere werken met meer dan drie afbeeldingen naast elkaar.
Categorie: Beeldmateriaal > beeldmateriaal naar vorm.

polypropyleen
Een taaie, lichte, stijve kunststof die wordt vervaardigd door de polymerisering van zeer zuiver propyleengas met een metaalorganische katalysator bij een relatief lage druk en temperatuur.
Categorie: Materialen > thermoplast.

polymeriseren
Het samenvoegen van twee of meer moleculen van dezelfde soort om een complexer molecuul met verschillende fysische eigenschappen te vormen.
Categorie: Procédés en Technieken > fysico-chemische procédés.

polymeergrond
Een witte pasta van titaanwit en ander wit of inert pigment in een polymeer bindmiddel.
Categorie: Materialen > grondverf.

polymeerchemie
Gebied waarin men zich bezighoudt met het maken, typeren, formuleren, verwerken en van gebruiken van polymeer of plastic.
Categorie: Vakgebieden > materiaalleer.

polymeer-geïmpregneerd cement
Mengsel van water, hydraulisch cement, aggregaat en een monomeer of een polymeer; wordt op de juiste plaats gepolymeriseerd wanneer een monomeer is gebruikt.
Categorie: Materialen > cement naar samenstelling of oorsprong.

polymeer-geïmpregneerd beton
Beton waarin een organisch polymeer als bindmiddel dient.
Categorie: Materialen > beton naar samenstelling of oorsprong.

polymeer
Een verbinding gevormd door de combinatie van twee of meer moleculen van dezelfde substantie om zo een nieuwe verbinding te vormen met dezelfde empirische formule, maar met een hoger molecuulgewicht.
Categorie: Materialen > verbindingen.

polykristalliniteit
Bestaand uit meer dan één afzonderlijk kristal, met verschillende richtingen.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > kristalliniteit.

Polykleitos-stijl
Verwijst naar de Griekse beeldhouwkunst vervaardigd door Polykleitos tussen 450 en 420 v. Chr. Zijn werken zijn te herkennen aan de ideale, harmonieuze proporties, de stevigheid en het naturalisme van de beelden van mannelijke atleten, die we nu uitsluitend nog kennen van de Romeinse kopieën.
Categorie: Stijlen en Perioden > Argos-school.

polyimide
Een superpolymeer die bij temperaturen boven de 200 graden Celsius voor lange tijd de oorspronkelijke mechanische en chemische toestand aanhoudt; het is zeer sterk en elastisch en is uitstekende bestand tegen oplosmiddelen, olie en corrosieve omstandigheden.
Categorie: Materialen > plastic naar eigenschap : thermoplastisch of thermoharder.

polyethyleen
Een groep polyolefin polymeren afgeleid van ethyleen door middel van polymerisatie onder verhitting en druk.
Categorie: Materialen > thermoplast.

polychroom
Wordt gebruikt om te verwijzen naar beeldhouwen, architectonische decoratie, keramiek en verschillende antieke kunstvoorwerpen in vele kleuren. Gebruik `polychromie` voor deze manier van decoreren.
Categorie: Kleur > veelkleurig.

Polychromiestijl
Duidt werk aan uit de volksverhuizingstijd, gekenmerkt door de inleg van veelkleurige stenen, meestal in goud.
Categorie: Stijlen en Perioden > stijlen uit de volksverhuizingstijd.

polychromie
De toepassing van verf of versieringen in verscheidene kleuren. Deze term wordt meestal gebruikt met betrekking tot beeldhouwwerk, architecturale versiering, keramische objecten en verschillende oude kunstvoorwerpen. Gebruik `polychroom` voor het kenmerk dat dit proces beschrijft.
Categorie: Procédés en Technieken > kleuren (procédé).

polycandela
Hangende olielampen die bestaan uit een platte, metalen ring die aan drie kettingen hangt. De ring heeft openingen voor een aantal (drie tot zes) lichte kopjes of kegelvormige bekers.
Categorie: Interieurinrichting > verlichtingsmiddelen naar vorm.

