AAT-Ned - Nederlandse Art & Architecture Thesaurus

Categorie: Kunst, muziek en cultuur
Datum & Land: 15/02/2007, NL
Woorden: 19911

fotogoniometers
Fotometers die zijn ontworpen om de intensiteit te meten van licht dat onder verschillende hoeken van een oppervlak wordt gereflecteerd.
Categorie: Meetinstrumenten > fotometers.

fotogeen tekenen
Zoutdruk waarbij papiernegatieven worden verkregen door het afdrukken van een zilverafbeelding. Te onderscheiden van `kalotypie (procédés)`, waarbij de afbeelding wordt ontwikkeld.
Categorie: Procédés en Technieken > gebonden zoutpapierprocédés.

fotogalvanodrukken
Afdrukken die gemaakt zijn met behulp van het fotogalvanografie-procédé.
Categorie: Beeldmateriaal > fotomechanische afdrukken.

fotogalvanografie
Fotomechanisch procédé waarbij een diepdrukplaat wordt geproduceerd doordat door de werking van elektriciteit metaalionen worden afgezet.
Categorie: Procédés en Technieken > fotomechanische procédés: intaglio.

fotoelektrische rookmelders
Rookdetectors die werken doordat ze de verduistering van licht door rook waarnemen.
Categorie: Onderdelen > rookmelders.

fotocollages
Collages waarin foto`s de belangrijkste plaats innemen in de compositie.
Categorie: Beeldmateriaal > collages.

fotoclichés maken
Verwijst meestal naar de productie van reliëfdrukvlakken met behulp van fotografie. Kan ook verwijzen naar elk fotomechanisch procédé om chemisch geëtste drukplaten te prepareren.
Categorie: Procédés en Technieken > fotomechanische procédés: reliëf.

fotochroomdruk
De fotochroomdruk werd in 1887 door drukkerij Orel Füssli te Zürich gelanceerd. Men maakte gebruik van de lichtgevoeligheid van asfalt en het grein van de lithografische steen en zorgde voor de opdeling van de continue grijzen in punten
Categorie: Procédés en Technieken > vlakdruk.

fotocabines
Kleine hokjes, waarin automatisch, na betaling, pasfoto`s genomen kunnen worden.
Categorie: Onderdelen > cabines (binnenruimten).

fotochemici
Zij die zijn gespecialiseerd op het gebied van de fotochemie.
Categorie: Personen > chemici.

fotochemie
Tak van de scheikunde die zich bezighoudt met de chemische effecten van straling, voornamelijk zichtbaar en ultra-violet licht, en met de directe productie van straling door chemische veranderingen.
Categorie: Vakgebieden > fysische chemie.

fotobriefkaarten
Ansichtkaarten met op één zijde een afbeelding die direct op de kaart is gemaakt met lichtgevoelig materiaal.
Categorie: Informatievormen > ansichtkaarten.

fotoalbums
Albums met foto`s erin geplakt, met of zonder informatie erbij.
Categorie: Informatievormen > albums.

fotobehangsels
Behangselpapier op basis van een fotografische afdruk gebruikt als muurversiering.
Categorie: Beeldmateriaal > foto`s naar verwerking of presentatietechniek.

foto-elasticiteit
Het verschijnsel van dubbele breking van gepolariseerd licht door een doorzichtige stof die onder elastische spanning staat, gebruikt voor het meten van de belasting van elastische, doorzichtige materialen.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > elektromagnetische eigenschappen.

foto-elektrische fotometers
Fotometers die gebruik maken van het foto-elektrische effect van fotocellen, @fototransmitters of foto-emissiebuizen om de lichtintensiteit te meten.
Categorie: Meetinstrumenten > fotometers.

foto-cd’s
Compactdiscs waarop grote aantallen fotografische beelden kunnen worden opgeslagen en bekeken.
Categorie: Informatievormen > compact discs.

foto`s in etui
Foto`s, meestal daguerreotypieën, ambrotypieën of ferrotypieën, die zijn gemonteerd in stevige cassettes.
Categorie: Beeldmateriaal > foto`s naar verwerking of presentatietechniek.

