AAT-Ned - Nederlandse Art & Architecture Thesaurus

Categorie: Kunst, muziek en cultuur
Datum & Land: 15/02/2007, NL
Woorden: 19911

geknoopte foulardes (stropdassen)
Voorgevormde herensjaaltjes in de vorm van brede banden die zacht of stijf zijn en meestal op de rug worden vastgemaakt. Ook soortgelijke sjaaltjes die door mannen en vrouwen worden gedragen als onderdeel van formele rijkleding.
Categorie: Kleding > dassen.

gekkin
Japanse tokkelinstrumenten met twee paar snaren, een platte houten klankkast, een korte hals met fretten en schroeven opzij, en een metalen lamel die binnenin de klankkast is vastgemaakt.
Categorie: Geluidsmiddelen > luitachtige chordofonen met korte hals: getokkeld.

gekanteld
Te gebruiken om voorwerpen te beschrijven die schuin zijn geplaatst of zijn afgewend van een horizontale of verticale positie.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > positionele kenmerken naar relatieve positie.

geitenleer (jonge geiten)
Het vel, meestal van een jonge geit, maar soms ook van een jong lam of aanverwant jong dier, dat, eenmaal gelooid, witgelooid of anderszins bewerkt, meestal wordt gebruikt in de boekbind- en kledingindustrie.
Categorie: Materialen > huid.

geitenleer
Het vel van een geit, dat vaak wordt gelooid als leer en wordt gebruikt in de boek- en kledingindustrie.
Categorie: Materialen > huid.

geigertellers
Stralingsmeters die gebruik maken van Geiger-M³llerbuizen in de juiste schakelsystemen om ioniserende deeltjes waar te nemen en te tellen.
Categorie: Meetinstrumenten > meetinstrumenten voor het meten van nucleaire energie.

gehuchten
Wordt gebruikt voor kleine landelijke centra die beschikken over elementaire algemene voorzieningen en voorzieningen op het gebied van onderwijs en godsdienst, maar die meestal niet meer dan 250 inwoners tellen; kan ook verwijzen naar de kleinste opgenomen eenheden in een gemeentelijk bestuur.
Categorie: Nederzettingen en landschappen > nederzettingen naar vorm: omvang.

gehoornde maskers
Te gebruiken voor Afrikaanse maskers, gekenmerkt door echte of nagemaakte dierlijke hoorns die uitsteken aan de bovenzijde.
Categorie: Kleding > maskers (kleding).

gehoorapparaten
Compacte, elektronische versterkers die meestal in of achter het oor worden gedragen om het gehoor te verbeteren.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > uitrusting voor persoonlijk gebruik: gehoor.

gehoor
Het vermogen of gevoel waarmee men geluiden kan waarnemen.
Categorie: Abstracte Begrippen > zintuigen.

geheugensteuntjes
Middelen of strategieën om het geheugen te helpen, zoals versjes, rijmwoorden of beelden.
Categorie: Abstracte Begrippen > psychologische begrippen.

geheugeneenheden
Computeronderdeel dat gegevens kan ontvangen en opslaan voor later gebruik.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > randapparatuur.

geheugen
De verstandelijke gave of het vermogen tot het kunnen vasthouden en herinneren van feiten, gebeurtenissen, indrukken of het herkennen van eerdere ervaringen.
Categorie: Abstracte Begrippen > psychologische begrippen.

gehengen
Gesmeed ijzeren element, tenminste aan één zijde voorzien van een langwerpig blad, waaraan een luik, raam of deur draait. (VWB)
Categorie: Onderdelen > scharnieronderdelen.

geheimschriften (codes)
Codes die speciaal worden gebruikt om de inhoud van een bericht te maskeren, aan de hand van een regel die is opgesteld met een geheime sleutel, die alleen bekend is bij de verzenders en de rechtmatige ontvangers van het bericht.
Categorie: Abstracte Begrippen > codes (begrippen met betrekking tot cultuur).

geheime voorraden
Wordt gebruikt voor verzamelingen voorwerpen die opzettelijk gezamenlijk zijn begraven of anderzijds zijn verborgen; kunnen bestaan uit artefacten van ieder materiaal of verschillende materialen.
Categorie: Objectgroepen en systemen > objectgroepen naar algemene context.