polycarbonaat
Thermoplastisch polyester dat wordt gebruikt voor beglazing, met inbegrip van kogel- en explosiebestendige laminaten.
Categorie: Materialen > thermoplast.

polyacrylonitril
Een polymeer van acrylonitril, dat men gebruikt bij de productie van verscheidene synthetische vezels zoals Orlon en Dynel.
Categorie: Materialen > thermoplast.

polsbandjes
Banden gemaakt van diverse materialen die voor de sier of ter bescherming om de pols worden gedragen.
Categorie: Kleding > arm- of handaccessoires.

polshorloges
Horloges die met riempjes of bandjes worden vastgemaakt en rond de pols gedragen.
Categorie: Meetinstrumenten > horloges.

polsmessen
Fighting bracelets bestaande uit een enkele schijfvormig kling met een gat en een inkeping om hem om de vuist te kunnen schuiven, met dunne schedes die zowel de binnenste als de scherpgemaakte buitenste randen bedekken; soms ook gebruikt als versiering of statusaanduiding.
Categorie: Wapens en Munitie > fighting bracelets.

poloi
Hoge cilindervormige hoofdtooien, aangetroffen op oude Griekse afbeeldingen van bepaalde godinnen.
Categorie: Kleding > hoofdtooien.

polonaises
Overjaponnen met een decoratief gedrapeerde rok, in de mode omstreeks 1770 en opnieuw in de periode 1870-1885.
Categorie: Kleding > overjaponnen.

poloshirts
Shirts die over het hoofd worden aangetrokken, met korte of lange mouwen en een omslagkraag met een splitopening, soms met enkele knopen of een hals met een ronde boord. Meestal gemaakt van een zachte, absorberende stof zoals katoenen tricot.
Categorie: Kleding > overhemden.

pollaxes
Europese stokwapens met een kop met een bijlachtig blad dat in balans wordt gehouden door ofwel een scherp, licht gebogen weerhaak of een platte, onbuigzame hamerkop; voorzien van een korte punt bovenop de stok en een metalen versteviging die de bovenkant van de stok beschermt, met daar net onder een rondeel als handbeschermer; veel gebruikt bij voetgevechten in oorlogen en toernooien in de 15e en 16e eeuw.
Categorie: Wapens en Munitie > stokwapens.

politieknuppels
Korte, zware knuppels die bestaan uit een stok, meestal van hout, met een handvat zonder kop, die veelal worden gedragen door politieagenten op patrouille of als uitrusting voor het in bedwang houden van menigten.
Categorie: Wapens en Munitie > knuppels.

politieke moorden
Moorden op hoge staatsambtenaren of andere prominente personen door één persoon of een samenzwering van meerdere personen.
Categorie: Gebeurtenissen > moorden.

politieke kunst
Te gebruiken voor kunst die met een expliciet politieke inhoud of een politiek doel is gemaakt.
Categorie: Abstracte Begrippen > kunstgenres.

politieke cartoons
politieke tekeningen; politieke prenten Ruimere term: cartoons
Categorie: Beeldmateriaal > cartoons.

politieke campagnes
Georganiseerde activiteiten met als doel de publieke opinie in het land vóór of tegen een bepaald politiek doel te beïnvloeden of om het stemgedrag bij een verkiezing van leden van de wetgevende macht te beïnvloeden.
Categorie: Gebeurtenissen > campagnes.

politiebureaus
Gebouwen waar afdelingen der politie zetelen. VDW
Categorie: Bouwwerken > gebouwen voor openbare veiligheid.

politieauto`s
Auto`s die worden gebruikt door politiemensen en meestal zijn uitgerust met mobilofoons voor communicatie met het hoofdkwartier.
Categorie: Vervoermiddelen > auto`s naar functie.

