AAT-Ned - Nederlandse Art & Architecture Thesaurus

Categorie: Kunst, muziek en cultuur
Datum & Land: 15/02/2007, NL
Woorden: 19911

diyugis
Zachte, los geweven Navajo schouderdekens met stroken inslagweefsel, voor allerlei doeleinden in het dagelijks gebruik.
Categorie: Kleding > Navajo wearing blankets.

division viols
Kleine Engelse basviolen die halverwege de 17e eeuw werden ontwikkeld en die voornamelijk werden gebruikt voor het spelen van vrije ornamentatie in de vorm van variaties op gegeven melodieën.
Categorie: Geluidsmiddelen > gambas.

divinity circuit bindings
Boekbanden met zachte randen, die over de hoeken van de pagina`s gevouwen kunnen worden om ze te beschermen.
Categorie: Onderdelen > boekbanden naar stijl of decoratie.

dividing engines
Machines die worden gebruikt om een cirkel te graderen of in gelijke stukken te verdelen of in de omtrek van een wiel een aantal tanden te zagen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > machinerie voor vormen en geleiden.

dividendbewijzen
Door een bedrijf aan zijn bank of banken uitgegeven opdrachten tot betaling van dividend aan een met name genoemde aandeelhouder.
Categorie: Ruilmiddelen > betaalopdrachten.

divided curtains
Gordijnen die uit een symmetrisch paar bestaan.
Categorie: Interieurinrichting > gordijnen naar vorm.

diversifiëren
Het maken van een verscheidenheid aan producten, of verkopen van een verscheidenheid aan waren of het investeren in verschillende fondsen, zodat een mislukking of een economische val die één daarvan, treft niet rampzalig zal zijn.
Categorie: Functionele activiteiten > economische en financiële functies.

divans
Lange, lage, gestoffeerde stoelen van Turkse afkomst, meestal zonder rug- of armleuningen.
Categorie: Interieurinrichting > meubilair met meerdere zitplaatsen.

distylus in antis
Tempel met twee zuilen tussen de anten.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > bouwplankenmerken: indeling van zuilen.

districten van een intendant
Gebieden onder het gezag van een intendant.
Categorie: Organisaties > overheidsinstanties naar leidinggevende.

districten (stad)
Delen binnen een stad of een andere gemeenschap die zijn bestemd voor bepaalde overheids- of bestuursdoeleinden, zoals bijvoorbeeld verkiezingen, scholen of politie.
Categorie: Gebouwde complexen en gebieden > civiele districten.

districten
Indeling van gebieden voor bestuurs- of verkiezingsdoeleinden, of woongebieden met onderscheidende kenmerken.
Categorie: Gebouwde complexen en gebieden > Gebouwde complexen en gebieden {TOPTERM}.

djellaba’s
Lange, wijde gewaden met een capuchon en meestal lange mouwen die over andere kleding worden gedragen, traditioneel gedragen door mannen, voornamelijk in Marokko.
Categorie: Kleding > overkleding.

Djola
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in de regio Kolda in Senegal.
Categorie: Stijlen en Perioden > West-Atlantische stijlen.

Djimini
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in Ivoorkust.
Categorie: Stijlen en Perioden > Senufo.

double crusies
`@Crusies` met twee bekkens, waarvan de bovenste de brandstof en pit bevat en de onderste de druppels opvangt.
Categorie: Interieurinrichting > crusies.

double calipers
Krompassers die als binnen- of buitenpasser kunnen worden gebruikt en als steekpasser.
Categorie: Meetinstrumenten > krompassers.

double action
Te gebruiken om vuurwapens te beschrijven, meestal pistolen of revolvers, waarbij één keer de trekker overhalen eerst de haan van het vuurwapen spant en dan loslaat om het af te vuren.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > bedieningskenmerken: vuurwapens.

douanekantoren
Kantoren van de dienst belast met het heffen van belasting op het in- en uitvoeren van goederen met de controle van het internationale reizigersverkeer en de paspoortencontrole. VDW.
Categorie: Bouwwerken > kantoorgebouwen van de overheid.

