AAT-Ned - Nederlandse Art & Architecture Thesaurus

Categorie: Kunst, muziek en cultuur
Datum & Land: 15/02/2007, NL
Woorden: 19911

Proto-Sesklo
Verwijst naar de Vroeg-Neolithische stijl en cultuur die overheerste in Thessalië en een gedeelte van Macedonië. Deze kenmerkt zich door artefacten uit de overvloedige archeologische vindplaats bij Nea Nikomedia in het zuidwesten van Macedonië.De stijl kenmerkt zich door aardewerk dat beter is vervaardigd en gevarieerder is dan voorafgaande stijlen, vaak is voorzien van een overdadige voet, en in het algemeen een rode of roze engobe heeft, of rood op wit is beschilderd. De cultuur is ook bekend door de open nederzettingen met vrijstaande en rechthoekige gebouwen, doorgaans opgebouwd uit een eiken geraamte, met muren van gevlochten riet bedekt met modder.
Categorie: Stijlen en Perioden > Egeïsche neolithische perioden.

Proto-imperiaal
Verwijst naar de periode in Mesopotamië, met name in de regio Diyala aan het einde van de Vroeg-Dynastische periode van circa 2425 tot 2340 v. Chr.
Categorie: Stijlen en Perioden > Vroeg-Dynastiek (Mesopotamisch).

Proto-Ghassulian
Verwijst naar de Neolithische periode in de Levant van circa 4.200 tot 4.000 v. Chr.
Categorie: Stijlen en Perioden > Levantijnse neolithische perioden.

Proto-Elamitisch
Verwijst naar de periode van circa 3100 tot 2800 v. Chr., nadat de Elamieten zich in Fars vestigden en daar een staat stichtten die de voorloper was van het historische Elam.
Categorie: Stijlen en Perioden > Elamitisch.

Proto-Corinthisch
Verwijst naar een aardewerkstijl die zich ontwikkelde in Korinthe in de achtste eeuw v. Chr. en die werd gebruikt tot circa 640 v. Chr. Het aardewerk kenmerkt zich door vazen, meestal in de vorm van bekers, kannen of parfumhouders met versieringen die eerst geometrisch zijn en later ook menselijke en dierlijke figuren bevatten. Soms met oosterse kromlijnige versieringen. De latere exemplaren onderscheiden zich door de ronde vormen en de weergave van de figuren, die zijn geschilderd met omlijning en in silhouet, waarbij ingesneden, witgekleurde dessins zijn toegevoegd.
Categorie: Stijlen en Perioden > Corinthisch (aardewerkstijl).

Proto-attisch
Verwijst naar de eerste fasen van de Attische stijl voor het beschilderen van vazen, waarin elementen van de vroegere laatgeometrische stijlen nog evident zijn. De fasen begonnen circa 710 v. Chr. en eindigden met de ontwikkeling van de Attische zwarte figurenschilderingen rond 610 v. Chr. De stijl kenmerkt zich door een sterk decoratief ontwerp, gedraaide hoeken en andere motieven, en de elegantie van de figuren, met een zekere rondheid van vormen die in de Geometrische stijlen niet wordt aangetroffen.
Categorie: Stijlen en Perioden > Attisch.

psychologisme
Leer of theorie die de nadruk legt op psychologische begrippen die niet binnen het gebied van de psychologie vallen.
Categorie: Abstracte Begrippen > kritische theorieën.

psychologie
De wetenschap van de geest en het gedrag van mens en dier, zowel gezond als ongezond, waarbij men zich concentreert op individuen in relatie tot hun omgeving. Gebruik `psychiatrie` voor de tak van geneeskunde die zich bezighoudt met het behandelen van mentale, emotionele of gedragsstoornissen.
Categorie: Vakgebieden > psychologie en aanverwante vakgebieden.

psychologen
Zij die psychologie bestuderen of in de praktijk beoefenen.
Categorie: Personen > sociale wetenschappers.

psycholinguïstiek
Het bestuderen van de mentale processen en vaardigheden die ten grondslag liggen aan het verwerven, produceren en begrijpen van taal en de diagnose en klinische behandeling van spraak- of taalproblemen.
Categorie: Vakgebieden > toegepaste taalkunde.