politicologie
De sociale wetenschap die zich bezighoudt met de principes, instellingen en handelswijzen van de politiek en regering, inclusief het politieke gedrag van individuen en organisaties.
Categorie: Vakgebieden > sociale wetenschappen.

politicologen
Zij die zijn gespecialiseerd in de politicologie.
Categorie: Personen > sociale wetenschappers.

polissen
Wordt gebruikt voor oude Griekse steden of stadstaten.
Categorie: Nederzettingen en landschappen > steden.

poliklinieken
Klinieken, vrijstaand of deel van een ziekenhuis uitmakend, waar kleine ingrepen worden uitgevoerd op patiënten die niet in het ziekenhuis worden verpleegd.
Categorie: Bouwwerken > klinieken.

polijstrood
Een gehydrateerd ijzeroxide dat wordt gebruikt om metaal te polijsten en als smeermiddel voor het inwerken van aluminium-bronzen lagers.
Categorie: Materialen > politoer (deklaag).

polijstschijven
Diverse apparaten die worden gebruikt om iets glad te maken of te polijsten.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > gereedschap en accessoires voor het bewerken en afwerken van oppervlakken.

polijststalen
Polijstborstels die door boekbinders na verhitting worden gebruikt om leer te polijsten, korrels in leer vlak te strijken en blaren in stofomslagen te verwijderen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > polijstborstels.

polijsttoestellen
Voorwerpen, zoals staven of blokken, die een zacht, absorberend oppervlak hebben en worden gebruikt om polijstmiddelen aan te brengen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > gereedschap en accessoires voor het bewerken en afwerken van oppervlakken.

polijstmengsel
Middel dat wordt gebruikt om metaal te polijsten of te poetsen, oorspronkelijk bestaande uit bitterkalk met 18 tot 25% verzeepbaar vet als bindmiddel.
Categorie: Materialen > politoer (deklaag).

polijstmachines (snijders)
Gereedschap dat wordt gebruikt om hoefnagels te snijden.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > snijders: gereedschap voor metaalbewerking.

polijstborstels
Voorwerpen met een hard, glad, rond uiteinde of oppervlak die worden gebruikt om iets glad te maken of te polijsten. Bij het drukken worden ze gebruikt om ruwe delen van een diepdrukplaat glad te maken.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > gereedschap en accessoires voor het bewerken en afwerken van oppervlakken.

polijstaarde
Een zacht, brokkelig, aardachtig gesteente dat in kleur varieert van lichtgrijs tot olijfachtig groen en wordt gebruikt als schuurmiddel voor de afwerking van metaal en hout.
Categorie: Materialen > kalksteen naar patroon of textuur.

poliepen
Holtedier met netelcellen, in het bezit van verscheidene voelers en armen.
Categorie: dieren > holtedieren.

polemieken
Agressieve, scherp geformuleerde twistgeschriften, waarin dikwijls een beleid of een mening wordt betwist.
Categorie: Informatievormen > soorten literaire documenten.

Pole Style
Stijl in de Afrikaanse beeldhouwkunst, gekenmerkt door langgerekte, strakke en abstracte vormen..
Categorie: Stijlen en Perioden > Afrikaanse beeldhouwstijlen.

pole screens
Vuurschermen met een drievoetige sokkel en een rechtopstaande schacht die het omlijste paneel ondersteunen. Te onderscheiden van `@cheval fire screens` die door vier poten worden ondersteund.
Categorie: Interieurinrichting > vuurschermen.

pole derricks
Kleine, draagbare dirkkranen die met tuien zijn vastgezet.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > dirkkranen.

polders
Door waterscheidingen begrensd, laaggelegen stukken land die op de zee zijn teruggewonnen.
Categorie: Nederzettingen en landschappen > cultuurlandschappen naar vorm van ontwikkeling.