gehandicapten
invaliden Ruimere term: buitengewone mensen
Categorie: Personen > buitengewone mensen.

gehaltemerken
Officiële stempels die door gilden of essaaikantoren worden aangebracht op gouden en zilveren voorwerpen, als bewijs van het gehalte van het metaal. Te onderscheiden van `meestertekens` die op gouden en zilveren voorwerpen worden gestempeld met het doel de identiteit van de maker of het atelier waar het is gemaakt, aan te geven.
Categorie: Informatievormen > merktekens naar functie.

gehakt
Fijngehakt of fijngemalen vlees dat tot een bal gekneed en gekookt of gebraden genuttigd wordt.
Categorie: Materialen > vlees.

gegroepeerde zuilen
Wordt gebruikt voor drie of meer dicht bij elkaar geplaatste zuilen die duidelijk een groep vormen. Wanneer twee zuilen duidelijk een groep vormen, gebruik dan de term `gekoppelde zuilen` of `gewrongen zuilen`. Voor ondersteuningen die bestaan uit meerdere zuilen die zijn ingebouwd rond een centraal punt (vooral in middeleeuwse context) wordt `colonettenbundels ` gebruikt.
Categorie: Onderdelen > zuilen naar locatie of context.

geglazuurde sluitsteen
Een sluitsteen die wordt gebruikt voor metselwerk en die donkerder van kleur is dan de rest van het muuroppervlak.
Categorie: Materialen > kop (baksteen).

gegloste bijbels
Bijbels die zijn voorzien van annotaties in de marge of tussen de regels, waarin de tekst wordt verklaard, geïnterpreteerd of vertaald.
Categorie: Informatievormen > religieuze teksten.

gegevensverwerking
Het maken en verwerken van gegevens in een vorm die door de computer kan worden gelezen, zoals invoeren, opslaan, converteren, opmaken en afdrukken.
Categorie: Functionele activiteiten > functies voor computergebruik.

gegevenscontrole
Het vaststellen, handhaven en toepassen van consequente spelling en vormen van de eigennamen en termen die worden gebruikt als de beschrijvende en toeganggevende taal voor verzamelingen van documenten en voorwerpen.
Categorie: Functionele activiteiten > informatiebeheer.

gefaseerd bijten
Techniek waarbij een drukplaat in verschillende fasen in zuur wordt gedompeld om subtiele schakeringen of andere effecten te verkrijgen.
Categorie: Procédés en Technieken > etstechnieken.

geesteszieken
Mensen die geestelijk gestoord zijn.
Categorie: Personen > verstandelijk gehandicapten.

geestenhuizen
Wordt gebruikt voor miniatuurhuisjes waar beschermende geesten worden uitgenodigd om in te wonen, meestal geplaatst op houten palen op het terrein van een groep huizen of naast andere gebouwen; veelvoorkomend in Thailand.
Categorie: Bouwwerken > religieuze bouwwerken.

geestenfoto`s
Foto`s vervaardigd met de bedoeling ectoplasmische of andere manifestaties van overleden personen weer te geven.
Categorie: Beeldmateriaal > foto`s naar type onderwerp.

geestenfotografie
Fotografie met als doel het vastleggen van ectoplasmische of andere manifestaties van overleden personen.
Categorie: Procédés en Technieken > fotografie.

geestendansen
Rituele groepsdansen, uitgevoerd door de oorspronkelijke bewoners van Amerika aan het eind van de 19de eeuw als onderdeel van een religieuze beweging om de terugkeer van hun doden, de teruggave van hun land, het herstel van hun voedselvoorraden en levenswijze en een algemene rehabilitatie van de traditionele indianencultuur te bevorderen.
Categorie: Gebeurtenissen > religieuze ceremonies.

geestelijken
Godsdienstige beambten of functionarissen die zijn voorbereid en het recht hebben om voor te gaan in religieuze diensten of andere religieuze taken te vervullen.
Categorie: Personen > personen in de religie.

geestelijke orden
Groepen mensen met een religieuze achtergrond, meestal christenen, moslims of boeddhisten die een gemeenschappelijke levensopvatting hebben, zich bezig houden met specifiek werk of een rooster van godsdienstoefeningen en zich onderwerpen aan de richtlijnen van hun leiders. Vaak, maar niet uitsluitend, leven ze in een afgezonderde of niet voor iedereen toegankelijke plaats, zoals een klooster.
Categorie: Organisaties > religieuze organisaties.