douaneboten
Te gebruiken voor lichtbewapende eenmasters met vuurlijnen die speciaal gebouwd zijn om in opdracht van de regering smokkelen te verhinderen en douanevoorschriften te handhaven; werden voornamelijk gebruikt vanaf rond het einde van de 18e tot en met de eerste jaren van de 19e eeuw.
Categorie: Vervoermiddelen > wetshandhavende schepen.

dotaku
Japanse bronzen klokken uit het Yayoi-tijdperk, die in doorsnede de vorm hebben van een ellips met puntige uiteinden, met een zijaanzicht in de vorm van een hoog trapezium met een platte bovenkant en omringd door een wijde metalen boog voor de ophanging. Ze werden in één stuk gegoten en rijkelijk versierd en men vermoedt dat ze eerder voor rituele of symbolische doeleinden werden gebruikt dan voor alleen muzikale doelen. Een klein aantal van de bewaard gebleven exemplaren hadden waarschijnlijk klepels
Categorie: Geluidsmiddelen > hangende klokken.

dot matrix printers
Printers die ieder teken maken door een verzameling stippen die gewoonlijk worden gevormd door het mechanisch overbrengen van inkt.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > mechanische printers.

dossiers (groepen documenten)
Geordende eenheid documenten gegroepeerd rondom een zaak.
Categorie: Objectgroepen en systemen > groepen informatiedragers.

dosse-gezaagd hout
Hout dat rakend aan de jaarringen is gesneden.
Categorie: Materialen > hout naar techniek: zaagmethode.

dosismeters
Instrumenten voor het meten en vastleggen van de mate van blootstelling aan nucleaire straling over een bepaalde periode.
Categorie: Meetinstrumenten > meetinstrumenten voor het meten van nucleaire energie.

dosimetrie
Wordt gebruikt voor een proces of een methode waarmee de dosis ioniserende straling kan worden gemeten die gedurende een bepaalde periode door personen of materialen is ontvangen. De straling kan zowel zijn uitgezonden om een gevaar voor de gezondheid vast te stellen of om archeologische vondsten te dateren.
Categorie: Procédés en Technieken > meten.

dos-à-dos bindings
Bindings structured so that two books share a lower board, fore edges facing in opposite directions.
Categorie: Onderdelen > compound bindings.

dory hand-liners
Te gebruiken voor vissersvaartuigen waarbij handlijnen vanuit sloepen worden uitgegooid.
Categorie: Vervoermiddelen > hoekwantschepen waarop met handlijnen wordt gevist.

dory`s
Te gebruiken voor relatief kleine, eenvoudige boten met platte, `rockered` bodems zonder kielen, hoge voorstevens en overnaads gebouwde of hechthouten gewelfde zijkanten; veelal gebruikt door vissers.
Categorie: Vervoermiddelen > bottom-based watercraft.

dorsalen
Gordijnen die achter of op de achterkant van altaren hangen. Gebruik `altaarstukken` voor beeldende werken op, boven of achter een altaren.
Categorie: Interieurinrichting > altaar en altaaronderdeel bedekkingen en hangsels.

dorpstapijten
Kleine tapijten geweven in de huisindustrie of voor gebruik bij de wevers en hun families.
Categorie: Interieurinrichting > tapijten naar sociale achtergrond.

dorpsscholen
Kleine schoolgebouwen, met vaak slechts één of enkele leslokalen. Gebruik `plattelandsscholen` voor scholen op het platteland.
Categorie: Bouwwerken > scholen naar vorm.

dorpsgezichten
Beeldende werken waarvan de hoofdvoorstelling een dorp is. Gebruik `stadsgezichten` voor beeldende werken waarvan de hoofdvoorstelling een stad is.
Categorie: Beeldmateriaal > beeldmateriaal naar onderwerp.

dorpelankers
Ankerbouten die worden gebruikt om een kozijn aan de fundering vast te maken.
Categorie: Onderdelen > bouten naar locatie of context.

