AAT-Ned - Nederlandse Art & Architecture Thesaurus

Categorie: Kunst, muziek en cultuur
Datum & Land: 15/02/2007, NL
Woorden: 19911

gaze
Concept dat betrekking heeft op kijken, toeschouwerschap, voyeurisme en sekse, dat impliceert dat de handeling van het kijken en bekeken worden het onderwerp wordt van een kunstwerk.
Categorie: Abstracte Begrippen > historische, theoretische en kritische begrippen.

Gaya
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in Kenia en Tanzania.
Categorie: Stijlen en Perioden > Luo.

Gawra-periode
Verwijst naar de periode en cultuur van circa 4000 tot 3000 v. Chr. in noordelijk Mesopotamië, genoemd naar de opgraving te Gawra. De periode wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van zegels, metalen voorwerpen, beeldjes van klei en de ontwikkeling van monumentale architectuur.
Categorie: Stijlen en Perioden > prehistorische Noord-Mesopotamische perioden.

gauging plaster
Speciaal gipspleister gemengd met kalkplamuur, waarmee gepleisterde oppervlakken worden afgewerkt.
Categorie: Materialen > pleisterkalk.

gauging
Het bijeenhalen van stof door het samen te trekken met verdubbelde rijen van afwisselende korte en lange steken om vlakke, evenwijdige vouwen te maken. Vooral gebruikt bij jurken.
Categorie: Procédés en Technieken > fronselen.

gauged arches
Wordt gebruikt voor bogen die zijn gebouwd van enigszins wigvormige stenen, zodat de voegen van de bogen vanuit een gemeenschappelijk middelpunt stervormig uitwaaieren.
Categorie: Onderdelen > bogen naar vorm: constructie.

gaufreren (versieren)
Het versieren van een oppervlak door middel van kerven of reliëfdrukken, zoals bijvoorbeeld het handpersen van linnen boekkaften of bladgoudoppervlakken.
Categorie: Procédés en Technieken > bosseleren.

gaufreren (plooien)
Het golven, rimpelen of plisseren van de randen van kant, linnen, of welk ander weefsel of garneersel dan ook.
Categorie: Procédés en Technieken > afwerkingsprocédés en -technieken (textiel).

gaufreermachines
Machines die worden gebruikt om te gaufreren.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > machinerie voor vormen en geleiden.

gatzagen
Soort schrobzagen met tanden aan de hiel die in een hoek van 90 graden met het zaagblad staan. Worden gebruikt om hoeken te zagen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > schrobzagen.

Gatling guns
Machinegeweren die in 1861 werden ontwikkeld door Dr. Richard J. Gatling, voorzien van een stel draaiende lopen op gelijke afstanden rond de centrale schacht, een magazijn voor de toevoer van patronen en een mechaniek waardoor patronen in de patroonkamers worden gebracht en afgevuurd.
Categorie: Wapens en Munitie > machinegeweren.

gathering irons
Lange, dunne, ijzeren staven die worden gebruikt om in een pot of smeltkroes met gesmolten glas te dopen en waaraan een hoeveelheid gesmolten glas blijft vastkleven. Soms wordt een glasblazerspijp gebruikt om het glas in één keer te vormen door te blazen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > glasbewerkingsuitrusting.

gatensteen
Een geperforeerde baksteen of een metalen onderdeel met gaatjes met dezelfde afmetingen,die in een muur wordt geplaatst voor ventilatie.
Categorie: Materialen > baksteen naar functie.

gate legs
Wordt gebruikt voor scharnierende poten met een dwarshout, die naar buiten draaien om een opklapbaar tafelblad te ondersteunen, zoals bij klaptafels. Voor gelijksoortige poten zonder dwarshout wordt `swing legs` gebruikt.
Categorie: Onderdelen > swing legs.

gatch
Pleister dat in Perzië voor sierwerk werd gebruikt.
Categorie: Materialen > pleister naar techniek.