geestelijke gezondheid
Het psychologisch welzijn of de juiste aanpassing aan de maatschappij en de gewone eisen van het dagelijks bestaan.
Categorie: Abstracte Begrippen > gezondheid.

geestelijke bijstand verlenen
Het verlenen van religieuze bijstand.
Categorie: Functionele activiteiten > religieuze functies.

geepachtigen
groep van zeevissen (Synenthognathi), waartoe o.a. gepen en vliegende vissen behoren
Categorie: dieren > vissen (dieren).

geelgieterijen (nijverheid)
kopergieterijen Ruimere term: metaalgieterijen
Categorie: Bouwwerken > metaalgieterijen.

geel Minyen
Verwijst naar de aardewerkstijl die werd vervaardigd op het Griekse vasteland vanaf de midden-Helladische tijd. Deze kenmerkt zich door een licht gekleurd oppervlak, en vormen waaronder een bokaal op een lage voet.
Categorie: Stijlen en Perioden > Minyen.

geel aardewerk
Aardewerk dat in een geel glazuur is gedompeld zodat het oppervlak, zowel aan de binnen- als de buitenkant, volledig geel is.
Categorie: Objectgenres > aardewerk.

gedrukte spitsbogen
Wordt gebruikt voor spitsbogen waarvan de radii zich bevinden binnen de span van de boog, waarbij de centra al of niet boven, op of onder de aanzetlijn liggen.
Categorie: Onderdelen > spitsbogen.

gedrukte reclame
Te gebruiken voor reclame in publicaties zoals tijdschriften of kranten.
Categorie: Functionele activiteiten > reclamefuncties.

gedrukte bogen
Wordt gebruikt voor halfronde bogen waarin de hoogte minder dan de helft van de overspanning is.
Categorie: Onderdelen > bogen naar vorm.

gedrapeerde valletjes
Valletjes waarbij de stof stof die rondom een roede, stang of bevestigingslat gedrapeerd of hiervan afhangt. Ze worden zowel zelfstandig als bij gordijnen gebruikt.
Categorie: Interieurinrichting > valletjes.

gedrongen lekythoi
Lekythoi met een brede romp en ronde schouders.
Categorie: Houders > lekythoi.

gedragswetenschappen
Studiegebied dat met name antropologie, psychologie en sociologie omvat.
Categorie: Vakgebieden > sociale wetenschappen.

gedraaide doorsneden
Wordt gebruikt voor orthogonale tekeningen waarop een doorsnede is te zien van een bouwwerk of voorwerp dat 90 graden is gedraaid, en is getekend op het hoofdaanzicht.
Categorie: Beeldmateriaal > doorsneden.

gedichten
Schriftelijke of mondelinge composities die worden gekenmerkt door gecomprimeerde formuleringen, door woorden die zowel omwille van hun klank en suggestieve kracht als hun betekenis zijn gekozen, en door het gebruik van literaire technieken zoals gestructureerd metrum, natuurlijke cadansen, rijm of beeldspraak.
Categorie: Informatievormen > soorten literaire documenten.

gedessineerd glas
Algemeen te gebruiken voor glas dat wordt gebruikt in de architectuur en dat is gesneden, gebosseleerd, gezandstraald of op een andere manier versierd.
Categorie: Materialen > glas (bouwmateriaal).

gedenkzuilen
Zuilvormige gedenktekens, opgericht ter nagedachtenis van beroemde personen of gedenkwaardige gebeurtenissen. VDW.
Categorie: Bouwwerken > monumenten naar vorm.

gedenktekens
Bouwconstructies of aard- en nagelvaste voorwerpen die zijn opgericht als herinnering aan personen of gebeurtenissen. Gebruik `aandenkens` voor andere voorwerpen die worden gemaakt, uitgebracht of gedragen om personen of gebeurtenissen te herdenken.
Categorie: Bouwwerken > ceremoniële bouwconstructies.