dorpen
Het onderscheid tussen dorp, gemeente en stad is betrekkelijk en varieert naar gelang de individuele, regionale context. Dorp is meestal een aanduiding voor een compacte nederzetting, die kan variëren in grootte, maar meestal groter is dan een buurtschap en kleiner dan een gemeente, en die zich duidelijk onderscheidt van het landelijke gebied eromheen.
Categorie: Nederzettingen en landschappen > nederzettingen naar vorm: omvang.

dormeuses
Slappe, stoffen mutsen met een gerimpelde bol, die in de 18e eeuw door vrouwen binnenshuis werden gedragen.
Categorie: Kleding > petten en mutsen naar vorm.

Dorische orde
Bouworde die wordt gekenmerkt door zuilen die over het algemeen geen basement hebben, relatief eenvoudige kapitelen en een fries die bestaat uit elkaar afwisselende `triglyfen` en `metopen`.
Categorie: Onderdelen > bouworden.

dorisch
Verwijst naar de bouwkundestijl die wordt geassocieerd met de eerste van de drie Griekse architectuurordes en de latere vijf traditionele klassieke bouwordes in de architectuur die, met de Ionische, Corinthische, Toscaanse en composiete stijl werd toegepast door de Romeinen en tot in de Renaissance en daarna. De stijl heeft wellicht zijn oorsprong in houtconstructies uit de Bronstijd, terwijl stenen versies van de stijl zich ontwikkelden op het vasteland van Griekenland, waarschijnlijk in het Dorische Corinthe en andere steden zoals Athene, in de 8ste en 7de eeuw v. Chr. In de antieke Griekse architectuur wordt de stijl gekenmerkt door een simpele vorm en een imposante schaal, een sobere abacus en echinus, zuilen zonder basement of sokkel met schachten met twintig ondiepe cannelures, en een entablement met drie onderdelen, een onversierde architraaf, een fries van afwisselend triglieven en metopen, en een krachtig uitstekende kroonlijst. De Romeinse en latere aanpassingen vertonen vaak afwijkingen van de stre
Categorie: Stijlen en Perioden > Egeïsche bouwstijlen.

dopsleutels
Ringsleutels met een holte die over een moer heen past. Worden gebruikt om moeren vast of los te draaien.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > moersleutels: metaalbewerkingsgereedschap.

doppen (sluitingen)
Voorwerpen die een vat of ander voorwerp bedekken, beschermen of afsluiten, meestal doordat ze rond een cilindervormige rand passen.
Categorie: Onderdelen > bedekkingen (sluitingen).

dopijzers
Gepunte stalen ponsen waar met een hamer op wordt geslagen om metaal te merken.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > ponsen: gereedschappen om metaal te bewerken.

dopijzers (2)
Ponsen die in combinatie met @`dapping blocks` worden gebruikt om uithollingen in metaal te maken.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > ponsen: gereedschappen om metaal te bewerken.

doperwten
Jonge erwten die gedopt, uit de dop gehaald moeten worden in tegenstelling tot de rijpe erwten die los verhandeld worden.
Categorie: Materialen > erwten.

dopen (activiteit)
Het ceremonieel onderdompelen in of het besprenkelen met water van iemand als een inwijdingsrite of sacrament van de Christelijke kerk.
Categorie: Functionele activiteiten > religieuze functies.

dooslieren
Lieren met een verhoogde houten doos die fungeert als klankkast en als houten klankbodem. Ze komen tegenwoordig voornamelijk voor in Ethiopië.
Categorie: Geluidsmiddelen > lieren (muziekinstrument).

doorzichtigheid
De eigenschap of toestand van een stof of voorwerp om onbelemmerd licht door te laten, waardoor dingen die erachter liggen volledig zichtbaar zijn.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > optische eigenschappen.

doorstikt borduurwerk
Borduurwerk bestaande uit tenminste twee lagen stof die volgens een patroon met borduursteken aan elkaar gehecht worden. Dit kan met de hand of machinaal gebeuren. Door toevoegen van een wattering of koordjes krijgt borduurwerk een reliëfeffect.
Categorie: Materialen > textielmaterialen naar procédé of techniek.