gasturbineschepen
Vaartuigen aangedreven door verbrandingsmotoren die op nafta lopen.
Categorie: Vervoermiddelen > door externe verbrandingsmotor aangedreven vaartuigen.

gasturbinekrachtcentrales
Power plants in which gas is burned, with compressed air or oil, to run steam-driven turbines that produce electrical energy.
Categorie: Gebouwde complexen en gebieden > stoomkrachtcentrales.

gasturbine-locomotieven
Locomotieven die worden aangedreven door gasturbines die elektrische generatoren aandrijven, die stroom leveren aan elektrische tractiemotoren op de assen.
Categorie: Vervoermiddelen > locomotieven naar wijze van aandrijving.

Gbi
Te gebruiken om werken te beschrijven van de gelijknamige Afrikaanse etnische groep die leeft in Centraal-Liberia.
Categorie: Stijlen en Perioden > stijlen van Kru-sprekende volken.

gbekre
Te gebruiken voor Afrikaanse aapfiguren van het Baulevolk, gekenmerkt door hun open handen of kleine offerschalen voor offergaven.
Categorie: Beeldmateriaal > standbeelden.

gewone meunen
Bronsachtig bruine zeevissen, met talrijke voeldraden aan de snuit.
Categorie: dieren > meunen.

gewonden boren
Boren die vanwege twee diepe verticale groeven op schroefboren lijken, maar een scherpere snijhoek hebben.
Categorie: Onderdelen > boorijzers.

gewijde voorwerpen
Wordt algemeen gebruikt voor ceremoniële voorwerpen die hun heiligheid hebben behouden in hun huidige verband. Soms is de definitie ervan beperkter en duidt dan alleen op die voorwerpen die worden gebruikt bij de godsdienstoefening van een bestaande cultuur.
Categorie: Objectgenres > ceremoniële objecten.

gewichtsmuren
Wordt gebruikt voor keermuren die door hun eigen gewicht ervan weerhouden worden om te vallen.
Categorie: Onderdelen > keermuren.

gewichtheffen
Het optillen van standaardgewichten op een voorgeschreven manier, als competitiesport of conditieoefening. Gebruik `krachttraining` bij het algemeen gebruik van gewichten voor fysieke training of het versterken van het lichaam.
Categorie: Lichamelijke Activiteiten > lichamelijke activiteiten naar algemene context.

gewicht
De relatieve zwaarte van een voorwerp of andere massa; de kracht waarmee een massa wordt aangetrokken door de aarde of een hemellichaam als gevolg van zwaartekracht.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > kenmerken en eigenschappen naar specifiek type.

gewichten
Voorwerpen met aangegeven gewicht, gebruikt bij wegen.
Categorie: Onderdelen > schaalonderdelen.

geweven tapijten
Elk willekeurig tapijt dat zonder pool is geweven.
Categorie: Interieurinrichting > tapijten naar techniek.

geweren voor het schijfschieten
Recreatieve geweren die worden gebruikt bij het schieten op schietschijven.
Categorie: Ontspanningsmiddelen > vuurwapens voor sport.

geweren
Vuurwapens die zijn ontworpen om door één persoon vanaf de schouder te worden afgevuurd.
Categorie: Wapens en Munitie > schoudervuurwapens.

gewelven
Boogstructuren, meestal van metselwerk, die een plafond of dak vormen.
Categorie: Onderdelen > gewelven en gewelfonderdelen.

gewelfvelden
Gedeelten van een gewelf begrensd door twee transverse ribben.
Categorie: Onderdelen > gewelfonderdelen.

gewelfstenen
Gemetselde eenheden die een boog of een gewelf vormen.
Categorie: Onderdelen > boog-, koepel- of gewelfonderdelen.

gewelfsmetsellagen
Horizontale metsellagen opgebouwd uit de schoren of aanzetstenen van een gewelf. Meestal gemaakt van stenen die vooruitspringend of overwerkt gezet zijn, met horizontale bedden.
Categorie: Onderdelen > gewelfonderdelen.