psychohistorie
De analyse en interpretatie van historische gebeurtenissen met gebruik van psychologische theorieën en inzichten.
Categorie: Vakgebieden > geschiedenis (vakgebied).

psychohistorici
Zij die zijn gespecialiseerd in de psychogeschiedenis.
Categorie: Personen > historici.

psychoanalytici
Zij die psychoanalytische behandelingen geven.
Categorie: Personen > personen in de gezondheidszorg en geneeskunde.

psychoanalyse
De wetenschap die zich bezighoudt met de relatie van bewuste en onbewuste psychologische processen; ook een specifieke onderzoeksmethode naar onbewuste mentale processen, ontworpen om voorbewust en onbewust materiaal naar het bewustzijn van de patiënt te brengen om gedrags- en persoonlijkheidsstoornissen te behandelen.
Categorie: Vakgebieden > psychologie.

psychische stoornissen
Algemene term voor elke emotionele of organische geestelijke aantasting die zich manifesteren in onaangepast gedrag, psychologische problemen of aantasting van één of meerdere belangrijke functioneringsgebieden.
Categorie: Abstracte Begrippen > gedrags- en geestelijke stoornissen.

psychiatrische ziekenhuizen
Ziekenhuisvoorzieningen voor mensen met geestelijke stoornissen.
Categorie: Bouwwerken > instellingen voor geestelijke gezondheidszorg.

psychiatrische inrichtingen
gekkenhuizen; dolhuizen; zwakzinnigeninrichtingen Ruimere term: klinieken
Categorie: Bouwwerken > klinieken.

psychiaters
Artsen die zijn gespecialiseerd in psychiatrie.
Categorie: Personen > artsen.

psychiatric windows
Ramen bestemd voor psychiatrische inrichtingen, die gekenmerkt worden door zware tussenliggende delen, weinig glas, laaggeplaatste ventilators en speciale schermen en beslag.
Categorie: Onderdelen > vensters naar vorm.

psychiatrie
Tak van de geneeskunde die zich bezighoudt met de behandeling van psychische, emotionele en gedragsstoornissen, vooral wanneer die uit endogene oorzaken of problematische internmenselijke relaties voortkomen. Gebruik `psychologie` voor de algemene wetenschap van de menselijke en dierlijke geest, emoties en gedrag, in gezonde zowel als ongezonde toestand.
Categorie: Vakgebieden > geneeskunde.

psyché`s
Wordt gebruikt voor draaibare passpiegels op een vierpotig frame.
Categorie: Interieurinrichting > spiegels naar vorm: lijst.

Psychedelische kunst
Verwijst naar de culturele beweging en de kunst uit de tweede helft van de jaren 60 van de 20ste eeuw. Deze stroming had een internationale reikwijdte, maar floreerde voornamelijk aan de Amerikaanse Westkust. De beweging propageerde onderzoek van het onderbewuste door middel van drugs, zintuiglijke begoocheling, en volledige onderdompeling van de zintuigen in muziek en lichtshows. In de beeldende kunst kenmerkt deze stijl zich door obsessief gedetailleerde afbeeldingen, dubbelzinnige voorstellingen van de ruimte en felle kleuren.
Categorie: Stijlen en Perioden > beeldende kunststijlen en stromingen na 1945.

pseudogewelven
Wordt gebruikt voor gewelven die opgebouwd zijn door opeenvolgende lagen steeds iets verder naar binnen toe te ondersteunen met karbelen of cantilevers, tot zij samenkomen en afgedekt worden op het middenpunt van het gewelf.
Categorie: Onderdelen > gewelven naar constructie.

pseudo-Korinthische helmen
Oude Etruskische helmen die zijn afgeleid van de veel gebruikte Corinthische helmen uit Griekenland en Italië; ze hebben een helmkap die het hoofd slechts tot de ogen bedekt en een kort of lang uiteinde aan de achterkant of een wijduitlopende cirkelvormige rand rondom ter bescherming van de hals en wangen.
Categorie: Kleding > persoonlijke wapenrusting: helmen.