doorstikken
Het op elkaar naaien van twee of meer lagen stof, waarbij de steken meestal patronen vormen.
Categorie: Procédés en Technieken > handwerken.

doorsneden met perspectief
Wordt gebruikt voor tekeningen waarop een bouwwerk of voorwerp in orthogonale doorsnede is opengewerkt en een perspectief vanuit dit vlak is teruggeprojecteerd.
Categorie: Beeldmateriaal > perspectieftekeningen.

doorsneden
Orthogonale tekeningen van een gebouw, voorwerp of terrein, alsof die zijn doorgesneden en op één specifiek vlak worden getoond.
Categorie: Beeldmateriaal > orthogonale tekeningen.

doorslagen
Kopieën van documenten die tegelijk met het originele manuscript of de getypte tekst worden gemaakt door middel van een tussenliggend stuk papier dat is bedekt met koolstof.
Categorie: Informatievormen > reprografische kopieën.

doorschijnendheid
De eigenschap of toestand van een stof of voorwerp om licht door te laten maar zonder duidelijk zicht toe te staan.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > optische eigenschappen.

doorschieten
Vellen papier of stof, meestal leeg, die tussen bladen met tekst of illustraties worden geplaatst, geplakt of gebonden met een beschermende of decoratieve functie, of om aantekeningen op te maken.
Categorie: Onderdelen > onderdelen van vergaard materiaal.

doornaaien
Methode om een pool op een weefsel te brengen, door middel van één of meerdere naalden die door een grondweefsel steken waardoor een lussen- of poolgaren wordt gevoerd.
Categorie: Procédés en Technieken > afwerkingsprocédés en -technieken (textiel).

doorlopende ornamenten
Te gebruiken voor ornamenten in de vorm van een doorlopend patroon dat in een bepaalde richting voortgaat, zoals in een band. Gebruik `bladvullende patronen` voor patronen die zich wijder over een vlak uitstrekken.
Categorie: Ontwerpelementen > patronen naar algemeen type.

doorlopende onderslagen
Onderslagen met meer dan twee dragers.
Categorie: Onderdelen > onderslagen.

doorknoopjurken
Eenvoudige jurken die de vorm hebben van een jas en over het algemeen zonder overkleding worden gedragen.
Categorie: Kleding > japonnen naar vorm.

doorlaatbaarheid
Eigenschap van poreuze materialen die wordt gemeten aan de hand van de snelheid per volume waarin een vloeistof door een representatief proefstukje van het materiaal gaat.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > fysische eigenschappen.

doorlaatbaarheid van de bodem
bodemdoorlaatbaarheid; bodemdoorlatendheid; doordringbaarheid van de bodem; doorlatendheid van de bodem Ruimere term: doorlaatbaarheid
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > doorlaatbaarheid.

doorkijkblouses
Blouses gemaakt van doorschijnend materiaal.
Categorie: Kleding > blouses.

doorgangen
Relatief smalle binnenruimten die zijn ontworpen om toegang te verschaffen tot andere ruimten.
Categorie: Onderdelen > verbindingsruimten.

doorgaande spanten
Bruggebinten die op hun onderliggers gewicht dragen en die tussen hun bovenliggers zijsteunen hebben.
Categorie: Onderdelen > spanten naar locatie of context.

doorboren
Doorsteken of perforeren om, door kleine deeltjes van het materiaal - meestal metaal - te verwijderen, een decoratief patroon te verkrijgen; oorspronkelijk werd hiervoor een beitel gebruikt, later een kleine zaag.
Categorie: Procédés en Technieken > subtractieve procédés en technieken.

door water overgebracht
Te gebruiken om dingen te beschrijven die worden getransporteerd over of worden overgebracht door water.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > fysische eigenschappen.

door kunstenaars ontworpen lijsten
Wordt gebruikt voor lijsten die door kunstenaars worden ontworpen en meestal voor bepaalde werken dienen die van eigen hand komen.
Categorie: Interieurinrichting > lijsten (interieurinrichting) naar ontwerp.