gewelfkappen
Wordt gebruikt voor de delen tussen de graten of ribben van een gewelf.
Categorie: Onderdelen > gewelfonderdelen.

gewelfd
Wordt gebruikt om dingen te beschrijven die gewelfvormig zijn gebouwd of dingen die worden afgedekt of afgesloten door een gewelf.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > vormkenmerken: architectuur.

gewelfde friezen
Friezen met een convex oppervlak.
Categorie: Onderdelen > friezen (entablementonderdelen).

gewelfkapitelen
Wordt gebruikt voor de kapitelen van penanten of schachten die gewelven of ribben van gewelven lijken te ondersteunen.
Categorie: Onderdelen > gewelfonderdelen.

geweld
Het gebruiken van fysieke kracht om te doden, verwonden, schade aan te brengen of te mishandelen.
Categorie: Abstracte Begrippen > sociale kwesties.

gewei
Een paar uitstulpingen van been dat jaarlijks wordt afgeworpen; het steekt uit vanaf de voorhoofdsbeenderen van gehoefde dieren die behoren tot de hertenfamilie. Te onderscheiden van `hoorn`, dat uit vervormd huidweefsel of samengeperst haar bestaat.
Categorie: Materialen > been naar vorm.

geweerrekken
Rekken voor het opbergen of bewaren van kleine wapens; kan vrijstaand of aan iets vastgemaakt zijn.
Categorie: Onderdelen > objecthouders.

geweermakers
Zij die zich beroepsmatig bezighouden met het ontwerpen, maken of repareren van kleine vuurwapens.
Categorie: Personen > personen in ambachten en beroepen naar product.

geweergranaten
Artilleriegranaten ontworpen om te worden afgeschoten met een draagbaar vuurwapen.
Categorie: Wapens en Munitie > granaten.

geweerkasten
Kabinetten die speciaal zijn ontworpen voor pistolen, geweren en andere soorten handwapens. De deuren zijn vaak van glas.
Categorie: Interieurinrichting > kabinetten naar functie.

gewatteerde dekens
Bedovertrekken, doorgaans bestaande uit drie lagen (bovenkant, achterkant en vulling), die meestal aan elkaar zijn geknoopt in plaats van doorgestikt.
Categorie: Interieurinrichting > beddenkleden.

gewassen lithografieën
Lithografieën die zijn gemaakt met een verdunde "tusche" (lithografische inkt), waardoor ze op gewassen tekeningen lijken.
Categorie: Beeldmateriaal > lithografieën (prenten).

gewapende conflicten
In `t algemeen te gebruiken voor fysieke strijd tussen of onder bewapende mensen.
Categorie: Gebeurtenissen > gebeurtenissen.

gewalst glas
Vlak glas met een behoorlijke dikte, dat wordt gemaakt door met een wals over gesmolten glas te gaan.
Categorie: Materialen > glas naar techniek.

gewaden
Eéndelige lange, losvallende kledingstukken, als dagelijkse kleding gedragen door mannen en vrouwen van vanaf de oudheid tot, vooral in Aziatische en Afrikaanse landen, de moderne tijd. Ook soortgelijke kledingstukken die worden gedragen bij ceremoniële en officiële gelegenheden of als symbool van ambt of beroep.
Categorie: Kleding > bovenkleding.

gevorderde ontwerptekeningen
Wordt gebruikt voor tekeningen die zijn uitgevoerd wanneer het architectonisch ontwerp het stadium van conceptuele en schematische tekeningen voorbij is, maar het stadium van werktekeningen nog niet heeft bereikt.
Categorie: Beeldmateriaal > ontwerptekeningen.

gevonden schat
Alles wat als schat verborgen in de grond of anderzijds verstopt wordt gevonden - meestal geld of munten, zilver, goud (bewerkt of onbewerkt) of pleet - en waarvan de eigenaar niet bekend is.
Categorie: Abstracte Begrippen > eigendom.