Poldermittons
Grote, zware harnasonderdelen die zijn gevormd als een vleugel of schelp en bevestigd aan het onderste @`cannon` van het onderarmstuk; ze werden gedragen met toernooiuitrustingen ter bescherming van de elleboog en oksel.
Categorie: Kleding > double pieces.

polaroids
Fotografische afdrukken vervaardigd met filmpakketten die hun eigen ontwikkelingschemicaliën bevatten en worden belicht in een speciale camera.
Categorie: Beeldmateriaal > directe positieven.

Polaroid (TM) film
De merknaam van een fotografische film waarmee direct-klaar-foto`s worden gemaakt.
Categorie: Materialen > fotografische film.

polariteit
De aanwezigheid of het merkbaar zijn van twee tegengestelde of contrasterende principes of tendensen, zoals bijvoorbeeld in elektrische batterijen of magneten.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > kenmerken en eigenschappen naar specifiek type.

polariscopen
Instrumenten voor het meten of aangeven van de polarisatie van licht of voor het onderzoeken van voorwerpen onder gepolariseerd licht; ze worden vaak gebruikt bij onderzoek naar druk- en trekspanning.
Categorie: Meetinstrumenten > meetinstrumenten voor het meten van licht.

pokerfiches
Speelpenningen die worden gebruikt bij het pokerspel.
Categorie: Ruilmiddelen > speelpenningen.

poken
Stangen met rechte of omgebogen punt die dienen om het vuur op te rakelen.
Categorie: > .

pointillé
Een patroon van kleine, dicht bijelkaar geplaatste puntjes op een oppervlak, veel gebruikt op leren banden.
Categorie: Ontwerpelementen > rand- en oppervlaktepatronen.

pointillisme
Schildertechniek waarbij de verf in stippen van verschillende kleuren naast elkaar op het doek wordt gebracht, zodat zij, op een afstand gezien, voor het oog in elkaar overvloeien. Gebruik `neo-impressionisme` voor de stijl die speciaal met Seurat wordt geassocieerd.
Categorie: Procédés en Technieken > schildertechnieken naar wijze van toepassing.

pokalen
Duits type bokalen met meestal een deksel en vaak gemaakt van glas of zilver, gewoonlijk bedoeld als geschenk of voor ceremoniële doeleinden.
Categorie: Houders > bokalen.

point blankets
Dekens met een aantal korte, in de hoeken geweven strepen - `points` genoemd - die formaat en gewicht aangeven. Geen Nederlands equivalent.
Categorie: Interieurinrichting > dekens naar patroon of motief.

pogamoggans
Knuppels die werden gebruikt door diverse Noord-Amerikaanse Indianenvolkeren als wapens en ceremoniële objecten. In het gebied van de Grote Meren zijn ze over het algemeen plat en gebogen met een knobbelige kop; in het gebied van de Plains zijn het dunne stokken met een steen aan één van de uiteinden.
Categorie: Wapens en Munitie > knuppels.

poelen
Wordt gebruikt voor stilstaande waterlichamen die kleiner zijn dan vijvers.
Categorie: Nederzettingen en landschappen > lacrustriene wateren (zoetwater).

poefen
Beklede zitmeubelen zonder rugleuning die groot genoeg zijn voor meerdere personen en meestal een ronde vorm hebben.
Categorie: Interieurinrichting > meubilair met meerdere zitplaatsen.

poederdozen (2)
Accessoires voor het op het lichaam dragen van cosmetica. Meestal zijn ze gemaakt van metaal of plastic, en ze kunnen vrij decoratief zijn. De binnenkant bevat meestal een spiegel in het deksel van de ene helft en gezichtspoeder in de andere helft, maar kan ook vakjes hebben voor rouge of lippenstift, of een onderdeel voor de bevestiging van een lippenstiftkoker.
Categorie: Houders > houders voor lichaamsverzorging en hygiëne.