gedenkschriften
Te gebruiken voor geschriften die worden opgesteld ter gelegenheid van een bepaalde samenkomst of gebeurtenis en die worden verdeeld onder personen die bij die samenkomst of gebeurtenis aanwezig zijn. Meestal zijn gedenkschriften niet op een andere manier verkrijgbaar. Gebruik `geschenkboeken` voor 19e-eeuwse boekwerken, meestal geïllustreerde literaire bloemlezingen, die bedoeld waren om cadeau te worden gedaan.
Categorie: Informatievormen > soorten documenten naar functie.

gedenkpenningen
Medailles geslagen ter gedachtenis van een gebeurtenis of een persoon.
Categorie: Beeldmateriaal > medailles.

gedenkbeeldhouwwerken
Verzamelterm voor soorten beeldhouwwerk die dienen als gedenkteken voor personen of gebeurtenissen, niet noodzakelijkerwijs op of bij begraafplaatsen.
Categorie: Beeldmateriaal > beeldhouwwerken naar functie.

gedenatureerde alcohol
Ethylalcohol die ongeschikt is gemaakt om te drinken en wordt gebruikt als een verdunningsmiddel en schoonmaakmiddel.
Categorie: Materialen > ethylalcohol.

gedempte enchappementen
Wordt gebruikt voor echappementen waarin geen terugslag plaatsvindt van de schok veroorzaakt door contact tussen in elkaar sluitende delen; geïntroduceerd in de achttiende eeuw en met name geschikt voor dure of nauwkeurige uurwerken.
Categorie: Onderdelen > echappementen.

gedemilitariseerde zones
Afgebakende gebieden waarbinnen het verboden is militaire eenheden te stationeren of te concentreren, en waar het handhaven of oprichten van enigerlei militaire installaties niet is toegestaan.
Categorie: Gebouwde complexen en gebieden > zones.

gedelegeerden
Zij die officieel zijn gekozen door een groep of organisatie, zoals de regering of het regionale lidmaatschap van een politieke partij, om voor hen of overeenkomstig hun instructies te spreken of te handelen op een conventie, conferentie of andere bijeenkomst.
Categorie: Personen > personen in regering en bestuur.

gedekte cheques
Cheques die bevestigen dat de handtekenig van de trekker echt is en dat deze genoeg geld op zijn rekening heeft voor het verrichten van de betaling.
Categorie: Ruilmiddelen > cheques.

gedeelde huisvesting
Te gebruiken als verwijzing naar huishoudens waarin twee of meer zelfstandige individuen voor langere tijd één wooneenheid delen, waarin elke bewoner een privé-slaapkamer heeft terwijl de rest van de woning en de daarin aanwezige voorzieningen gemeenschappelijk worden gebruikt.
Categorie: Abstracte Begrippen > huisvesting naar eigendom.

gedeelde contracten
Contracten waarbij het werk wordt verdeeld in verschillende hoofdcontracten, zoals een algemeen contract, een contract voor de mechanische werkzaamheden en een contract voor de elektriciteitswerkzaamheden, in plaats van dat het aan één aannemer wordt toegewezen.
Categorie: Informatievormen > contracten naar vorm of functie.

gedeïoniseerd water
Water waaruit opgeloste ionen zijn verwijderd door het water langs een kationen en anionen ionenuitwisselaar te voeren.
Categorie: Materialen > water naar kwaliteit.

gedamasceerd staal
Staal versierd met golvende patronen, dat bekend staat om zijn hardheid; werd vroeger speciaal gebruikt voor de klingen van zwaarden.
Categorie: Materialen > staal.

geconcentreerde belastingen
Belastingen op een zeer klein deel van een constructie.
Categorie: Abstracte Begrippen > belastingen (krachten).

gecombineerde spanning
De combinatie van een buig- of wringspanning in een deel van een constructie met de directe spankracht of samendrukking.
Categorie: Abstracte Begrippen > spanning.

gecombineerde belastingen
Twee of meer verschillende soorten belastingen (zoals dode, mobiele of windbelasting) die gelijktijdig op een constructie inwerken.
Categorie: Abstracte Begrippen > belastingen (krachten).

gecoate stof
gegommeerde stof Ruimere term: textielmaterialen naar afwerking
Categorie: Materialen > textielmaterialen naar afwerking.