gevogelte
Vogels voor zover zij genuttigd worden.
Categorie: > .

gevoerde wambuizen
Wordt algemeen gebruikt voor elke soort van doorgestikte @`soft armor`.
Categorie: Kleding > soft armor.

gevlochten rijzwepen
Rijzwepen met korte onbuigzame handvatten waaraan één of meerdere leren zweepkoorden vastzitten.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > rijzwepen.

gevesten met S-vormige pareerstang
Zwaardgevesten waarbij de vuistbeugel is verlengd en zich opsplitst in één of meerdere spangen die omlaag glijden in een S-vormige boog om weer aan te hechten bij de beugels boven de stootplaat. Ze werden in groten getale gemaakt in de 16e en 17e eeuw voor rapieren.
Categorie: Onderdelen > gevesten.

gevesten
Handvaten van snijwapens, zoals bijvoorbeeld dolken, zwaarden en messen, met als typische componenten de greep en de beschermer(s), mits aanwezig.
Categorie: Onderdelen > onderdelen van blanke wapens.

gevelveld dakkapellen
Gevel-dakkapellen waarbij de gevel wordt gezien als pediment.
Categorie: Onderdelen > geveldakkapellen.

geveltoppen en geveltoponderdelen
Oorspronkelijk betekende gevel de driehoekige top van een muur of houten wand, die voor het dak is geplaatst, later in het bijz. de gehele driehoekige voormuur van een huis of de voormuur in het algemeen, ook als de muur horizontaal is afgedekt. Tenslotte wordt van voor-, achter-, zij- en brandgevels gesproken. Zonder nadere aanduiding betekent gevel echter voorgevel. VWB. Voor de bekroning van gevels zie `geveltoppen`.
Categorie: Onderdelen > muuronderdelen naar vorm of functie.

geveltoppen (buitenmuur)
Gevels met driehoekige top.
Categorie: Onderdelen > buitenmuren.

geveltjes
Kleine, ornamentele frontons, meestal niet behorend tot het dak, maar eerder gebruikt als decoratie voor een steunbeer of opening.
Categorie: Onderdelen > geveltoppen (architecturaal element).

gevelstijlen
Korte paaltjes die zich aan de punt van een fronton bevinden en waarin de gevellijst wordt bevestigd.
Categorie: Onderdelen > geveltoponderdelen.

gevels (naar locatie)
Voor-, zij- of achterkanten van gebouwen of grote binnenplaatsen. Te onderscheiden van `façades`, waarmee alleen die gevels aangeduid worden, die door vorm en decoratie een indrukwekkend uiterlijk verlenen en doorgaans de ingangspartij benadrukken.
Categorie: Onderdelen > delen van gebouwen.

gevellijsten
Planken borden die aan het uitstekende deel van een dak hangen en de gevel bedekken; vaak uitgebreid gebeeldhouwd en versierd.
Categorie: Onderdelen > dakrandonderdelen.

geveldakkapellen
Dakkapellen met een dak dat uitloopt in een gevel.
Categorie: Onderdelen > dakkapellen.

gevelbeplating
Te gebruiken voor de niet-structurele buitenbedekking van de buitenmuren van gebouwen.
Categorie: Materialen > afwerking (materiaal).

gevechtsvliegtuigen
Te gebruiken voor snelle, zeer wendbare militaire luchtvaartuigen met een relatief kort bereik die zijn ontworpen om lucht- en gronddoelen te vernietigen.
Categorie: Vervoermiddelen > militaire vliegtuigen.

gevaren
Onafwendbare gevaren, risico`s of dingen die dergelijke gevaren of risico`s veroorzaken; vaak wel te voorzien.
Categorie: Abstracte Begrippen > begrippen met betrekking tot veiligheid.

gevangenissen
Gebouwen waar personen in verzekerde bewaring worden gehouden. VDW. Gebruik `huizen van bewaring` voor plaatsen waar personen in voorarrest zitten of een kortere straf uitzitten.
Categorie: Bouwwerken > strafrechtelijke instellingen.