door jacks
Stutten om een houten deur op zijn plaats te houden terwijl die van de scharnieren af is en wordt geschaafd.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > wood-holding and -assembling tools.

door een architect ontworpen
Te gebruiken voor het beschrijven van voorwerpen en bouwwerken om te benadrukken dat ze door architecten zijn ontworpen.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > constructiekenmerken.

door de mens vervaardigd
Te gebruiken om dingen te beschrijven die worden vervaardigd door menselijke handelingen, in tegenstelling tot dingen die voortgekomen uit een natuurlijke oorzaak, maar die niet zijn bedoeld als vervanging voor hun natuurlijke equivalent. Gebruik `kunstmatig` voor dingen die door mensen zijn vervaardigd en wel zijn bedoeld om hun natuurlijke equivalenten te vervangen. Gebruik `synthetisch` voor dingen die specifiek op synthetische wijze zijn vervaardigd.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > constructiekenmerken.

doopvontkranen
Kranen die worden gebruikt om de deksels van doopvonten op te tillen.
Categorie: Onderdelen > meubilair van christelijke religieuze gebouwen.

door bucks
Ruw houten of metalen tussenramen, gezet in een muur, waaraan afgewerkte deurkozijnen worden bevestigd.
Categorie: Onderdelen > deuropeningonderdelen.

doopvonten
Bekkens of andere vaten, die vaak op een voetstuk geplaatst zijn en water bevatten voor de doop.
Categorie: Onderdelen > meubilair van christelijke religieuze gebouwen.

doopschalen
Schalen, meestal rond, gebruikt in de protestantse eredienst bij de toediening van het doop.
Categorie: Houders > liturgische vaten.

doopregisters
Registers waarin de toediening van het sacrament van de doop wordt bijgehouden. Vervangen vaak geboorteregisters indien die niet beschikbaar zijn.
Categorie: Informatievormen > kerkelijke registers naar vorm of functie.

doopkleden
Grote vierkante doeken, vaak afgezet met kant of borduurwerk, die om een ingebakerde baby werden gewikkeld tijdens de doop.
Categorie: Kleding > kleding naar functie.

doopkapellen
Wordt gebruikt voor aparte gebouwen of delen van gebouwen die bestemd zijn voor de dooprite en derhalve een doopvont bevatten.
Categorie: Bouwwerken > religieuze gebouwen.

doopceremonies
Ceremonie waarbij een naam wordt gegeven aan mensen, dieren of dingen, zoals schepen.
Categorie: Gebeurtenissen > culturele ceremonies.

doopakten
Akten waarop staat vermeld dat een persoon het sacrament van de doop toegediend heeft gekregen. Vervangen vaak geboortebewijzen indien die niet beschikbaar zijn.
Categorie: Informatievormen > kerkelijke registers naar vorm of functie.

doolhoftuinen
labyrinttuinen Ruimere term: geometrische tuinen
Categorie: Open ruimten en landschappelijke elementen > geometrische tuinen.

dookpennen
Speciale spijkers die aan beide zijden puntvormig zijn en die worden gebruikt om pen-en-gatverbindingen te bevestigen.
Categorie: Onderdelen > pennen (bevestigingsmiddelen).

dook moersleutels
Verstelbare moersleutels met lange, taps toelopende, stalen handvaten waarvan er één uitloopt in een steeksleutel. Worden voornamelijk gebruikt in loodgieterswerk om grote vierkantmoeren vast te draaien en gaten op elkaar af te stellen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > moersleutels: metaalbewerkingsgereedschap.

doodskisten
Dozen of kisten om een lijk in te begraven.
Categorie: Houders > funeraire houders.

doodlopende steegjes
Wordt alleen gebruikt voor steegjes die maar aan één kant open zijn. Gebruik `doodlopende straten` of `culs-de-sac` voor bredere wegen die maar één kant open zijn.
Categorie: Open ruimten en landschappelijke elementen > stegen.