foto`s
Niet bewegende afbeeldingen vervaardigd met van stralingsgevoelige materialen (gevoelig voor licht, elektronenstralen of nucleaire straling), met uitzondering van reproductieve afdrukken van documenten en technische tekeningen. Gebruik daarvoor termen, die bijeengebracht zijn onder ``. Foto`s kunnen positief of negatief zijn, ondoorschijnend of transparant (in vaktermen: opzicht of doorzicht).
Categorie: Beeldmateriaal > beeldmateriaal naar medium of techniek.

fossielen
Overblijfselen, afdrukken of sporen van dieren of planten uit vroegere geologische tijden, die zijn bewaard gebleven in de aardkorst.
Categorie: Objectgenres > objectgenres naar locatie, context of oorsprong.

fosforbrons
Brons dat fosfor bevat, of waaraan zuurstof is onttrokken door toevoeging van fosfor in de laatste bewerkingsfase; er blijft weinig of geen fosfor over in de uiteindelijke legering.
Categorie: Materialen > brons.

Forum
Verwijst naar een kenmerkende stijl van Vroeg-Middeleeuws geglaceerd aardewerk, vervaardigd in de Romeinse Campagna.
Categorie: Stijlen en Perioden > Italiaanse middeleeuwse aardewerkstijlen.

fortlets
Kleine of eenvoudige vestingwerken, vooral uit de Romeinse tijd.
Categorie: Bouwwerken > forten.

forten op een heuvel
Verdedigingswerken die bestaan uit wallen en greppels die rond een versterkt bouwwerk op een centrale verhoging liggen; veelvoorkomend in het Europa van de bronstijd en de ijzertijd.
Categorie: Bouwwerken > forten.

forten
Permanente versterkingen voor troepen, vaak omringd door elementen als greppels, verschansingen en wallen en vaak gebruikt als uitvalsposten in of nabij vijandelijk gebied. Kleiner en minder zwaar versterkt dan `vestingen`.
Categorie: Bouwwerken > verdedigingswerken.

Forstner bits
Boren om blinde gaten te maken in hout.
Categorie: Onderdelen > boorijzers.

fornuizen
Verplaatsbare of vaste apparaten die hitte leveren voor koken, gewoonlijk door gebruik te maken van kolen, olie, gas, hout of elektriciteit. Zie `kachels` voor apparaten die verwarmen.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > verwarmingstoestellen.

forowa
Versierde, cosmetische houders, door Afrikaanse edelsmeden van het volk der Akan gemaakt van ingevoerd bladkoper; hoofdzakelijk gebruikt voor het bewaren van sheaboter, soms voor het bewaren van gouden gewichten, goudpoeder en andere kostbaarheden.
Categorie: Houders > houders naar functie of context.

formulieren
Gedrukte of getypte documenten met opengelaten ruimten waar de gevraagde informatie kan worden ingevuld.
Categorie: Informatievormen > documenten naar vorm.

formules
Algoritmen, vaak uitgebeeld in algebraïsche tekens.
Categorie: Abstracte Begrippen > algoritmen.

formularia
Wordt gebruikt voor werken die formules, recepten of voorgeschreven vormen of modellen uiteenzetten. In farmacologische context wordt het gebruikt voor niet-standaard werken die de ingrediënten en hoeveelheden geven die worden gebruikt in preparaten, maar geen aanbevelingen voor zaken als dosering en gebruik bevatten. Voor naslagwerken die het maken van geneesmiddelen en medicijnen gedetailleerd beschrijven, alsmede het gebruik en de dosering ervan, vooral werken die als officiële- of standaardbronnen worden beschouwd, gebruik `farmacopees`.
Categorie: Informatievormen > verwijsbronnen.

forming chisels
Lange, smalle beitels die worden gebruikt om pengaten te maken.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > bankbeitels.

formica
Handelsmerk voor een bepaald soort commercieel geproduceerd plasticlaminaat dat wordt gemaakt door lagen materialen zoals canvas, glas, papier of linnen aan elkaar te hechten met thermohardende harsen.
Categorie: Materialen > plastic naar productiemethode.

formele wetten
Wetten die door een wetgevende macht zijn aangenomen.
Categorie: Informatievormen > wetgevingsdocumenten naar vorm of functie.