pschents
Hoofdtooien van de latere Egyptische farao`s die de witte kroon van Opper-Egypte combineren met de rode kroon van Neder-Egypte.
Categorie: Kleding > hoofdtooien.

psalters (muziekinstrumenten)
Snaarinstrumenten met opgehoogd houten bovenblad of met ondiepe klankkast met klankgaten, de snaren zijn evenwijdig aan het blad of de kast gespannen en aan beide kanten van het instrument met houten of metalen stemschroeven bevestigd; bespeeld door de snaren te tokkelen.
Categorie: Geluidsmiddelen > citerachtige chordofonen: getokkeld.

psalters (boeken)
Boeken die het Boek der Psalmen bevatten of een bepaalde versie ervan, een muzikale achtergrond ervoor, of een selectie eruit.
Categorie: Informatievormen > religieuze teksten.

psalmborden
Borden die in de kerk zijn opgehangen voor de congregatie, waarop de nummers van hymnen en lezingen van diensten staan aangegeven.
Categorie: Informatievormen > borden naar context.

psykters
Oud Grieks vaatwerk waarvan het lichaam nabij de basis smaller wordt en is geplaatst op een hoog voetstuk; gebruikt voor het koelen van wijn.
Categorie: Houders > wijnkoelers.

psychrometers
Hygrometers die de vochtigheid vaststellen door twee thermometers af te lezen, één met een natte bol en de ander met een droge.
Categorie: Meetinstrumenten > hygrometers.

Ptolemeïsch
Verwijst naar de periode in Egypte van circa 304 tot 30 v. Chr., genoemd naar de eerste heerser van de dynastie, Ptolemeus I, aan wie Egypte ten deel viel bij de verdeling van het rijk van Alexander de Grote. De periode kenmerkt zich door het samenvloeien van sterke Griekse invloeden met traditionele Egyptische uitingsvormen, met name in de architectuur, en door veranderingen in de conventies van de beeldende kunst, zoals de afbeelding van de menselijke figuur in de beeldhouwkunst en reliëfsculptuur.
Categorie: Stijlen en Perioden > Egyptische perioden.

pteroma
Zuilengangen langs de zijkanten van antieke tempels. DEB
Categorie: Onderdelen > tempelruimten.

putemmers
Kenmerkende, ronde houten vaten om water uit een put te halen; ook een vergelijkbaar vat voor het vangen, vasthouden of dragen van vloeibare of vaste stoffen.
Categorie: Houders > vaatwerk.

pushti
Een klein Perzisch kleed van ongeveer 90 bij 60 cm.
Categorie: Interieurinrichting > tapijten naar vorm: formaataanduiding.

pushups
Instrumenten die in de stelen van kaarsenstandaards zijn gemaakt met als doel het aanpassen van de kaars in de standaard en het uitstoten van de stomp.
Categorie: Onderdelen > onderdelen van verlichtingsmiddelen.

pushcarts
Te gebruiken voor meestal lichte, tweewielige gebruiksvoertuigen, bedoeld om met de hand te worden geduwd door bijvoorbeeld straatverkopers. Geen Nederlands equivalent. Zie `handkarren`.
Categorie: Vervoermiddelen > handkarren.

push drills
Handboren waarin een spiraalvormig palwiel het boorijzer ronddraait. Worden in werking gezet door op het handvat te duwen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > boren naar vorm.

purpurine
Verschillende gekleurde samenstellingen die worden verkregen uit bladgroen of verwante verbindingen, door de werking van koude alcoholhoudende alkali en zuurstof; nauw verwant aan chloriden.
Categorie: Materialen > plantaardige verfstof.

purperharthout
Een sterke, duurzame en soepele paarsachtige houtsoort die vooral wordt gebruikt voor decoratief fineerwerk.
Categorie: Materialen > hardhout.

puristisch
Verwijst naar de stroming in de Europese schilderkunst die rond 1918 ontstond als antwoord op het decoratieve gehalte van het kubisme. De stijl kenmerkt zich door heldere, afgebakende geometrische vormen en ongemengde kleuren.
Categorie: Stijlen en Perioden > moderne Franse kunststijlen en -stromingen.