gebruiksvoorwerpen
Wordt in het algemeen gebruikt voor voorwerpen die nuttig of noodzakelijk zijn in een huishouden, voornamelijk die voorwerpen die in de keuken worden gebruikt voor koken of eten.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > gereedschap.

gebruikspenningen met betaalwaarde
Aanduiding voor muntjes met een vaste waarde die kunnen worden ingewisseld voor contant geld, maar vaak in andere termen worden aangeduid.
Categorie: Ruilmiddelen > penningen.

gebruikers
In het algemeen te gebruiken voor personen die gebruik maken van een product of dienst van de informatieindustrie, zoals software, thesauri of registers, inclusief personen die zelf gebruik maken van deze bronnen om inlichtingen te verstrekken aan anderen. Gebruik `eindgebruikers` voor klanten of vaste bezoekers van een bibliotheek, informatiecentrum of een instelling waar men informatie kan terugvinden of ophalen uit een database.
Categorie: Personen > personen naar activiteit.

gebruikersgroepen
Groepen die de specifieke doelgroep van een bibliotheek vormen en alle anderen die gebruik maken van de collectie of diensten van de bibliotheek. Ook formele of informele groepen mensen die een bepaalde database of zoekprogramma gebruiken.
Categorie: Organisaties > verenigingen.

gebruiken
Gewoontes, praktijken of gebruiken die het sociale leven regelen en ordenen.
Categorie: Abstracte Begrippen > begrippen met betrekking tot cultuur.

gebruikenwegwijzers
Documenten of boeken waarin de gebruiken met kracht van recht of de gewoonterechten in een bepaald gebied zijn opgenomen.
Categorie: Informatievormen > juridische documenten.

gebroken daken
Daken waarvan de helling ongelijk is, doordat het lage deel een steilere helling heeft dan het hoge deel; kan zowel naar tweezijdige of vierzijdige daken verwijzen.
Categorie: Onderdelen > schuine daken.

gebroken frontons
Wordt gebruikt voor frontons waarvan de lijnen hetzij bovenaan, hetzij onderaan, hetzij op beide plaatsen zijn onderbroken. Wordt vooral gevonden op laat-antieke, barokke en maniëristische architectuur, en op Chippendale meubels.
Categorie: Onderdelen > frontons.

gebroken keperweefsel
Elke keperstof waarbij de diagonale lijnen met opzet zijn onderbroken. De bindingspunten schuiven niet regelmatig één scheringdraad op bij elke volgende inslagdraad, maar de onderbrekingen keren terug met regelmatige tussenpozen.
Categorie: Materialen > keperweefsel naar structuur.

gebroken mansardedaken
Mansardedaken waarvan alleen de twee tegenover elkaar liggende zijden hellen.
Categorie: Onderdelen > gebroken daken.

gebreken
Onregelmatigheden in het oppervlak of de structuur van iets, waardoor het object wordt verzwakt of mislukt, of waardoor het uiterlijk ervan wordt bedorven.
Categorie: Toestanden en Invloeden > toestanden en invloeden.

gebrand gips
Calciumsulfaat-hemihydraat, een wit poeder dat snel ophardt wanneer er water aan wordt toegevoegd.
Categorie: Materialen > pleisterkalk.

gebrande karmijn
Een diep bruin-paars pigment dat wordt gemaakt door karmijn voorzichtig te branden of te verkolen.
Categorie: Materialen > organisch bruin pigment.

gebouwenbeheer
Te gebruiken voor het coördineren van de fysieke werkplek met de werkstroom binnen een organisatie.
Categorie: Functionele activiteiten > management.

gebouwen van de wetgevende macht
Gebouwen waar de regering of een tak van bestuur zetelt. VDW.
Categorie: Bouwwerken > openbare gebouwen naar functie.

gebouwen
Bouwwerken van tamelijke of aanzienlijke grootte, in het algemeen van duurzaam materiaal, die meestal een of meerdere ruimten omsluiten en bedoeld zijn voor bewoning, samenkomst of andere maatschappelijke verrichtingen, tot berging of anderszins.
Categorie: Bouwwerken > bouwconstructies.

gebouwdiagnostiek
Het beoordelen hoe goed een gebouw zijn functies vervult, door te begrijpen wat het doel, het huidige gebruik, de omgeving en de geschiedenis van het gebouw is.
Categorie: Functionele activiteiten > diagnostiseren.