dood
In de toestand die intreedt bij het eindigen van het leven.
Categorie: > .

donut-uitsteekvormen
Dunne, tinnen hulpmiddelen met verticale zijdes, een binnen- en buitenring en vaak met een handvat die worden gebruikt voor het vormen van donuts.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > keukengereedschap en keukengerei voor snijden.

dons
De kleine, pluizige veren die dicht tegen het lichaam van een volwassen vogel aangroeien, duidelijk ontwikkeld zijn en een fijne textuur hebben. Ze komen voor bij eenden, ganzen en andere watervogels.
Categorie: Materialen > veren (materiaal).

donoren
schenkers Ruimere term: personen naar activiteit
Categorie: Personen > personen naar activiteit.

donkere kamers
Kamers die zijn afgeschermd van licht of die verlicht worden door een dokalamp voor het bewerken en verwerken van lichtgevoelig materiaal.
Categorie: Onderdelen > kamers en ruimten naar eigenschap.

Donkere Eeuwen
Kan worden gebruikt voor langere perioden in iedere cultuur waarover weinig betrouwbare gegevens beschikbaar zijn
Categorie: Stijlen en Perioden > stijlen en perioden naar algemeen tijdperk.

donjons
Zware torens als kern van middeleeuwse burchten. VDW.
Categorie: Onderdelen > verdedigingswerk-onderdelen.

donderpadden
grondelingen; grondels Ruimere term: vissen (dieren)
Categorie: dieren > vissen (dieren).

donaties
Schenkingen of bijdragen aan openbare of liefdadige doelen.
Categorie: Abstracte Begrippen > schenkingen.

donateurslijsten
Lijsten waarin de personen of organisaties waarvan een museum of een instelling giften of donaties heeft ontvangen, zijn opgenomen.
Categorie: Informatievormen > lijsten (informatiedragers) naar onderwerp.

domus ecclesiae
Wordt gebruikt voor vroegchristelijke bedehuizen en gemeenschapscentra, afgeleid van huishoudelijke gebruiksgebouwen, die dienst doen voor de godsdienstige, administratieve en liefdadige behoeften van een kerkgemeente.
Categorie: Bouwwerken > religieuze gebouwen.

domus
Woningen, zetel van een gezin, in het antieke Rome. LNW
Categorie: Bouwwerken > woonhuizen naar vorm.

dompers
Kegelvormige instrumenten die worden gebruikt om vlammen te doven. Voor schaarachtige instrumenten met een doosvormige bakje aan één van de bladen wordt `kaarsesnuiters` gebruikt. Voor schaarachtige instrumenten met platte schijfvormige uiteinden die worden gebruikt om een kaarsvlam uit te knijpen wordt `douters` gebruikt.
Categorie: Onderdelen > onderdelen van verlichtingsmiddelen.

dompelsolderen
Procédé waarbij de te verbinden metalen in een bad van gesmolten zout worden gedompeld, dat tegelijkertijd als vloeimiddel en als warmtebron wordt gebruikt.
Categorie: Procédés en Technieken > hardsolderen.

dommekrachten
Draagbare apparaten die worden gebruikt om ladingen over korte afstanden te verplaatsen door middel van kracht die wordt uitgeoefend met een hefarm, schroef, hydraulische pers of luchtdruk.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > verplaats- en transportmachinerie.

domkerken
munsters Ruimere term: kerken naar locatie of context
Categorie: Bouwwerken > kerken naar locatie of context.

dominostenen
Platte, rechthoekige, duim-grote blokjes, meestal gemaakt van been, ivoor of hout, waarbij de bovenkant van elk stuk over de breedte in twee gelijke stukken is verdeeld door een lijn; elk deel is ofwel blanco of gemerkt met één tot zes stippen.
Categorie: Ontspanningsmiddelen > spelstukken.

dominobehang
Grof gedrukt en handgekleurd papier dat door marmerpapierfabrikanten is gemaakt en wordt gebruikt als behang, schutbladen in boeken of om dozen mee te bekleden.
Categorie: Interieurinrichting > behang naar patroon of motief.