pureeknijpers
Keukengerei dat is ontworpen voor het persen van voedsel, voornamelijk gekookte aardappels, door een geperforeerde bak zodat het uiteindelijke product bestaat uit draden met de diameter van een rijstkorrel.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > persen (keukengereedschap).

pupitres
Scharnierende bladen in een bureau die men kan open klappen om een schuin aflopend oppervlak te creëren dat kan worden gebruikt om aan te lezen of te schrijven.
Categorie: Onderdelen > meubelonderdelen.

puntvormig
puntig Ruimere term: vorm
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > vorm.

puntvizieren
Vizier met een spits toelopend mondstuk, die op bacinetten werden gemonteerd in de 14e eeuw.
Categorie: Onderdelen > vizieren (helmonderdelen).

puntrollers
Graveergereedschap met ronddraaiende koppen van gehard staal waarin een gestippeld, gestreept of onregelmatig patroon is gegraveerd. Wordt gebruikt in het diepdrukproces, met name mezzotint.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > gereedschappen voor het voorbereiden van drukoppervlakken.

punters
Te gebruiken voor kleine platbodems met weinig diepgang en vierkante uiteinden. Ze worden in ondiepe rivieren en stromen met een vaarboom voortgeduwd.
Categorie: Vervoermiddelen > vaartuigen met vierkant uiteinde.

punteren (overdrachtstechniek)
Techniek die wordt gebruikt door beeldhouwers om een model van klei of kalk te reproduceren of een voltooid werk te kopiëren door metingen.
Categorie: Procédés en Technieken > overdrachttechnieken.

puntdaken
Daken waarvan twee hellende vlakken samenkomen in een nok, met aan een of beide uiteinden een topgevel.
Categorie: Onderdelen > schuine daken.

puntboren
Boren die zijn gevormd als een taps toelopende, conische halve trechter waarvan één of beide open zijkanten zijn gescherpt om zijdelings te snijden
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > avegaren.

puntbeitels
Steenhouwersgereedschap met één punt, dat vooral wordt gebruikt voor harde steensoorten, soms onder een rechte hoek met het oppervlak.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > beitels: steen en metselwerkuitrusting.

punkcultuur
Stijl of beweging die zich kenmerkt door het aannemen van een opzichtig onconventioneel, en vaak heftig of choquerend uiterlijk, en dat de sociale normen en gedrag verwerpt.
Categorie: Stijlen en Perioden > internationale stijlen en stromingen na 1945.

Punisch
Te gebruiken om werken te beschrijven die werden vervaardigd door de inwoners van het oude Carthago en zijn koloniën in het westelijke Middellandse Zeegebied, langs de Adriatische kust en in Spanje tijdens het eerste millennium v. Chr.
Categorie: Stijlen en Perioden > Fenicisch.

punic wax
Bewerkte of verwerkte bijenwas die werd gebruikt bij oude encaustische schilderijen.
Categorie: Materialen > gebleekte bijenwas.

pungi`s
Dubbele klarinetten bestaande uit twee evenwijdige pijpen, ieder met een enkel opslaand riet en een per streek verschillend aantal vingergaten, bevestigd op een ronde kalebas, die luchtdicht is afgesloten met was en die dienst doet als blaaspijp en windkamer. Meestal dient de rechter pijp als een melodiepijp en de linker als brompijp, waarbij de gaten waar nodig zijn gestopt; vervaardigd en bespeeld in India en Ceylon.
Categorie: Geluidsmiddelen > dubbele klarinetten.

punchlepels
Tafelgerei voor het opdienen van punch, voor het overbrengen van de drank van punchkom naar de punchbekers; komvormige schep aan een steel.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > gietlepels.

punchkommen
Grote kommen, meestal van zilver, keramiek of glas, waarin een drank zoals punch of limonade wordt bereid of geserveerd. Vaak horen er een opscheplepel en een stel punchkoppen bij.
Categorie: Houders > vaten voor het serveren van dranken.