poederdozen
Kleine, zachte kussentjes die van katoen of dons zijn gemaakt en worden gebruikt voor het aanbrengen van cosmetisch poeder op de huid.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > uitrusting voor persoonlijk gebruik: kappen, hygiëne en gezondheidszorg.

podia (platforms)
Wordt gebruikt voor verhoogde platformen voor sprekers of dirigenten. Ze komen zowel buiten als binnen voor, vaak smaller dan de breedte van de directe ruimte waar ze op rusten. Voor de verhoogde platformen die aan het eind van ruime kamers geplaatst zijn als eervolle of belangrijke plaats, zoals voor sprekers, officieren of hoogwaardigheidbekleders wordt `podia` gebruikt.
Categorie: Onderdelen > platforms.

podia (delen van gebouwen)
Wordt gebruikt om de onderbouwen of basementen van gebouwen aan te duiden, zoals bijvoorbeeld van Etruskische of Romeinse tempels. Voor soortgelijke bouwdelen van Griekse tempels wordt `krepidomata` gebruikt.
Categorie: Onderdelen > delen van gebouwen.

podia
Verhoogde platformen binnenshuis aan of langs het eind van hallen of gelijksoortige ruime kamers, die dienst doen als belangrijkste of eervolle plaatsen, gereserveerd voor hoogwaardigheidsbekleders, officiers of sprekers. Voor gewoonlijk kleinere verhoogde platformen voor binnen of buiten die door sprekers of dirigenten gebruikt worden, wordt `podia (platformen)` geprefereerd.
Categorie: Onderdelen > platforms.

pocket doors
Deuren die in een opening in de muur glijden.
Categorie: Onderdelen > schuifdeuren.

pochoir
Een stencilprocédé voor het maken van gekleurde afbeeldingen of voor het toevoegen van kleur aan een gedrukte belangrijke illustratie.
Categorie: Procédés en Technieken > stencildrukken.

pocheerschalen
Houders met nauwsluitend deksel om eieren in te pocheren; vaak met holtes om er eieren in te leggen. Ook benaming voor standaarden, met dezelfde soort holtes en een lange verticale steel, die in een andere houder (met water) worden gezet om eieren te pocheren.
Categorie: Houders > pocheerpannen.

pocheerpannen
Verzamelnaam voor houders met een nauwsluitend deksel om voedsel in te pocheren.
Categorie: Houders > kookgerei.

pochades
Schetsen met nadruk op lichtverdeling en het algehele beeldende effect, vaak geschilderd.
Categorie: Beeldmateriaal > schetsen (beeldende werken).

Poblano
Regionale bouwstijl van Mexico, vooral rond Puebla, gekenmerkt door een rustiek en folkloristisch karakter.
Categorie: Stijlen en Perioden > Latijns-Amerikaanse koloniale bouwstijlen.

poëzie
dichtkunst; dichten (gedichten maken) Ruimere term: literaire en mondelinge genres
Categorie: Abstracte Begrippen > literaire en mondelinge genres.

poëzieleer
poëtica Ruimere term: literatuurwetenschappen
Categorie: Vakgebieden > literatuurwetenschappen.

poëtici
Personen die de poëzieleer bestuderen of beoefenen.
Categorie: Personen > personen in beroepen met betrekking tot literatuur.

po`s
Draagbare houders om urine en ontlasting op te vangen; cilindervorming met bolle zijkanten, platte bodem en één oor of handvat, soms met deksel. Ze zijn er ook van metaal.
Categorie: Houders > houders voor gezondheidszorg.

pozzolaanaarde portlandcement
Portlandcement gemengd met pozzolaanaarde.
Categorie: Materialen > portlandcement.

pozzolaanaarde
Siliciumhoudend of silicium- en aluminiumhoudend materiaal dat zelf weinig of geen cementerende waarde bezit, maar dat in fijnverdeelde vorm en bij aanwezigheid van vocht bij normale temperaturen chemisch zal reageren met calciumhydroxide, waardoor er verbindingen ontstaan met cementerende eigenschappen.
Categorie: Materialen > additief.