formele verklaringen
Officiële documenten die zijn bedoeld om een recht in te stellen, te handhaven, te doen gelden of te bevestigen.
Categorie: Informatievormen > verkondigende documenten.

formele tuinen
Tuinen waarvan de beplantingen, paden, vijvers, fonteinen en andere elementen volgens een duidelijk herkenbaar patroon, vaak symmetrisch en met nadruk op geometrische vormen, zijn aangelegd.
Categorie: Open ruimten en landschappelijke elementen > tuinen naar vorm.

formalisme
Te gebruiken voor de kritische houding waarbij meer de nadruk op een analyse van vorm en het gebruik van formele elementen wordt gelegd dan op context of inhoud.
Categorie: Abstracte Begrippen > expressievormen.

formaat 7 bij 8 cm
Formaat fotografische plaat, ongeveer 7 bij 8,3 cm.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > afmeting: foto-formaten.

formaat 21,6 bij 16.5 cm
Formaat fotografische plaat, standaard voor daguerrotypes, ongeveer 22 bij 16,5 cm.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > afmeting: foto-formaten.

formaat 22 bij 33 cm
Formaat van een fotografische plaat, ongeveer 22 bij 33 centimeter.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > afmeting: foto-formaten.

formaat 3,5 bij 4 cm
Formaat fotografische plaat, ongeveer 3,5 bij 4 cm.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > afmeting: foto-formaten.

formaat 5 bij 6,5 cm
Formaat fotografische plaat, ongeveer 5 bij 6,5 cm.
Categorie: Kenmerken en Eigenschappen > afmeting: foto-formaten.

forkstaffs
Holle schaven die gladde, lange cilindrische oppervlakken maken; worden gebruikt voor trapleuningen, wagenwielspaken, grote lijstwerken voor kistmeubulair, en handvatten van gereedschap.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > holschaven (1).

forensische fotografie
Fotografie met als doel het vervaardigen van foto`s volgens strenge technische eisen, die gebruikt kunnen worden als wettig bewijsmateriaal voor een rechtbank.
Categorie: Procédés en Technieken > fotografie.

forensische foto`s
Foto`s die vervaardigd zijn ten behoeve van gerechtelijk onderzoek.
Categorie: Beeldmateriaal > foto`s naar functie.

forensenvliegtuigen
Kleine passagiersvliegtuigen die al of niet volgens een dienstregeling vliegen op korte routes die meestal niet door lijnvliegtuigen worden aangedaan.
Categorie: Vervoermiddelen > passagiersvliegtuigen.

forensen-spoorwegen
Snelrailvervoersystemen die voorstedelijke gebieden verbinden met eindstations in de stad; meestal zonder exclusief voorrangsrecht.
Categorie: Objectgroepen en systemen > openbaar vervoer naar locatie of context.

fore punches
Ponsen die worden gebruikt om vierkante gaten te maken in hoefijzers.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > ponsen: gereedschappen om metaal te bewerken.

forceren (metaalbewerking)
Het procédé van het vormen van plaatmetaal tot holle vaten door het tegen een houten vorm op een draaibank te drukken.
Categorie: Procédés en Technieken > metaalvormingsprocédés en -technieken.

fopkannen
Kannen met een geperforeerde hals en tussen de drie en acht tuiten langs de rand, waardoor normaal drinken of schenken onmogelijk is. Drinken of schenken kan alleen als bepaalde gaatjes langs de rand en onder de handvaten worden afgedekt met de vingers.
Categorie: Houders > schertsdrinkgerei.

fopglazen
Drinkgerei uit de 17e en 18e eeuw in de vorm van drie of meer koppen, waarvan de zijden aan elkaar vastzitten en aan de binnenkant zo aan elkaar bevestigd zijn dat het hele geval kan worden geledigd via één van de koppen.
Categorie: Houders > drinkgerei.

footlockers
Kleine kisten die zijn ontworpen om aan het voeteneinde van een bed te zetten, met name om de persoonlijke bezittingen van soldaten te bewaren.
Categorie: Houders > hutkoffers (houders).

foot curtains
Bedgordijnen aan het voeteneinde en de zijkanten van het voeteneinde van een bed, soms alleen aan de zijkanten.
Categorie: Interieurinrichting > bedgordijnen.