punchkoppen
Koppen bedoeld om punch of vergelijkbare dranken uit te drinken, die uit een punchkom worden geserveerd. Ze hebben een vlakke bodem of een voet met stam en meestal één handvat. Gewoonlijk gemaakt in sets behorend bij en overeenstemmend met een punchkom.
Categorie: Houders > koppen naar functie.

puncheons (casks)
Grote vaten van variërend volume, maar meestal met een inhoud van ongeveer 300 liter.
Categorie: Houders > fusten.

pumps (schoenen)
Instapschoenen met een lage, ronde of V-vormige hals en meestal een middelmatige tot hoge hak. Kunnen een open teen of een open hiel hebben.
Categorie: Kleding > schoenen naar vorm.

pump drills
Primitieve boren waarbij de schacht wordt rondgedraaid door het op en neer bewegen van een staaf, waaraan in het midden een kabel is vastgemaakt die naar de bovenkant van de schacht loopt
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > boren naar vorm.

pumelen
Ronde degenknoppen.
Categorie: Onderdelen > fioelen.

pulpita
Tonelen van oude Griekse theaters.
Categorie: Onderdelen > toneelonderdelen.

pulpit falls
Frontalen die aan de voorkant van een preekstoel naar beneden hangen en waarop vaak toepasselijke voorstellingen zijn geborduurd.
Categorie: Interieurinrichting > frontalen.

pulp (2)
Geprepareerde papierpulp die klaar is om verwerkt te worden.
Categorie: Materialen > houtpulp.

pullovers
Ruimvallende truien zonder col of kraag, vaak met een V-hals, die over een ander kledingstuk, b.v. een coltrui, een blouse of een overhemd, worden gedragen.
Categorie: Kleding > bovenkleding voor het bovenlijf.

pulling (dismantling)
Wordt gebruikt voor het verwijderen van boekdelen uit een band met de bedoeling ze opnieuw in te binden; meestal betreft het de verwijdering van kaften, rugversterkingen en oude lijm, waarbij het garen wordt doorgeknipt en alle katernen van elkaar worden gescheiden. Wanneer een afzonderlijk, bibliografisch onderdeel is verwijderd uit een band met de bedoeling het daarna op zich zelf te doen staan wordt `@disbinding` gebruikt. Voor een boekblok dat nooit is gebonden, maar uit losse vellen, katernen of verzamelmateriaalbestaat, gebruik `ongebonden`.
Categorie: Procédés en Technieken > ontmantelen.

puinwaaiers
Aanduiding voor glooiend, waaiervormig sediment dat door een waterstroom wordt afgezet waar deze een nauw stroomgebied of een hoogvlakte verlaat en uitloopt in een laagvlakte of een brede vallei.
Categorie: Nederzettingen en landschappen > fluviatiele landschapsvormen.

puin
Ruwe, gebroken stenen of bakstenen.
Categorie: Materialen > natuursteen naar vorm.

puimsteen (lava)
Een poreus, schuimachtig vulkanisch glas dat niet is gekristalliseerd als gevolg van een snelle afkoeling; het is schuimig door de plotselinge vrijlating van opgeloste gassen. Verpulverd of gemalen puimsteen wordt gebruikt als een schuurmiddel voor fijn polijstwerk.
Categorie: Materialen > lava.

puimsteen
Een blok fijnkorrelig zandsteen dat meestal wordt gebruikt voor het afschuren van meubilair en betonwerk.
Categorie: Materialen > zandsteen naar samenstelling : aggregaat soort.

pugrees
Te gebruiken voor tulbanden die vooral in India worden gedragen, vaak van licht materiaal en met één uiteinde afhangend aan de achterzijde. Ook te gebruiken voor smalle repen stof, gewoonlijk van licht materiaal, die rond een helm of pet worden gedragen, vaak met één uiteinde afhangend aan de achterzijde om de nek tegen de zon te beschermen.
Categorie: Kleding > hoofddeksels.