gebouwde milieu`s
Wordt gebruikt voor de verzamelingen van door de mens gemaakte bouwwerken, infrastructurele elementen en bijbehorende ruimten en kenmerken.
Categorie: Objectgroepen en systemen > milieu`s (objectgroepen).

gebouw-evaluatie na ingebruikneming
Te gebruiken voor de evaluatie van hoe een gebouw na de ingebruiknemeing bevalt in termen van behoeften en bedoelingen van de afnemer, waaronder dingen als omgevingsontwerp, comfortniveaus en mechanische systemen en hun invloed op de bewoners.
Categorie: Functionele activiteiten > gebouwdiagnostiek.

gebouw-evaluatie
Te gebruiken voor de evaluatie van het functioneren van een gebouw, in termen van technische en concrete aspecten van bouwwerken na aanleg, zoals structurele integriteit, het functioneren van mechanische systemen en de eigenschappen van materialen.
Categorie: Functionele activiteiten > gebouwdiagnostiek.

geboorteregelingsklinieken
Stimezoklinieken; abortusklinieken Ruimere term: klinieken
Categorie: Bouwwerken > klinieken.

geboortedocumenten
Officiële documenten met geboortedata en -plaatsen en gegevens over ouderschap.
Categorie: Informatievormen > registers van de burgerlijke stand.

geboorteakten
Officiële documenten waarop de geboortedatum en -plaats van een persoon staan aangegeven en die vermelden wie zijn ouders zijn. Afgegeven door een daartoe bevoegde ambtenaar van de burgerlijke stand.
Categorie: Informatievormen > geboortedocumenten.

gebonden clavechords
Klavechords, met voor verschillende toonsoorten een eigen stel snaren
Categorie: Geluidsmiddelen > klavechords.

gebogen spiegels
Benaming ter aanduiding van termen die spiegels met een gebogen in plaats van vlak spiegeloppervlak beschrijven.
Categorie: Interieurinrichting > spiegels naar vorm.

gebogen gutsen
Gutsen waarvan de schacht over de gehele lengte is gebogen, of bijna helemaal recht is met een scherpe kromming bij de punt.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > gutsbeitels: houtbewerkingsgereedschap.

gebogen erkerramen
Erkerramen die gebogen zijn van ontwerp.
Categorie: Onderdelen > erkerramen.

gebluste kalk
Wordt verkregen door gebrand gips een nacht onder water te zetten waardoor het niet meer kan verharden; werd in de Middeleeuwen gebruikt om gesso te maken.
Categorie: Materialen > gebrand gips.

geblazen olie
Een geconcentreerde olie die wordt verkregen door een vetzuur te blazen, zoals lijnzaadolie of visolie; wordt in verf en vernis gebruikt als een drogende olie en in smeermiddelen.
Categorie: Materialen > olie naar techniek.

geblazen glas
Glaswerk dat wordt gevormd door lucht door een blaaspijp in een klomp gesmolten glas te blazen.
Categorie: Materialen > glas naar techniek.

gebladertemaskers
Te gebruiken voor maskers die geheel of gedeeltelijk zijn gemaakt van bladeren en andere natuurlijke vezels. Deze maskers hebben soms een gepluimd helmstuk en zijn gangbaar bij het Bwa volk in Burkina Faso.
Categorie: Kleding > maskers (kleding).

gebintenkappen
Wordt gebruikt voor daken waarvan de gewone sparren rusten op gordingen die de belasting overdragen op dakstoelen of kapspanten.
Categorie: Onderdelen > daken naar constructie : dakspanten.

gebeurtenissen
Voorvallen die plaatsvinden binnen een bepaald tijdsinterval.
Categorie: Gebeurtenissen > Gebeurtenissen {TOPTERM}.

gebedsstokken
Staven met t-vormige fioelen aan één uiteinde, gebruikt door leden van de congregatie van de Ethiopisch-orthodoxe kerk om tijdens de dienst op te kunnen leunen; ook gebruikt om het ritme aan te geven tijdens liturgische liederen en dansen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > uitrusting voor persoonlijk gebruik.

gebeden
Wordt gebruikt voor tot God of een andere godheid gerichte, eerbiedige smekende verzoeken
Categorie: Informatievormen > soorten literaire documenten.