powder testers
Apparaten die worden gebruikt om de kracht van buskruit te testen door een afgewogen hoeveelheid aan te steken waarna een wijzer langs een genummerde schaalverdeling beweegt die de relatieve kracht van het poeder aangeeft.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > testmateriaal.

poussinisme
Een door bepaalde Franse schilders uit de 18e eeuw aangehangen leer dat het belang van belijning over kleur benadrukt.
Categorie: Abstracte Begrippen > expressievormen: beeldende kunsten.

pound blankets
Zware, losjes geweven Navajo dekens van grove, handgesponnen draden met een synthetische kleurstof die rond 1900 aan handelaren per pond werden verkocht. Geen Nederlands equivalent.
Categorie: Interieurinrichting > dekens naar vorm of functie.

potvormige trommen
Trommen, waarbij 1 trommelvel is gespannen over de opening van een aarden potten.
Categorie: Geluidsmiddelen > komvormige trommen.

potvissen
Grote tandwalvis met een zeer hoge kop, die enkele malen op onze kusten is aangespoeld.
Categorie: dieren > walvissen.

pottenbakkersklei (gesteente)
Compact, kleihoudend afzettingsgesteente dat is gecementeerd met silica.
Categorie: Materialen > kleihoudend gesteente.

pottenbakkerstechnieken
pottenbaktechniek Ruimere term: procédés en technieken naar materiaal
Categorie: Procédés en Technieken > procédés en technieken naar materiaal.

pottenbakkerijen
Plaatsen waar aarden potten of vaten worden gemaakt.
Categorie: Bouwwerken > verwerkingsfabrieken.

potten (2)
Houders in allerlei grootte en vorm, maar meestal rond, hoofdzakelijk gebruikt voor huishoudelijke doeleinden. Ze zijn er ook van metaal.
Categorie: Houders > vaatwerk.

potsteen
Een min of meer onzuivere steatiet die vooral in de prehistorie werd gebruikt voor het maken van kookpotten .
Categorie: Materialen > steatiet.

potten
Houders met een inhoud van 1 tot 1½ liter, met wijde opening, voor allerlei substanties, in allerlei vorm, maar vooral cilindrisch, meestal zonder handvatten.
Categorie: Houders > vaatwerk.

potscherven
Fragmenten van aardewerk, vooral in archeologisch verband.
Categorie: Objectgenres > scherven.

pots-à-oille
Het grootste type terrine, dat oorspronkelijk zou zijn gebruikt voor het opdienen van een bepaalde Spaanse stoofschotel, meestal rond van vorm, op pootjes of een voetstuk gezet, voorzien van twee handvatten en een deksel, en gewoonlijk gemaakt van zilver, soms van porselein; de meeste voorbeelden dateren uit de 18de eeuw.
Categorie: Houders > terrines (kommen voor opdienen).

potpourrivazen
Houders, met opengewerkte versiering op schouders en deksel voor het verbranden of het verdampen van resp. vaste of vloeibare reukstoffen. Gebruik `cassolettes` voor soortgelijke, vaak vaasvormige houders.
Categorie: Houders > houders naar functie of context.

potopeners
Gerei of apparaten gebruikt voor het losmaken van potdeksels.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > keukengereedschap voor het openen.

Poto
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in de regio rond de Ubangi- rivier.
Categorie: Ubangi Rivier regionale stijlen > Ubangi Rivier regionale stijlen.

potloodpunten
Delen van passers, ontworpen voor het bevatten van potloodstiften en bevestigd aan een passerbeen.
Categorie: Onderdelen > gereedschap- en uitrustingonderdelen.

potlood (medium)
potloden (medium) Ruimere term: schets-teken-en schrijfbenodigdheden naar specifiek type
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > schets-teken-en schrijfbenodigdheden naar specifiek type.