puff quilts
Quilts bestaande uit aan elkaar gehechte driedimensionale `bollingen` gevormd uit iets bij elkaar getrokken kleine vierkantjes van zijde opgevuld met watten. Geen Nederlands equivalent.
Categorie: Interieurinrichting > quilts naar vorm.

pueblo`s (nederzettingen)
Wordt gebruikt voor Spaanse civiele koloniale nederzettingen in het zuidwesten van de Verenigde Staten, voornamelijk gesticht voor de landbouw en handel.
Categorie: Nederzettingen en landschappen > nederzettingen naar functie: bestuurlijk.

puddingsteen
Conglomeraatgesteente dat talrijke afgeronde kiezelstenen bevat.
Categorie: Materialen > conglomeraat.

pueblo`s
Wordt gebruikt voor wooncomplexen met meerdere verdiepingen en meerdere vertrekken, vaak gebouwd op plateau`s of in rotswanden, gangbaar bij bepaalde indiaanse culturen in het zuidwesten van de Verenigde Staten; te onderscheiden van `Great Houses (complexen)` door hun ligging en samengeklonterde opbouw.
Categorie: Gebouwde complexen en gebieden > huisvestingscomplexen naar vorm.

puddelen (metaalbewerking)
Een procédé voor het maken van smeedijzer of staal uit ruw ijzer door het ijzer te smelten en onder te dompelen in een bad, en het vervolgens te bewerken en te smeden.
Categorie: Procédés en Technieken > metaalvormingsprocédés en -technieken.

puddelen
Compactie teweegbrengen in specie of beton met behulp van een stamphamer
Categorie: Procédés en Technieken > samenpersen.

pucks
Zwarte schijven van gevulcaniseerd rubber met lichtelijk schuin aflopende zijkanten, 2,5 cm dik, 7,5 cm in doorsnee en met een gewicht van ongeveer 170 gram; ze worden gebruikt bij het spelen van ijshockey.
Categorie: Ontspanningsmiddelen > wintersportuitrusting.

publieksgroepen
Te gebruiken voor groepen toeschouwers of kijkers.
Categorie: Personen > groepen mensen naar activiteit.

publiekrechtelijk beleid
Regelgevende beginselen die als richtlijnen dienen voor het maken van beslissingen en handelen, zoals vastgelegd in wetgevende en uitvoerende bepalingen.
Categorie: Abstracte Begrippen > politieke begrippen.

publicisten
Zij waarvan publiceren het beroep of de functie is.
Categorie: Personen > personen in communicatieberoepen.

publiceren
Het uitbrengen van gedrukte, opgenomen of anderszins gereproduceerde verslagen van kennis in welk medium dan ook, voor publieke verkoop of verspreiding.
Categorie: Functionele activiteiten > informatieverwerkingsactiviteiten.

publicaties
Documenten die onder het publiek worden verspreid door middel van verkoop of andere wisseling van eigenaar, of door middel van verhuur, pacht of lening.
Categorie: Informatievormen > soorten documenten naar productieomstandigheden.

puberteit
Fysieke ontwikkelingsfase waarin levende wezens voor het eerst in staat zijn om zich seksueel voort te planten; wordt gekenmerkt door de volle ontwikkeling van de voortplantingsorganen en van secundaire seksuele kenmerken. Bij mensen vindt dit meestal tussen het 10e en 15e levensjaar plaats en in Noord-Amerikaans recht wordt dit wettelijk vastgesteld op 14 jaar voor jongens en op 12 jaar voor meisjes.
Categorie: Abstracte Begrippen > adolescentie.

puzzolaancement
Cement gemaakt van kalkmortel en pozzolaanaarde of ander materiaal dat actieve silica bevat.
Categorie: Materialen > cement naar samenstelling of oorsprong.

puzzels
Aanduiding voor constructiepuzzels waarvan het doel is om twee- of driedimensionale stukken weer samen te voegen tot een bepaalde vorm. Te gebruiken voor ontspanningsartefacten die zijn bedoeld om amusement of afleiding te bieden door het leveren van constructiemoeilijkheden die moeten worden opgelost met vindingrijkheid of geduldig proberen. Kijk bij voor woord- en cijferafleidingen die moeten worden opgelost.
Categorie: Ontspanningsmiddelen > ontspanningsmiddelen voor niet-competitieve activiteiten.