foot rings
Enigszins uitstekende ringen op de bodems van vaten, waarop ze staan.
Categorie: Onderdelen > houderonderdelen.

fooien
Giften die, meestal in de vorm van geld, als extra gegeven worden of anticiperend op een andere dienst.
Categorie: Abstracte Begrippen > schenkingen.

food processors
Keukenapparaten die op verschillende snelheden werken, met verwisselbare bladen of ander roterend gerei in een gesloten bak waarin voedsel wordt gedaan om het temixen, snijden, versnipperen, fijnhakken of het op een andere manier te verwerken.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > keukengerei voor het bereiden en koken van voedsel.

fonts (zetbenodigdheden)
Vroeger was dit een verzameling lettervormen die bestond uit alle letters, cijfers, leestekens en andere tekens die tot één ontwerp en puntgrootte behoorden, waarbij andere reeksen tekens, zoals het vet gedrukte soort van hetzelfde ontwerp, er niet bij werden gerekend. In de fotocompositie en desktop publishing is een font de reeks tekens en andere symbolen van één stijl die als eenheid beschikbaar is, bijvoorbeeld op een strook film of programmamodule.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > zetbenodigdheden.

fonteinlampen
Lampen waarbij het stijgen van de olie wordt beïnvloed doordat een vloeistof met een grotere dichtheid druk uitoefent op een luchtkolom. Dit principe is gebaseerd op een bewerking van Hero`s pompen (220 v.C.). Gebruik `Cardanlampen` voor lampen die volgens het @ bird-fountain principle werken.
Categorie: Interieurinrichting > lampen naar vorm.

fonteinen
Wordt gebruikt voor bouwwerken met openingen die zijn bedoeld om af en toe of voortdurend water te laten spuiten of stromen, bijvoorbeeld voor openbaar gemak of gebruik.
Categorie: Bouwwerken > constructies voor waterdistributie.

fontanges
Term die van toepassing is op de hoge, kanten hoofdtooien die door vrouwen werden gedragen aan het eind van de 17e en het begin van de 18e eeuw.
Categorie: Kleding > hoofdtooien.

font-shaped cups
Lage bekers op voet met een ondiepe, brede cuppa met rechtopstaande wanden, lage trompetvoet, en een vrijwel vlak deksel. Geen Nederlands equivalent.
Categorie: Houders > bekers op voet.

fonologie
De bestudering van taalsystemen en -patronen, met inbegrip van hoe spraakklanken worden gecombineerd en georganiseerd en hoe betekenis wordt overgedragen. Gebruik `fonetiek` voor het bestuderen van de productie, overbrenging, perceptie en omschrijving van spraakklanken.
Categorie: Vakgebieden > theoretische taalkunde.

fonologen
Specialisten op het gebied van de fonologie.
Categorie: Personen > linguisten.

fonetische tekens
Afzonderlijk geschreven tekens die in overeenkomen met afzonderlijke spraakklanken of lettergrepen in een gesproken taal.
Categorie: Onderdelen > tekens in schriften en getypte tekst.

fonetiek
Het bestuderen van de productie, overbrenging, perceptie, classificatie en fysieke en akoestische eigenschappen van spraakklanken en hoe die zijn georganiseerd binnen taal. Gebruik `fonologie` voor de bestudering van geluidspatronen en taalsystemen.
Categorie: Vakgebieden > theoretische taalkunde.

fonetici
Specialisten op het gebied van de fonetiek.
Categorie: Personen > linguisten.

fondsverstrekkende instanties
Stichtingen, overheidsinstanties, instituten of andere organisaties die fondsen verstrekken voor specifieke doeleinden.
Categorie: Organisaties > instanties.

fondsen werven
Het bijeenbrengen van geld voor niet-persoonlijke, niet commerciële doeleinden, zoals bijvoorbeeld non-profit organisaties of politieke aangelegenheden.
Categorie: Functionele activiteiten > economische en financiële functies.

fonds
Wordt gebruikt voor de archieven van een bepaald individu, een bepaalde organisatie of andere entiteit, die bij elkaar worden bewaard binnen een groter archief.
Categorie: Objectgroepen en systemen > collecties.