gevangenen
Te gebruiken voor personen die gedwongen vastzitten in de gevangenis of in voorarrest zitten. Gebruik `veroordeelden` voor personen die straf uitzitten als een gevolg van een veroordeling voor het begaan van een misdaad. Gebruik `geïnterneerden` voor personen die, vrijwillig of gedwongen, in een inrichting zitten.
Categorie: Personen > personen naar toestand of omstandigheid.

gevaarlijk afval
Te gebruiken voor elk vast, vloeibaar of gasachtig bijproduct dat schadelijk is voor het milieu of voor de gezondheid van mens en dier.
Categorie: Materialen > afvalproducten.

geulen (landschappen)
Smalle, meestal v-vormige kanalen die zijn gevormd door de inwerking van water dat er slechts van tijd tot tijd of slechts gedurende een seizoen doorheen stroomt.
Categorie: Nederzettingen en landschappen > landschapsvorm naar vorm of ligging: aflopend.

geulen (aardwerken)
Plaatsen waar de bodem uitgegraven is. VDW.
Categorie: Bouwwerken > aardwerk.

getypte documenten
Getypte documenten.
Categorie: Informatievormen > soorten documenten naar productieomstandigheden.

getuigschriften
Documenten waarin een getuigenis wordt gegeven omtrent iemands bekwaamheden of hoedanigheden. Wordt ook gebruikt voor blijken van waardering voor de diensten of verrichtingen van een persoon.
Categorie: Informatievormen > verkondigende documenten.

getuigenissen
Plechtige verklaringen, meestal mondeling afgelegd door een getuige onder ede als antwoord op een ondervraging door een advocaat of een gemachtigde functionaris en teruggebracht tot een geschreven stuk.
Categorie: Informatievormen > soorten documenten naar functie.

getto`s
Delen van steden waar - voornamelijk als gevolg van sociale, economische of wettelijke druk - mensen wonen die tot een bepaalde etnische of culturele minderheid behoren.
Categorie: Gebouwde complexen en gebieden > buurten.

getrokken glas
Glas gemaakt door gesmolten glas voortdurend uit te rekken met behulp van een reeks rollen op automatische machines.
Categorie: Materialen > glas naar techniek.

getrokken geschut
Geschut met een getrokken loop.
Categorie: Wapens en Munitie > geschut naar vorm.

getrapte bogen
Wordt gebruikt voor bogen waarvan de buitengewelven trapvormig zijn, om overeen te komen met de metsellagen in de muur rond de opening.
Categorie: Onderdelen > bogen naar vorm: constructie.

getrapt snijwerk
Decoratieve motieven die zijn opgebouwd uit diagonaal opstijgende treden en eindigen in een hoekig gebogen haak.
Categorie: Ontwerpelementen > meanders (patronen).

getoogde bogen
Wordt gebruikt voor bogen waarvan het binnengewelf, en soms het buitengewelf, maar een geringe hoogte heeft. Voor bogen zonder welving wordt `strekse bogen` gebruikt.
Categorie: Onderdelen > bogen naar vorm: constructie.

getokkelde trommen
Trommen waarbij de trillingen van een getokkelde snaar worden overgedragen naar een vel waardoor er geluid wordt voortgebracht.
Categorie: Geluidsmiddelen > trommen.

getijtafels
Tabellen waarin, gewoonlijk een jaar vooruit, per dag het tijdstip en het niveau van de getijden wordt aangegeven voor een of meer locaties.
Categorie: Informatievormen > tabellen (documenten).

getijmolens
Watermolens in de buurt waarvan bij vloed een spaarkom vol water loopt dat bij eb kan worden gebruikt. VDW.
Categorie: Bouwwerken > waterradmolens.

getijdenboeken
Boeken die de exacte volgorde van gebeden, voordrachten uit de Heilige Schrift en kerkelijke ceremonies voor de canonieke uren bevatten.
Categorie: Informatievormen > religieuze teksten.