putvorming (aantasting)
Wordt gebruikt voor het proces waarbij in een oppervlak kleine gaten of holten worden gevormd als gevolg van verwering, erosie of iets anders.
Categorie: Procédés en Technieken > wijzigingen in oppervlakte of structuur.

putti
Motieven die mollige, soms gevleugelde en naakte figuren van kleine jongens weergeven, afgeleid van Grieks-Romeinse afbeeldingen van Eros. Gebruikelijk in kunst van de Renaissance tot en met de 18e eeuw.
Categorie: Ontwerpelementen > figuurmotieven.

putten
Gaten, kuilen of andere meestal verticale uitgravingen die in de aarde worden uitgeboord, geslagen, gedrild of op een andere manier gebouwd om diverse vloeistoffen omhoog te halen, bijvoorbeeld water, brijn, aardolie of aardgas.
Categorie: Bouwwerken > aardwerk.

puttees
Beenbedekkingen van de enkel tot de knie bestaande uit een smalle reep stof die spiraalsgewijs om het been wordt gewikkeld of een nauwsluitende dunne leren broek die is vastgemaakt met een riempje, een drukker of veters.
Categorie: Kleding > been- of voetaccessoires.

puthuisjes
Afdakjes boven putten met rol en ketting. Komt ook voor als openbare voorziening in dorpen en steden.
Categorie: Bouwwerken > bijgebouwen (vrijstaand).

pyroxyline
Een brandbaar mengsel van cellulose-nitraten, dat meestal minder dan 12,5% stikstof bevat.
Categorie: Materialen > nitrocellulose.

pyrometers
Instrumenten voor het meten van hoge temperaturen door de straling te meten die wordt uitgestraald door hete voorwerpen.
Categorie: Meetinstrumenten > warmtemeters.

pyrobitumen
Een verzameling natuurlijke bitumineuze materialen waaronder bijvoorbeeld turf, bruinkool en steenkool vallen.
Categorie: Materialen > natuurlijk bitumineus materiaal.

pyriet
Een veelvoorkomend geel isometrisch mineraal.
Categorie: Materialen > mineraal.

pyrheliometers
Instrumenten voor het meten van de totale intensiteit van zonnestraling.
Categorie: Meetinstrumenten > actinometers.

Pyrgos
Verwijst naar een aardewerkstijl die voorkwam op Kreta in de laat-neolithische en Vroeg-Minoïsche periode. De stijl kenmerkt zich door een oppervlak dat donkerbruin tot zwart is gebakken, en is gepolijst met een zachte kiezel of een houten polijstborstel om decoratieve lijnen te verkrijgen. In de vroege fase was de decoratie eenvoudig. In de latere fasen werd de decoratie geavanceerder, met horizontaal of verticaal gepolijste lijnen, zigzag- lijnen, kruisarceringen, parallelle lijnen, of aaneengesloten gepolijste vlakken. De stijl werd in verschillende vormen uitgevoerd, maar is vooral bekend vanwege typische kelken op een kenmerkende voet.
Categorie: Stijlen en Perioden > Minoïsche aardewerkstijlen.

pyrex
Een borosilicaat-glassoort met een laag uitzettingsvermogen.
Categorie: Materialen > borosilicaatglas.

pylonen
Monumentale poorten bij Egyptische tempels die bestaan uit twee torenachtige bouwconstructies met schuin aflopende muren aan weerszijden van de toegangsdeur; kan ook meer algemeen worden gebruikt voor grote, op zichzelfstaande bouwwerken die werden gebruikt om grenzen aan te geven, bijvoorbeeld bij toegangswegen naar bruggen of lanen.
Categorie: Bouwwerken > poortbouwconstructies; wegbebakeningen.

pyknometers
Flessen waarvan het volume precies bekend is; worden gebruikt om de dichtheid of het soortelijk gewicht van vloeistoffen te meten.
Categorie: Meetinstrumenten > densimeters.