Fome-Cor (TM)
Licht board met een kern van plasicschuim dat aan beide kanten is bekleed met papier; wordt vaak gebruikt om kunstwerken op te plaatsen of mee te ondersteunen.
Categorie: Materialen > samengesteld materiaal.

folles
Oude Romeinse koperen munten uit de 3e en de 4e eeuw, werden door centenionales vervangen.
Categorie: Ruilmiddelen > vroeg-westerse wereldmunten naar coupure.

folklore
Traditionele en expressieve vormen van cultuur zoals zang, vertelling, dans, ritueel, handwerk, kunst, eetgewoonten, klederdracht, gebruiken, godsdienst, architectuur en vakkundigheid en van de ontwikkelingen en betekenissen die hieraan ten grondslag liggen.
Categorie: Abstracte Begrippen > literaire en mondelinge genres.

folium
Een plantaardig sap dat van nature rood van kleur is en in de Middeleeuwen werd gebruikt als kleurstof; waarschijnlijk verkregen uit de zonnebloem.
Categorie: Materialen > plantaardige verfstof.

folies
Wordt gebruikt voor gebouwen die worden gekenmerkt door een bepaalde buitensporigheid wat betreft excentriciteit, kosten of opvallende nutteloosheid; vaak te vinden in tuinen of parken.
Categorie: Bouwwerken > bouwwerken naar ontwerp.

folie (materiaal)
Een dunne laag of een dun vel van een bepaald materiaal.
Categorie: Materialen > materialen naar vorm.

folie
Zeer dun bladmetaal dat voornamelijk wordt gebruikt om te verpakken en te isoleren, en voor elektronische apparaten; wordt tevens gebruikt als een behandeling voor het versieren van oppervlakken.
Categorie: Materialen > metaal naar vorm.

folia
De bladen van een boek die alleen op de voorkant zijn genummerd.
Categorie: Onderdelen > bladen (gevouwen vellen).

foliëren (nummeren)
Het plaatsen van opeenvolgende nummers, één op ieder folio van een boek. Kan ook slaan op de algehele samenstelling van de nummering in het boek.
Categorie: Procédés en Technieken > nummeren.

folding fire screens
Vuurschermen die met twee scharnierende bladen zijn ontworpen.
Categorie: Interieurinrichting > vuurschermen.

folders
Wordt gebruikt voor gevouwen drukwerk, zoals circulaires of reclameblaadjes, waarbij de tekst doorgaans niet over de vouw heen wordt afgedrukt. Gebruik `planobladen` voor drukwerk dat opengevouwen wordt gelezen.
Categorie: Informatievormen > informatiedragers naar fysieke vorm.

folded-arm type
Verwijst naar de stijl van marmeren beelden die werden vervaardigd in de Cycladische archipel tijdens de Vroeg-Cycladische periode, maar in het bijzonder naar de periode van grofweg 2800 of 2600 tot 2300 v. Chr. De meestal vrouwelijke figuren zijn weergegeven in eenvoudige, elegante en geometrische vormen en kenmerken zich door de opgerichte gezichten, driehoekige neuzen, lange nekken, naar beneden gerichte voeten, en schematisch weergegeven armen die kruislings over de buik zijn gevouwen.
Categorie: Stijlen en Perioden > Cycladische beeldhouwstijlen.

fogous
Aanduiding voor deels of grotendeels ondergrondse bouwwerken of reeksen ruimten en gangen, waarvan de functie onbekend is, gevonden bij Engelse nederzettingen uit de IJzertijd.
Categorie: Bouwwerken > ondergrondse bouwconstructies.

foedralen
Kokers voor om voorwerpen in op te bergen, zodanig gevormd dat zij die voorwerpen strak omsluiten.
Categorie: Houders > kokers.

fowling pieces
Lichte jachtgeweren die werden ontworpen voor het jagen op klein wild, vooral vogels, en die worden gebruikt sinds halverwege de 16e eeuw.
Categorie: Wapens en Munitie > shotguns.

fourragères
Te gebruiken voor gevlochten koorden die rond de schouder worden gedragen op militaire uniformen en worden toegekend als eretekenen. Ook te gebruiken voor soortgelijke koorden als garneersel op vrouwenkleding. Te onderscheiden van ‘vangsnoeren’, die gewoonlijk gevlochten zijn, eindigen in aglets en vooral worden gedragen door adjudanten en soms andere militaire officieren.
Categorie: Kleding > accessoires die boven het middel gedragen worden.