getijcentrales
Elektrische centrales die werken door middel van getijstroom. VDW.
Categorie: Gebouwde complexen en gebieden > waterkrachtcentrales.

geteld-geldmotief
Een opeenvolgend patroon van elkaar overlappende schijven.
Categorie: Ontwerpelementen > geometrische patronen.

getande tapisserie
Tapisserietechniek waarbij de inslagdraden van verschillende vlakken beurtelings om een gemeenschappelijke kettingdraad worden geweven.
Categorie: Procédés en Technieken > gezwaluwstaart tapijtwerk.

getallensymboliek
Te gebruiken om te verwijzen naar ontastbare of religieuze begrippen door architectonische verhouding of de herhaling van vormen in kunstwerken.
Categorie: Abstracte Begrippen > symboliek.

getallen
Te gebruiken voor de abstracte eenheden die bij een wiskundig systeem horen en onderhevig zijn aan gespecificeerde wetten van opeenvolging, vermeerdering en andere functies. Gebruik `cijfers` voor geschreven of gedrukte karakters die eenheden in een numerieke volgorde aanduiden.
Categorie: Abstracte Begrippen > wiskundige begrippen.

geta`s
Traditionele Japanse houten klompen die buitenshuis worden gedragen, met omgekeerde V-banden die tussen de eerste twee tenen lopen en met twee dwarssteunen aan de onderkant van de zool.
Categorie: Kleding > klompschoenen.

gestuwde luchtverwarming
Systemen die gebruik maken van automatisch aangedreven ventilatoren of aanjagers om verwarmde lucht te verspreiden.
Categorie: Objectgroepen en systemen > heteluchtverwarming.

gesture drawing
In een paar trekken de belangrijkste vormen van een figuur, object of compositie aangeven. Een tekenmethode waarbij de kunstenaar zich concentreert op de handelingen, de gebaren en de bewegingen van zijn onderwerp en minder let op de delen waaruit dat is opgebouwd.
Categorie: Procédés en Technieken > tekentechnieken.

gestreken volgelaste lasnaden
Geëgaliseerde verbindingen waarbij de voegen gelijk liggen met de aaneengelaste oppervlakken
Categorie: Onderdelen > verbindingen naar vorm.

gestreepte kleden
Amerikaanse tapijten uit het begin van de 19e eeuw die overlangs in wijde strepen met een grove, zelfgesponnen wollen draad werden geweven. De breedte van de tapijten was precies geschikt voor traplopers, of ze werden aan elkaar genaaid om zo een kamerbreed tapijt te maken.
Categorie: Interieurinrichting > geweven tapijten.

gestolpt hout
Timmerhout waarvan de zijkanten zijn geschaafd en gevormd in een messing- en groefverbinding, zodat de stukken naast of achter elkaar kunnen worden gelegd.
Categorie: Materialen > gemodelleerd hout.

gestoelte
Vaste zitplaatsen voor geestelijken, met hoge omsluitende ruggen en zijkanten.
Categorie: Onderdelen > gestoelte en gestoelte-onderdelen.

gestichten
Aanduiding voor gebouwen die werden gebruikt voor de opvang van zieken en behoeftigen die eerder verzorging nodig hadden dan medische behandeling; gebruik `psychiatrische ziekenhuizen` of `psychiatrische klinieken` voor instellingen die geesteszieken behandelen en `sanatoria` voor instellingen waar chronisch zieken worden behandeld.
Categorie: Bouwwerken > gebouwen voor maatschappelijk werk.

gestempeld met goud
Blocking that leaves a pattern of gold on a surface, usually involving the use of a heated block or frame which is pressed on gold leaf.
Categorie: Procédés en Technieken > stempelen.

gesteente
Een natuurlijk gevormd aggregaat van één of meer mineralen. Gebruik `steen` voor bewerkt of verwerkt gesteente.
Categorie: Materialen > anorganisch materiaal.