four-patch quilts
Patchwork quilts bestaande uit blokken en door een horizontale en een verticale naad zodanig verdeeld dat vier bijna of precies even grote vierkanten gevormd worden. Geen Nederlands equivalent.
Categorie: Interieurinrichting > quilts met blokken.

found objects
Natuurlijke of door de mens gemaakte voorwerpen die de kunstenaar in niet of slechts enigszins gewijzigde vorm presenteert als kunstwerken op zich, of gebruikt als onderdeel van een kunstwerk.
Categorie: Beeldmateriaal > beeldhouwwerken van gevonden voorwerpen.

foulards
Foulards die uit lichtgewicht materiaal bestaan en die nonchalant over iets heen worden gedrapeerd. Ze worden voornamelijk gebruikt als decoratie maar ook vaak voor de warmte.
Categorie: Interieurinrichting > bedekkingen en voorhangen naar vorm.

foul biting
Onregelmatigheid in een etsplaat tijdens het inwerken door het onjuist aanbrengen van de etsgrond.
Categorie: Toestanden en Invloeden > toestanden en invloeden: drukken.

fotozetten
De opmaak van een tekst met behulp van elektronische en fotografische methoden. Afbeeldingen van letters van een bepaald lettertype worden van een film of schijf geprojecteerd op papier; zo wordt een pagina verkregen die wordt gebruikt voor de offsetplaat
Categorie: Procédés en Technieken > koud zetsel.

fotozetmachines
Letterzetmachines die afbeeldingen van lettertekens projecteren op lichtgevoelige film of papier waardoor een afdruk wordt geproduceerd waarvan een drukplaat wordt gemaakt.
Categorie: Gereedschap en Uitrusting > zetmachines.

frontsneden
Wordt gebruikt voor de kant van een boek die tegenover de rug staat.
Categorie: Onderdelen > sneden (onderdelen van vergaard materiaal).

frontons
Bekroning van een gevel, venster of ingang naar klassieke trant door een driehoekig segmentvormig lichaam. VWB. Tevens driehoekige of ruwweg driehoekige onderdelen, die soms ook gebogen of in het midden onderbroken kunnen zijn, en die portieken of openingen overdekken. Eveneens algemeen bij meubels, waaronder als bonnet tops.
Categorie: Onderdelen > muuronderdelen naar locatie of context.

frontispiesen (facade-onderdelen)
Wordt gebruikt voor centrale delen of kenmerken van een voorgevel, die opvallen door een complexere architectonische behandeling.
Categorie: Onderdelen > gevelonderdelen.

frontispices (illustraties)
Wordt gebruikt voor illustraties op de eerste bladzijde van een boek, die meestal tegenover de titelpagina ligt.
Categorie: Onderdelen > illustraties naar vorm.

fronties
Aparte of afneembare voorstukken van hemden die meestal een kraag hebben en onder een ander kledingstuk worden gedragen.
Categorie: Kleding > accessoires die boven het middel gedragen worden.

fronten (zoneringsbegrippen)
De lengtes van de perceelbanen of bouwterreinen aangrenzend aan een straat of andere openbare weg of aan water, waardoor er een afbakening wordt gevormd.
Categorie: Abstracte Begrippen > zoneringsbegrippen.

fronteletten
Banden van stof die over het voorhoofd of over de hoofdbedekking worden gedragen en vaak versierd zijn met parels, edelstenen of andere soortgelijke versieringen.
Categorie: Kleding > hoofdbanden.

frontaliteit
De eigenschap van een beeld, gebouw of ander bouwwerk dat is ontworpen om recht van voren te worden aanschouwd; in picturale composities komt deze eigenschap voort uit figuren die direct naar de voorkant toegekeerd zijn.
Categorie: Abstracte Begrippen > vorm- en compositiebegrippen.

frontalen
Altaardoeken die voor het front van altaren hangen. VDW.
Categorie: Interieurinrichting > bedekkingen en voorhangen voor vast meubilair in religieuze gebouwen.